Dizionario latino-italiano bello
Di Gilles Vismara
a¯: a˘b prep (con l’abl) da, dopo(allontanamento)
abactor: -o¯ris sm ladro di bestiame
abalieno: privare
abdicatio: -o¯nis sf abdicazione, rinuncia, ripudio
abdı˘co: respingere
abdo: coprire
abduco: rubare ◊ad se aliquem abducere attirarequalcuno a sé
abe˘o: uscire ◊ abire e vita morire
aberro: venir meno a
abhinc: già
abhorre˘o: sentire avversione per
abıicio: disprezzare
abiecte¯ avv in modo vile: in manieratrasandata
abies: -e˘tis sf abete
abı˘go: rubare
ablego: a¯re v tr allontanare
ablu˘ o: purificare
abnu˘ o: rifiutare
abole˘o: cancellare
abolla: -ae sf mantello
abortus: -u¯s sm aborto
abrado: radere
abripio: strappare ◊ abripere se domumrifugiarsi (o precipitarsi) a casa
abrogatio: -o¯nis sf abrogazione,soppressione
abro˘go: revocare
abruptum: -i sn precipizio, dirupo◊ ex abrupto all’improvviso
abruptus: rotto
abruptusabscedo: e˘re vintr andar via
abscessus: -u¯s sm partenza, assenza,ascesso
abscido: tagliare
abscindo: togliere
abscondo: dissimulare◊ abscondere pueritiam lasciarsialle spalle la fanciullezza
absens: -e¯ntis agg assente ◊ absentescomae parrucca
absentia: -ae sf assenza, lontananza,mancanza
absilıio: ı¯re v intr saltar fuori
absis: -ı¯dis sf abside
absisto: desistere
absolutus: perfetto
absolvo: pagare
abso˘nus: discordante
absterge˘o: togliere
absterre˘o es: allontanare
abstinens: -e¯ntis agg astinente, disinteressato,parco, temperante
abstinentia: -ae sf astinenza, dieta,moderazione, temperanza,l’esser parco
abstine˘o: astenersi (conl’abl o ab e l’abl)
absto: stare a distanza
abstraho: allontanare
abstrudo: celare
abstrusus: astruso
absum: non confarsi ◊alicui abesse non dare manfortea qualcuno, abesse dolori scordarsiil dolore, non multumabest quin (col congiunt) mancapoco che, absit invidia verbosia detto senza offesa
absumo: uccidere
absurde¯ avv fuori tono: assurdamente
absurdus: insensato
abscedo8 abundans: -a¯ntis agg abbondante,ricco, fornito, dotato (conl’abl) ◊ abundans ingenio benfornito di ingegno
: abundanter avv abbondantemente
abundantia: -ae sf abbondanza,ricchezza
abundatio: -o¯nis sf inondazione,straripamento
abundo: essere ben fornito di◊ abundare equitatu avere unanumerosa cavalleria
: abusque prep (con l’abl) fin da,fin da quando
abutor: giovarsi ◊ abuti legibus far cattivouso delle leggi, abuti operamperder tempo, abuti rempatriam dilapidare le proprie sostanze
: ac cong e ◊ ac si come se, aliterac altrimenti che
accedo: avvicinare◊ huc accedit quod a ciò si aggiungeil fatto che
accelero: accelerare
accendo: istigare
accense˘o: ascrivere
accensio: -o¯nis sf incendio
accensus: -i sm messo
accentus: -u¯s sm accento, suono,l’accentuarsi
acceptio: -o¯nis sf accoglienza, ricevimento
acceptum: -i sn ciò che si riceve ◊codex accepti il registro delleentrate
acceptus: gradito
accessus: -u¯s sm avvicinamento,entrata ◊ accessus febrium crisidi febbri
accidens: -e¯ntis sm sfortuna
accidentia: -ae sf accidente, casofortuito, evento
accı˘do: riuscire ◊ ad aures accideregiungere all’orecchio, acciditut (col congiunt) o acciditquod (con l’indic) accade che
accı¯do: distruggere
accingo: fornire di ◊ accingiad bellum prepararsi allaguerra
accio: captare ◊ voluptatemaccipere provar gioia,male accipere sbaragliare, accipiod’accordo, sta bene
accipı˘ter: falco
acclamatio: -o¯nis sf acclamazione,applauso, disapprovazione
acclamo: proclamare
acclinis: e agg inclinato
acclino: piegare
acclivis: in pendenza
acclivitas: -a¯tis sf pendio, pendenza
acco˘la: -ae sm abitante dei dintorni,confinante
accolo: abitare vicino
accommodatio: -o¯nis sf adeguamento,adattamento
accommodatus: conveniente
accommodo: adattare
accredo: inclinare acredere
accrementum: -i sn accrescimento,crescita
accresco: aggiungersi
accretio: -o¯nis sf accrescimento,aumento
accubitio: -o¯nis sf lo stare (disteso)a mensa
accu˘bo: giacere
accudo: e˘re v tr coniare (battere)in più, aggiungere
accumbo: accubı˘-tum, e˘re v intr coricarsi, mettersia tavola
accumulo: riempire
accurate¯ avv accuratamente: coningegno
accuratio: -o¯nis sf accuratezza,zelo
accurro: affrettarsi
accursus: -u¯s sm l’affrettarsi
accusabilis: degnodi biasimo
accusatio: -o¯nis sf accusa
accusator: -o¯ ris sm accusatore,delatore
accuso: incolpare ◊ aliquemaccı˘pio1proditionis accusare accusarequalcuno di tradimento, moramaccusare redarguire
acer: ace˘ris sn acero
acer: frizzante (del vino) ◊acer ad discendum lesto nell’imparare
acerbatio: -o¯nis sf esacerbazione,l’inasprirsi
acerbe¯ avv aspramente: con sdegno
acerbı˘tas: -a¯tis sf acerbità, durezza,sventura
acerbus: precoce ◊ acerba(sn pl) avversità, acerba morsmorte venuta innanzitempo, acerbalingua lingua maledica
acernus: um agg di legno d’acero
acervo: ammassare
acervus: -i sm mucchio
acetabulum: -i sn vaso per l’aceto,cavità articolare
acetaria: -orum sn pl insalata
acetum: -i sn aceto, mordacità,ironia
acidus: pungente
acies: campo di battaglia ◊acies mentis acutezza d’ingegno,prima acies reparto d’esercitoavanzato, prima linea
acinum: -i sn (o acinus sm) acino
acipenser: -e˘ris sm storione
acor: -o¯ris sm asprezza
acquiesco: acconsentire
acquiro: guadagnare
acquisitio: -o¯nis sf acquisto
acrimonia: -ae sf agrezza, efficacia◊ causae acrimonia poteredella causa
acriter avv acutamente: accanitamente
acrolithus: um agg con l’estremitàfatta di pietra
acropodium: -ı˘i sn piedistallo
acroterium: -ı˘i sn promontorio
acta: -orum sn pl azioni, registri,decreti ◊ acta militaria registroriguardante gli eventi delle legioni
actio: -o¯nis sf azione, processo,gesto, atto ◊ gratiarum actiorendimento di grazie, actionespublicae attività politica, actioneminstituere intentare unprocesso, actio vitae condottadi vita
actio1actiosus: um agg attivo
actito: recitaresovente
actor: -o¯ris sm conducente, attore,esecutore, avvocato, oratore◊ actor pecoris pastore, actorrerum uomo d’azione, actorpublicus esattore del fisco, actorsummarum tesoriere
actuarius: um agg agile
actuarius: -ı˘i sm segretario
actus: -u¯s sm atto, azione, commercio,carica, spettacolo ◊ actusrerum affari giudiziari, actusvitae il corso della vita, inactu esse essere in attività
aculeatus: irto di punte
aculeus: -i sm punta, aculeo, stimolo
acumen: -ı˘nis sn punta, acume,sottigliezza
acumino: a¯re v traguzzare
acu˘ o: inasprire
acus: -u¯s sf ago ◊ rem acu tetigistil’hai indovinata!acute¯ avv con acutezza
acutus: astuto ◊ resonare acutum darerisposta con voce acuta, oculiacuti sguardo penetrante, oratoracutus oratore dall’efficacesemplicità di stile, acutus adfraudem sottile nell’inganno
: ad prep (con l’acc) verso, presso,per, fino a ◊ ad diem nel giornostabilito, ad tempus temporaneamente,a seconda della situazione,ad annum fra un anno,ad lunam alla luce della luna,quid ad rem? che cosa importa?,ad hoc oltre a questo, all’uopo
adactio: -o¯nis sf impegno, l’obbligare
adaequo: pareggiare ◊ soloadaequare radere al suolo
adamantinus: um agg adamantino
adamas: -a¯ntis sm diamante, acciaio
adamo: a¯re v tramare con passione
adaquo: innaffiare
adaresco: inaridirsi
adaucto: accrescere
adauge˘o: incrementare
addico: destinare ◊ aliquem alicuiaddicere fare qualcuno servoper debiti di qualcun altro,aliquem morti addicere votarequalcuno alla morte
addictio: -o¯nis sf assegnazione,condanna
additamentum: -i sn appendice,aggiunta
addo: sommare ◊addita aetate con il tempo, addereanimum alicui infonderecoraggio in qualcuno
addoce˘o: e¯re insegnare oltre(in più)
addubito: a¯re vintr e tr dubitare
adduco: portare con sé, tirare,spingere, indurre ◊ adducerevultum corrugare la fronte, adducerealiquem in suspicionemfar cadere i sospetti su qualcuno,adducere aliquem ad consuetudinemindurre qualcuno aun’abitudine, adducere pedemmettersi in cammino, adduci lasciarsiconvincere
adductus: stretto
ade˘do: corrodere ◊adedere iecur rodere il fegato
ademptio: -o¯nis sf il togliere, privazione
adeo¯ avv tanto: soprattutto ◊ adeo ut
:
:
: atal punto che
:
:
: , nunquam adeo
:
:
: quin
:
:
: giammai al punto
:
:
: che
:
:
: , adeo non tanto meno,vel adeo piuttosto
ade˘o: affrontare ◊ aliquem adireavvicinarsi a qualcuno, adiread rem publicam entrare nellavita politica, hereditatem adireentrare in possesso di un’eredità
adeps: -ı˘pis sm e sf grasso, obesità
adequito: a¯re vintr (col dat) cavalcare verso ovicino
aderro: a¯re v intr errare intorno
adesurio: ı¯re v intr sentirela fame
: adf- vedi affadg-vedi aggadhaere˘o, es, adhaesi, adhaesum,e¯re v intr essere attaccato,stare vicino ◊ nulli fortunaeadhaerere non adeguarsi ad alcunacondizione
adhaeresco: restare impresso ◊ ad omadhaeresco1nium studium adhaerescereincontrare il favore di tutti
adhibe˘o: invocare ◊adhibere doctrinam ricorrerealla scienza, adhibere modumalicui rei porre una misura aqualcosa, in aliquem crudelitatemadhibere usare crudeltàverso qualcuno, se adhiberecomportarsi, aliquem in auxiliumadhibere chiamare in aiutoqualcuno
adhortor: a¯ri v trdep esortare
adhu¯c avv finora: ancorapiù, inoltre
adiace˘o: confinare ◊ adiacentiai dintorni
adicio: ammassare◊ adicere animos infonderecoraggio, supra adicereaumentare l’offerta
adiectio: -o¯nis sf aggiunta, rilancio(nelle vendite all’incanto),rigonfiamento del ventre dellacolonna
adigo: costringere
adimo: togliere ◊ademptus portato via dallamorte, morto
adimple˘o: adempiere
adipeus: um agg grasso
adipiscor: guadagnare ◊ rerum adipiscigiungere al potere
aditialis: e agg inaugurale
aditio: -o¯nis sf l’andare (a trovare),il presentarsi, l’entrare inpossesso
aditus: -u¯s sm avvicinamento, entrata,occasione, possibilità ◊aditus ad aliquem accessopresso qualcuno
adiudico: decidere
adiugo: congiungere
adiumentum: -i sn aiuto, sostegno,incentivo
adiungo: unire ◊ fidem adiungereprestar fede, verba ad nomen adiunctaepiteti
adiuramentum: -i sn istanza, richiesta,invocazione
adhibe˘o1adiuratio: -o¯nis sf il giurare
adiuratorius: um agg basatosu un giuramento
adiuro: promettere
adiutor: -o¯ris sm aiutante, complice
adiutrix: -ı¯cis sf aiutante, aiutatrice
adiuvo: assecondare ◊ adiuvare ignemattizzare il fuoco
adlabor: giungere
adlaboro: a¯re v intr affaticarsiper (con ut)
adlectatio: -o¯nis sf allettamento,carezza
adlego: addurre comeprova
adlego: accogliere
adlenimentum: -i sn lenimento,attenuazione
adlevamentum: -i sn alleviamento,sollievo
adlevo: lenire
adlicio: e˘re v trtrarre a sé, allettare, adescare,attirare
adlido: guastare◊ adlidere virtutem gettarealle ortiche la propria virtù
adligo: a¯re v trtrattenere ◊ iureiurando adligarevincolare con un giuramento
adlocutio: -o¯nis sf discorso, allocuzione,parole di consolazione
adloquor: lo˘qui v tr dep parlare a
adludo: fare allusionea qualcosa
adlu˘ o: bagnare
adluvio: -o¯nis sf terreno alluvionale,alluvione
adminiculum: -i sn appoggio, sostegno
administer: -stri sm aiutante,operaio, ministro, complice
administratio: -o¯nis sf amministrazione,governo
administrator: -o¯ris sm amministratore
administro: occuparsidi ◊ equitibus adminiadministro1strantibus sotto la direzione deicavalieri
admirabilis: meraviglioso
admiratio: -o¯nis sf ammirazione,meraviglia
admiror: apprezzaremolto
admisce˘o: implicare
admissio: -o¯nis sf udienza
admitto: ammettere ◊ admitterescelus commettere un delitto
admo˘dum avv interamente: pressappoco ◊ mille admodumnon più di mille
admone˘o: correggere
admorde˘o: sottrarre denaro
admove˘o: far sentire ◊ admotusconfinante
admulce˘o: e¯re v tr accarezzare
adnecto: aggiungere
adnitor: sforzarsi
adnoto: designare lapena per il colpevole ◊ adnotarisegnalarsi
adnubilo: oscurare
adnu˘ o: annuire ◊adnuere aliquem o aliquid indicarecon cenni qualcuno oqualcosa, alicui adnuere darel’assenso a qualcuno
adole˘o: affumicare
adolesco: prender vigore
adoperio: serrare
adoperor: a¯ri v intr dep sacrificare
adopperior: ı¯ri v tr dep attendere
adoptatio: -o¯nis sf adozione, l’adottare
admirabilis1adopto: scegliere
adorior: intraprendere
adorno: apparecchiare
adoro: rivolgere la parola
: adrect-, adrept-, adr- vedi arrect-,arrept-, arradscisco,adsciscis, adscivi, adscitum,e˘re v tr chiamare a sé,accogliere ◊ sibi adsciscere aliquidattribuirsi qualcosa
adscribo: assegnare
adsensus: -u¯s sm approvazione,accordo, assenso
adsentatio: -o¯nis sf adulazione,accondiscendenza
adsentator: -o¯ ris sm adulatore,chi accondiscende
adsentio: ı¯re vintr (col dat) approvare ◊ adsentirealicui concordare conqualcuno
adse˘quor: uguagliare
adse˘ro: reclamare
adside˘o: assediare
adsiduus: persistente ◊ adsiduus(sm) proprietario, contribuente
adsignatio: -o¯nis sf assegnazione,ripartizione
adsilio: assalire
adsimulo: paragonare
adsisto: starfermo
: adsp- vedi aspadsto,as, adstı˘ti, a¯re v intr starein piedi, essere presente, ergersi,tenersi ritto
adstrepo: acclamare
: adstricte¯ avv strettamente
adstrictus: serrato (nel linguaggioretorico)
adstringo: condensare ◊ adstringerefidem dare la parola
adsuefacio: assuefare
adsuefacio1Titoloadsuesco: assuefare
adsuetus: usuale
adsum: mostrarsicoraggioso ◊ ades siipresente, assistimi (detto a unadivinità), adesse animo stareattenti
adsumo: attribuirsi
adsurgo: innalzarsi
adtendo: rivolgerela mente
: adtente¯ avv attentamente
adtenu˘o: assottigliare
adte˘ro: rovinare
adtexo: adattare
adtine˘o: concernere ◊ nihil ad me adtinetnon m’interessa, carcereadtineri essere detenuto
adtingo: parlare di ◊ adtingerealiquem sanguine essereconsanguineo di qualcuno, rempublicam adtingere dedicarsial governo dello Stato, adtingeread avere attinenza con
adtollo: sollevarsi◊ se adtollere o adtolliprendere lo slancio, innalzarsi(in oratoria)
adtonı˘tus: invasato
adtraho: condurrea sé
adulatio: -o¯nis sf moine (dei cani),servilismo
adulator: -o¯ris sm adulatore, lusingatore
adulescens: -e¯ntis sm e sf giovane
adulescentia: -ae sf adolescenza,giovinezza
adulor: far moine
adulter: falso
adulter: -eri sm adultero, amante,insidiatore, falsario
adultero: falsificare
adsuesco1adultus: cresciuto◊ aestate iam adulta inestate già avanzata
adumbro: abbozzare
aduncus: ricurvo
adurge˘o: premere
aduro: infiammare d’amore,tostare, devastare
: adusque˘ prep (con l’acc) e avv finoa, completamente, del tutto
advecticius: forestiero
advectio: -o¯nis sf trasporto
advecto: importare
advecti: -orum sm pl immigrati
adve˘ho: trasportare ◊advehi equo giungere a cavallo
adve˘na: -ae sm e sf straniero, forestiero
adve˘nio: capitare
adventicius: inatteso ◊adventicia pecunia entrata aggiuntiva,cena adventicia banchettodi benvenuto
adventus: -u¯s sm venuta, arrivo,invasione
adversarius: avversario ◊ adversarius(sm) il nemico
adversitas: -a¯tis sf avversità, avversione,antidoto
adversor: essere contrario
: adversus (o adversum) avv eprep (con l’acc) di fronte, contro,di faccia, nei riguardi di
adversus: contrario ◊ adversa manus ilpalmo della mano, adverso fluminecontro corrente
adverto: osservare ◊ advertereanimum rivolgere l’attenzione,accorgersi di, adverterein aliquempunire qualcuno,adverte ascolta, advertere ne badaredi non
advesperascit: si fa sera
advigilo: stare all’erta
advocatio: -o¯nis sf il chiamare asé, consultazione legale o giudiziaria,riunione di assistenti,trattazione di una causa, rinvio
advocatio1advocatus: -i sm assistente, avvocato,difensore
advo˘co: invocarein aiuto ◊ contionem advocareconvocare l’assemblea
advo˘lo: affrettarsi
advolvo: prosternarsi ◊ advolvere se genibusalicuius prostrarsi alleginocchia di qualcuno
aedes: -is sf tempio, stanza ◊ aedesaurium le camere delleorecchie, le orecchie, aedes (pl)casa, famiglia
aedicula: -ae sf tempietto
aedifex: -ı˘cis sm costruttore
aedificatio: -o¯nis sf costruzione,fabbricato
aedificium: -ı˘i sn edificio
aedifico: istruire
aedı¯lis: -is sm edile (magistrato)
aeger: mesto ◊ aegra valetudine esseessere di salute cagionevole,aeger animi inquieto nell’animo,aegrum (sn) pena
aegis: -ı˘dis sf (acc aegida) egida,scudo
aegre¯ avv di malanimo: a stento ◊aegre est mihi mi dispiace, aegreferre tormentarsi (o mal tollerare)
aegritudo: -ı˘nis sf malattia, tristezza,affanno
aegror: -o¯ris sm malattia
aegroto: a¯rev intr esser malato
aegrotus: sofferente
aemulatio: -o¯nis sf emulazione,rivalità
aemu˘lor: gareggiare
aemu˘ lus: invidioso(col gen o col dat) ◊ in aliquemaemulus che rivaleggia conqualcuno, citra aemulum senzapari
aeneus: um agg bronzeo
aenigma: -a˘tis sn enigma, cosamisteriosa, allusione
aequabı˘lis: imparziale◊ ius aequabile dirittouguale per tutti
aequabilı˘ter avv regolarmente: ugualmente
aequaevus: um agg della stessaetà
aequalis: contemporaneo ◊ aequalis meusche ha la mia stessa età, aequalestumuli colli della stessa altezza
advocatus2aequalı˘ter avv ugualmente: inmodo uniforme
aeque¯ avv allo stesso modo: giustamente◊ aeque ac (o atque) cosìcome, aeque ac si come se,aeque nobiscum come noi
aequilatus: -e˘ris sn e agg uguaglianzadei lati, equilatero (ingeometria)
aequilibritas: -a¯tis sf ripartizioneuguale, equilibrio, uguaglianza,parità
aequilibrium: -ı˘i sn equilibrio,parità, bilanciamento
aequinoctialis: e agg equinoziale
aequı˘par: -a˘ris agg pari
aequiparatio (o aequiperatio): -o¯nis sf paragone, confronto
aequipero: uguagliare
aequipollens: -e¯ntis agg equivalente
aequipondium: -ı˘i sn contrappeso,ugual peso, solstizio
aequı˘tas: -a¯tis sf uguaglianza,giustizia, moderazione, equità ◊aequitas membrorum armoniadelle membra
aequo: raggiungere ◊ aliquemaequare cursu uguagliare qualcunonella corsa, pugnam aequarerendere incerto l’esitodella battaglia
aequor: -o˘ris sn distesa piana,pianura, mare
aequore˘us: marino
aequum: -i sn spazio aperto, pianura,equità ◊ in aequum descenderescendere al livello diqualcuno (o scendere al piano)
aequus: costante ◊ aequo animocon serenità, sicut aequumest homini come si conviene aun uomo, ex aequo in parità (ouniformemente), aequum est ècosa giusta, aequi (sm pl) gliamici
ae¯r: ae˘ris (aër, aëris) sm (acc aeremo aera) aria, atmosfera ◊in aere patenti all’aperto, aerextenuatus aria rarefatta
aera: -ae sf numero, cifra
aeraria: -ae sf fonderia, miniera
aerarium: -ı˘i sn erario
aerarius: relativo alla moneta ◊ ratioaeraria valore della moneta
aerarius: -ı˘i sm operaio che lavorail rame o il bronzo ◊ aerarii(pl) erari (cittadini di Roma apaerarius2partenenti alla classe infima)
aeratus: um agg coperto dibronzo o di rame ◊ navis aeratacorazzata
aerius: che riguardal’aria, elevato ◊ aeriadomus il cielo, aerius color ilcolore blu
aerugo: -ı˘nis sf ruggine, astio, cupidigia
aerumna: -ae sf affanno, afflizione,pena
aerusco: scroccare
aes: compenso ◊ aes alienum debiti,aere cavo con la tromba,aera militibus dare pagare isoldati, aera unca ami, uncini
aesculus: -i sf quercia, ischio, leccio
aestas: -a¯tis sf estate, calore, canicola,campagna militare ◊ quattuoraestatibus in quattro campagnedi guerra, aestate summa(o media) in piena estate
aestimatio: -o¯nis sf valore, valutazione,stima ◊ aestimatio poenaedefinizione della pena, aestimationesvendere vendere iterreni ricevuti in pagamento
aestimo: reputare ◊ aliquid tanti aestimarestimare tanto qualcosa,rem totam aestimare stabilireun indennizzo per tutto, ex veritatealiquid aestimare valutarequalcosa secondo verità
aestivus: um agg estivo ◊ aestiva(sn pl) accampamento osoggiorno estivo
aestuarium: -ı˘i sn estuario, insenatura
aestu˘ o: essere turbato◊ aestuare invidia¯ arderedi livore
aestus: -u¯s sm calore, afa, vampa,marea, agitazione, incertezza ◊aestus irarumimpeto d’ira, civilisaestus il fervore della guerracivile, aestum explicare sciogliereun dubbio
aetas: -a¯tis sf vita, età ◊ id aetatisdi tale età, ab ineunte aetatedalla prima giovinezza
aeternı˘tas: -a¯tis sf eternità, immortalità
aeternus: eterno
aetherius: del cielo
aevum: -i sn tempo, eternità, età,epoca ◊ aevo primo al principiodella vita
affabilis: e agg con cui si puòparlare, affabile
aeratus2Titoloaffabilı˘tas: -a¯tis sf cortesia
: affabre¯ avv con perizia
affabricor: aggiungere
affabulatio: -o¯nis sf favola, moraledella favola
affamen: -ı˘nis sn voce, parola
: affatim avv abbondantemente ◊usque affatim fino a esser sazi
affatus: -u¯s sm discorso, parola,il parlare a
affave˘o: giovare
affectatio: -o¯nis sf aspirazione,affettazione, pretesa ◊ sapientiaeaffectatio ricerca della saggezza
affectato¯ avv zelantemente: apposta
: affecte¯ avv affettivamente
affectio: -o¯nis sf impressione, affezione,sentimento ◊ animi affectiodisposizione dell’animo
affecto: cercare
affectus: -u¯s sm condizione dell’animo,stato del corpo, affetto,passione
affe˘ro: addurre ◊ alicui manusafferre alzare le mani suqualcuno, nihil afferre nonportare alcun giovamento
afficio: influire◊ aliquem afficere beneficiofare del bene a qualcuno, aliquemafficere clade sconfiggerequalcuno, sic affici ut averl’impressione che (tale impressioneda)
affigo: costringere ◊aliquid memoriae affigere imprimerequalcosa nella memoria
affingo: simulare
affinis: parente ◊ affinia vinculavincoli di parentela, affines iparenti
affinitas: -a¯tis sf parentela, affinità,vicinanza
affirmatio: -o¯nis sf affermazione,garanzia ◊ eius affirmatione susua garanzia
affirmo: asserire ◊ corium affirmatumpelle diventata dura
affirmo2afflatus: -u¯s sm soffio, respiro,ispirazione, aspirazione ◊ solisafflatus la vampa del sole, sineafflatu senza (pronunciare) lalettera “acca”
afflicto: maltrattare ◊ se afflictare(o afflictari) disperarsi,darsi pensiero, preoccuparsi
afflictus: disprezzato
affligo: umiliare ◊ arboresaffligere abbattere alberi, seipsum affligere rovinarsi con leproprie mani, causam affligereabbandonare una causa
afflo: ispirare
affluens: -e¯ntis agg che scorreabbondantemente, ricco di, traboccante
affluenter avv copiosamente: inmodo sontuoso
affluentia: -ae sf abbondanza, sazietà
afflu˘o: abbondare ◊ affluere rebusomnibus essere fornito diogni cosa
affor: rivolgersi◊ affatum est ut è prescrittoche
affrango: e˘re v trrompere contro
affrico: a¯re vtr sfregare contro
affulge˘o: e¯re v intr splendere◊ spes affulget la speranzaarride
affundo: bagnare
agaso: -o¯nis sm stalliere
age: agı˘te inter orsù, suvvia
ager: territorio
agger: accumulo
agge˘ro: accrescere
agge˘ro: riempire
aggestus: -u¯s sm trasporto, rifornimento,cumulo di terra, tomba◊ tuto copiarum aggestu perun vettovagliamento sicuro
agglomero: addensare
agglutino: a¯re v trincollare
afflatus2aggravo: aggravare ◊ aggravaredolorem inasprire un dolore
aggredior: intraprendere ◊ ad dicendumaggredi cominciare a parlare,causam aggredi intentareuna causa, ad rem publicamaggredi partecipare alla vita politica
aggrego: accomunare◊ se aggregare aggregarsi,allearsi
aggressio: -o¯nis sf assalto
aggressor: -o¯ris sm aggressore
agguberno: a¯re v tr dirigere
agilis: mobile
agilı˘tas: -a¯tis sf agilità, speditezza,velocità
agina: -ae sf foro in cui s’inseriscel’ago della bilancia, bilancia
agino: a¯re v intrmuoversi celermente
agitatio: -o¯nis sf agitazione, movimento,attività ◊ agitatiomentis attività dello spirito, virtutumagitatio esercizio dellevirtù
agı˘te vedi ageagı˘to: celebrare◊ rem agitare sostenerecon ardore una questione, rempublicam agitare occuparsi dipolitica, agitare vigilias (opraesidium) montare di guardia,agitare aevum trascorrerela vita, agitandi inops privo dimezzi di sussistenza
agmen: folla◊ novissimum agmen la retroguardia
agna: -ae sf agnella
agna: -ae sf spiga
agnascor: oltre)
agnatus: -i sm figlio in sovrappiù,agnato
agnitio: -o¯nis sf conoscenza, assenso,accettazione
agnosco: confermare
agnus: -i sm agnello
ago: abiago2tare ◊ aetatem agere trascorrerela vita, gratias agere alicui ringraziarequalcuno, acta res estnon c’è più nulla da fare, agerecontra aliquem intentare unprocesso contro qualcuno, quidagis? qual’è la tua occupazione?,bene agitur nobiscum vabene (tanto meglio) per noi,age, age, ut libet via, via, comepreferisci, age, veniam d’accordo,verrò
agrarius: agrario ◊ ratio agrariadisegno di legge agraria
agrestis: selvatico ◊ agrestis (sm) contadino
agricola: -ae sm contadino, agricoltore
agricultura: -ae sf agricoltura,coltivazione
agrimensor: -o¯ris sm agrimensore
aio: ais v difett dire di sì, sostenere,asserire ◊ ut aiunt come sidice, quid ais? che dici mai?ala, -ae sf ala (di uccello o dell’esercito),schiera, ascella
alacer: focoso
alacrı˘tas: -a¯tis sf voglia di agire,alacrità, esuberanza
alacrı˘ter avv prontamente: vivacemente
ala˘pa: -ae sf schiaffo
ala˘por: gloriarsi
alaternus: -i sf linterno (arbusto)
alatus: um agg alato
alauda: -ae sf allodola
albe˘o: e¯re v intr essere bianco◊ albente caelo sul far dell’alba
albesco: e˘re v intr diventarebianco
albugo: -ı˘nis sf leucoma, forfora
album: -i sn colore bianco, albo,elenco, lista
albus: sereno ◊ corpore albo di carnagionechiara
ale˘a: -ae sf gioco dei dadi, sorte,caso, fortuna, rischio, giocod’azzardo ◊ dare se in aleamaffidarsi al caso, alea iacta estil dado è tratto
ales: veloce
ales: alı˘tis sm e sf uccello ◊ malaalite con cattivo augurio
alge˘o: gelare ◊ sudare et algeresoffrire ogni sorta di disagio
algı˘dus: um agg freddo
algor: -o¯ris sm freddo
: alia¯ avv per altra via ◊ alius aliachi da una parte, chi dall’altra,agrarius2alia
:
:
: alia
:
:
: da questa parte
:
:
: dall’altra
:
:
alias avv altre volte: altrimenti ◊ alias
:
:
: alias
:
:
: ora
:
:
: ora
:
:
: , alias aliter ora in unsenso (o in un modo) ora in unaltro, non alias quam in nessunaltro modo, in nessun’altra situazione
alibı¯ avv altrove: presso ◊ alibi
:
:
: alibi
:
:
: qui
:
:
: là
:
:
alı˘ca: -ae sf spelta
: alicu˘bi avv in qualche luogo ◊alicubi
:
:
: alicubi
:
:
: a volte
:
:
: avolte
:
:
alienatio: -o¯nis sf espropriazione,separazione, abbandono, alienazionementale ◊ alienatioexercitu¯s defezione dell’esercito,tua a me alienatio il tuo distaccoda me
alienige˘na: -ae agg e sm forestiero
alienige˘nus: esotico
alieno: rifuggire◊ alienari ab interitu provareavversione per la morte,alienari atrofizzarsi, cadere inletargo, alienatus in febri neldelirio della febbre, alienatamente avendo smarrito il senno
alienus: sfavorevole ◊ alieni gliestranei, gli stranieri, alienotempore in un momento nonpropizio, fuor di tempo, nonalienum est (con l’inf ) non è asproposito
alimentum: -i sn alimento, mantenimento,cibo
alimonia: -ae sf nutrimento
alio¯ avv altrove (moto a luogo): adaltro scopo
: alioquı¯ avv del resto
alipes: veloce
: aliquamdiu¯ avv per un po’ ditempo, a lungo
aliquando¯ avv talora: finalmente
: aliquanto¯ avv alquanto
aliquantum: i sn alquanto ◊ aliquantumtemporis un po’ ditempo
aliquantus: um agg alquanto
aliqui: aliquodagg pron qualche
aliquis: alcuni ◊ aliqua exparte in qualche modo, dicerealiquid affermare qualcosa(d’importante), sine aliquo vulneresenza perdite rilevanti, alialiquis2quid (col gen) un po’
: aliquo¯ avv in qualche luogo (motoa luogo)
: aliquot agg indecl alquanti
alı˘ter avv altrimenti: all’opposto ◊ aliter ac diversamenteda, aliter alius unoin un modo, uno in un altro
alius: ud agg un altro (tra molti)◊ alius ac diverso da, alii…alii
:
:
: alcuni… altri
:
:
: , in aliaomnia ire esprimere voto contrario,nihil aliud nisi nessun’altracosa se non, aliud praecipuiuna cosa importante
: all- vedi anche adlallec,alle¯cis sn salsa di pesce
allium (o alium): -ı˘i sn aglio
almus: um agg che dà vita, chenutre, buono
alo: rinforzare
altare: -is sn altare
: alte¯ avv dall’alto, da lontano, profondamente
alter: diverso ◊ alteri
:
:
: alteri
:
:
: gli uni
:
:
: gli altri
:
:
: ,unus aut alter uno o due,altera sors sorte avversa, alterumtantum il doppio, altrettanto
altercor: replicare
alterno: avvicendare
alternus: vicendevole
alteru˘ter: u˘trum agg pronl’uno o l’altro dei due
altilis: ingrassato◊ altilia (sn pl) uccelli allevati,pollame
altito˘nans: -a¯ntis agg che tuonadall’alto
altitudo: -ı˘nis sf altezza ◊ altitudoanimi impenetrabilità (ograndezza) dell’animo
altor: -o¯ris sm alimentatore, allevatore
altrix: -ı¯cis sf nutrice
altus: augusto ◊ vir altus uomodotato di mente elevata, altum(sn) l’alto mare, alta mentenel profondo dell’animo
alumna: -ae sf alunna, figlia
alumnus: -i sm alunno, figlio
alu¯ta: -ae sf cuoio, scarpa, borsadi pelle
alveus: -i sm letto del fiume, alveo,cavità, alveare, vaso, scafo,piroga
alvus: -i sf ventre, escrementi
amabı˘lis: garbato
: aliquo¯2amabilı˘ter avv con garbo
amando (o amendo): bandire
amans: -a¯ntis agg amante, amico,affettuoso
amanter avv con affetto: in modoamichevole
amaracum: -i sn (e amaracus sme f ) maggiorana
: amare¯ avv amaramente
amaritu¯do: -ı˘nis sf gusto amaro
amaror: -o¯ris sm amarezza
amarus: um agg amaro ◊ amaradies giorno triste
amator: -o¯ris sm amante, innamorato,donnaiolo
ambages: -is sf (al sing solo abl)giro, incertezza, equivoco, discorsovelato ◊ missis ambagibustralasciati i giri di parole
ambı˘go: discutere
ambigu˘us: tentennante ◊ambigua virgo sirena, ambiguaedomi res ristrettezze economichedomestiche
ambio: ricorrere a
ambitio: -o¯nis sf lotta per le cariche,ambizione, ostentazione,vanità, briga
ambitiose¯ avv con brighe: consmania
ambitiosus: venale◊ amnis ambitiosus fiumedal corso tortuoso, ambitiosirumores voci non disinteressate,ambitiosa morte con unamorte plateale
ambı˘tus: -u¯s sm giro, raggiro,broglio, intrigo
ambo: tutti e due insieme
ambrosia: -ae sf ambrosia
ambulatio: -o¯nis sf passeggiata,luogo di passeggio
ambulo: camminareper
amburbium: -ı˘i sn sacrificio (incui si portava la vittima intornoalla città)
amburo: bruciare
amens: -e¯ntis agg fuori di sé,pazzo, insensato
amentia: -ae sf demenza, pazzia
amica: -ae sf amica, amante
amicio: velare
amicio2Titoloamicitia: -ae sf amicizia, alleanza
amictus: -u¯s sm mantello, sopravveste,cosa che copre
amiculum: -i sn mantello
amicus: propizio
amicus: -i sm amico, compagno,consigliere, patrono
amissio: -o¯nis sf perdita
amı˘ta: -ae sf zia paterna
amitto: trascurare ◊ amitteretempus lasciarsi sfuggire l’occasione
: amm- vedi admamnicola,-ae sm che vive lungo ifiumi
amnis: -is sm fiume, corrente ◊adverso amne contro corrente
amo: essereabituato a fare ◊ amabo te utfammi la gentilezza di
amoenitas: -a¯tis sf amenità, diletto,attrattiva ◊ amoenitates luoghi ridenti
amoenus: gradevole◊ amoena (sn pl) luoghiridenti
amolior: tralasciare
amor: -o¯ ris sm amore, affetto,passione, voglia ◊ amor cognitionisdesiderio di imparare
amove˘o: rubare◊ amoto ludo scherzi a parte
ampelos: -i sf vite (pianta)
ampho˘ra: -ae sf anfora, unità dimisura per liquidi
ample¯ avv ampiamente: di più,più oltre, più a lungo ◊ si nihilamplius se non c’è nulla di meglio,hoc amplius inoltre
amplector: impossessarsidi
amplexus: -u¯s sm abbraccio, amplesso
amplificatio: -o¯nis sf accrescimento,aumento
amplifico: aumentare
amplitudo: -ı˘nis sf grandezza,ampiezza
amplus: magnifico◊ amplum putare considerareonorevole, amplissimusordo il senato, ampli hominesuomini autorevoli
amicitia3ampulla: -ae sf ampolla
amputo: sfrondare
amu˘ la: -ae sf secchiello
amussis: -is sf livella
amygda˘lum: -i sn mandorla
amygda˘ lus: -i sf mandorlo
an (o anne) cong o: o piuttosto ◊an non o no, an
:
:
: an
:
:
: se
:
:
: se
:
:
anadema: -a˘tis sn fascia per i capelli,benda ornamentale
analecta: -ae sm schiavo, servoche raccoglie gli avanzi da tavola
anceps: di esito incerto ◊ inter ancipitiain mezzo ai pericoli, alle difficoltà
ancilla: -ae sf ancella, serva
anco˘ra: -ae sf ancora
anfractus: -u¯s sm curva, giravolta,raggiro, giro di parole, cavillo,anfratto
angarius: -ı˘i sm corriere
ange˘lus: -i sm angelo, messo celeste
ango: opprimere◊ angi quod affliggersi che
angor: -o¯ris sm soffocamento, angoscia,affanno, inquietudine
anguis: -is sm e sf serpente
angu˘ lus: -i sm angolo, luogo appartato,nascondiglio
anguste¯ avv strettamente: in breve
angustiae: -arum sf pl angustia,luogo stretto, ristrettezza, povertà,indigenza ◊ angustiaepectoris grettezza d’animo
angustus: vile ◊est animi angusti è proprio diun animo meschino, angustaviarum strade strette
anhelitus: -u¯s sm respiro, affanno,asma
anhelo: spirare
anhelus: chedà affanno
anhydros: -i sf narciso
anilis: da vecchia
anı˘ma: -ae sf respiro, aria, anima,vita, spirito ◊ animam ederemorire, animam agere lottarecontro la morte, animam ducererespirare
animadversio: -o¯nis sf attenzione,rimprovero, punizione, castigo
animadverto: punire ◊ animadverterein aliquem infierire controqualcuno
animal: -a¯ lis sn essere animato,animale
animalis: animale
animose¯ avv animosamente: coraggiosamente
animosus: ardente
anı˘mus: -i sm animo, coscienza,inclinazione, temperamento,sentimento, coraggio, esuberanza,ira ◊ nisi me animus fallit senon m’inganno, comprimere animosfrenare la tracotanza,animos addere alicui incoraggiarequalcuno
annalis: e agg annuo ◊ lex annalislegge che definiva l’etàrichiesta per ogni carica pubblica
annalis: -is sm libro d’annali, storie◊ annales maximi (o pontificum)i registri dove i ponteficiannotavano gli eventi dell’anno
annı˘fer: ferum agg che dàfrutti tutto l’anno
annona: -ae sf raccolta dell’anno,rifornimento di frumento, viveri◊ annonam levare ridurre ilprezzo del grano
annus: -i sm anno, raccolto dell’anno◊ anni tempus stagione,anni pueriles l’età della fanciullezza,ad annum l’annoprossimo, tra un anno
annuus: annuale
anquiro: esaminare
ansa: -ae sf impugnatura, manico,ansa, opportunità ◊ quaerereansam cercare l’occasione
anser: -anse˘ris sm e sf oca
antae: -arum sf pl pilastri
: ante˘ avv e prep (con l’acc) prima,davanti, più di ◊ ante annumun anno prima, ante omnia innanzitutto,ante tempus primadella scadenza
: antea¯ avv prima
antecapio: anticipare
antece¯dens: -e¯ntis agg precedente,anteriore
antecedo: oltrepassare
antecello: sopravanzare
antecessio: -o¯nis sf antecedente,condizione
animal3antecessus: -u¯s sm anticipazione
antecursor: -o¯ris sm chi correavanti, precursore ◊ antecursoresesploratori
antee˘o: superare ◊ periculum anteireprevenire il pericolo
antefe˘ro: preporre
: anteha¯c avv prima d’ora, prima diallora
antelucanus: um agg che precedeil giorno ◊ antelucanum(sn) l’alba
antepono: anteporre
antequam cong prima che: primadi
anterior: -o¯ris agg anteriore, precedente
antes: -ium sm pl filari, vigneti,aiuole, file
antesignanus: antesignano
antestor: a¯ri v tr dep chiamare come testimone
antevenio: prevenire
antidotum: -i sn antidoto
antiquı˘tas: -a¯tis sf antichità, uominidell’antichità, importanza,riguardo ◊ antiquitates i fattiantichi
antiquı˘tus avv durante il tempoantico: anticamente
antiquo: abolire
antiquus: um agg più importante,antico, anteriore, venerando
antrum: -i sn antro, spelonca,grotta
anu˘lus: -i sm anello ◊ anulo clauderesigillare
anus: -u¯s sf vecchia
anxietas: -a¯tis sf ansia, scrupolosità,minuzia, timore
anxius: penoso
aper: apri sm cinghiale
aperio: rivelare ◊aperi mostrarsi
aperte¯ avv apertamente: pubblicamente
apertus: palese◊ ex aperto in modo manifesto
apiarium: -ı˘i sn alveare
apis: -is sf ape
apiscor: conseguire
apiscor3aplu¯da: -ae sf crusca
apolo˘gus: -i sm apologo, favola
apparatus: magnifico
apparatus: -u¯s sm preparativo,apparecchiatura, fasto, magnificenza
appare˘o: essere al servizio o agli ordinidi qualcuno
apparı˘tor: -o¯ ris sm subalterno,usciere, scrivano
appellatio: -o¯nis sf appello, pronuncia,nome
appello: reclamare
appello: dirigere ◊mentem appellere ad philosophiamapplicare la mente allafilosofia
appendix: sovrappiù
appetitus: -u¯s sm disposizione,brama, aggressione
appe˘to: aggredire ◊ cumlux adpeteret allo spuntare delgiorno
applico: toccar terra
appono: attribuire ◊ apponere patillamservire un piatto
approbo: dimostrare
appropinquatio: -o¯nis sf l’avvicinarsi
appropinquo: a¯re vintr avvicinarsi
apricor: a¯ri v intr dep prendereil (stare al) sole
apricus: che ama il sole
apte¯ avv bene: esattamente
apto: allestire
aptus: allestito ◊ aptiordicendi locus momento più opportunoper parlare
: apud prep (con l’acc) vicino a,alla presenza di, presso ◊ apudLivium legere leggere in Livio,apud me a casa mia
aplu¯da3aqua: -ae sf acqua ◊ aqua et igniinterdicere alicui esiliare qualcuno
aquarius: um agg che riguardal’acqua ◊ aquarius (sm) acquaiolo
aquila: -ae sf aquila
aquilifer: -i sm vessillifero
aquilo: -o¯nis sm aquilone (vento),il Nord
aquor: a¯ri v intrdep fare rifornimento d’acqua
ara: -ae sf ara, altare, monumento◊ arae focique casa e focolare
arane˘a: -ae sf ragno, tela di ragno
arane˘um: -i sn ragnatela
arator: -o¯ris sm contadino
arbı˘ter: signore
arbitratus: -u¯s sm sentenza dell’arbitro,arbitrio, parere, giudizio
arbitrium: -ı˘i sn sentenza dell’arbitro,decisione, disposizione,capriccio, arbitrio ◊ aliquid arbitriosuo facere fare qualcosasecondo il proprio arbitrio
arbitror: giudicare(come arbitro)
arbor: remo
arbustum: -i sn albereto, piantagione
arbutum: -i sn corbezzolo
arca: -ae sf armadio, scrigno, cassadello Stato, cisterna
arcanum: -i sn mistero, segreto
arce˘o: difendere◊ non arcere quin nonimpedire che, aqua et igni arcerisubire la condanna dell’esilio
arcesso: accusare ◊ aliquem pecuniaecaptae arcessere accusarequalcuno di corruzione
architectura: -ae sf architettura
arcus: -u¯s sm arco, ogni cosa incurvata,arcobaleno
: ardenter avv con passione
arde˘a: -ae sf airone
arde˘o: brillare ◊ ardereinfamia essere oggetto di riprovazione
ardor: -o¯ris sm splendore, fuoco,passione
arduus: arduo ◊ arduum (sn) luogo dirupato
area: -ae sf aia, spiazzo, arena,area, cortile
arena (o harena): -ae sf sabbia,arena, combattimenti nel circo ◊arena3in harena mea nella mia sferad’azione, arena belli teatro diguerra
arenarius: relativo al circo
are˘o: asciutto
argentarius: -ı˘i sm banchiere, chilavora l’argento
argente˘us: um agg d’argento,inargentato
argentum: -i sn argento, argenteria,denaro
argumentatio: -o¯nis sf argomentazione
argumentor: addurrecome prova
argumentum: -i sn prova, contenuto,favola, commedia, rappresentazioneingannevole
argu˘o: incolpare
argutiae: -a¯rum sf pl espressività,sottigliezza
argutus: stridulo
arı˘dus: frugale
aries: sostegno
arieto: urtare
a˘rista: -ae sf spiga, frumento,estate, lisca di pesce, pelo
arithmetica: -ae (o arithmetice,-es) sf aritmetica
arma: -orum sn pl armi, attrezzi,guerra ◊ arma civilia guerra civile
armatura: -ae sf armatura, tipodi armamento, soldati armati,esercitazioni militari
armatus: um agg armato
armentum: -i sn armento
armilla: -ae sf braccialetto
armo: fortificare
aro: coltivare ◊ arare aequor solcareil mare
arride˘o: arridere
arrigo: rivolgere l’attenzione,eccitare ◊ animos arrigereinfiammare gli animi
arripio: assalire
: arroganter avv con arroganza
arrogantia: -ae sf arroganza, tracotanza
ars: trattato ◊ bonaeartes buone qualità
: arenarius3arte¯ avv strettamente
articulus: -i sm articolazione(delle membra), articolo ◊ in ipsoarticulo temporis in un momentocosì risolutivo
artı˘fex: -ı˘cis sm e agg artista, artefice,maestro, furfante, fattocon arte, abile
: artificiose¯ avv con arte
artificium: -ı˘i sn arte, professione,scienza, astuzia
arto: ridurre
artoco˘pus: -i sm panettiere
artus: scarso
artus: -u¯s sm (dat e abl pl-ubus) articolazione, arto
arundo (o harundo): -ı˘nis sf canna,flauto, freccia
aruspex (o haruspex): aruspı˘cis sm aruspice
arvum: -i sn suolo arativo, pianura,mare, pascolo, campo, regione
arx: altura ◊ aethereaearces il cielo
as: piede(unità di misura) ◊ heres ex asseerede universale, ab assecrescere venire dal nulla
asc vedi anche adscascendo: innalzare
ascensus: -u¯s sm salita, accesso
ascia: -ae sf ascia, zappa
asellus: -i sm asinello
ası˘nus: -i sm asino
aspecto: guardare
aspectus: -u¯s sm sguardo, aspetto,orizzonte ◊ aspectus (oculorum)la vista
aspe˘r: violento ◊ asperummare mare mosso, aspertactu pericoloso a toccarsi
aspergo: aspergere
asperı˘tas: -a¯tis sf asprezza, rigidezza,ruvidezza, fierezza ◊asperitas viarum il cattivo statodelle strade
aspernor: disprezzare
aspero: aguzzare
aspicio: essere rivolto (di luoghi)
aspiro: avvicinarsi
aspis: rettile
: aspis3ass- vedi anche adsassus,a, um agg arrostito
ast cong poi: d’altronde
astrum: -i sn astro, cielo, costellazione,immortalità ◊ ad astratollere elogiare vivamente, adastra ire raggiungere l’immortalità
astus: -u¯s sm furberia
asylum: -i sn asilo
at cong ma: ebbene
ater: triste
athleta: -ae sm atleta
atque cong e: ma invece◊ atque omnia e così ingenerale, alius atque alius oraquesto, ora quello, idem atquela stessa cosa che
atratus: vestito a lutto
atrium: -ı˘i sn atrio, palazzo
atrocı˘tas: -a¯tis sf atrocità, violenza,ferocia
atrox: inflessibile
: att- vedi anche adtatta˘men cong tuttavia
auctor: -o¯ris sm autore, promotore,istigatore, garante ◊ te auctoredietro tuo suggerimento,auctor fundi venditore del podere,auctor virtutum modellodi virtù
auctorı˘tas: -a¯tis sf autorità, importanza,opinione ◊ sine senatusauctoritate senza il benestaredel senato, auctoritates attiufficiali, usus auctoritas dirittodi usucapione
auctus: -u¯s sm sviluppo
aucupium: -ı˘i sn uccellagione, ricerca
audacia: -ae sf arditezza, ardimento
audax: -a¯cis agg audace
aude˘o: volere ◊ si audesse ti va
audio: approvare ◊ex audito per fama, secondo levoci
auditus: -u¯s sm l’udire, senso dell’udito,udito
aufe˘ro: rapire ◊ auferre ut(col congiunt) ottenere che
aufugio: scampare
auge˘o: arricchire ◊ bellumaugetur la guerra si inasprisce
augesco: ingrossarsi
augur: -u˘ris sm augure, indovino
: ass-3augurium, -ı˘i sn augurio, arte divinatoria,presagio, presentimento
auguro: predire
auguror: a¯ri v trdep presagire
augustus: maestoso
aula: -ae sf cortile, atrio, cortigiani,vita di corte, dignità principesca,regalità
aula: -ae sf flauto
aula: -ae sf pentola
aulaeum: -i sn sipario, coperta ◊aulaeum mittitur ha inizio lospettacolo
aulicus: um agg principesco ◊aulici servi di corte
aura: -ae sf vento, cielo, soffio,buon odore ◊ ferre sub aurasrendere noto
aurarius: um agg relativo all’oro
auratus: um agg dorato
aureatus: adornato
aureus: um agg d’oro
auricilla: -ae sf orecchio
auricula: -ae sf orecchio, udito
auriga: -ae sm timoniere, cocchiere
auriger: gerum agg cheporta oro
auris: -is sf orecchio, udito fine,ascoltatore ◊ aures alicui praebereprestare attenzione a qualcuno
aurora: -ae sf aurora
aurum: -i sn oro, oggetti d’oro,denaro, età dell’oro
ausculto: are v tr eintr ascoltare
auspicium: -ı˘i sn auspicio, presagio◊ meis auspiciis a modomio, auspicium regni l’iniziodel regno
auspicor: iniziare
auster: austri sm austro (vento)
austerı˘tas: -a¯tis sf asprezza, severità,colore carico
aut cong o: o altrimenti ◊ autetiam o perfino
autem cong ma: al contrario
autumnus: -i sm autunno, fruttidella stagione autunnale ◊ senesautumni vini vecchi
auxiliaris: ausiliare◊ auxiliares le milizie ausiliarie
auxilior: essere efficace
auxilium: -ı˘i sn aiuto, risorsa, rimedio(anche in senso medico),soccorso, protezione, favore,auxilium3beneficio ◊ auxilia le milizieausiliarie, auxilio noctis col favoredelle tenebre
: avare¯ avv con cupidigia ◊ avarissimeservare conservare congran oculatezza
avarı˘ter avv avidamente: avaramente
avaritia: -ae sf avarizia
avarus: um agg avaro
: ave (o have) espressione di salutosalve!, salute! ◊ ave atquevale riposa in pace, addio (aidefunti)
aveho: trasportare ◊ equo(nave) avehi andarsene a cavallo(per nave)
avello: separare ◊ ab errore avelleretogliere dall’errore
avena: -ae sf avena, biada, flauto◊ structae avenae canne dellazampogna
ave˘ o: e¯re v tr desiderare
ave˘o (o have˘o): e˘re v intr starbene (usato solo all’imperat eall’inf )
averro: fare piazza pulita
averrunco: a¯re v tr allontanare◊ di averruncent gli dei tenganolontana tanta sciagura
aversio: -o¯nis sf l’atto del distogliere,nausea ◊ per aversionemin blocco (detto di compravendita)
aversor: sdegnare
aversus: avverso ◊ aversos bovestrahere tirare i buoi per la coda
averto: allontanare
avia: -ae sf nonna
avidı˘tas: -a¯tis sf avidità, bramosia
avidus: affamato
avis: -is sf uccello, augurio ◊ secundis(sinistris) avibus conbuoni (cattivi) auspici
avius: smarrito ◊ avia (sn pl) luoghiimpraticabili
avoco: stornare
avolo: sparire
avunculus: -i sm zio o prozio materno
avus: -i sm nonno, avo
axis: -is sm asse (del carro e delmondo), cielo, cilindro dellaclessidra
: avare¯4babae inter ah! bene!baca (o bacca), -ae sf bacca, oliva,perla, anello (di catena)
bacatus (o baccatus): um aggfatto (o ornato) di perle ◊ monilebacatum collana (monile) diperle
bacchanalia: -orum (o -ium) snpl baccanali, feste in onore diBacco
bacchatio: -o¯nis sf celebrazionedelle feste di Bacco, orgia, bagordi
: bacchatim avv alla maniera dellebaccanti
bacchor: infuriare
bacillum: -i sn bastoncino, vergalittoria
baculum: -i sn (o baculus sm)bastone
badius: um agg baio
badizo: are v intr camminare
baeto (o beto): e˘re v intr camminare
baiulo: fare il facchino
baiu˘ lus: -i sm facchino, portalettere,necroforo
balabundus: um agg belante
balaena: -ae sf balena
balanatus: um agg profumatodi balano
balanus: -i sf e sm ghianda o alberoo olio di balano, dattero
balatro: -o¯nis sm buffone, fanfarone
balatus: -u¯s sm belato
balbe¯ avv balbettando: in modoconfuso
balbus: um agg balbuziente
balbutio: ı¯re v intr etr balbettare
balineae: -arum sf pl bagni
balista (o ballista): -ae sf balestra,proiettile, macchinazione
ballistarius: um agg di balestra
balnearis: balneare
balnearius: balneare
balneum: -i sn bagno, stanza dabagno ◊ balnea bagni pubblici
balo: cianciare
balteum: -i sn (o balteus sm) balteo,cintura, pettorale, crosta difocaccia
baptisma: -a˘tis sn abluzione, battesimo
baptista: -ae sm battezzatore,battista
baptista4Titolobaptisterium: -ı˘i sn fonte battesimale
bara˘thrum: -i sn baratro, voragine,inferno
barba: -ae sf barba
barbare¯ avv in lingua straniera: in modo rozzo
barbaricus: barbaro
barbaries: -e¯i sf paese straniero,rozzezza, barbarie
barbarus: barbaro
barbatus: adulto ◊ barbatus(sm) uomo con la barba
barbus: -i sm barbo (pesce)
barca: -ae sf barca
barca˘la: -ae sm sciocco
bardus: um agg stupido
bardus: -i sm bardo
baro: -o¯nis sm sciocco
barrio: ı¯re v intr barrire
barritus: -u¯s sm barrito
basilica: -ae sf basilica
basilicum: -i sn abito regale
basilicus: um agg da re
basio: a¯re v tr baciare
basis: -is sf base, pianta del piede,piedistallo, fondamenta
basium: -ı˘i sn bacio
basterna: -ae sf portantina
battu˘ o: colpire
beate¯ avv felicemente: abbondantemente ◊ locumbeate implere trattare l’argomentoa perfezione
beatitudo: -ı˘nis sf felicità
beatus: abbondante ◊ beati iricchi
bellator: -o¯ris sm guerriero
belle¯ avv in modo amabile: con eleganza
bellicosus: um agg bellicoso
bellı˘cum: -i sn squillo di guerra,segnale di tromba
bellı˘cus: bellico
bellı˘ge˘r: ge˘rum agg cheporta guerra
bellı˘gero: a¯re vintr combattere
bello: battersi
bellum: -i sn guerra ◊ domi belloquein pace e in guerra, bellaesercito
bellus: sano ◊bellum est fa comodo, è gradevole
belua: -ae sf belva, animale
baptisterium42 beluinus: da(o di) belva
bene˘ avv bene: molto◊ bene habet va bene, benemihi alla mia salute
benedico: benedire
benefactum: -i sn buona azione,merito
beneficentia: -ae sf beneficenza,inclinazione a far del bene, generosità
beneficium: -ı˘i sn favore, onorificenza◊ maximum beneficiumil consolato
beneficus: compiacente
beneolentia: -ae sf profumo, buonodore
benevolentia: -ae sf benevolenza,devozione
benevolus: devoto
benigne¯ avv con gentilezza: volentieri
benignı˘tas: -a¯tis sf bontà, generosità
benignus: liberale ◊ benignus agerterra fertile
beo: arricchire
bes: bessis sm i due terzi
bessalis: e agg di otto
bestia: -ae sf bruto, belva
bestialis: e agg di belva
beta: -ae sf bietola
biarchus: -i sm commissario deiviveri
bibliotheca: -ae sf biblioteca, armadioper libri
bibo: assorbire
bibosus: assetato
biceps: -cipı˘tis agg con due teste,duplice ◊ biceps civitas città divisain due parti
bicolor: -o¯ris agg bicolore
bidens: di due anni (dettodi pecora)
biduum: -i sn spazio di due giorni
biennium: -ı˘i sn spazio di due anni,biennio
biforis: e agg a due battenti
biformis: che ha due aspetti
bifurcus: um agg biforcuto
biga: -ae sf biga
bigamus: -i sm bigamo, sposatodue volte
biiugis: a coppia
bilinguis: e agg bilingue
bilis: -is sf bile, collera
bini: un paio
bini4bipennis: e agg che ha due ali ◊bipenne ferrum scure a doppiotaglio, bipenne
bipennis: -is sf scure a doppio taglio,bipenne
bipertio: ı¯re v tr dividerein due parti
: bipertito¯ avv in due modi
bipes: e˘dis agg bipede
biremis: -is sf nave bireme
: bis avv due volte ◊ bis terque piùvolte, bis improbus scorretto indue modi
bisellium: -ı˘i sn bisellio
bisseni: a agg num dodici
bitumen: -ı˘nis sn asfalto
bivium: -ı˘i sn bivio
bivius: duplice
blaesus: um agg balbuziente
blandiloquus: umagg pieno dimoine
blandimentum: -i sn lusinga, attrattiva,condimento, rimedio
blandior: assecondare
blanditia: -ae sf lusinga ◊ blanditiasadhibere fare le moine
blandus: invitante
blatero: blaterare
boarius: um agg relativo aibuoi ◊ forum boarium mercatodei buoi
boatus: -u¯s sm muggito, urlo
bolus: -i sm lancio della rete, retata,colpo di dadi, profitto
bonitas: -a¯tis sf bontà, onestà,lealtà ◊ bonitas agrorum fertilitàdei campi
bonum: -i sn il bene, vantaggio ◊bona sostanze
bonus: favorevole
boreas: -ae sf borea, il Nord
bos: vacca
botulus: -i sm salsiccia
brabeuta: -ae sm arbitro di gare
bracae: -arum sf pl brache
brachium: -ı˘i sn avambraccio,braccio, diramazione, diga
bractea: -ae sf foglia metallica,lamina, foglio
brevio: riassumere
brevis: sottile ◊ brevi tra poco, brevipostea poco dopo
brevitas: -a¯tis sf piccolezza, brevità
breviter avv in poche parole: inbreve
brocchitas: -a¯tis sf sporgenza deidenti
bipennis44 bruma: -ae sf bruma, gelo, inverno,solstizio d’inverno
bubı¯le: -is sn stalla dei buoi
bubo: -o¯nis sm gufo
bubulcus: -i sm bifolco
bucaeda: -ae sf uccisore di buoi
bucca: -ae sf bocca, cavità
buccella: -ae sf bocconcino
bucı˘na: -ae sf corno, tromba
bucino: a¯re v intrsuonare la tromba
bulbus: -i sm bulbo, cipolla
bulla: -ae sf bolla, borchia
bullio: ı¯re v intr bollire
buris: -is sf bure (manico dell’aratro)
bustuarius: um agg relativo aisepolcri
bustum: -i sn tumulo, sepolcro,rogo funebre
buty¯rum: -i sn burro
buxum: -i sn bosso, pettine
byssus: -i sf lino, tela di lino
caballus: -i sm cavallo da tiro
caccabaceus: um agg relativoalla pentola
cachinno: sghignazzare
cachinnus: -i sm risata
cacozelia: -ae sf artificiosità
cacumen: -ı˘nis sn cima, estremità◊ summum cacumen l’apogeo
cadaver: -e˘ris sn cadavere
cadialis: e agg relativo al barile
cado: tramontare ◊ iniudicio cadere perdere una causa,in morbum cadere ammalarsi,in cassum cadere risultarvano
caducus: passeggero
cadus: -i sm orcio
caeco: a¯re v tr accecare
caecus: buio ◊ira¯ caeca mens mente accecatadall’ira, caeca domus casa privadi finestre
caedes: -is sf taglio, strage, uccisione
caedo: colpire ◊ sermonescaedere ciarlare, caederevictimas sacrificare vittime
caelator: -o¯ris sm cesellatore
caelatura: -ae sf cesellatura
caelebs: -ı˘bis agg celibe, scapolo,vedovo
caelebs4caeles: -ı˘tis agg del cielo ◊ caelitesgli dei
caelestis: divino
caelicola: -ae sm chi abita il cielo,Dio
caelo: scolpire
caelum: -i sn cesello
caelum: -i sn cielo, aria, clima ◊de caelo tangi essere colpito daun fulmine, in caelo esse trionfare
caementum: -i sn pietra da costruzione
caenum: -i sn fango
caerimonia: -ae sf rispetto religioso,cerimonia, usanza ◊ caerimoniamloci polluere violarela sacralità del luogo
caeruleus: oscuro
caesaries: -e¯i sf folta capigliatura
: caesim avv di taglio
caesius: um agg verdastro
caespes: -ı˘tis sm zolla, capannacoperta di cespi, germoglio
caesura: -ae sf taglio, cesura (inmetrica)
calamı˘tas: -a¯tis sf calamità, disgrazia,sventura ◊ calamitatemaccipere subire una grave sconfitta,fructuum calamitas scarsitàdel raccolto, calamitati alicuiesse essere una rovina perqualcuno
calamitosus: esposto alleintemperie
cala˘mus: -i sm canna, penna perscrivere
cala˘thus: -i sm piccolo paniereintrecciato
calcar: -a¯ris sn sprone, incitamento
calce˘o (o calcio): mettere ai piedi
calceus: -i sm scarpa
calco: calpestare
calculus: -i sm sassolino, conto,calcolo renale, pedina ◊ albumcalculum adicere ratificare
caldarius: riscaldato◊ caldarium (sn) stanzaprovvista di vasche per il bagnocaldo
calefacio: incitare
calendae: -arum sf pl calende ◊ad calendas graecas alle calendegreche (mai)
calendarium: -ı˘i sn registro deicrediti, averi
cale˘o: esser nel pieno delle forze
caeles4calidus: ardente
calı˘ga: -ae sf scarpa per soldati,servizio militare
caliginosus: tenebroso
caligo: confondersi
caligo: -ı˘nis sf caligine, oscurità,confusione
calix: -ı˘cis sm calice, pentola
: callente˘r avv con astuzia
calle˘o: saper bene
callide¯ avv accortamente: astutamente◊ astute et callide conastuta scaltrezza
callidus: ingegnoso ◊ callida benevolentiagenerosità interessata
callum: -i sn callo, callosità ◊ doloricallum obducere diventareinsensibile alla sofferenza
calo: -o¯nis sm servo di soldati,scudiero
calor: -o¯ris sm caldo, calore, estate,passione
calumnia: -ae sf calunnia, macchinazione
calumnior: tramare intrighi
calvus: liscio
calx: piede
calx: termine
camelus: -i sm cammello
camillus: -i sm giovane aiutantenei riti
caminus: -i sm fucina, fuoco
campester: pianeggiante ◊ quaestuscampestris guadagno chesi ottiene durante i comizi elettorali
campus: -i sm pianura, apertacampagna, piazza, Campo diMarte
cancelli: -orum sm pl cancello,termini ◊ extra cancellos egredipassare i limiti
cancer: -cri sm granchio, gambero,canicola, cancro
candelabrum: -i sn candelabro
cande˘o: splendere
candesco: infuocarsi
candidatus: -i sm candidato ◊ immortalitatiscandidatus cheaspira all’immortalità
candidus: sincero
candor: -o¯ris sm candore, chiarore,sincerità
4candorcane˘o: e¯re v intr essere canuto
canepho˘ros: -i sf canefora, portatricedi canestri
canicula: -ae sf cagnolina, squalo,Sirio (stella)
caninus: um agg di cane
canis: -is sm cane, cagna, personasudicia
canities: -e¯i sf canizie
canna: -ae sf canna
cano: preannunciare ◊ fidibuscanere suonare la lira, bellicumcanere dare il segnale diguerra
canorus: melodioso
cantha˘rus: -i sm boccale
cantherius: -ı˘i sm cavallo da tiro,puntone
canticum: -i sn canto, cantico,canto del coro, formula per incantesimi
cantito: a¯re v tr eintr canticchiare
canto: recitare la formula di un incantesimo
cantor: -o¯ris sm cantore, musico,incensatore
canus: venerando ◊ cani (sm pl) capellibianchi
capax: -a¯cis agg che può contenere,capace, capiente, adatto ◊navium capax flumen fiumenavigabile
capella: -ae sf capretta
caper: capri sm capro
capesso: intraprendere◊ iussa capessere eseguire gliordini
capillatus: trascurato
capillus: -i sm capello, pelo
capio: raggiungere ◊ capere locumgiungere alla meta, detrimentumcapere su-bire un danno,captus pedibus storpio, zoppo,capere aliquid ex hereditateereditare qualcosa
capı˘tal: -a¯ lis sn delitto capitale,benda da sacerdotessa
capitalis: importante ◊ poena capitalispena di morte
capitium: -ı˘i sn cappuccio, aperturadella tunica
: capitulatim avv sommariamente
: capitulum -i sn testa, capitolo, titolo
cane˘o48 capitum: -i sn foraggio, dosespettante
capra: -ae sf capra
capreo˘lus: -i sm capriolo
caprinus: um agg caprino ◊ delana caprina rixari azzuffarsiper nulla
captator: -o¯ris sm aspirante, cacciatore
captio: -o¯nis sf frode, cavillo,preconcetto
captiosus: cavilloso
captiva: -ae sf prigioniera
captivitas: -a¯tis sf prigionia, schiavitù
captivus: -i sm prigioniero
capto: cogliere
captus: -u¯s sm l’afferrare, intelligenza
capu˘lus: -i sm manico, feretro, elsa◊ capulo tenus fino all’elsa,ire ad capulum andare in malora
caput: -ı˘tis sn testa, persona, capo,principio, foce, esistenza,capitale ◊ operto capite a capocoperto, sine capite in mancanzadi una fonte certa, a primocapite legis dal primo paragrafodella legge, deminutio capitisperdita dei diritti civili
carba˘sus: -i sf carbaso, veste, vela,mussola
carbo: -o¯nis sm carbone
carcer: -e˘ris sm carcere, carcerati,cancelli
cardo: -ı˘nis sm cardine, polo, delimitazione◊ cardinem versareaprire la porta, cardines temporumle quattro stagioni
: care¯ avv a caro prezzo
care˘o: sentire la mancanzadi ◊ suspicione carereessere insospettabile
carina: -ae sf carena, nave
carı˘tas: -a¯tis sf caro prezzo, carestia,amore, carezza
carmen: -ı˘nis sn canzone, carme,formula magica
carnı˘fex: -ı˘cis sm carnefice
carnificina: -ae sf luogo di tortura,tortura, martirio
caro: carnis sf carne
carpentum: -i sn carrozza
carpo: ridurre inpezzi ◊ carpere herbam brucarel’erba, carpe diem godi ilpresente, pede carpere viampercorrere una strada passo passo,militum vocibus carpi essereoggetto delle chiacchiere deisoldati
carptimavv a pezzi: a più riprese
carptim4carrus: -i sm carro
carus: amato
case˘us: -i sm cacio
cassis: -ı˘dis sf elmo
cassis: -is sm rete da caccia
cassus: vano ◊in cassum a vuoto
caste¯ avv onestamente: castamente
castellum: -i sn castello, roccaforte
castigo: frenare
castimonia: -ae sf continenza,moralità
castitas: -a¯tis sf castità
castor: -o¯ris sm castoro
castra: -orum sn pl accampamento,campo militare, vita militare,scuola filosofica ◊ castraponere porre il campo, castramovere rimettersi in marcia,pervenire tribus castris giungerein tre giornate
castrum: -i sn fortezza
castus: onesto
casus: -u¯s sm caduta, morte, disgrazia,caso ◊ casum dare darel’opportunità
catascopium: -ı˘i sn nave da esplorazione
catechizo: a¯re v tr istruire nellareligione
catella: -ae sf cagnolina
catena: -ae sf catena
caterva: -ae sf folla, orda, insieme◊ conducticiae catervae truppemercenarie
: catervatim avv a torme
catinus: -i sm piatto fondo
catomidio: a¯re v tr fustigare
catulus: -i sm cagnolino, cucciolo
cauda: -ae sf coda
caudex: -ı˘cis sm tronco
caulis: -is sm gambo, fusto
caupo: -o¯nis sm oste
caupona: -ae sf osteria
causa: -ae sf causa, giusto motivo,scusa, incarico ◊ exemplicausa per esempio, levis causaleggera indisposizione, causamaggredi assumere la difesa inuna causa, causam populi agereparteggiare per il partito democratico
causarius: malato
causidicus: -i sm avvocato
causor: addurrescuse
: caute¯ avv con cautela
cautio: -o¯nis sf cautela, garanzia,sicurezza, cauzione ◊ mihi cautioest devo stare accorto
carrus5cautus: sicuro
cave˘a: -ae sf cavità, gabbia, recinto◊ cavea prima i primi postia teatro
cave˘o: stabilire ◊ cave canem attential cane, sibi cavere ut (colcongiunt) assicurarsi che, foederecavere disporre medianteuna convenzione
caverna: -ae sf caverna, tana,profondità
cavillatio: -o¯nis sf sottigliezza,motteggio
cavo: incavare
cavum: -i sn cavità, buco
cavus: profondo◊ cavi menses i mesi chehanno 30 giorni
cedo: cedere ◊ bonis cedererinunciare ai beni, malealicui cedere andar male perqualcuno, alicui cedere hereditatemconcedere la propria ereditàa qualcuno
: cedo ( pl cette) imperat dà qui,parla, dimmi
cele˘ber: ripetuto
celebrı˘tas: -a¯tis sf , frequenza, affluenza,folla, solennità, celebrità
celebro: rendere usuale
cele˘r: veloce ◊ consilia celeriora provvedimentipresi troppo affrettatamente
celerı˘tas: -a¯tis sf velocità, prontezza
celeriter avv velocemente: prontamente
cella: -ae sf cella, dispensa, cantina,cappella
celo: tenere all’oscuro, celare
celox: -o¯cis sf veloce navicella
celsus: pieno di sé
cena: -ae sf pranzo ◊ cena tertiaterza portata
cenaculum: -i sn sala da pranzo,stanza dei piani superiori
ceno: mangiare
cense˘o: dichiarare come proprio
censor: -o¯ris sm censore
censor5Titolocensorius: severo
censura: -ae sf carica di censore,giudizio
census: -u¯s sm censimento, censo◊ homo sine censu persona privadi averi
centum agg num indecl cento: gran quantità
centunculus: -i sm coperta sbrindellata,abito a toppe
centuria: -ae sf centuria, compagnia
centuriatus: um agg ordinatoper centurie ◊ comitia centuriatacomizi centuriati
centurio: -o¯nis sm centurione
cera: -ae sf cera, tavoletta cerata,sigillo a cera ◊ ima cera il piè dipagina, cerae (sf pl) statue dicera
cera˘sum: -i sn ciliegia
cera˘sus: -i sf ciliegio
cerebellum: -i sn cervello
cerebrosus: renitente
cerebrum: -i sn cervello, intelletto,ragione
cerno: decretare ◊ animo cernerepresagire
cernuus: um agg con la testaall’ingiù, acrobata
certamen: -ı˘nis sn gara, guerra,l’accanirsi ◊ certamen controversiaeil punto centrale dellaquestione, vario certamine convicende alterne
: certatim avv a gara
certe¯ avv certo: senza dubbio
certo: sforzarsi
certus: fidato ◊ certiorem facerealiquem de aliqua re informarequalcuno di qualcosa, pro certoscire conoscere con certezza
cerva: -ae sf cerva
cervical: -a¯lis sn cuscino
cervix: -ı¯cis sf nuca, collo ◊ frangerecervices alicui strangolarequalcuno, aliquem in cervicibushabere avere addosso qualcuno
cervus: -i sm cervo
cessatio: -o¯nis sf cessazione, inazione
cesso: mancare ◊ cessato officio venendomeno al dovere, cessanshonor carica vacante
ceterum avv del resto: se no
ceterus: um agg restante ◊ ceteri(sm pl) tutti gli altri
cetra: -ae sf scudo di cuoio
censorius5Titoloceu avv come: come se
charta: -ae sf carta, scritto
chelidonius: relativo alla rondine
choraula: -ae sm flautista delcoro
chorda: -ae sf corda (di strumentomusicale)
chorus: -i sm danza, coro
christianus: um agg cristiano
cibarius: volgare ◊ cibaria (sn pl) vitto,alimenti
cibus: -i sm cibo, linfa
cica¯da: -ae sf cicala
cicatrix: -ı¯cis sf cicatrice, squarcio◊ refricare obductam iamcicatricem riaprire una feritagià rimarginata
cicer: -e˘ris sn cece
ciconia: -ae sf cicogna
cicuta: -ae sf cicuta
cie˘o: produrre ◊ ciere bellumprovocare la guerra
cilium: -ı˘i sn palpebra, ciglio, sopracciglio
cina˘ra: -ae sf carciofo
cincinnus: -i sm ricciolo artificiale,ricercatezza stilistica
cingo: proteggere ◊ latus alicuiuscingere stringersi al fiancodi qualcuno
cinis: -e˘ris sm cenere, morte
cinnamomum: -i sn cannella
cippus: -i sm cippo
: circa avv e prep (con l’acc) intorno,da entrambi i lati, attorno a,vicino, circa
circensis: delcirco
circino: percorrere in circolo
: circı˘ter avv e prep (con l’acc) circa,quasi, verso
circuı˘tus: -u¯s sm giro, circuito,perimetro, circonferenza, perifrasi
circulus: -i sm cerchio, capannello,orbita, riunione
: circum avv e prep (con l’acc) attorno,in giro per, nelle vicinanzedi
circumago: fareil giro
circumcido: abbreviare
circumdo: rinchiudere
circume˘o: andare intorno
circume˘o5circumequito: a¯re v tr cavalcareattorno
circumfe˘ro: purificare ◊ circumferrigirare intorno
circumflu˘o: abbondare
circumforaneus: ambulante
circumfundo: accerchiare◊ circumfundi affluire
circumlocutio: -o¯nis sf circonlocuzione,giro di parole, perifrasi
circummunio: ı¯re vtr cingere tutt’intorno
circumnavigo: circumnavigare
circumretio: irretire
circumscribo: circuire
circumsisto: accerchiare
: circumspecte¯ avv con circospezione
circumspectus: -u¯s sm il guardareintorno, vista, considerazione
circumspicio: cercare di ottenere
circumsto: minacciare
circumstrepo: dire con grida
circumvallo: chiudere intornocon un vallo
circumvehor: girare attorno ◊ in aliquem locumcircumvehi giungere inqualche posto girando, omniaverbis circumvehi essere prolissosu ogni cosa
circumvenio: sopraffare
circumverto: raggirare◊ circumvertere aliquemargento estorcere denaro a qualcuno
circus: -i sm circolo, circo
cirrus: -i sm ricciolo
: cis prep (con l’acc) al di qua, entro◊ cis paucas tempestates entropochi giorni
: citatim avv velocemente
circumequito5Titolociterior: -o¯ris agg (comp di citer)citeriore, che sta al di qua
citha˘ra: -ae sf cetra ◊ ad citharamcanere cantare al suonodella cetra
citı˘mus: um agg (sup di citer)il più vicino ◊ citima (sn pl) iluoghi più vicini
: cito¯ avv rapidamente ◊ citius
:
:
: quam
:
:
: piuttosto
:
:
: che
:
:
cito: suscitare ◊ citarereum citare un accusato intribunale
: citra avv e prep (con l’acc) al diqua, al di qua di, al di sotto di,prima di, senza
citus: um agg veloce
civicus: civile
civilis: affabile
civis: -is sm cittadino ◊ cives tui ituoi concittadini
civitas: -a¯tis sf cittadinanza, città,nazione ◊ aliquem in civitatemrecipere fare cittadino qualcuno
clades (o cladis): -is sf rovina,sconfitta, perdita
: clam avv e prep (con l’acc ol’abl) di nascosto, all’insaputadi ◊ clam me est non so
clamito: gridare ◊calliditatem clamitare esserepalesemente molto furbo
clamo: proclamare
clamor: -o¯ris sm clamore, applauso,grido di guerra, schiamazzo
clandestinus: clandestino
clangor: -o¯ris sm stridore, grido,verso di animali
claresco: diventar famoso
clarigatio: -o¯nis sf richiesta disoddisfazione
cları˘tas: -a¯tis sf chiarezza, luminosità,fama
clarus: famoso
classiarı˘i: -orum sm pl soldatidella flotta, marinai
classicum: -i sn segnale di tromba,tromba di guerra
classis: -is sf flotta, gruppo, classe◊ quintae classis esse essere diinfimo ordine
clatri: -orum sm pl cancello, inferriate
claudico: essere manchevole
claudo: segnare il confine
claudo5claudus: difettoso
claustrum: -i sn catenaccio, diga,baluardo, prigione, muro, barriera◊ claustra Pelori lo Strettodi Messina
clava: -ae sf clava, bastone
clavis: -is sf chiave, chiavistello,catenaccio
clavus: -i sm chiodo, striscia diporpora sulla toga, protuberanza◊ clavum imperıii tenere reggereil timone del potere, clavumrectum tenere adempiereal proprio dovere
clemens: -e¯ntis agg mite, indulgente,tranquillo
clementer avv con clemenza: condolcezza
clementia: -ae sf clemenza
clepo: sottrarre
clepsy˘dra: -ae sf clessidra
cliens: -e¯ntis sm cliente, alleato,soggetto, seguace
clipe˘us: -i sm (o clipe˘um sn) scudo,volta del cielo
clivus: -i sm pendio, colle, altura◊ clivum mollire facilitare lasalita
clue˘o: esistere
coarcervatio: -o¯nis sf ammassamento
coacervo: a¯re v trammassare
coacesco: e˘re v intr diventareacido
coacta: -orum sn pl imbottituredi lana
: coacte¯ avv per forza
coactio: -o¯nis sf esazione
coactor: -o¯ris sm esattore
coalesco: mettersi d’accordo, mettere radici◊ coalita¯ audacia¯ essendoaumentata l’audacia
coamator: -o¯ris sm rivale in amore
coargu˘o: accusare
coccum: -i sn bacca, nòcciolo difrutta, cocciniglia
coctum: i sn cibo cotto
codex: -ı˘cis sm tronco, libro, raccoltadi leggi, codice
codicillus: -i sm piccolo tronco ◊codicilli (pl) tavoletta per scrivere,biglietto, lettera, ordineimperiale
coemo: e˘re v trcomprare in quantità, incettare
coe˘o: accapigliarsi ◊ cumaliquo coire accoppiarsi conclaudus5Titoloqualcuno, una¯ coire vivere insieme,societatem coire stringereun’alleanza, nondum coeuntiavulnera ferite non ancoraguarite
coepio: avereinizio ◊ coepto autumno alprincipio dell’autunno
coepto: a¯re v tr eintr incominciare
coeptum: -i sn impresa, disegno
coerce˘o: costringere all’ubbidienza◊ postrema coercerechiudere la colonna
coercitio: -o¯nis sf repressione,punizione ◊ capitalis coercitiopena di morte
coetus: -u¯s sm riunione, folla, tumulto
cogitatio: -o¯nis sf pensiero, meditazione,progetto
cogito: essere beneo mal disposto
cognatio: -o¯nis sf parentela, somiglianza
cognatus: simile ◊ cognatus (sm)parente
cognomen: -ı˘nis sn nome, cognome,soprannome
cognomino: a¯re vtr soprannominare
cognosco: giudicare◊ causam cognoscereistruire un processo
cogo: costringere ◊ pecuniamcogere incassare denaro
cohaere˘o: essere strettamentelegato
cohibe˘o: governare
cohonesto: solennizzare
cohors: coho¯rtis sf coorte ◊ cohortessociae contingenti ausiliari,cohors febrium turba dimali
cohortatio: -o¯nis sf discorso diincitamento
cohortor: a¯ri v trdep incitare
coitus: -u¯s sm congiungimento, accoppiamento
colaphus: -i sm pugno
collabor: venirmeno
collabor5collatio: -o¯nis sf raccolta, confronto,similitudine
collaudo: a¯re v trriempire di elogi
collecticius: um agg raccoltoqua e là
collectio: -o¯nis sf raccolta, riassunto,conclusione
collega: -ae sm collega, compagno
collegium: -ı˘i sn collegio, associazione
collibet: riuscirgradito
collido: rompere ◊ collidiscontrarsi
colligo: incatenare
colligo: misurare ◊ spiritum colligereriprender fiato, se colligeretirarsi su
colline˘o: colpirnel segno
collocatio: -o¯nis sf disposizione ◊collocatio filiae il maritare lafiglia
colloco: investire ◊in matrimonio collocare darein moglie
colloquium: -ı˘i sn colloquio, abboccamento◊ per colloquiaagere esporre oralmente
colloquor: trattare
colluce˘o: essere illuminato
colludo: intendersela conqualcuno
collum: -i sn collo, stelo
collustro: esaminare
colluvies: -e¯i sf acque sporche,sporcizia, confusione, miscuglio
colly˘bus: -i sm cambio di monete,aggio sul cambio
colo: curarsi di ◊colere artes coltivare le arti,aliquem colere trattare qualcunocon riguardo
colon (o colum): -i sn membro,colon (in metrica), intestinocrasso
colonia: -ae sf colonia
collatio5colonicus: rurale
colonus: -i sm colono
color: -o¯ris sm colore, sembianza,carattere, argomento di difesa
coloro: tingere
colossus: -i sm colosso
colu˘ber: -bri sm serpente
colu˘bra: -ae sf femmina di serpente◊ caecae colubrae vermidell’intestino
colum: -i sn filtro
columba: -ae sf colomba
columbus: -i sm colombo
columella: -ae sf colonnina, sostegno
colu˘men: -ı˘nis sn cima, pilastro,tetto, sostegno
columna: -ae sf colonna, trombamarina, meteora
colurnus: um agg di legno dinocciolo
colus: -u¯s (o -i) sf conocchia ◊ supremaecolus lo stame della vita
coma: -ae sf chioma, fronde
comatus: frondoso
combibo: e˘re vtr assorbire
comburo: e˘re v trbruciare completamente ◊ aliquemcomburere iudicio rovinarequalcuno con un processo
comedo: dissipare
comes: -ı˘tis sm e sf compagno,istitutore, socio
cometa: -ae sf cometa
comicus: comico
comis: affettuoso
comissabundus: um agg che sidà alle gozzoviglie
comissator: -o¯ris sm gozzovigliatore
comissor: far baldoria
comitas: -a¯tis sf gaiezza, cortesia,giovialità
comitatus: -u¯s sm séguito, accompagnamento
comitium: -ı˘i sn comizio ◊ comitiaconsularia comizi per l’elezionedei consoli
comitor: accompagnarsia
comma: -a˘tis sn comma, inciso,parte di verso
commalaxo: macerare
commasculo: rinfrancare ◊ animumcommasculare prenderecoraggio
commasculo5commeatus: -u¯s sm licenza, congedo,vettovaglie ◊ commeatumhostibus intercludere impedireai nemici il vettovagliamento
commemoro: richiamare alla memoria
commendabı˘lis: e agg degno dielogi
commendatio: -o¯nis sf raccomandazione◊ oris commendatioeleganza della pronuncia, commendatiomaiorum prestigiodegli antenati
commendator: -o¯ris sm protettore
commendo: tutelare
commentarium: -ı˘i sn libro diappunti, commentario
commentor: scrivere
commentor: -o¯ris sm inventore
commentum: -i sn invenzione,astuzia, finzione
comme˘o: riversarsi
commercium: -ı˘i sn commercio,traffico, facoltà di comprare ovendere, mercato, prezzo, rapporto,uso
commere˘o: commettere
commetior: commisurare
commigro: a¯re vintr trasferirsi
commilitium: -ı˘i sn l’essere commilitoni
comminiscor: trovare◊ commentus immaginato
comminor: a¯ri vintr e tr minacciare
comminu˘o: renderfiacco
comminus avv corpo a corpo: immediatamente
commisce˘o: fondere insieme
commissio: -o¯nis sf unione, pantomima,il commettere un misfatto
commissum: -i sn azione, misfatto◊ enuntiare commissa svelarei segreti
committo: affidare ◊ committere alicuibellum affidare a qualcuno ilcommeatus6comando della guerra, committerese itineri avventurarsi in unviaggio
: commixtim avv insieme
commode¯ avv bene: agevolmente
commodı˘tas: -a¯tis sf opportunità,proporzione, comodità, vantaggio
commodo¯ avv al momento giusto: opportunamente
commodo: dare in prestito ◊ alicui omnibusrebus commodare avvantaggiarequalcuno in tutto
commodum: -i sn opportunità,agevolazione, oggetto dato inprestito
commodus: cortese
commone˘o: monı˘-tum, e¯re v tr avvertire, far ricordare,consigliare
commonı˘tor: -o¯ris sm chi ammonisce
commoror: insistere
commotio: -o¯nis sf commozione,lo smuovere
commotus: adirato
commove˘o: provocare ◊ commoveremisericordiam alicui suscitarepietà in qualcuno, commoverehostem far ripiegare ilnemicocommunı˘ceps, -cı˘pis sm appartenenteallo stesso municipio
communico: partecipare◊ cum aliquo communicareintendersi con qualcuno
communio: ı¯rev tr fortificare
communio: -o¯nis sf comunanza,comunione (della Chiesa cristiana)
communis: alla mano ◊communis vita la vita di ognigiorno, communis locus luogocomune, in commune a disposizionedi tutti (o metà per uno)
commutatio: -o¯nis sf mutamento,capovolgimento
commuto: barattare
como: adornare
comoedia: -ae sf commedia
compactilis: e agg unito
compactum: -i sn accordo
compactum6compages: -is sf compagine, organismo◊ compages saxorumcostruzione fatta di pietra
compago: -ı˘nis sf unione
comparatio: -o¯nis sf preparativo,il procurarsi
comparatio: -o¯nis sf paragone,raffronto, appaiamento, esame
compare˘o: esserci
comparo: disporre
comparo: allestire ◊ cumaliquo comparari esser messodi fronte a qualcuno
compello: redarguire
compello: ridurre
compendiarius: um agg abbreviato◊ via compendiariascorciatoia
compendium: -ı˘i sn risparmio,profitto, via più corta
compenso: a¯re v trcompensare
comperendino: a¯re v tr rimandare al terzogiorno
comperendinus: ilgiorno del rinvio a giudizio
comperio: riconoscere colpevole
comperte¯ avv in modo saggio: accertatamente
compertus: indubitabile
compes: -pe˘dis sf ceppo, impedimento,vincolo
compesco: -e¯ntis agg competente,appropriato, idoneo, adatto,analogo
competentia: -ae sf armonia, simmetria,proporzione
competo: mirare a (con l’acc)
compilatio: -o¯nis sf saccheggio,ruberia, raccolta di documenti
compilo: spogliare
compilo: a¯re v trpercuotere
compingo: cacciare
compages6compitalis: e agg relativo ai crocicchi
compitum: -i sn bivio, crocicchio,altare di crocicchio
complector: comprendere
comple˘o: presidiare
complexus: -u¯s sm abbraccio, legameaffettuoso, nesso
complico: avvolgere ◊ secomplicare rincantucciarsi
comploratio: -o¯nis sf lamento,compianto
complures: complura agg e s plmolti
compluvium: -ı˘i sn compluvio
compono: disporre◊ bellum componere farela pace, proditionem componeretessere un tradimento, vultumcomponere ad atteggiare ilvolto a, ex composito in baseall’accordo, componere crines(o capillos) acconciarsi (o ravviarsi)i capelli
compos: -o˘tis agg padrone di, inpossesso di ◊ compos voti esauditonel suo desiderio, compossui in sé, padrone di sé
composite¯ avv in modo acconcio: ordinatamente
compositio: -o¯nis sf appaiamento,preparazione, riconciliazione,organizzazione, disposizione
compositus: simulato ◊homo compositus persona disciplinata
comprehendo: dire ◊ brevitercomprehendere esprimerein breve
comprehensio: -o¯nis sf comprensione
compressio: -o¯nis sf compressione,accoppiamento
comprimo: occultare ◊ comprimere virginemviolentare una giovane
comprobo: giustificare
compromissum: -i sn compromesso
compromissum6compromitto: fare un compromesso
compte¯ avv in modo forbito: coneleganza
comptus: adorno
comptus: -u¯s sm riunione, acconciaturadei capelli
compulso: scontrarsi
compungo: e˘re v tr pungere ◊ compungi essereaddolorato, afflitto
computo: agire perinteresse
conamen: -ı˘nis sn slancio, tentativo,conato
conatum: -i sn tentativo, impresa
conatus: -u¯s sm sforzo, impresa,slancio, istinto, tentativo ◊ conatumpetere prendere la rincorsa
concalefacio: commuovere intensamente
concallesco: diventare abile
concavo: a¯re v trpiegare
conca˘vus: incavato
concedo: sacrificare ◊ insententiam alicuius concedereabbracciare l’opinione di qualcuno,maleficia concedere perdonarele cattive azioni, amareconcessa aver relazioni amoroselegittime, concedendus scusabile
concelebro: lodare
concentio: -o¯nis sf armonia
concentus: -u¯s sm accordo, armonia,unisono, plauso generale
conceptio: -o¯nis sf concezione,concepimento, l’accogliere ◊conceptio rei modo di esprimersi
conceptus: -u¯s sm ammasso, concezione,il raccogliere
concerno: e˘re vtr mischiare
concertator: -o¯ ris sm rivale,compagno di lotta
concha: -ae sf conchiglia, vaso perunguento, profumo
concı˘do: andare in rovina
compromitto6concı¯do: interrompere
concie˘o (o concio): radunare
conciliator: -o¯ris sm mediatore,favoreggiatore
concilio: procacciarsi
concilium: -ı˘i sn concilio, riunione◊ concilium populi comizicuriati
concinnı˘tas: -a¯tis sf equilibrio,eleganza
: concinniter avv elegantemente
concinnus: elegante ◊ alicui concinnus affabilecon qualcuno
concino: esser d’accordo ◊ concinereomen funestum presagireuna disgrazia
concipı˘lo: saccheggiare
concipio: tendere a ◊ iusiurandum concipererecitare la formula del giuramento
concise¯ avv minuziosamente: indettaglio
concisor: -o¯ris sm chi taglia
concisus: frammentario
concitate¯ avv con impeto: con calore
concitatio: -o¯nis sf concitazione,impeto, tumulto, commozione
concitatus: vigoroso ◊ equos concitatissimosimmittere spingerei cavalli a tutta briglia
concito: radunare◊ concitare sibi periculumprocurarsi un pericolo
conclamatio: -o¯nis sf acclamazione,grido di dolore, clamore
conclamo: gridare ◊ conclamarevasa impartire l’ordine dilevare il campo, conclamatumest è finita, aliquem conclamaredare l’estremo saluto a qualcuno
conclave: -is sn camera (chiusa achiave), stanza da letto, camerada pranzo, gabbia
concludo: dedurre
conclusio: -o¯nis sf assedio, epilogo◊ verborum conclusionesclausole
conco˘lor: -o¯ ris agg di colore uguale,di colore simile
concoquo: meditare
concordia: -ae sf concordia, armonia,unione ◊ ad concordiamrem adducere giungere aun compromesso pacifico, concordiaordinum concordia delleclassi sociali, concordia reruml’ordine dell’universo
concordo: a¯re vintr essere d’accordo, armonizzarsi,concordare
concors: in armonia
concredo: confidare
concrepo: far risuonare ◊ concreparedigitis schioccare le dita
concresco: formarsi ◊ res concretaex plurimis naturis cosa compostadi molteplici nature
concrispo: a¯re v tr arricciare◊ concrispati cincinnicapelli ricci
concubina: -ae sf compagna diletto, adultera
concubitus: -u¯s sm il dormire insieme,luogo dove si dorme, accoppiamento
conculco: maltrattare
concumbo: e˘re vintr giacere insieme
concupio: bramare
concupisco: aspirare
concurro: combattere ◊ saepe concurritut spesso succede che, concurritos la bocca si chiude
concursatio: -o¯nis sf l’andare quae là, l’andare e venire ◊ concursatiodecemviralis in provinciismissione dei decemviri a ispezionarele province
concurso: a¯re vintr correre di qua e di là, precipitarsi
concursus: -u¯s sm affluenza, incontro,scontro
concussio: -o¯nis sf scossa, agitazione,estorsione, concussione
conclusio6concutio: estorcere ◊concute te esamina te stesso,aliquem concutere carpire deldenaro a qualcuno
condecet: e¯re v intr impers siconfà, conviene
: condecore¯ avv molto decorosamente
condemno: dichiarare reo
condensus: fitto◊ condensa saltus luoghiammantati di fitti boschi
condepso: mescolare
condicio: -o¯nis sf stato, condizione,patto, pretesa, richiesta, relazioneamorosa ◊ sub condicioneut a condizione che, condicionemfiliae quaerere andarein cerca di un partito per lafiglia
condico: accordarsi
condictum: -i sn patto
condigne¯ avv convenientemente: proprio in modo degno
condı˘o: preparare◊ condire orationem renderepiacevole un discorso
condisco: e˘re v tr apprenderebene
conditio: -o¯nis sf conservazione,condimento
conditio: -o¯nis sf il creare, creazione,opera
conditor: -o¯ ris sm fondatore,creatore, autore
conditorium: -ı˘i sn bara
condo: seppellire ◊ fructus condere riporrei prodotti, se condere rintanarsi,mettersi al sicuro, condentesi fondatori, conditi i sepolti,i morti, oleum conditumolio stagionato, ab urbe conditadalla fondazione di Roma
condolesco: provocare afflizione
condono: condonare ◊ pecunias alicuicondonare condonare undebito a qualcuno
condormio: ı¯re v intr dormireun sonno tranquillo
conduco: esser digiovamento ◊ conducere doconduco6mum prendere in affitto un’abitazione
conducticius: mercenario
conductum: -i sn affitto, casa affittata
conduplico: a¯re vtr raddoppiare
condy˘lus: -i sm nocca delle dita,nodosità
conecto: connettere
confabulatio: -o¯nis sf colloquio,conversazione
confabulor: a¯ri vintr e tr dep parlare
confamu˘ lans: -a¯ntis sm che prestaservizio insieme a qualcunaltro
confarreatio: -o¯nis sf confarreazione
confarre˘o: a¯re v trunire in matrimonio medianteconfarreazione
confectio: -o¯nis sf preparazione,confezione, medicinale, riscossione(di tributi), il comporre, ilfare
confector: -o¯ris sm esecutore, distruttore
confercio: ı¯re v trriempire ◊ se confercere riunirsi,ammucchiarsi
confe˘ro: essere utile ◊ signaconferre cum aliquo venire abattaglia con qualcuno, conferrese in aliquem locum recarsida qualche parte, conferre inaliquem honoris attribuire onoria qualcuno
confertus: serrato
confervesco: infervorarsi
confessio: -o¯nis sf confessione, riconoscimento
confestim avv immediatamente: sùbito
confı˘ciens: -e¯ntis agg efficiente,diligente
conficio: consumare ◊ sacra conficereofficiare riti religiosi, vulneribusconfectus esausto acausa delle ferite, cibum conficeredigerire, confici esser logorato,sfinito
confictio: -o¯nis sf finzione
conf ı¯dens: -e¯ntis agg sfacciato,audace, fiducioso
conducticius6Titoloconfidenter avv con impudenza: senza timore
confidentia: -ae sf sfacciataggine,fiducia, coraggio
confido: confidare
configo: trafiggere
configuratio: -o¯nis sf somiglianza,forma simile
confinalis: e agg limitrofo
confingo: fingere
confinis: confinante ◊ confine (sn) confine
confio: esaurirsi
confirmatio: -o¯nis sf consolidamento,affermazione, conforto
confirmo: dar fiducia
confiscatio: -o¯nis sf confisca
confisco: confiscare
confite˘or: manifestare ◊ confessuspeccatum suum dopo aver confessatoil proprio peccato, confiteriChristum dichiararsi cristiano
conflagratio: -o¯nis sf incendio,eruzione
conflagro: are vintr e tr bruciare
conflictatio: -o¯nis sf colpo, urto,patimento
conflictio: -o¯nis sm conflitto, lotta,urto
conflicto: combattere ◊ superstitioneconflictari esseretormentati dalla superstizione
conflictus: -u¯s sm urto, colpo, conflitto
confligo: contendere
conflo: tramare ◊ consensusconflatus accordo inscindibile,aurum conflare fonderel’oro
confluens: -e¯ntis sm confluenza,confluente
conflu˘ o: accorrere
confodio: trafiggere
conformatio: -o¯nis sf forma, figura,figura retorica
conformatio6conformo: accomodare ◊ orationem conformaredare bella forma a undiscorso
confragosus: arzigogolato
confrico: stropicciare
confringo: abbattere ◊ remconfringere dilapidare il patrimonio
confugio: e˘re v intr rifugiarsi◊ confugere ad clementiamalicuius fare ricorso all’indulgenzadi qualcuno
confugium: -ı˘i sn rifugio
confundo: versare in
confusio: -o¯nis sf confusione,mescolanza, disordine, imbarazzo◊ confusio oris rossore,turbamento
confusus: sconcertato◊ confusa pudore arrossendoper la vergogna
confu¯to: confondere
congelo: indurirsi
congemı˘no: a¯re vtr raddoppiare
congemo: deplorare
congenu˘clo: a¯re v intr caderein ginocchio
congeries: -e¯i sf mucchio, ammasso,catasta
conge˘ro: raccogliere ◊ congererein aliquem ornamenta colmarequalcuno di poteri, congestistelis sotto una raffica didardi
: congestim avv a cumuli
congestus: -u¯s sm il trasportare,mucchio, massa
congiarium: -ı˘i sn distribuzione,donativo
congius: -ı˘i sm congio (unità dimisura per liquidi)
conglobo: riunire in formasferica
conglutino: combinare
congre˘dior: combattere ◊ pede aeconformo7quo congredi lottare (o aspettare)a piè fermo
congregatio: -o¯nis sf aggregamento,il riunirsi, socievolezza◊ congregatio rerum riepilogo
congrego: a¯re v trriunire in gregge o in società,radunare ◊ unum in locumcongregari riunirsi in un sololuogo
congressus: -u¯s sm convegno, abboccamento,battaglia, compagnia,rapporto, contatto ◊ tertiocongressu al terzo scontro
congru˘ens: -e¯ntis agg conforme,concorde, consono, congruente
congru˘o: incontrarsi ◊ congruerede aliqua re concordare suqualcosa
conicio: indovinare◊ de futuris conicerecongetturare sul futuro
coniectio: -o¯nis sf lancio, interpretazione,congettura
coniecto: vaticinare
coniectura: -ae sf supposizione,congettura
conitor: sforzarsi
coniugatio: -o¯nis sf unione, mescolanza,coniugazione
coniugium: -ı˘i sn unione, matrimonio
coniunctio: -o¯nis sf unione, legame,congiunzioneconiunctus, a, um agg congiunto,unito, collegato ◊ sanguineconiunctissimus parente stretto
coniungo: concludere ◊ coniungi esserecostituito
coniunx: -iu˘ gis sm e sf coniuge,moglie, marito
coniuratio: -o¯nis sf alleanza, congiura
coniuro: legarsi congiuramento
conive˘o: lasciarcorrere
conope¯um: -i sn zanzariera
conops: -o¯pis sf zanzara
conor: accingersi
conque˘ror: rammaricarsi
conque˘ror7conquestio: -o¯nis sf lamento, lamentela
conquiesco: trovar quiete ◊in studiis conquiescere trovaresollievo negli studi
conquiro: raccoglierequa e là, andare in cerca,arruolare
conquisitio: -o¯nis sf ricerca
conquisı¯tor: -o¯ris sm arruolatore,ricercatore, ispettore
consaepio: cingere
consaluto: salutare
consanguineus: fraterno
consarcino: a¯re vtr cucire insieme
consaucio: contaminare
conscelero: a¯re vtr profanare
conscendo: e˘re v intr e tr salire ◊conscendere navem (o in navem)imbarcarsi
conscientia: -ae sf coscienza, conoscenza,consapevolezza, notizia,convinzione ◊ maleficiorumconscientiae i rimorsi dovutiai propri misfatti
conscindo: lacerare ◊ aboptimatibus conscindi essereingiuriato dalle voci perfide degliottimati
conscisco: commettere ◊ sibiletum consciscere procurarsi lamorte
conscius: complice ◊ consciusanimus animo che si sentein colpa
conscribo: compilare ◊ legeconscripta formulata la legge
conscriptus: arruolato ◊ patres conscripti isenatori
conscriptio: -o¯nis sf redazione,scritto
conseco: a¯re vtr tagliare a pezzi
consecratio: -o¯nis sf consacrazione,deificazione, rito magico◊ consecratio capitis atto delconsacrare agli dei la testa diun reo
consecro: divinizzare
consectaneus: appartenente allastessa setta
consector: perseguitare ◊ consectariopes cercare di raggiungere laricchezza
consecutio: -o¯nis sf conseguenza,effetto, deduzione, successione,ottenimento, conclusione
consenesco: perdere autorità
consensio: -o¯nis sf consenso, accordo,complotto
consensus: -u¯s sm accordo, armonia,simpatia, cospirazione ◊consensu unanimemente, inconsensum vertit è diventatouso comune
consentaneus: congruente ◊ consentaneumest ut è ragionevole che (colcongiunt), consentanea (sn pl)concordanze
consentio: corrispondere ◊ re consentireessere concordi sulla sostanza,consentitur c’è accordo
consepelio: ı¯re v tr seppellire insieme
consequens: -e¯ntis agg conseguente,prossimo
consequor: comprendere ◊ exquo illud natura consequiturut (col congiunt) ne risulta naturalmenteche, maiorem consequiuguagliare il più anziano,aliquid memoria consequi richiamarequalcosa alla mente
conse˘ro: piantare ◊ager arbustis consitus terrenopiantato ad alberi, senectuteconseri essere gravato daglianni
conse˘ro: intrecciare◊ armis arma conserereserrare le armi contro le armi,acies conserta scontro corpoa corpo, noctem consererediei camminare giorno e notte,conserere manus venire allemani
conservatio: -o¯nis sf conservazione,salvezza, adempimento ◊ob conservationem civium peraver tratto in salvo i cittadini
conservo: osservare ◊ conservare iusiurandumrispettare il giuramento
conservus: -i sm compagno diservitù
consessus: -u¯s sm assemblea,pubblico, consesso
conside˘ro: ponderare ◊ cum animoconsiderare riflettere tra sé esé, considerare ut o ne (colcongiunt) badare che, che non
consı¯do: calmarsi ◊ considere inotio ritornare al riposo della vitaprivata
consigno: garantire
consiliarius: um agg che dàconsigli ◊ consiliarius (sm)consigliere
consilior: decidere ◊ alicui consiliaridare suggerimenti a qualcuno
consiliosus: prudente
consilium: -ı˘i sn consiglio, deliberazione,seduta, progetto, intenzione,suggerimento, parere,avvedutezza ◊ mittere in consiliumlasciar decidere, consiliumcapere prendere una decisione,eo consilio ut (col congiunt)con l’intenzione di, consiliointenzionalmente, belli pacisqueconsilia politica estera einterna, suo consilio uti fare ditesta propria
consimilis: consimile◊ consimilia (sn pl) casi analoghi
consipio: e˘re v intr essere insé, controllarsi, dominarsi
consisto: cessare ◊ consistere cum aliquotrattenersi a parlare conqualcuno, contra consistere resistere,animo consistere rimaneresereno
consitu¯ra: -ae sf coltivazione,piantagione
consobrina: -ae sf cugina
consocio: accomunare ◊ regnumconsociare mettere in comuneil potere
consolabilis: e agg che può essereconsolato, che fa da consolatore
conservus7consolatio: -o¯nis sf consolazione,scritto consolatorio
consolor: compensare
consone¯ avv a una voce: all’unisono
conso˘no: essere inaccordo
conso˘nus: adatto
consopio: ı¯re v tr addormentare◊ consopiri caderein disuso
consors: coerede◊ consortes urbis i concittadini
consortium: -ı˘i sn partecipazione,comunanza di beni
conspectus: ragguardevole
conspectus: -u¯s sm aspetto, vista,considerazione, colpo d’occhio ◊venire in conspectum alicuiusmostrarsi alla vista di qualcuno,in conspectu in presenza di
conspergo: aspergere
conspicio: osservare◊ conspici farsi notare
conspı˘cor: osservare
conspicuus: ragguardevole ◊ haberemortem in cospicuo averela morte davanti a sé, amboconspicui degni di nota entrambi
conspiratio: -o¯nis sf accordo, cospirazione
conspiro: a¯re v intressere d’accordo, cospirare ◊conspirare in caedem alicuiuscongiurare per uccidere qualcuno,conspirati i congiurati
conspolium: -ı˘i sn focaccia sacra
consponde˘o: e¯re v tr obbligarsi reciprocamente
conspu˘o: e˘re vtr coprire di sputi
constans: -a¯ntis agg stabile, coerente,costante, invariabile ◊constanti vultu senza batterciglio, motus constantes i corsiregolari delle stelle, constansaetas età matura, homoconstans persona ferma di carattere
constanter avv regolarmente: d’accordo, uniformemente
constellatio: -o¯nis sf posizioneconstellatio7Titolodegli astri ◊ constellationemcolligere predire l’oroscopo
consternatio: -o¯nis sf spavento,ammutinamento
consterno: sconcertare
consterno: appianare ◊ constrata navis naveprovvista di coperta
constipatio: -o¯nis sf concentramento,folla
constipo: stipare
constitu˘o: fissare ◊ classem constituereallineare la flotta, defurto constituere quaestionemaprire un’inchiesta per furto,constituere de aliqua re (o dealiquo) decidere su qualcosa (osu qualcuno), bene constitutacivitas città ben regolata daleggi, constituere diem stabilireun giorno
constitutio: -o¯nis sf costituzione,composizione, dimostrazione,argomentazione
constitutum: -i sn cosa stabilita,convegno, accordo, legge, impegnoa pagare un debito
consto: star saldo ◊ ratio constat i contitornano, dimidio minoris constarecostare meno della metà,constat inter omnes è chiaro atutti, ex animo et corpore constareessere formati da un’animae da un corpo
constrator: -o¯ris sm chi appiana
constrepo: gridare
constrictio: -o¯nis sf legatura, allacciatura
constringo: impedire ◊constricta narratio raccontoconciso
constructio: -o¯nis sf costruzione,struttura ◊ hominis constructioconformazione dell’uomo, constructioverborum disposizionearmoniosa delle parole
constru˘o: ammassare ◊ constructapecunia denaro accumulato,constructi dentes dentiregolari
constupro: a¯re v trviolare
consternatio7consuade˘o: consigliare
consuefacio: assuefare
consuesco: abituare ◊ut consuevi come mia abitudine,consuescere cum aliquo intrattenererapporti (relazioni)con qualcuno
consuetudo: -ı˘nis sf abitudine,modo di vivere, usanza, usocorrente, rapporto, relazione ◊facere alicui consuetudinemcum aliquo fare entrare qualcunoin intimità con qualcun altro,in consuetudinem venire diventareuna consuetudine, consuetudooperarum l’abitudinealle attività, ex consuetudinesecondo l’abitudine, bona consuetudol’abitudine del parlarbene
consul: consu˘lis sm console ◊consules designati i consolinuovi eletti, proximis consulibusnel corso dell’anno precedente,te consule durante il tuoconsolato
consularis: consolare
consulatus: -u¯s sm consolato ◊ exconsulatu al termine del consolato
consu˘lo: interrogare◊ in commune consuleredeliberare nell’interesse ditutti, boni consulere aliquid ritenerequalcosa per buono
consultatio: -o¯nis sf consultazione,delibera, domanda, consulto
consulto: interrogare ◊ consultatai decreti
consultum: -i sn decisione, decreto◊ bene consulta deliberazioniconfacenti
consummatio: -o¯nis sf somma,compimento ◊ consummatioorationis il termine del discorso
consummo: perfezionare
consumo: esaurire ◊ consumere operamin aliqua re spendere il proprioimpegno in qualcosa, ignominiamconsumere toccare ilfondo dell’infamia
consu˘o: e˘re v trcucire ◊ consuere os alicuichiudere la bocca a qualcuno
consu˘o7consurgo: ergersi ◊ in plaususconsurgere alzarsi ad applaudire,consurgere ex consilio andarsenedall’assemblea, consurgerein consilium alzarsi avotare in assemblea, in armaconsurgere levarsi in guerra
contabefacio: sciogliere
contabesco: andare in rovina
contabulo: coprire
contagio: -o¯nis sf contatto, rapporto,contagio, cattivo esempio◊ naturae contagio solidarietàcongenita
contamino: mischiare
contechnor: a¯ri vtr dep macchinare
contego: occultare
contemno: sfidare ◊ contemnendusspregevole
contemperatio: -o¯nis sf equilibratamescolanza
contempero: mitigare
contemplatio: -o¯nis sf contemplazione,osservazione, considerazione◊ mei contemplationepensando a me stesso
contemplor: contemplare
contemptim avv con spregio: condisprezzo
contemptor: -o¯ris sm chi disprezza◊ contemptor omnis periculisprezzante di ogni pericolo
contendo: contendere ◊ contendere aliquidcum aliqua re mettere aconfronto qualcosa con qualcos’altro,se aliquid contendere(ne) adoperarsi per qualcosa,(affinché non), ad salutem contenderecercare una via discampo, ad castra contenderemarciare contro un accampamento,contendere cum aliquocursu misurarsi con qualcunonella corsa
contente¯ avv con sforzo: con impegno
consurgo7contentio: -o¯nis sf sforzo, rivalità,tensione, fatica, disputa,paragone ◊ contentione orationiscon un discorso appassionato,contentio honorum lottaper le cariche, contentio forensisdibattito (o arringa) in tribunale
contentiosus: ostinato
contentus: intento
contentus: contento ◊ contentusconsequi contento di ottenere
contermı˘nus: um agg confinante◊ conterminus (sm) il vicino
conte˘ro: impiegare ◊ conteri in foro trascorrerela vita nel foro, frustraoperam conterere perderetempo
conterre˘o: atterrire
contesseratio: -o¯nis sf legamed’ospitalità
contessero: a¯re vintr stringere legami d’ospitalità
contestor: invocare◊ contestari deos hominesquechiamare a testimoni glidei e gli uomini, contestari litemintentare un processo convocandotestimoni, contestatavirtus virtù indubbia, provata
contexo: prolungare◊ crimen contexere ordireun’accusa
contextus: -u¯s sm testura, ordine,trama ◊ in operis contextu incorso d’opera
conticesco: calmarsi
conticinium: -ı˘i sn notte fonda, laprima parte della notte
contignatio: -o¯nis sf piano di legno,impalcatura
contigno: a¯re v trformare con travi
contiguus: tangibile
continens: -e¯ntis agg vicino, ininterrotto,continuato ◊ continensterra (o solo continens sm) continente,ex continenti senza frapporredel tempo, diebus continentibusnei giorni successivi, econtinenti genere di generazionein generazione
continens7contine˘o: contenere ◊ alicuiushospitio contineri esserelegato a qualcuno da rapporti diospitalità, contineri in esserefatto di, libro contineri esserecontenuto in un libro, metucontineri essere tenuto a frenodal timore, se contenere o continericontenersi, limitarsi, moderarsi,nascondersi
contingo: avverarsi
continuo¯ avv subito: appena dopo ◊ continuone?senz’altro?continuo, as, avi, atum, a¯re v trcontinuare, congiungere, far seguiresubito ◊ continuari succedere
continuus: ininterrotto
contio: -o¯nis sf assemblea, discorso◊ pro contione davanti alpopolo riunito
contionalis: e agg proprio diun’assemblea popolare
contionor: a¯ri vintr e tr dep riunire un’assemblea,pronunciare un discorso inpubblico, dichiarare, radunarsi
contorque˘o: vibrare
contorre˘o: e¯re v trbruciare
: contra avv e prep (con l’acc) difronte, contro, verso, al contrario◊ contra accidere accadereil contrario, contra consisteretener testa
contractio: -o¯nis sf restringimento,contrazione ◊ contractiofrontis il corrugare la fronte,paginae contractio paginascritta fittamente
contractus: calmo ◊ contracta voce con vocesommessa
contractus: -u¯s sm contrazione,inizio
contradico: fare opposizione
contradictio: -o¯nis sf contraddizione,obiezione
contraho: frenare ◊morbum contrahere ammalarsi,negotia contrahere fare afcontine˘o8fari, verba contrahere contrarrele parole
contrarius: dannoso ◊ contraria pars (causae)la tesi opposta, ex contrario(o contrario) invece
contrecto: visitare ◊ contrectata pudicitiaonestà violata
contremisco: temere
contribu˘ o: aggiungere
contristo: offuscare
contritio: -o¯nis sf schiacciamento,distruzione, contrizione
controversia: -ae sf controversia,disputa, contestazione, declamazione(in retorica) ◊ rem incontroversiam vocare fare diqualcosa un oggetto di discussione
controversus: controverso ◊controversa (sn pl) punti controversi
contrudo: comprimere
contrunco: divorare
contubernalis: collega
contubernium: -ı˘i sn comunanzadi tenda, comunanza di vita, cameratismo,coabitazione, tenda,amicizia
contue˘or: prestare attenzione
contumacia: -ae sf fermezza, fierezza,caparbietà, arroganza,contumacia, disobbedienza ◊abrupta¯ contumacia¯ con spavaldasuperbia
contu˘max: -a¯cis agg superbo,ostinato, fermo, ribelle, contumace
contumelia: -ae sf contumelia,insulto, offesa ◊ per contumeliamin modo offensivo, aliquemcontumelia¯ afficere oltraggiarequalcuno
contumulo: seppellire
contundo: abbattere
conturbatio: -o¯nis sf turbamento,confusione ◊ conturbationesoculorum offuscamento dellavista
conturbatio8Titoloconturbatus: confuso
conturmalis: -is sm compagnod’armi, commilitone
contusio: -o¯nis sf percossa, urto,contusione
conubium: -ı˘i sn matrimonio regolare,diritto di matrimonio,accoppiamento, innesto
conus: -i sm cono, cimiero d’elmo,bacca, orologio solare
convador: dare unappuntamento (amoroso)
convalesco: guarire ◊ convalescere(ex morbo) rimettersiin salute, convalescens convalescente
convallatio: -o¯nis sf trincea
convallis: -is sf valle, valle incassatanei monti, forra
convallo: circondare
convaso: infagottare
convector: -o¯ris sm compagno diviaggio o di navigazione
conveho: e˘re vtr trasportare
convello: abbattere◊ signa convellere levarele insegne, andarsene, convulsaconvulsioni
conve˘nae: -arum sf pl forestieri,fuggiaschi
convenı˘ens: -e¯ntis agg conveniente,confacente, concorde,adatto
convenio: esser d’accordo, esser conveniente,adattarsi, congiungersi,andare a trovare, visitare, incontrare◊ convenire in manumsposarsi (detto di donna), convenit(con l’acc e l’inf ) si conviene,si concorda, si stabilisce,ad nummum convenit c’è accordoperfetto
conventicium: -ı˘i sn indennità dipresenza
conventio: -o¯nis sf assemblea,patto, convenzione
conventum: -i sn accordo ◊ conventaconvenzioni
conventus: -u¯s sm riunione, adunanza,folla, assemblea, incontro,sessione giudiziaria, distretto,diocesi, congiunzione(di pianeti) ◊ conventum agereamministrare la giustizia, tenerele assise
converro: spazzar via
conversio: -o¯nis sf rivolgimento,conturbatus8conversione, mutamento, rovesciamento,giro di frase, traduzione,orbita (di pianeti)
conversor: vivere con
converto: mutare ◊ convertereterga darsi alla fuga, omniumoculos ad se convertere attiraresu di sé gli sguardi di tutti, alienain suam rem convertere impossessarsidei beni altrui, orationesconversae (in latinum)orazioni tradotte (in latino)
convexo: maltrattare
convexus: ad arco
convicior: inveire
convicium: -ı˘i sn grido, biasimo,insulto, invettiva, alterco, beffa,scherno
convictio: -o¯nis sf familiarità, intimità,rapporto
convictio: -o¯nis sf prova
convictus: -u¯s sm convivenza,convito
convinco: provare
convı¯va: -ae sm e sf commensale
convivalis: relativoal banchetto
convivium: -ı˘i sn banchetto
convivo: mangiareinsieme
convivor: farbanchetto
convoco: convocare
convolo: a¯re v intraccorrere
convolvo: raccogliere◊ se convolvens solcompiendo il sole il suo giro
convulnero: a¯re vtr ferire profondamente
cooperculum: -i sn coperchio
cooperio: ı¯re v tr ricoprire
cooptatio: -o¯nis sf cooptazione,aggregazione
coopto: a¯re v tr aggregare◊ in collegium augurumcooptare aliquem fare accettarequalcuno nel collegiodegli auguri
coorior: insorgere
copia: -ae sf abbondanza, ricchezcopia8Titoloza, viveri, facondia, schiera, facoltà,occasione ◊ copiis rei frumentariaeuti servirsi delle riservedi grano, ex copia rerumaseconda della situazione, copiaele truppe
: copiose¯ avv in abbondanza
copiosus: facondo ◊ homines copiosii ricchi, lingua copiosalingua che abbonda di vocaboli
copu˘la: -ae sf legame, vincolo,corda, guinzaglio, arpione
copulo: contrarre (due parole in una) ◊concordiam copulare raggiungereun accordo
coquino: a¯re v trcucinare
coquo: fareandare a male ◊ coquere bellumtramare la guerra in segreto,poma cocta frutti maturi
coquus: -i sm cuoco
cor: senno ◊ cordi esse alicuiimportare a qualcuno
: coram avv e prep (con l’abl ) davanti,apertamente, alla presenzadi, in pubblico ◊ coram teneretrattenere in arresto
corax: -a˘cis sm corvo
cordus: um agg tardivo
corium: -ı˘i sn cuoio, pelle d’uomo,corteccia, crosta
corneus: um agg corneo
cornix: -ı¯cis sf cornacchia
cornu: -u¯s sn corno (di animali),corno (strumento musicale),estremità, antenna di insetti, alad’esercito, braccio di fiume, vaso,estremità, cornea
cornus: -i sf corniolo
corollarium: -ı˘i sn piccola corona,dono, corollario
corona: -ae sf corona, circolo (dispettatori), cerchia, cornice,ghirlanda, margine di un muro◊ corona¯ oppidum cingere assediareuna città
corono: circondare ◊ coronarealiquem myrto incoronare qualcunodi mirto
corporeus: corporeo ◊ res corporeae i benidel corpo
corporo: ridurre a solocorpo
corpus: -o˘ris sn corpo, carne,persona, sostanza, cadavere,corporazione, casta ◊ corpusfacere aumentare di peso, corpusrei publicae il complessodello Stato
copiose¯8corrado: asportare◊ fidem corradere riuscire a ottenereil benestare
correctio: avvertimento
corrector: censore
correctus: umagg corretto
corregionalis: vicino
corregno: a¯re v intr regnareinsieme
correpo: contrarsi ◊ indumeta correpere addentrarsiin sottigliezze
: correpte¯ avv brevemente
corride˘o: e¯re v intr ridere insieme
corrigo: guarire ◊ corrigere ignominiamcancellare un’offesa
corripio: raccogliere ◊corripere moras rompere gli indugi,aliquem corripere arrestarequalcuno, aliena corripereappropriarsi dei beni altrui,gravi morbo correptus colpitoda una grave malattia, corripereverbum abbreviare una parola
corroboro: rinforzare ◊ corroborariraggiungere la maturitàvirile
corrogo: sollecitare
corrumpo: corrompere ◊ res familiarescorrumpere dilapidare ilpatrimonio, corrupta uxor moglieinfedele, tabulas publicascorrumpere contraffare i registripubblici
corru˘o: precipitare
corruptio: -o¯nis sf alterazione,seduzione, corruzione
cortex: -ı˘cis sm e sf corteccia, involucro
cortina: -ae sf caldaia, spazio circolare
corusco: brandire
costa: -ae sf costa, costola, fianco
cothurnatus: um agg con aipiedi il coturno
cothurnus: -i sm coturno, stileelevato, tragedia
cothurnus8cotidianus: usuale
: cotidie¯ avv ogni giorno
coxa: -ae sf coscia
crapula: -ae sf ubriachezza
crasse¯ avv densamente: rozzamente
crassus: ottuso
crastı˘nus: del giorno dopo ◊ crastinum(sn) il domani
crater: -e¯ris sm cratere, vaso
cratis: -is sf graticcio ◊ pectoriscrates il torace
creber: numeroso ◊ crebra (npl) di frequente
crebresco: diventar frequente
credibilis: e agg credibile
creditum: -i sn prestito, debito
credo: prestare ◊ credere alicuifare prestiti a qualcuno, crederessi sarebbe pensato
credulus: fiducioso
cremo: a¯re v trbruciare
cre˘o: creare ◊consules creare eleggere i consoli
crepı˘da: -ae sf sandalo
crepı¯do: -ı˘nis sf basamento, argine,cornice, molo
crepito: stridere
crepitus: -u¯s sm scricchiolio,scoppiettio, cigolio
crepo: far risuonare
crepundia: -o¯rum sn pl sonaglio
crepusculum: -i sn crepuscolo,tenebra, oscurità
cresco: aumentare
creta: -ae sf creta, belletto
cribrum: -i sn crivello, setaccio
crimen: -ı˘nis sn accusa, delitto,imputazione, vizio, colpa, adulterio
criminor: biasimare
crinis: -is sm capello
crispo: a¯re v tr increspare
crispus: um agg crespo
crocum: -i sn croco, zafferano
cruciatus: -u¯s sm tortura
crucio: torturare
cotidianus86 crudesco: inasprirsi
crudus: spietato
cruento: ferire a sangue
cruor: -o¯ris sm sangue
crus: ceppo
crusta: -ae sf crosta, scorza, incrostazione,stuccatura, rivestimento
crux: malanno ◊ i in malam crucemvai al diavolo
crypta: -ae sf luogo sotterraneo,cripta, caverna
cubiculum: -i sn stanza da letto,loggia
cubile: -is sn giaciglio, covile,letto
cubı˘tus: -i sm gomito
cubı˘tus: -u¯s sm l’essere a letto,letto
cubo: avere un rapporto amoroso
cucullus: -i sm cappuccio
cucu¯ lus: -i sm cuculo, idiota,adultero
cucurbita: ae sf zucca
cudo: coniare
culcı˘ta: -ae sf materasso
culex: -ı˘cis sf zanzara
culleus: -i sm otre, sacco di cuoio
culmen: -ı˘nis sn cima
culmus: -i sm stelo, tetto di paglia
culpa: -ae sf colpa, negligenza,peccato ◊ abesse a culpa essereinnocente
culpo: incolpare
: culte¯ avv con eleganza
culter: -tri sm coltello
cultor: -o¯ris sm contadino, abitante,amico ◊ veritatis cultoramante del vero
cultura: -ae sf coltivazione, educazione,culto, cura premurosa
cultus: educato
cultus: -u¯s sm coltivazione, cultura,cura, modo di vivere, mollezzadi vita ◊ cultus capitispettinatura
: cum prep (con l’abl) con
cum cong quando: poiché, allorché ◊ cum…tum… non solo… ma anche…cumprı¯mis avv in primo luogo
: cumulate¯ avv pienamente
cumulo: portare alla perfezione◊ aras cumulare colmaregli altari di doni, gaudio cumulariessere pieno di letizia
cumulo8Titolocumulus: -i sm cumulo, mucchio,il sovrappiù
cunabula: -orum sn pl culla, luogonatale
cunae: -arum sf pl culla
cunctabundus: indeciso
cunctamentum: -i sn ritardo
cunctatio: -o¯nis sf esitazione, ritardo,cautela
cunctor: trattenersi
cunctus: tutto ◊ cuncta (sn pl) tuttoquanto
cune˘o: fissare
cuneus: -i sm cuneo, triangolo,falange a cuneo
cuniculus: -i sm coniglio, cunicolo,condotto, trama
: cupide¯ avv con bramosia
cupiditas: -a¯tis sf brama, avidità,passione, cupidigia
cupido: -ı˘nis sf voglia, bramosia,ambizione
cupidus: avido
cupio: tendere
: cur avv perché?cura, -ae sf cura, sollecitudine,inquietudine, coltivazione, ornamento◊ cura rerum alienarumil pensiero delle cose altrui,sua cura l’amore per sé
curatio: -o¯nis sf cura, carica, amministrazione
curator: -o¯ris sm amministratore,sovrintendente
curia: -ae sf curia, senato
curiosus: curioso
curo: fare ciò che occorre,amministrare
curriculum: -i sn corsa, gara,corso, carro
curro: riversarsi
currus: -u¯ s sm carro, cocchio,nave
: cursim avv di corsa
cursor: -o¯ris sm corridore, schiavo,messaggero
cursus: -u¯s sm corso, corsa, viaggio,rotta ◊ cursum tenere tenerela direzione (la rotta) giusta,cursus honorum carriera politica,eo cursu a tal velocità
curtus: corto ◊curtus equus cavallo dalla codamozzata
cumulus8curulis: e agg relativo al cocchio◊ aedilis curulis edile curule
curvo: incurvare
curvus: incavato
cuspis: -ı˘dis sf cuspide, lancia,pungiglione
custodia: -ae sf custodia, sorveglianza,sentinella, posto diguardia, prigione
custodio: tenere in carcere◊ custodire sale conservarenel sale
cutis: -is sf pelle, involucro, scorza,superficie
cyaneus: um agg azzurro
cyathus: -i sm bicchiere, ciato
cyclas: -a˘dis sf ciclade
cyclicus: um agg ciclico
cyclus: -i sm cerchio, ciclo
cycnus: -i sm cigno
cymba: -ae sf barca
cymba˘lum: -i sn cembalo
dacty˘lus (o dacty˘los): -i sm dattero,dattilo (metrica)
dadu¯chus: -i sm sacerdote cheporta la fiaccola nei riti di CerereEleusina
daeda˘lus: fatto con arte
daemon: -o˘nis sm spirito, demone,genio
daemonicus: um agg demoniaco
dalmaticatus: um agg vestitodi tonicella (dalmatica)
dama (o damma): -ae sf capriolo,gazzella, camoscio
damalio: -o¯nis sf bovino giovane,vitello
damnabilis: colpevole
: damna¯s indecl obbligato a
damnatio: -o¯nis sf condanna (colgen dell’accusa o della pena ocon ad e l’acc della pena) ◊damnatio furti condanna perfurto, damnatio pecuniae condannaa una multa
damno: ripudiare ◊ damnarealiquem capite condannarequalcuno a morte, damnaricrimine ambitus essere condannatoper broglio, damnarealiquem voto costringere qualcunoa compiere un voto, damnarivoti veder esauditi i proprivoti, i propri desideri
damno8damnosus: dissipatore
damnum: -i sn danno, perdita,sconfitta, sacrificio, multa ◊damnum naturae difetto congenito
dapalis: e agg sacrificale
daps: pranzo
dapsile˘ avv con abbondanza: sontuosamente
dapsilis: copioso
datatim avv scambievolmente: l’un l’altro
: de¯ prep (con l’abl ) da, via da,fuori da, durante, in, per, a causadi, riguardo a ◊ multa denocte a notte fonda, qua de reper il qual motivo, de integronuovamente, de tempore allasolita ora, de meo (tuo
:
:
: ) delmio (tuo
:
:
) avere: a mie (tue
:
:
: )spese
dea: -ae sf (dat e abl pl deabus)dea
deacino: a¯re v trtogliere gli acini
dealbatio: -o¯nis sf imbiancamento,purificazione
dealbo: coprir d’intonaco,purificare
deambulatio: -o¯nis sf passeggiata
deambulo: a¯re vintr passeggiare
deamo: essergrato
debello: trionfare ◊debellato a guerra terminata
debe˘o: esseredebitore ◊ qui debent i debitori,alicui grandem debere pecuniamessere grandemente debitoreverso qualcuno, fatis debitusvotato alla morte, debitaconiunx moglie destinata
debilis: eunuco
debilitas: -a¯tis sf debolezza, malessere,malattia
debilitatio: -o¯nis sf fiacchezza,mutilazione
debilito: svuotare di forze ◊ debilitariscoraggiarsi, perdersi d’animo
debitor: -o¯ris sm debitore
debitum: -i sn debito ◊ naturaedebitum reddere saldare il contocon la natura (morire)
damnosus9decacumino: a¯rev tr mozzare la cima (di un albero)
decalvo: radere
decanto: vantare
decanus: -i sm decurione, decano
decedo: abbandonare ◊ officio decederevenir meno al propriodovere, frigori decedere ritirarsidi fronte al freddo, via¯ decederesmarrire la strada, de iuresuo decedere rinunciare a undiritto
: decem agg num indecl dieci
decemviralis: e agg dei (relativoai) decemviri
decemviri: -orum sm pl decemviri
decennalis: didieci anni
decennis: dell’etàdi dieci anni
decens: -e¯ntis agg decente, dignitoso,bello
: decenter avv decentemente
deceptio: -o¯nis sf inganno
deceptivus: umagg che inducein errore
decerno: proporsi (con l’inf ) ◊ cumaliquo decernere combatterecontro qualcuno, tumultum decernereproclamare lo stato diguerra
decerto: gareggiare
decessio: -o¯nis sf partenza, scomparsa,sottrazione, diminuzione
decessus: -u¯s sm partenza, diminuzione,morte ◊ decessus aestusbassa marea
decet: e¯re v tr impers (colnom della persona e l’acc dellacosa) convenire, addirsi, essergiusto, essere decoroso
decı˘do: calare◊ de spe decidere abbandonareuna speranza
decı¯do: decidere ◊ deciderecum aliquo mettersid’accordo (effettuare una transazione)con qualcuno
: decie¯s avv dieci volte
decima (o decuma): -ae sf decima(offerta agli dei o imposta) ◊ decimasdare dare un decimo dell’eredità
decima9decimus: grandissimo
decipio: dimenticare◊ in spe decipi essere delusi inuna speranza, decipere diem ingannareil tempo
decipu˘ la: -ae sf laccio, rete, inganno
decisio: -o¯nis sf taglio, diminuzione,decisione
declamatio: -o¯nis sf declamazione,esposizione, esibizione oratoria
declamito: a¯re vintr e tr esercitarsi nell’arte dellaparola, declamare per esercizio
declamo: far strepito◊ in aliquem declamare inveirecontro qualcuno
declaro: annunciare ◊ declararealiquem praetorem proclamarequalcuno pretore, vocabulaidem declarantia termini sinonimi
declino: sfuggire ◊ ictumdeclinare deviare il colpo, aproposito declinare fare una digressione,aetate declinata inetà avanzata
declivis: incline
decoctor: -o¯ris sm fallito, sprecone,dissipatore
decollo: decapitare
decolor: -o¯ris agg scolorito, stinto,corrotto
decoloro: guastare
decoquo: cuocerper bene ◊ se decoquere fallire,res decoxit il patrimonio èsvanito
decor: -o¯ris sm ciò che conviene,bellezza, grazia, dignità, decoro,ornamento
: decore¯ avv decorosamente
decoro: rendergrazioso
decorus: degno
decrepitus: um agg decrepito
decresco: svanire
decretalis: contenente un decreto
decimus9decretorius: conclusivo
decretum: -i sn decisione, decreto,precetto
decumbo: soccombere (digladiatore)
decuria: -ae sf decuria
decurio: a¯re v trdividere in decurie (o in gruppidi dieci persone)
decurio: -o¯nis sm decurione
decurro: percorrere◊ decurso spatio a gara finita,rus decurrere fare un saltoin campagna
decursus: -u¯s sm incursione, manovra,decorso
decurto: moncare
decus: -o˘ris sn decoro, dignità,bellezza, onore, virtù ◊ belli decoragloriose imprese
decutio: buttar giù, estrarre
dedecet: non starbene
dedecoro: infamare
dedecus: -o˘ris sn vergogna, disonore,macchia
dedicatio: -o¯nis sf dedica, consacrazione
dedico: notificare
dedignor: sdegnare
dedisco: e˘re v tr disimparare
deditio: -o¯nis sf capitolazione, resa◊ in deditionem venire arrendersi,in deditionem petere chiederela consegna di qualcuno
dedo: abbandonare◊ se dedere arrendersi, deditigli arresi, dedita¯ opera¯ deliberatamente,apposta
dedoce˘o: far cambiare idea
deduco: chiamare a testimone◊ deducere aliquem dealiqua re distogliere qualcunoda qualcosa, addendo deducendoquefatte la somma e la sottrazione
deductio: -o¯nis sf il portar via,trasporto o stanziamento militare,sottrazione, derivazione diacque
deductio9deductus: dimesso
deerro: a¯re v intrsviarsi
defatigo: a¯re v trstancare
defectio: -o¯nis sf diserzione, mancanza,difetto, penuria, deperimento◊ defectio solis (o lunae)eclissi di sole (o di luna)
defectus: -u¯s sm mancanza, defezione,difetto
defendo: giustificare ◊defendere crimen confutareun’accusa
defensio: -o¯nis sf difesa
defensor: -o¯ris sm difensore, patrono
defe˘ro: trascinare giù, consegnare,spingere, dichiarare,vendere, accusare ◊ ad aliquemdeferre summam imperiiaffidare a qualcuno il comandosupremo, deferri (interram) precipitare (al suolo),deferre sitellam far condurrel’urna per le votazioni, deferrenomen a-licuius deferire qualcuno,deferre crimen presentareun’accusa
defetiscor: fetisciv intr dep stancarsi
deficio: scemare ◊deficere ad aliquem passaredalla parte di qualcuno, totamente (o consilio) deficere perdereil senno, animo defici perderei sensi, svenire, voces deficientisi rantoli del moribondo,deficiente oratione rimastosenza parole
defigo: fissare ◊ omnes cogitationesdefigere expiatione dedicaretutti i pensieri all’espiazione,pavore defixus inchiodato dallapaura
deflecto: sviarsi ◊ de via deflectere allontanarsidalla retta via (o dalleconsuetudini)
deflu˘o: uscir di mente◊ ex equo defluere smontare(o cadere) da cavallo
defluvium: -ı˘i sn scivolamento,scorrimento ◊ defluvium capilli(o capitis) la caduta dei capelli
deductus9defodio: seppellire ◊ oculos defoderestrappare gli occhi, se defoderetirarsi in disparte
deformis: vergognoso
deformitas: -a¯tis sf deformità,bruttezza, vergogna
deformiter avv volgarmente: vergognosamente
deformo: disegnare
deformo: contaminare
defraudo: ingannare
defrico: frizionare
defrusto: fare a brandelli
defugio: sfuggire
defundo: e˘re v trversare
defungor: morire
degener: -e˘ris agg degenere, decaduto,ignobile
degenero: disonorare
deglubo: tosare
dego: e˘re v tr trascorrere◊ vitam degere passare la vita
degredior: andarsene
degusto: assaggiare
dehinc avv da qui: quindi
dehonestamentum: -i sn deformità,disonore
deicio: e˘re v trgettare giù, scagliare, scacciare,rimuovere, abbattere, allontanare◊ deicere vultum (od oculos)chinare lo sguardo
delabor: lasciarsiandare
delatio: -o¯nis sf delazione, accusa
delator: -o¯ris sm delatore, accusatore
delebilis: e agg che può essere eliminato(o distrutto)
delebilis9delectatio: -o¯nis sf piacere, diletto,godimento
delecto: farbuona impressione ◊ in hoc delectorquod sono lieto che
delectus (o dilectus): -u¯s sm scelta,arruolamento
delegatio: -o¯nis sf delegazione,delega
dele¯go: ascrivere (col dat)
delenimentum: -i sn lenimento,carezza, attrattiva, lusinga
delenio: sedurre
dele˘o: distruggere
deliberatio: -o¯nis sf delibera, riflessione,esame
delibero: consultare (un oracolo) ◊ deliberatare dopo profonda riflessione
delibo: violare
delicatus: incontentabile
deliciae: -arum sf pl delizia, piaceri,lusso, mollezza ◊ alicui indeliciis esse essere la gioia diqualcuno, habere aliquid in deliciisdeliziarsi di qualcosa
delictum: -i sn delitto, colpa
delı˘go: fissare
delı˘go: reclutare
deline˘o: a¯re v trtracciare ◊ ars delineandi l’artedel disegno
delinquo: tralasciare
deliquı˘um: -ı˘i sn mancanza
deliro: esser folle
delirus: delirante
delitesco: ripararsi
delubrum: -i sn santuario
deludo: ingannare
delu˘o: e˘re v tr lavare
: demagis avv molto più
demando: a¯re v traffidare
demens: -e¯ntis agg pazzo, dissennato
: dementer avv follemente
demergo: e˘rev tr sommergere
delectatio9demere˘o: -e¯re v trmeritare, guadagnare
demetior: ı¯ri vtr dep misurare
demeto: falciare
demigro: a¯re v intrtrasferirsi
deminu˘o: alienare
deminutio: -o¯nis sf diminuzione,calo, impoverimento, diminutivo(in grammatica) ◊ deminutiocapitis perdita dei diritti civili
demiror: sorprendersi
demisse¯ avv in basso: con umiltà
demissus: modesto ◊ demisso capite acapo chino
demitto: scorrere(detto delle acque) ◊ lacrimasdemittere versare lacrime, demittereanimum perdersi d’animo,puteum demittere scavareun pozzo, demittere a/ab discendereda
demo: portar via◊ demere fetus (ab arbore) coglierefrutti, demere silentiafurto rivelare il furto
demolior: respingere
demonstratio: -o¯nis sf dimostrazione,indicazione
demonstro: insegnare
demorior: mori v intr dep morire
demoror: indugiare
demos: -i sm popolo
demove˘o: rimuovere ◊ demovere aliquemde sententia far cambiare idea aqualcuno
demulce˘o: blandire
demum avv appunto: infine ◊nunc demum proprio adesso,solo ora
denarius: um agg di dieci ◊ denarius(sm) denario (moneta)
denego: rifiutare
deni: a dieci a dieci
denı˘que avv infine: insomma ◊ aut deniqueo almeno
denı˘que9denomino: chiamare pernome
denoto: contrassegnare
dens: dentis sm dente
dense¯ avv in modo compatto: di frequente
dense˘o: addensare ◊ denseriaffollarsi
densus: denso
dentatus: acuminato
denubo: e˘re vintr prender marito
denuntiatio: -o¯nis sf avviso, dichiarazione,minaccia
denuntio: comandare ◊ bellum denuntiaredichiarare guerra
deorsum avv verso il basso: ingiù, sotto
depasco: distruggere
depeciscor: pattuire
depeculor: a¯ri vtr dep derubare
depello: scacciare◊ carminibus depelleretenere lontano con scongiuri,aliquem urbe depellere bandire(o esiliare) qualcuno da Roma
depende˘o: dipendere
deperdo: rovinare ◊ amoredeperditus innamorato allafollia
depere˘o: consumarsi
depilo: derubare
depingo: ricamare
deple˘o: e¯re v trvuotare
deploro: deplorare
deplumis: e agg implume
depono: mettere giù, dare incustodia, dare alla luce, abbandonare,rinunciare, tralasciare,affidare ◊ vitulam deponerescommettere una vitella, magistratumdeponere deporre unacarica, depositus morto, adsaucios deponere mettere al sidenomino9curo i feriti, deponere aedificiumdemolire una casa
depopu˘lor: a¯ri vtr dep saccheggiare
deporto: riportare
deposco: rivendicare ◊deposcere aliquem ad mortemesigere la morte di qualcuno
depositio: -o¯nis sf deposito, perdita
depravatio: -o¯nis sf deformazione,depravazione
depravo: guastare
deprecatio: -o¯nis sf scongiuro,preghiera, maledizione
deprecator: -o¯ris sm chi scongiura,chi intercede
deprecor: implorare
deprehendo: scoprire
deprehensio: -o¯nis sf scoperta
deprimo: scavare
depromo: ricavare
depudet: perdere il pudore
depugno: a¯re v trcombattere
deputo: a¯re v trpotare
deputo: giudicare
derelinquo: trascurare
deripio: e˘re vtr portar via
derisus: -u¯s sm scherno, derisione,beffa
derivo: portarvia
dero˘go: revocare ◊ fidemalicui derogare toglierecredito a qualcuno
deru˘o: e˘re v tr e intr buttargiù, abbattersi
descendo: abbassarsi ◊ discenderein partes (o in causam)abbracciare un partito
descensio: -o¯nis sf discesa
descisco: rinunciare
descisco9describo: dipingere ◊ describerepopulum aetatibus distribuireil popolo a seconda dell’età
descripte¯ avv esattamente: in ordine
descriptio: -o¯nis sf copia, disegno,descrizione, classificazione
desero: rinunciare ◊ officiumdeserere mancare al proprio dovere,exercitum deserere disertare
desertor: -o¯ris sm disertore, chiabbandona
deses: -ı˘dis agg ozioso
deside˘o: star con le maniin mano
desiderium: -ı˘i sn desiderio, dolore,persona cara
desidero: studiare
desidiosus: negligente
desido: e˘re v intr abbassarsi
designatio: -o¯nis sf disegno, designazione,elezione
designo: alludere ◊ modoquid designavit! che cosa nonha combinato!desilio, is, silu˘i, sultum, ı¯re v intrsaltar giù
desino: concludere◊ desine! basta!desipio, is, sipu˘i, e˘re v intr esserpazzo, delirare
desisto: cessare ◊ desistere desententia mutare opinione, desistenteaestate al termine dell’estate
despectus: -u¯s sm prospetto, disprezzo
desperatio: -o¯nis sf disperazione
despicatio: -o¯nis sf disprezzo, disistima,disdegno
despicio: e˘rev intr e tr guardare dall’alto (oaltrove), disprezzare, sdegnare,trascurare
despoliator: -o¯ ris sm truffatore,briccone
desponde˘o: abbandonare ◊ filiamdespondere alicui prometteredescribo10in matrimonio la figlia a qualcuno,animum (o animos) desponderedisperare, perdersid’animo, abbattersi
despumo: acquetarsi
destinatio: -o¯nis sf proposito, destinazione,decisione, tenacia
destı˘na: -ae sf sostegno, puntod’appoggio
destino: destinare◊ alicui filiam destinaredestinare a qualcuno la figlia inmoglie, destinata (sn pl) bersagli
destitu˘o: deludere ◊destitutus abbandonato da (conl’abl o a e l’abl)
destricte¯ avv senza mezzi termini: severamente
destrictus: inesorabile
destringo: mordere ◊ gladium destringeresguainare la spada, destringerealiquem ingannare qualcuno
destructio: -o¯nis sf distruzione
destru˘o: annientare
: desub prep (con l’abl ) sotto, disotto
desuesco: e˘re vintr e tr perdere l’abitudine, disabituare
desuetudo: -ı˘nis sf disuso, desuetudine
desultor: -o¯ris sm cavallerizzo
desum: sottrarsi a ◊ non deesse incausis essere presente (nonmancare, non sottrarsi) ai processi,amicis deesse negare aiutoagli amici, sibi deesse esserenegligente nei propri affari,danneggiarsi
desumo: incaricarsi
detego: smascherare◊ se detegere (o detegi ) tradirsi
deterge˘o: purificare
deterior: ius agg (comp di deter)peggiore ◊ in deterius in peggio
determinatio: -o¯nis sf limite,confine
determino: disegnare
determino10dete˘ro: sminuire
deterre˘o: allontanare◊ pudore deterreor il pudore miimpedisce di
detestatio: -o¯nis sf imprecazione,maledizione, avversione
detestor: imprecare
detexo: rappresentare
detine˘o: conservare ◊ in alienis negotiisdetineri occuparsi degli affarialtrui, tempus detinere trascorrereil tempo (piacevolmente)
detorque˘o: contorcere
detractio: -o¯nis sf detrazione, evacuazione,ellissi (in grammatica),denigrazione
detraho: e˘re vtr tirar giù, togliere, far scendere,trascinare, detrarre, sottrarre,distaccare (in senso militare),distogliere, calunniare ◊ detraherealiquid de aliquo gettarediscredito su qualcuno
detrectatio: -o¯nis sf rifiuto, diffamazione
detrecto: disprezzare
detrimentum: -i sn sfregamento,danno, sconfitta, perdita ◊ detrimentumafferre infliggereperdite, magna detrimenta perditeal gioco
detrudo: soppiantare ◊ aliquem de sententiadetrudere spingere qualcunoa cambiare opinione
deturbo: cacciare
deturpo: alterare
deuro: disseccare
deus: divinità ◊ si dis placet seDio vuole, dis volentibus con ilfavore (o l’aiuto) degli dei
deveho: e˘re v trtrasportare ◊ devehi salpare,partire
devello: depilare
devenio: riuscire
dete˘ro10Titolodeversorium: -ı˘i sn alloggio, albergo,ricovero
deverticulum: -i sn via secondaria,digressione, alloggio, asilo
deverto: allontanarsi ◊ domumdevertere andarsene da casa
devexı˘tas: -a¯tis sf pendio, china,discesa
devexus: in pendio
devincio: vincolare◊ aliquem sibi beneficiodevincire obbligare qualcunocon un favore
devinco: sbaragliare
devio: sbagliare
devius: solitario◊ devia (sn pl) strade solitarie,devia terrarum terre sconosciute
devoco: attirare
devolvo: farscendere ◊ devolvi cadere, lasciarsiandare, ritornare
devoro: inghiottire
devortium: -ı˘i sn svolta, bivio,diramazione
devotio: -o¯nis sf sacrificio, voto,sortilegio
devotus: maledetto
devove˘o: stregare
dexter: abile
dextera (o dextra): -ae sf manodestra, lato destro ◊ dextras renovarerinnovare l’accordo(l’alleanza), a dextra a destra
: dextre¯ (o dexte˘re¯ ) avv con abilità
dexterı˘tas: -a¯tis sf abilità
diabolı˘cus: um agg diabolico
diabo˘lu˘s: -i sm diavolo
diacon: -o˘nis sm diacono
diadema: -a˘tis sn diadema, fascia
diaeta: -ae sf dieta, modo di vita,regime, stanza, sala
dialectica: -ae sf dialettica
dialecticus: che concerne la dialettica
diarium: -ı˘i sn cibo giornaliero,diario
diatrı˘ba: -ae sf discussione, dissertazionefilosofica
diatriba10dica: -ae sf causa legale, processo◊ dicam impingere appioppareuna querela
dicacı˘tas: -a¯tis sf motteggio
dicatio: -o¯nis sf dichiarazione, celebrazione◊ tua dicatio VostraEccellenza
dicax: -a¯cis agg arguto, sagace,pungente
dicio: -o¯nis sf autorità, potere ◊ indicione alicuius esse esseresotto il dominio di qualcuno
: dicis gen di dix (disusato); solonelle locuzioni ◊ dicis causa¯ (ogratia¯) per formalità, per cosìdire, nominalmente
dico: dire con solennità,pronunciare
dico: eleggere◊ ut ita dicam per così dire,pro aliquo dicere parlare in difesadi qualcuno, testimoniumdicere fare da testimone, diemdicere alicui rei fissare il giornoper qualcosa, copiose diceredilungarsi parlando, dicitur sidice, corre voce, causas dicerepatrocinare cause legali, dicereleges victis dettar legge ai vinti,dicere dotem costituire una dote,dicto citius immediatamente,su due piedi
dictata: -o¯rum sm pl lezioni, precetti,norme, regole
dictator: -o¯ris sm dittatore
dictio: -o¯nis sf esposizione, discorso,declamazione
dictı˘to: a¯re v tr andardicendo
dicto: imporre
dictum: -i sn detto, parola, sentenza,motto, ordine
diduco: separare ◊ matrimonium(amicitiam) diducererompere il matrimonio (un’amicizia),hostem diducere disperderele schiere nemiche
diductio: -o¯nis sf estensione,espansione, separazione
diecu˘la: -ae sf breve giorno
dierectus: um agg crocifisso
dies: vita ◊ in singulos dies ognigiorno, in dies di giorno in giorno,in diem certam a un giornostabilito, dies pecuniae scadenzadel pagamento, diem fungimorire
diffamo: divulgare (calunniando)
differentia: -ae sf differenza, dissomiglianza
dica10diffe˘ro: differenziarsi◊ se differre tardare,prendersela comoda, differriamore alicuius tormentarsid’amore per qualcuno, differrealiquem stupire qualcuno
differtus: ripieno
difficilis: intrattabile
diffı˘cultas: -a¯tis sf difficoltà, penuria
diffido: e˘re v intrsemidep diffidare
diffindo: smentire
diffissio: -o¯nis sf proroga, rinvio
difflu˘o: svanire
diffundo: distendere◊ vultum diffundere rasserenareil volto
diffusus: vasto
digero: digerire ◊ in litteram digerereordinare alfabeticamente,in digitos digerere contarsulle dita, omina digerere interpretarei presagi
digestio: -o¯nis sf ripartizione, digestione,calcolo
digitabu˘ lum: -i sn guanto
digı˘tus: -i sm dito ◊ res unius digitiuna cosa lunga un dito, digitusmaior l’alluce, digitusmedicus il dito anulare, digitumtollere votare (alzando ildito)
dignatio: -o¯nis sf considerazione,rispetto, condizione sociale
: digne¯ avv degnamente
dignı˘tas: -a¯tis sf dignità, credito,merito, carica, onore, grandiosità
dignor: aver piaceredi
dignosco: riconoscere
dignus: adatto ◊ dignum est è cosabuona (conveniente)
digredior: gre˘di v intr dep allontanarsi
dilabor: labi vintr dep scorrere da una parte edall’altra, sciogliersi, disperdersi,decomporsi
dilanio: smembrare
dilanio10dilatio: -o¯nis sf dilazione, rinvio,proroga
dilato: ampliare
dilectus: amato
dilı˘gens: -e¯ntis agg diligente, attento,accurato
diligenter avv con diligenza: accuratamente
diligentia: -ae sf diligenza, attenzione,accuratezza
dilı˘go: stimare ◊ dilectisoldati scelti
diluce˘o: manifestarsi
dilucı˘dus: splendente
dilucu˘lum: -i sn alba
diludium: -ı˘i sn tregua, riposo(dei gladiatori)
dilu˘o: allontanare
diluvium: -ı˘i sn diluvio
dimensio: -o¯nis sf misurazione,dimensione, misura
dimetior: segnare
dimeto: misurare
dimicatio: -o¯nis sf battaglia
dimı˘co: lottare ◊ de vita dimicaremettere a repentaglio lapropria vita
dimidiatus: um agg dimezzato
dimidio: a¯re v trdividere a metà, dimezzare
dimidium: -ı˘i sn metà
dimissio: -o¯nis sf invio, calo
dimitto: e˘re vtr mandare qua e là, congedare,licenziare, lasciare, rinunciare,dimenticare ◊ occasionem dimitterelasciarsi sfuggire l’occasione,uxorem (e matrimonio)dimittere divorziare, ripudiare
dimove˘o: scostare
diploma: -a˘tis sn diploma, attestato,amnistia
directe¯ avv direttamente: in linearetta
directus: perpendicolare
direptio: -o¯nis sf predazione, saccheggio,ratto
diribitio: -o¯nis sf scrutinio, spogliodei voti
diribı˘tor: -o¯ris sm scrutinatore
dirı˘go: governare◊ finem dirigere tracciareil confine
dirı˘mo: appianare
diripio: sottrarre
dirı˘tas: -a¯tis sf carattere sfavorevole(di cattivo augurio), crudeltà
dirumpo: frantumare◊ dirumpi dolore scoppiare(ribollire) di sdegno
diru˘o: demolire
dirus: crudele ◊ dirus ore di aspettotremendo, dira (sn pl) presagiinfausti, maledizioni
dis: abbondante
discedo: trasgredire ◊ a viro discederedivorziare
disceptatio: -o¯nis sf discussione,decisione, disputa
discepto: cercare
discerno: distinguere
discerpo: sbranare
discessio: -o¯nis sf separazione,partenza ◊ discessionem faceremettere ai voti per divisione,senza discussione
discessus: -u¯s sm distacco, separazione,partenza, allontanamento
discidium: -ı˘i sn rottura, separazione,contrasto
discindo: strapparvia
discingo: e˘re vtr slacciare
disciplina: -ae sf disciplina, insegnamento,conoscenza, regoladi vita, dottrina ◊ disciplinamad priscos mores redigere ristabilirela disciplina, disciplinamaccipere lasciarsi ammaestrare
discipu˘ lus: -i sm discepolo, allievo
disco: apprendere ◊ aliquid penitusdidicisse aver imparato a fondoun argomento
discolor: -o¯ ris agg di colore diverso
discordia: -ae sf discordia
discordia10discors: -co¯rdis agg discordante,diverso
discre˘po: differire◊ discrepat non c’è accordo
: discrete¯ avv separatamente
discribo: assegnare
discrimen: -ı˘nis sn punto di separazione,differenza, intervallo,momento cruciale, crisi, pericolo◊ hoc interposito discriminequod con la differenza che, insummo discrimine esse esserein pericolo estremo, aliquid indiscrimen adducere mettere indubbio qualcosa
discriminatio: -o¯nis sf distinzione,separazione
discrimı˘no: dividere
discumbo: e˘re v intr coricarsi
discurro: discorrere
discursus: -u¯s sm il correre qua elà, lo sparpagliarsi, discorso,corso, intreccio
discussio: -o¯nis sf scossa, discussione
discutio: scacciare
diserte¯ (e disertim) avv con chiarezza: espressamente
disertus: eloquente
disicio: divulgare ◊ disicere rem mandarea vuoto un’impresa, disiectacomas coi capelli scarmigliati
: disiuncte¯ (e disiunctim) avv separatamente
disiunctus: distante
disiungo: allontanare
dispalor: a¯ri vintr dep errare
dispar: -pa˘ris agg differente, disuguale,dispari
dispendiosus: nocivo
dispendium: -ı˘i sn dispendio,danno
dispenso: ripartire ◊ pecuniamdispensare amministrareil denaro
disperdo: perdı˘-tum, e˘re v tr disperdere, dissipare,sparpagliare, mandare inrovina
discors10dispere˘o: andare in rovina
dispergo: disseminare
: disperse¯ (e dispersim) avv qua elà, isolatamente
dispertio: ı¯re vtr distribuire
dispicio: considerare
displice˘o: non starbene
dispono: e˘rev tr porre qua e là, disporre,mettere in ordine, adattare ◊dispositae comae capelli benpettinati
dispositio: -o¯nis sf disposizione,ordine, regola
disposı˘tus: um agg ordinato
dispunctio: -o¯nis sf conto
dispungo: annotare
dispu˘to: disputare
disquisitio: -o¯nis sf ricerca, inchiesta
dissaeptio: -o¯nis sf separazione,taglio
dissensio: -o¯nis sf dissenso, contrasto
dissentio: ı¯re vintr non essere d’accordo, differire,contrastare, contraddire,dissentire
disse˘ro: disputare
disse˘ro: e˘re v trseminare qua e là
disside˘o: essere in contrasto
dissidium: -ı˘i sn separazione, divisione
dissilio: ı¯re vintr saltare qua e là, spezzarsi,separarsi, guastarsi, morire
dissimı˘lis: diverso ◊ dissimilis atquediverso da
dissimulanter avv di nascosto: segretamente
dissimulatio: -o¯nis sf dissimulazione,mascheramento, ironia,finzione
dissı˘mulo: tralasciare
dissipatio: -o¯nis sf dispersione,divisione
dissipatus: sconnesso
dissı˘po: distruggere ◊ dissidissipo10pare sermonem (o famam) propalareuna diceria
dissociatio: -o¯nis sf separazione
dissocio: dividere
dissolute¯ avv slegatamente: senzacongiunzioni (in grammatica)
dissolutio: -o¯nis sf dissoluzione,debolezza
dissolutus: senzacongiunzioni (in grammatica)◊ dissoluti mores costumi licenziosi
dissolvo: abolire ◊ societatem dissolveresciogliere una società
disso˘nus: diverso ◊ voces dissonae vocidiscordanti
dissuade˘o: opporsi ◊ pacemdissuadere sconsigliare lapace
dissuasio: -o¯nis sf dissuasione
dissu˘o: aprire
distendo: colmare
distermı˘no: dividere
distincte¯ avv distintamente: conordine
distinctio: -o¯nis sf distinzione,differenza
distine˘o: distrarre ◊ distineri dolore esserestraziato dal dolore
distinguo: ornare ◊ aliquid distinguere faredelle discriminazioni in qualcosa
disto: esserdiverso ◊ distat c’è differenza
distorque˘o: e¯rev tr distorcere
distortus: deformato
distractio: -o¯nis sf separazione
distractus: distratto
distraho: alienare ◊ distrahi esseretrascinato in opposte direzioni
distribu˘ o: e˘re v tr distribuire
: distribute¯ avv con ordine
distringo: tenerdistante
dissociatio11disturbo: impedire◊ nuptias disturbare opporsia un matrimonio
: diu¯ avv a lungo ◊ iam diu già damolto tempo
diurnus: giornaliero◊ diurna (sn pl) razionegiornaliera di cibo
diutı˘nus: um agg che dura alungo
diuturnus: um agg che dura alungo
divarı˘co: allargare
divello: separare
diverbe˘ro: battere
diverbium: -ı˘i sn dialogo (di attoriin scena)
diverse¯ avv in direzioni opposte: diversamente
diversı˘tas: -a¯tis sf diversità, varietà,variabilità
diversus: opposto
diverto: allontanarsi
dives: divı˘tis agg ricco
divı˘do: vendere ◊ agrosmilitibus dividere distribuireterre tra i soldati
dividuus: um agg che può esserediviso
divinatio: -o¯nis sf divinazione
divinı˘tas: -a¯tis sf divinità
: divinı˘tus avv per volontà divina,per grazia del Cielo
divino: a¯re v trprofetizzare
divinus: profetico ◊ divina sceleradelitti contro le divinità, sacrilegi
divisio: -o¯nis sf divisione, distribuzione
divisus: um agg diviso
divitiae: -arum sf pl ricchezza,abbondanza ◊ divitias relinquerestaccarsi dai beni terreni
divortium: -ı˘i sn separazione, bivio,divorzio
divum: -i sn cielo scoperto
divus: um agg divino ◊ divi(sm pl) gli dei
do: pubblicare ◊ darehostes in fugam costringere inemici alla fuga, dare poenasscontare una pena, dare manusarrendersi, datur si dice, daredo11se mostrarsi, darsi, abbandonarsi,offrirsi, data (sn pl) spese,doni
doce˘o: indicare ◊docere aliquem de aliqua reistruire (o informare) qualcunodi qualcosa
docı˘lis: che apprende facilmente
docte¯ avv dottamente: con abilità
doctor: -o¯ ris sm maestro, insegnante
doctrina: -ae sf insegnamento,educazione, dottrina, cultura,scienza ◊ doctrinae studia studidotti
doctus: abile ◊ doctae artes lescienze
documentum: -i sn insegnamento,esempio, monito ◊ documentumdare dare prova di (colgen)
: dolenter avv con dolore
dole˘o: addolorare◊ dolet fa male
dolium: -ı˘i sn botte, orcio
dolo: a¯re v trsgrossare (con l’ascia)
dolor: -o¯ris sm dolore, affanno,tormento, pena, indignazione,risentimento, corruccio, collera
dolosus: doloso
dolus: -i sm frode, dolo, inganno,astuzia, insidia ◊ per dolumfraudolentemente
domestı˘cus: patrio◊ domestici (sm pl) i familiari,i domestici, domestica (snpl) vita privata, intima
domicilium: -ı˘i sn domicilio, dimora,sede
domı˘na: -ae sf padrona di casa,sovrana
dominatio: -o¯nis sf signoria, potereassoluto, tirannide, dominio◊ in aliquem dominationemhabere esercitare un poteresu qualcuno
dominatus: -u¯s sm dominio assoluto
dominicus: del sovrano
dominium: -ı˘i sn dominio
domı˘nor: aver potere
domı˘nus: -i sm padrone, padronedi casa, proprietario, tiranno
domo: sottomettere
domus: -u¯s sf casa, abitazione, fadoce˘o11miglia, patria ◊ domi alicuius acasa di qualcuno, domi belloquein pace e in guerra
: donec cong finché, mentre
dono: perdonare
donum: -i sn dono, offerta ◊ ultimadona onoranze funebri
dormio: sonnecchiare◊ artius dormire dormirecome un sasso
dorsum: -i sn dorso, dorsale, giogomontano
dos: qualità
doto: dare in dote
draco: -o¯nis sm drago
dubitatio: -o¯nis sf dubbio, esitazione◊ dubitationem tollere risolvereun dubbio
dubı˘to: a¯re v intr etr dubitare ◊ non dubitare quinnon esitare a
dubium: -ı˘i sn dubbio, incertezza,situazione rischiosa
dubius: pericoloso ◊ dubia verbaparole vaghe, res dubiae frangentescabroso, pericoloso
duco: ritenere ◊ os (o vultum)ducere distorcere il volto,far smorfie, se ducere andarsene,ex aliquo originem duceretrarre origine da qualcuno
ductus: -u¯s sm comando, linea,tracciato, acquedotto
dudum avv da poco: poco fa
dulcedo: -ı˘nis sf dolcezza, voglia
: dulce˘ avv dolcemente
dulcis: gradito
dum avv e cong ancora: finché, purché
: dummodo cong purché
dumtaxat avv solo: in quanto
duo: o num due
duplex: ambiguo
duplico: ingrandire
duplus: um agg doppio
dure¯ avv con durezza: male
duresco: e˘re v intr diventareduro
duro: durare
durus: faticoso
duumvı˘ri: duumvirorum sm plduumviri
dux: capo
dux11e: ex prep (con l’abl ) da, dopo,di, a causa di, in modo conformea
: ea¯ avv per di là
: ea¯dem avv per il medesimo luogo
: ea¯te˘nus avv fin là
ebene˘us: um agg d’ebano
ebe˘nus: -i sf ebano
ebı˘bo: e˘re vtr bere fino all’ultima goccia,assorbire
eblandior: allettare
ebore˘us: d’avorio
ebrı˘e˘tas: -a¯tis sf ubriachezza, abbondanzadi succo
ebriosus: succoso
ebullı˘o: ostentare
ebur: oggetto inavorio
eburne˘us: d’avorio
: ecce˘ avv ecco
ecclesı˘a: -ae sf assemblea popolare,la Chiesa cristiana, chiesa
ecdı˘cus: -i sm difensore
echı˘nus: -i sm riccio
eclo˘ga: -ae sf scelta, egloga
eclogarı˘i: -orum sm pl passi scelti
: ecquando¯ avv quando mai?ecquis, ecquid pron int chi?, chimai? cosa mai?ecquo¯ avv dove mai?ecule˘us, -i sm puledro
edax: -a¯cis agg vorace
edento: a¯re v trrendere privo dei denti
edentu˘ lus: um agg privo didenti
: ede˘pol avv (con valore asseverativo)per Polluce
edico: emanare uneditto ◊ concilium edicere convocareun’assemblea
edictum: -i sn editto, avviso, disposizione,ordinanza, proclama
edisco: sapere◊ ediscere Aristotelem studiarea memoria Aristotele
edisse˘ro: trattare
editicius: scelto ◊ editicii iudices giudiciproposti dall’accusatore
e: -o¯nis sf parto, pubblicazione,allestimento, notizia, sceltadei giudici
edo: ascoltarecon piacere
edo: innalzare ◊ edere extremumvitae spiritum morire,edere proelium dare battaglia,edere librum pubblicare un libro,edere nomen Caium Semproniumspacciarsi per GaioSempronio
edoce˘o: dimostrare ◊ iuventutemmala facinora edocereinsegnare ai giovani le cattiveazioni
edo˘lo: a¯re v trsgrossare
edomo: a¯rev tr sottomettere ◊ edomare orbemconquistare il mondo, equosedomare domare i cavalli
edormio: passare dormendo◊ edormire crapulam fare passarela sbornia con una dormita
educatio: -o¯nis sf l’allevare (i figli),coltivazione, allevamento,educazione
edu˘co: istruire
educo: allevare◊ educere exercitum inexpeditionem mettere in marciale truppe, educere in astra magnificare,educere pios annoscondurre una vita onesta
edurus: crudele
effascinatio: -o¯nis sf incantesimo
effatum: -i sn profezia
effecte¯ avv in modo compiuto: allaperfezione
effectio: -o¯nis sf compimento, facoltàdi effettuare
effector: -o¯ris sm autore, chi fa,responsabile
effectus: -u¯s sm compimento, virtù,effetto ◊ sine ullo effectusenza fare nulla (o senza alcuneffetto)
effeminatus: debole
effemı˘no: render debole
efferasco: e˘re v intr divenireselvaggio
efferatus: efferato
11efferatuseffercio: ı¯re v trriempire
effe˘ro: inasprire
effe˘ro: sopportare ◊ se efferrealiquo loco uscire da un luogo,efferre aliquem publice seppellirequalcuno a spese pubbliche,efferri essere trascinato, efferrealicuius animum fare insuperbirequalcuno
effe˘rus: um agg feroce
effervesco: accendersi
effe¯tus: esausto
effı˘cax: -a¯cis agg efficace, energico,attivo ◊ soporis efficax efficacenell’indurre il sonno (soporifero)
efficio: provare ◊ ex quo efficitur neconsegue che
effigies: -e¯i sf immagine, rappresentazione,modello ideale,spettro
effingo: accarezzare
efflagı˘to: pretendere
effligo: e˘re v trcolpire con violenza
efflo: divampare ◊ efflansprossimo a morire
effloresco: sbocciare
efflu˘ o: lasciarfluire
effluvium: -ı˘i sn versamento,sbocco, deflusso
effo˘dio: frugare
effor: consacrare
effractarius: -ı˘i sm scassinatore
effrenatus: scapestrato
effrı˘co: asciugare
effringo: spezzarsi
effu˘ gio: schivare
effercio11effu˘gı˘um: -ı˘i sn fuga, via d’uscita,mezzo di fuga
effulge˘o: e¯re v intr risplendere
effultus: um agg posato
effundo: manifestare◊ effundi riversarsi, lasciarsiandare a, alicuius gratiam effunderegettare al vento il favoredi qualcuno
effuse¯ avv alla rinfusa: senza ritegno
effusio: -o¯nis sf spargimento, prodigalità,dissipazione, sfrenatezza
effusus: smodato
effutio: divulgare
effutu˘o: sperperare
egelı˘dus: tiepido
egens: -e¯ntis agg bisognoso, povero,indigente
ege¯nus: mancante ◊ egenum (sn) terrenosterile
ege˘o: desiderare
ege˘ro: redigere ◊egerere dapes vomitare
egestas: -a¯tis sf povertà, penuria,mancanza, bisogno
egestio: -o¯nis sf sgombero, dissipazione
: ego pron io
egredior: superare ◊egredi modum passare i limiti
egregie¯ avv egregiamente: molto
egregius: onorevole
egressus: -u¯s sm uscita, varco,fuoriuscita, sbarco
eiacu˘lo (o eiacu˘lor dep): prorompere
eı˘cio: estirpare ◊ se eicere precipitarsi,eicere corpus abbandonareinsepolto un cadavere
eiectamentum: -i sn rifiuto, scoria
eiecto: vomitare
eiecto11eiulatio: -o¯nis sf grida di pianto
eiu˘lo: a¯re v tr lanciargrida di dolore
eiuratio: -o¯nis sf dimissioni
eiuro: rinnegare
eiusmo˘di avv tale: dital genere
elabor: evitare ◊ elabi in servitutemdiventare schiavo
elaboro: lavorare diligentemente◊ elaboratus realizzatocon cura
elanguesco: e˘re v intrinfiacchirsi
elatio: -o¯nis sf innalzamento,slancio, superiorità, esagerazione,altezza, altezzosità
elatus: superbo
elavo: ripulirsi
elece˘bra: -ae sf attrattiva, lusinga
electe¯ avv con scelta: elegantemente
electio: -o¯nis sf scelta
electrum: -i sn ambra gialla, elettro
electus: eletto
elegans: -a¯ntis agg elegante, raffinato,corretto
elegantia: -ae sf buon gusto, esattezza,eleganza
elementum: -i sn elemento, letteradell’alfabeto, nozione base,origine
ele˘phas: -a¯ntis sm elefante
elevatio: -o¯nis sf elevazione
ele˘vo: mitigare
elı˘cio: estorcere◊ aliquid elicere alicui ottenerequalcosa da qualcuno, veritatemelicere far confessare conla tortura
elido: rompere ◊ elidere morbum averla meglio su una malattia
elı˘go: nominare
elimı˘no: buttar fuori
elimo: rifinire
elimo: a¯re v tr pulire
eiulatio11elinguis: muto
elisio: -o¯nis sf elisione, lo spremere,lo strizzare
elix: -ı˘cis sm fossato
elixus: um agg lessato
elocutio: -o¯nis sf espressione, stiledi espressione
elogium: -ı˘i sn sentenza, epitaffio,detto, disposizione testamentaria
eloquium: -ı˘i sn linguaggio, lingua,eloquenza
eloquor: discorrere
eluce˘o: distinguersi
eluctor: superarelottando
elucu˘bro: a¯re v trelucubrare
eludo: canzonare
elumbis: illanguidito
elu˘o: cancellare
elu˘vı˘es: -e¯i sf inondazione, scolodi acque sporche
emace˘ro: renderlogoro
emancipatio: -o¯nis sf emancipazione,cessione
emancı˘po: affrancare dalla potestàpaterna, cedere, sottomettere
emane˘o: assentarsi
emano: far scorrere
ematuresco: tranquillizzarsi
emax: -a¯cis agg smanioso di comprare
emblema: -a˘tis sn motivo ornamentale,mosaico
embolium: -ı˘i sn intermezzo pantomimico
emendatio: -o¯nis sf emendamento,correzione
emendator: -o¯ris sm riformatore,correttore
emendo: punire
ementior: simulare ◊ ementitusfalso
emercor: corrompere
emercor11emere˘o (o emere˘or dep): rendersipropizio ◊ emeritus benemerito,usato, vetusto
emergo: faruscire
emetior: superare
emicatim avv fulmineamente: inun batter d’occhio
emı˘co: slanciarsi
emı˘gro: cacciare
eminatio: -o¯nis sf minaccia
emı˘nens: insigne ◊eminentia prominenze, eminentespersonaggi eminenti
emine˘o: avere ilsopravvento ◊ eminere in futuraessere proteso al futuro
: emı˘nus avv a distanza
emissarius: -ı˘i sm spia, corriere,messo, sicario
emissio: -o¯nis sf emissione, il lasciareandare, lancio
emitto: lasciarsi sfuggire ◊emitti scatenarsi
emo: corrompere
emolior: innalzare
emollio: indebolire
emolumentum: -i sn vantaggio,riuscita, utile ◊ emolumentumesse alicui essere di utilità aqualcuno
emorior: svanire
emove˘o: smuovere
emporium: -ı˘i sn emporio
emptio: -o¯nis sf acquisto, la cosaacquistata, contratto
emundo: a¯re v trmondare
emungo: togliere
emunio: munire
enarro: narrare
enascor: spuntare
enato: a¯re v intrsalvarsi a nuoto
enavı˘go: attraversareun corso d’acqua
ene˘co: consumare
enervatus: smidollato
enim cong infatti: poiché ◊ atenim ma certo, sed enim tuttaviain realtà
enı˘te˘o: segnalarsi
enitor: scalare ◊ eniti darsi da fare
: enixe¯ avv con sforzo
enixus: zelante
eno: percorrere
enormis: smisurato
enotesco: e˘re v intr diventarnoto
eno˘ to: a¯re v tr annotare
ensis: -is sm spada, combattimento◊ enses i nemici
enubo: e˘re vintr sposarsi al di fuori della propriaclasse o del proprio paese
enucleate¯ avv con chiarezza: inmaniera sobria
enuntio: enunciare
: eo¯ avv là (moto a luogo), a talpunto ◊ eo usque finché, eo
:
:
: ut
:
:
: tanto
:
:
: che
:
:
e˘o: ivi (o -ı˘i), itum, ı¯re v intrandare, partire, trascorrere, diventare,essere sul punto di ◊servitum alicui ire diventareschiavo di qualcuno
: eodem avv là, nello stesso punto(moto a luogo), allo stesso fine
ephe¯bus: -i sm giovinetto
epı˘cus: um agg epico
epistu˘la (o episto˘ la): -ae sf lettera,missiva, plico, rescritto
epoto: a¯re v trbere interamente
epu˘lae: -arum sf pl vivande, banchetto
epu˘lor: mangiare
epu˘lum: -i sn banchetto solenne
eques: -ı˘tis sm cavaliere
equı˘dem avv certamente: senz’altro, da parte mia
equı˘dem12Titoloequitatus: -u¯s sm cavalleria
equı˘to: attraversare a cavallo
equus: -i sm cavallo
era: -ae sf padrona di casa
erado: estirpare
erectus: coraggioso
ere¯mus: um agg deserto
ere¯mus: -i sm deserto
erepo: attraversarestrisciando
: erga¯ prep (con l’acc) di fronte, riguardoa, contro, a proposito di
ergastu˘lum: -i sn ergastolo
: ergo¯ cong e prep (con il gen anteposto)perciò, quindi, dunque,proprio, a causa di
erice¯: -e¯s sf erica
ericius: -ı˘i sm riccio
erı˘go: incoraggiare◊ se erigere alzarsi inpiedi, ergersi
erı¯lis: della padrona
eripio: salvare ◊ se ex manibusalicuius eripere sfuggiredalle mani di qualcuno
erogatio: -o¯nis sf erogazione, distribuzione
ero˘go: distribuire ◊ precibus erogaresmuovere con preghiere
erosio: -o¯nis sf erosione
errabundus: errante
erro: a¯re v intr e trvagare qua e là, aggirarsi, esserein errore, vagabondare, sbagliare
erro: -o¯nis sm vagabondo, girovago
erroneus: errato
error: -o¯ris sm peregrinazione,errore, dubbio, follia, delirio(amoroso)
erubesco: rispettare
eructo: slanciarsi
eru˘dio: ivi (o -ı˘i), itum, ı¯re v tristruire, informare ◊ aliquemerudire de aliqua re mettere alcorrente qualcuno di qualcosa
: erudite¯ avv dottamente
eruditio: -o¯nis sf insegnamento,istruzione, scienza, dottrina
eruditus: esperto
equitatus12erumpo: sviare(dal discorso)
eru˘o: portare alla luce
eruptio: -o¯nis sf eruzione, irruzione,uscita violenta ◊ eruptiosanguinis sanguinamento,emorragia
erus: -i sm padrone, signore, proprietario
erythraeus: um agg rosso
esca: -ae sf cibo, esca
escensio: -o¯nis sf sbarco
esculentus: um agg commestibile
essentia: -ae sf essenza
esurio: bramare
et cong e: anche
ete˘nim cong infatti: poiché
etiam cong anche: già,subito ◊ etiam atque etiam piùvolte, continuativamente, tumetiam e inoltre, per di più
: etsi cong sebbene
evado: evadere ◊evadere flammam scampare aun incendio, evadere consulesdiventare consoli
evagino: a¯re v trsguainare
evagor: divagare
evalesco: rinvigorirsi
evanesco: scomparire
evanı˘dus: effimero
evectio: -o¯nis sf trasporto, sollevamentoin aria
evenio: avvenire
eventum: -i sn evento, avvenimento
eventus: -u¯s sm avvenimento, vicenda,esito, successo, sventura
eversio: -o¯nis sf rovesciamento,distruzione
eversor: -o¯ris sm distruttore
everto: distruggere
evidentia: -ae sf visibilità, chiarezza
evincio: legare
evincio12evinco: dimostrare ◊ evinciessere sopraffatto (o lasciarsicommuovere)
evito: a¯re v tr evitare
evito: ammazzare
evocatio: -o¯nis sf invito, chiamata,invocazione
evo˘co: invitare ◊ evocare aliquemin violentiam trascinarequalcuno alla violenza
evolvo: enunciare ◊ evolvi scorrere, togliersida evolvere librum leggereun libro, evolvere fusos filare
evomo: rigettare
exacerbatio: -o¯nis sf esacerbazione,recrudescenza, sarcasmo
exactio: -o¯nis sf espulsione, esazione,riscossione, sorveglianza,direzione
exacu˘o: spronare
exaedif ı˘co: a¯re v trcostruire
exaequo: metterealla pari
exaestu˘o: bollire
exagge˘ro: ingrandire
examen: -ı˘nis sn sciame, stuolo,esame, ago della bilancia
exanı˘mis: morto
exardesco: ardere d’ira, salire
exarmo: ammansire
exa˘ro: a¯re v tr arare
exauctoro: destituire
exaudio: esaudire
excedo: eccedere◊ excedere (e) vita¯ morire
excellentia: -ae sf eccellenza
excello: insuperbirsi
evinco124 excelsus: distinto◊ excelsum (sn) luogo elevato,dignità
exceptio: -o¯nis sf eccezione, clausola,condizione
excerno: e˘re vtr separare
excessus: -u¯s sm uscita, digressione
excidium: -ı˘i sn eccidio, distruzione
excı˘do: e˘re v intr cadergiù, essere sorteggiato, morire,uscir di mente
excido: allontanare
excı˘pio: riceveresu di sé, far prigioniero,raccogliere, subentrare
excludo: intralciare
excogitatio: -o¯nis sf immaginazione
excogito: scoprire
exco˘lo: venerare
excu˘biae: -arum sf pl guardia, vigilanza,sentinella
excu˘bo: starein guardia
excurro: fare un’incursione, prolungarsi,viaggiare, percorrere
excursio: -o¯nis sf sortita, il correrfuori, assalto
excursus: -u¯s sm uscita, irruzione,prominenza
excusatio: -o¯nis sf scusa
excuso: giustificare ◊ excusariscusarsi
excussio: -o¯nis sf scossa
excutio: esaminare ◊ excussis manibusa mani vuote
exemplar: -a¯ris sn modello, esemplare,ritratto ◊ exemplarialatina opere esemplari degliscrittori latini
exemplum: -i sn riproduzione,esempio, esemplare, ritratto, tenore,prova, modo, modello ◊exemplo esse alicui essere diesempio a qualcuno, exemplumstatuere in aliquo infliggere aqualcuno una punizione esemplare,exemplo secondo l’esempiodi (col gen)
exemplum12exe˘o: oltrepassare
exerce˘o: infastidire ◊exercere diem compiere la faticaquotidiana, exercere legemapplicare una legge
exercitatio: -o¯nis sf esercizio,pratica
exercı˘tus: faticoso
exercı˘tus: -u¯s sm esercito, folla,assemblea popolare
exhaurio: sostenerefino alla fine ◊ exhaustis diebustrascorsi i giorni
exhibe˘o: causare
exhorresco: temere fortemente
exhortor: risvegliare ◊ virtutesexhortari stimolare levirtù
exı˘go: pesare ◊histrionem exigere fischiare unattore
exigue¯ avv scarsamente: concisamente
exiguus: meschino ◊ esiguavox voce fioca
exı¯lis: piccolo
: eximie¯ avv in modo esimio
eximius: esimio
exı˘mo: escludere
: exinde˘ avv di lì, poi, quindi
existimatio: -o¯nis sf stima, parere,giudizio, considerazione, fama,reputazione
existı˘mo: giudicare
exitialis: e agg funesto
exitiosus: esiziale
exı˘tus: -u¯s sm fine, uscita, conclusione,morte, conseguenza,esito, risultato
exolesco: invecchiare
exone˘ro: alleggerire
: exe˘o126 si fa convincere dalle preghiere
exordior: esordire
exorior: innalzarsi
exorno: abbellire
exoro: ottenere mediante preghiere
exorsa: -orum sn pl preamboli,gesta, azioni
exortus: -u¯s sm origine, inizio, ilsorgere, l’Oriente
exosus: detestabile
expando: distendere
expavesco: paventare
expe˘dio: giovare ◊ expedit è vantaggioso
expedı¯tus: comodo
expello: scoprire ◊ expellerevita¯ ammazzare
expendo: espiare
expensum: -i sn spesa
experimentum: -i sn esperimento,tentativo
experior: soffrire
expers: immune
expertus: provato
expe˘to: accadere
expio: purgare
exple˘o: appagare
explicatio: -o¯nis sf svolgimento,interpretazione
explico: salvare ◊praecepta explicare mettere inpratica gli insegnamenti
exploro: mettere alla prova
exploro12expolitio: -o¯nis sf ripulitura, abbellimento
expono: sbarcare
exposco: e˘re v tr implorare
exposı˘tus: um agg esposto ◊esposita (sn pl) cose comuni,ordinarie, volgari
expostulatio: -o¯nis sf istanza,rimprovero, richiesta
expressus: chiaro
exprı˘mo: esprimere
expromo: esporre
expugnatio: -o¯nis sf assalto
expungo: e˘re v tr cancellare
exquiro: desiderare◊ exquirere aliquid abaliquo domandare qualcosa aqualcuno
exsanguis: privodi forze
exseco: render privo ◊ exsectigli evirati
exsecratio: -o¯nis sf maledizione,imprecazione, odio
exsequiae: -arum sf pl corteo funebre,esequie
exsequor: eseguire
exse˘ro: esporre
exsilium (o exilium): -ı˘i sn esilio,luogo d’esilio
exsisto (o existo): esistere
exsolvo: pagare (detto di undebito)
exsors: privo di
exspectatio: -o¯nis sf attesa, timore,aspettativa
exspecto: desiderare
exspu˘o: allontanare
exstingu˘o: calmare ◊ exstinguiraffreddarsi, morire
exsul: exu˘lis sm e sf esule
: exsultanter avv con esultanza
exsupero: superare
exta: -o¯rum sn pl interiora
: extemplo¯ avv subito
extemporalis: estemporaneo
extendo: buttare giù ◊ extendereaciem schierare l’esercito, famamextendere rendere perpetuala (propria) fama, se magnisitineribus extendere procedere amarce forzate
externus: estraneo
extermı˘no: bandire
exte˘ro: rendereconsunto
exterre˘o: e¯re v tr spaventare
extı˘mus: um agg il più lontano
extirpo: svellere
extollo: abbellire
extorris: e agg profugo
: extra avv e prep (con l’acc) fuori,fuori di, oltre, senza
extraneus: esteriore
extraordinarius: di riserva
extremı˘tas: -a¯tis sf estremità,confine
: extrinse˘cus avv da fuori
extundo: e˘re v trplasmare
exube˘ro: essere riccodi
exu˘o: privare
exu˘viae: -arum sf pl spoglie
faba: -ae sf fava, oggetto a formadi fava ◊ vitrea faba perla divetro
fabarius: um agg riguardantele fave ◊ fabaria (sf) venditricedi fave
fabatus: um agg fatto con lefave
fabatus12Titolofabella: -ae sf piccolo racconto,rappresentazione teatrale, novella◊ fabellam detexere pronunciareun succinto discorso
faber: fabbro◊ faber est suae quisque fortunaesuae ciascuno è artefice delproprio destino, fabri genieri
: fabre¯ avv con abilità
fabrefacio: e˘re vtr lavorare con abilità o con arte,fabbricare
fabrı˘ca: -ae sf mestiere del fabbro,arte del fabbricare, mododi lavorare, edificio, officina,inganno
fabricatio: -o¯nis sf fabbricazione,costruzione, artificio, forma
fabrı˘co: plasmare ◊ prandiumfabricare preparare il pranzo
fabu˘la: -ae sf discorso, chiacchiera,favola, leggenda ◊ fabulapalliata commedia d’ambientazionegreca
fabu˘lor: narrare
fabulosus: incredibile
facesso: ritirarsi
: facete¯ avv in modo spiritoso
facetiae: -arum sf pl scherzi, celie,umorismo
facetus: seducente
facies: -e¯i sf faccia, aspetto, condizione◊ de facie nosse aliquemconoscere qualcuno divista
: facı˘le˘ avv con facilità, senza esitazione,senza fatica, volentieri
facı˘lis: condiscendente ◊ diesfacilis giorno propizio, facilesad donandum ben disposti allagenerosità
facilı˘tas: -a¯tis sf facilità, prontezza(nel parlare), affabilità, indulgenza
facinorosus: malfattore
facı˘nu˘s: -o˘ris sn azione, impresa,delitto, malfattore, strumentodel delitto
facio: fingere◊ facere cum aliquo parteggiareper qualcuno, certumfacere aliquem informare qualcuno,exitum facere metter fifabella13ne, vitium facere rovinarsi, benefacere agire bene, facere utfar sì che, facito ut sciam fammisapere
factio: -o¯nis sf facoltà di fare, fazione,categoria, frode, congiura◊ medicorum factio scuola dimedicina
factiosus: diligente
factı˘to: a¯re v tr fareabitualmente ◊ factitatum estè abitudine, è usuale
factor: -o¯ris sm autore
factum: -i sn fatto, impresa, cosacreata, misfatto
facultas: -a¯tis sf facoltà , occasione◊ facultates beni, facultatemfacere ut dare l’opportunità di,pecuniae facultas abbondanzadi denaro
facundia: -ae sf facondia
faecu˘la: -ae sf feccia
faex: impurità, belletto ◊ faex populil’infima classe del popolo
fagus: -i sf faggio
faları˘ca: -ae sf falarica
falla: -ae sf raggiro
fallacia: -ae sf fallacia, falsità,ipocrisia
fallax: -a¯cis agg fallace, ipocrita,ingannevole
fallo: simulare ◊ spesalicuius fallere, deludere leaspettative di qualcuno, me fallitmi sbaglio, fallentia inganni,fallere pro generosis passareper magnanimi, falli ingannarsi
falsarius: falsario
falso¯ avv falsamente: a torto
falsus: ches’inganna, ingannatore ◊ falsum(sn) falsità, frode, inganno,errore, in falsum a vuoto
falx: falcis sf falce
fama: -ae sf fama, notizia, onore◊ famae servire avere cura dellapropria reputazione
famelı˘cus: affamato
fames: -is sf fame, avidità, indigenza◊ auri sacra fames esecrandacupidigia di ricchezze
familia: -ae sf famiglia, servitù ◊stoicorum familia la setta deglistoici, pater familias capofamiglia
familiaris: che faparte della servitù, abituale,amico, adatto ◊ familiare est ècomune (con l’inf )
familiaris13familiarı˘ter avv familiarmente: abitualmente◊ familiariter uti aliquo avereun rapporto di amicizia intimacon qualcuno
famosus: diffamante
famula: -ae sf serva
famu˘ lor: onorare
famu˘ lus: -i sm schiavo, servo
fanatı˘cus: invasato
fanum: -i sn tempio
far: grano
farcı¯men: -ı˘nis sn salsiccia
farcio: dare a intendere
farina: -ae sf farina
farrago: -ı˘nis sf biada, mistura,materia intricata, tema, cosache vale poco
fartı˘lis: e agg da ingrassare
: fas sn indecl espressione della volontàdivina, norma divina, illecito, giorno propizio, fato,sorte ◊ fas est è destino, è permesso,è possibile, è lecito
fascia: -ae sf fascia, benda, condizione,zona della Terra, zona delcielo ◊ non es nostrae fasciaenon sei dei nostri (della nostracategoria)
fascicu˘ lus: -i sm piccolo fascio,piccola dose, plico
fascı˘no: ammaliare ◊ aliquemfascinare gettare il malocchiosu qualcuno
fascı˘num: -i sn maleficio, malocchio
fascis: -is sm fascio, peso ◊ fascesi fasci, dignità, potere, carica
fastidio: annoiarsi
fastidiosus: sdegnoso
fastidium: -ı˘i sn avversione, noia,nausea, pedanteria, arroganza,alterigia ◊ in fastidio esse essereoggetto di disprezzo
fastigium: -ı˘i sn pendenza, elevazione,sommità del tetto,frontone, cima, abisso, grado,rango
fastus: um agg (sempre unito adies) calendario ◊ dies fasti giorniin cui si amministrava la giustizia
fastus: -u¯s sm superbia, arroganza,ritrosia
fatalis: mortale
familiariter13fate˘or: dire ◊ deum fateriprofessare la fede in Dio
fatidı˘cus: cheprofetizza ◊ fatidicus (sm) indovino
fatigatio: -o¯nis sf fatica, stanchezza,facezia
fatigo: burlare ◊ terram fatigaremettere sottosopra la terra,fatigare silvas andare a cacciaper i boschi
fatiloquus: profetico
fatisco (o fatiscor dep): esaurirsi
fatum: -i sn oracolo, predizione,volontà divina, fatalità, sorteavversa, fato ◊ cedere fato morire,fati omen presagio dimorte
fatuus: um agg sciocco ◊ cibifatui alimenti insipidi
faustus: fortunato
fautor: -o¯ris sm fautore, complice,chi è pagato per applaudire
faux: cratere
fave˘o: augurare ◊ Iuppiter,fave assistici, o Giove,lingua animisque favere taceree fare attenzione, faventes coloroche applaudono
favilla: -ae sf cenere, scintilla, favilla,origine
favonius: -ı˘i sm favonio (vento)
favor: -o¯ris sm favore, applauso,approvazione, entusiasmo ◊ favorematris per l’amore neiconfronti della madre
favus: -i sm favo, miele
fax: istigatore ◊ primaface sul far della notte (all’accendersidelle prime fiaccole),inter utramque facem neltempo tra il matrimonio e lamorte, faces caelestes meteore,comete
febricı˘to: vaneggiare
febris: -is sf febbre, follia, passione
februum: -i sn purificazione, mezzopurificatorio
fecundı˘tas: -a¯tis sf fertilità (delsuolo e della donna), ricchezza,abbondanza
fecundo: riempire
fecundo13fecundus: che feconda ◊ fecunda culpaesaecula epoca traboccante didelitti
fel: malignità
feles: -is sf gatto, puzzola, faina,seduttore
felicı˘tas: -a¯tis sf fortuna, successo,felicità ◊ laetari navigationisfelicitate rallegrarsi per ilbuon esito della navigazione
felicı˘ter avv felicemente: copiosamente
felix: -ı¯cis agg fortunato, ricco,felice, gradito, che porta fortuna,fecondo, sacro ◊ dies felixgiorno foriero di felicità, deusfelix divinità propizia, feliciacibaria cibi saporiti, felix annusbellicis anno fausto per laguerra, felicia poma frutti deliziosi,arbor felix albero fecondodi frutti
femı˘na: -ae sf femmina, donna,donnicciola, persona effeminata
feminalia: -ium sn pl fasce per lecosce, mutande, calzoni corti
femineus: molle
femur: -o˘ris (o -ı˘nis) sn femore,coscia
fendicae: -a¯rum sf pl interiora,budella, trippe
fene˘bris: e agg relativo all’usura
feneratio: -o¯nis sf usura
fenerator: -o¯ris sm usuraio
fene˘ro (o feneror dep): ricompensare
fenestra: -ae sf finestra, feritoia,via, occasione
feneus: discarso valore
fenicu˘ lum: -i sn finocchio
fenilia: -ium sn pl fienile
fenum: -i sn fieno ◊ habere fenumin cornu essere furibondo(come un toro)
fenus: -o˘ris sn interesse, guadagno,capitale, reddito, debito ◊ab aliquo pecuniam fenori accipereprendere da qualcunodenaro a usura
fera: -ae sf fiera, quadrupede
feralis: letale ◊ feralia funerale(o solennità dei morti)
feralis: -a¯cis agg fertile, ricco, cherende fertile
fercu˘ lum: -i sn piatto, cibo, lettiga,barella, carretto, ciò che siporta in trionfo
fecundus13fere¯ avv quasi: perlo più
fere˘trum: -i sn barella, trofeo, feretro
feriae: -arum sf pl giorni festivi,riposo, ozio
ferinus: ferino
ferio: coniare◊ pecuniam ferire battermoneta, foedus ferire stringereun’alleanza
ferı˘tas: -a¯tis sf ferocia, asperità,asprezza, animale selvaggio
ferme¯ avv quasi: comunemente
fermentum: -i sn fermento, lievito,bevanda fermentata (birra),eucarestia, ira
fero: tollerare ◊ ferunt si dice, legemferre proporre una legge, molesteferre sopportare a malincuore
ferocia: -ae sf fierezza, crudeltà,ferocia, orgoglio
ferocio: diventar feroce
ferocı˘tas: -a¯tis sf fierezza, arroganza,violenza
ferocı˘ter avv con fermezza: arrogantemente
ferox: -o¯cis agg fiero, valoroso,selvaggio, focoso, feroce ◊ feroxin fratrem duro verso il fratello,ferox in insidiis struendiscrudele nel tramare insidie
ferreus: immutabile
fertı˘lis: fruttifero
fertilı˘tas: -a¯tis sf fertilità, fecondità,abbondanza
ferve˘o: affaccendarsi
fervı˘dus: spumeggiante
fervor: -o¯ris sm fervore, bollore,impeto, amore
fessus: vecchio ◊ dies fessa est ilgiorno volge al termine
: festinanter avv in fretta
festinatio: -o¯nis sf fretta, impazienza
festino: desiderare◊ festina ut videres spectafestino13culum datti da fare per vederelo spettacolo
festivı˘tas: -a¯tis sf gioia, gentilezza,festività
festivus: ridente
festuca: -ae sf stelo, fuscello
festus: um agg festivo ◊ festatempora festa, solennità
fetialis: -is sm feziale (sacerdote)
feto: fecondare
fetus: ricco ◊feta (sf) puerpera
fetus: -u¯s sm generazione, parto,essere appena generato, figlio,creazione, prodotto
fibra: -ae sf fibra, viscere, corda
fibu˘la: -ae sf fibbia, chiave, gancio,amore, congiunzione, impedimento
fibu˘lo: unire
ficarius: -ı˘i sm venditore di fichi
ficte¯ avv in modo artificioso: in apparenza
fictı˘lis: inventato
fictio: -o¯nis sf simulazione, creazione,ipotesi, bugia
fictor: -o¯ris sm scultore, modellatore,autore ◊ fandi fictor abileoratore
fictus: falso
fictus: impresso
ficus: -i sf fico, escrescenza
fidelia: -ae sf vaso, vaso da calcina◊ duos parietes de eadem fideliadealbare imbiancare duepareti con lo stesso vaso di calce(prendere due piccioni conuna fava)
fidelis: sincero ◊fidelis (sm) amico, cristiano
fidelı˘ter avv fedelmente: con fede
fidens: -e¯ntis agg fiducioso, coraggioso,forte ◊ fidentes (smpl) i fedeli
fides: -e¯i sf fiducia, fede, credito,lealtà, probità, autenticità, documento,parola data, garanzia,impunità, giuramento ◊ alicuiusfidem sequi mettersi sottola protezione di qualcuno
fides: -is sf corda, poesia, lira, cetra◊ fidibus canere suonare lacetra
fido: esser convinto
festivı˘tas13fiducia: -ae sf fiducia, coraggio,contratto (cessione) fiduciario,deposito
fiduciarius: provvisorio
fidus: duraturo ◊ fidus aditusluogo d’approdo sicuro
figmentum: -i sn rappresentazione,creazione, vaso, invenzione
figo: dedicare ◊ moenia figere innalzaremura, mortem figere imprimereun colpo mortale, figereoculos in caelum volgere losguardo al cielo
figulare: -is sn argilla
figu˘ lo: formare
figura: -ae sf forma, statua, bellezza,figura geometrica, simulacro,apparizione, allegoria,aspetto, modo di essere, mododi parlare
figuro: rappresentaremediante una figuraretorica
filia: -ae sf figlia
filius: -ı˘i sm figlio
filix: -ı˘cis sf felce
filo: far uscire a filo
filum: -i sn filo, fato, indole, benda,tessitura, ordito
fimbria: -ae sf (di solito al pl fimbriae)frangia
fimus: -i sm letame, fango, concime
finalis: -e agg relativo ai confini,finale
findo: dividere in due◊ findi scoppiare
fingo: ordinare ◊ somnio fingere sognare,causas fingere escogitarepretesti, benignum fingerefare la parte di un uomo buono
finio: morire ◊ famem finirecalmare la fame, diem finirestabilire il giorno
finis: -is sm confine, fine, campo,morte, termine, sommità, finalità◊ fine capitis fino alla testa,finem dicendi facere smetteredi parlare, malorum finis il piùgrave dei mali
finis13Titolofinitı˘mus: associato ◊finitima (sn pl) i Paesi limitrofi
finitio: -o¯nis sf delimitazione, definizione,regola, conclusione,morte
fio: conseguire◊ fieri non potest non èpossibile, ita fit ut così risultache (col congiunt)
firmamentum: -i sn sostegno, base,punto centrale della questione,firmamento ◊ firmamentumin aliquo ponere fare affidamentosu qualcuno
firme¯ avv fermamente: con determinazione
firmı˘tas: -a¯tis sf solidità, vigore,fermezza, saldezza, verità
firmo: proteggere
firmus: costante ◊ ordines firmi fileserrate
fiscalis: e agg del fisco ◊ fiscalia(sn pl) le tasse, fiscalis cursusservizio postale
fiscella: -ae sf piccolo cesto, fiscella,museruola
fiscus: -i sm cesto, cassa delloStato, tesoro imperiale, tassa,imposta, fisco
fissilis: che ha tendenzaa fendersi
fistu˘ la: -ae sf tubo, canna, flauto,fistola
fistulosus: forato
: fixe¯ avv saldamente
fixus: fermo
flabellum: -i sn ventaglio
flabrum: -i sn soffio, desiderio,brama
flacce˘o: diventar fiacco
flaccı˘dus: floscio
flaccus: pendente
flagello: tenere alsicuro
flagellum: -i sn flagello, cinghia,ramoscello ◊ flagella tentacoli(di polpo)
flagitatio: -o¯nis sf domanda insistente,reclamo
flagitiosus: disonesto
flagitium: -ı˘i sn crimine, offesa,disonore, azione vergognosa,persona ignobile ◊ flagitium tifinitı˘mus13moris fatendi vergogna di ammetterela propria paura
flagı˘to: cercar di sedurre ◊ flagitarealiquem (ut) peculatorem citarein giudizio qualcuno perconcussione
flagrans: -a¯ntis agg ardente, scintillante,evidente, desideroso ◊flagranti crimine comprehendiessere colto in flagrante
: flagranter avv con ardore
flagrantia: -ae sf fiamma, passione◊ flagitii flagrantia fior dimascalzone, flagrantia montiseruzione vulcanica
flagro: bramare◊ infamia¯ flagrare essere completamentescreditato
flagrum: -i sn flagello, staffile,ardore
flamen: -ı˘nis sm flamine (sacerdote)
flamen: -ı˘nis sn soffio, suono
flamma: -ae sf fiamma, fulmine,fiaccola, calore, amore, ardore
flammeum: -i sn il colore rosso,velo di color rosso (da sposa oda suora)
flammo: risplendere
flatus: -u¯s sm soffio, fiato, sbuffo,respiro, vento, presunzione
flave˘o: esser fulvo
flavesco: e˘re v intr diventarebiondo
flavus: che arrossisce
flebı˘lis: che piange
flecto: dirigersi ◊ vocem flecteremodulare la voce (nel canto),in noctuam flecti trasformarsiin civetta
fle˘o: stillare
fletus: -u¯s sm pianto, gemito
flexibı˘lis: docile
flexı˘lis: ricurvo
flexio: -o¯nis sf il piegarsi, flessione,modulazione, strada tortuosa
flexus: um agg piegato
flexus: -u¯s sm il piegare, trasformazione,sentiero, insenatura,svolta, declino ◊ hiemis flexuflexus13sul finire dell’inverno, vocisflexus inflessione della voce
flo: batter moneta
floccus: -i sm fiocco di lana, cosasenza valore ◊ flocci non faceretenere in scarsa considerazione,non badare
florens: -e¯ntis agg fiorente, florido,rigoglioso
flore˘o: esser nel fiore dellagioventù ◊ virium robore florereessere nel pieno del vigorefisico
florı˘dus: splendido
flos: ornamento ◊ aetatis flosil fiore dell’età
floscu˘ lus: -i sm fiorellino, ornamento,massima
fluctuabundus: titubante
fluctuo (o fluctuor dep): preoccuparsi
fluctus: -u¯s sm onda, corrente,moto impetuoso, tempesta ◊ civilesfluctus agitazioni della vitapolitica
fluens: -e¯ntis agg che scorre, rigoglioso,cascante, effeminato
fluentum: -i sn fiume
fluı˘dus: che dissolve ◊ fluidumsolum terreno friabile
fluito: fluire
flumen: -ı˘nis sn fiume
flu˘o: versare ◊ fluere undiqueaccorrere da ogni dove, voluptatibusfluere traboccare di piaceri
fluvius: -ı˘i sm fiume, acqua
focilo (o focilor dep): rianimare
focu˘ lus: -i sm braciere
focus: -i sm focolare, altare, casa,braciere, fuoco
fodio: stimolare ◊ terram ligone foderezappare la terra
: foede¯ avv turpemente
foederatus: alleato
flo14foedı˘tas: -a¯tis sf deformità, sconcezza,bruttura
foedo: disonorare
foedus: malvagio ◊ pestilentiafoeda homini pecorique epidemiapericolosa per l’uomo e pergli animali domestici, foedissimumest è cosa sconveniente(con l’inf )
foedu˘ s: -e˘ris sn patto, convenzione,accordo, alleanza, società,legge ◊ foedus ferire stabilireun’alleanza, fides foederum rispettodei patti
foete˘o: e¯re v intr puzzare
foetı˘dus: fetido
foetor: -o¯ ris sm puzza, fetore,stucchevolezza
folium: -ı˘i sn foglia, cosa da nulla,foglio di carta
follı˘co: gonfiarsi
follicu˘ lus: -i sm sacchetto, guscio,involucro, palla
follis: -is sm mantice, sacco
fomentum: -i sn fomento, benda,sollievo
fomes: -ı˘tis sm esca (per il fuoco),fomite, stimolo
fons: causa
fontanus: battesimale
for: profetare◊ fanda (et) nefanda il bene e ilmale
foramen: -ı˘nis sn buco, grotta, ferita
: foras avv e prep (col gen o l’acc)fuori
forceps: -ı˘pis sm e sf tenaglia,pinza
forensis: turbolento ◊ forensis(sm) avvocato
forensis: straniero
foris: -is sm porta, entrata
foris avv fuori: all’estero, altrove,pubblicamente
forma: -ae sf forma, aspetto, immagine,fantasma, bellezza, idea,esempio, regola ◊ reipublicaeforma tipo di governo, ex formasecondo le regole
formalis: formale
formator: -o¯ris sm creatore
formatus: rappresentato
formica: -ae sf formica
formidabı˘lis: spaventoso
formidabı˘lis14intr temere: averpaura
formido: -ı˘nis sf paura, spavento,sacro timore, spaventapasseri
formidulosus: che incute paura
formo: atteggiare ◊ formareurbis moenia erigere le mura diuna città, librum formare alienoingenio scrivere un librocon la penna di qualcun altro,novam personam formare rappresentaresulla scena un nuovopersonaggio
formosus: um agg bello ◊ formosa(sf) fanciulla graziosa, dibelle forme
formu˘ la: -ae sf aspetto, patto, regola,formulario, tassa, norma,esempio, processo ◊ formula¯excidere perdere la causa
fornacalis: e agg che riguarda iforni
fornax: -a¯cis sf fornace
fornicarius: adultero
fornı˘co: macchiare
fornix: -ı˘cis sm volta, arco, postribolo
foro: bucare
fors sf sorte: caso (solo nom e ablsing) ◊ forte per caso, ex parteforte tertia circa dalla terza parte,forte fortuna fortunatamente,per buona sorte, Fors Fortunala dea Fortuna
: forsan avv forse
: forsı˘tan avv forse
fortasse˘ avv forse: all’incirca
fortis: nobile ◊fortia (sn pl) imprese da eroe
fortı˘ter avv fortemente: con coraggio
fortitudo: -ı˘nis sf forza, stabilità,coraggio
fortuı¯tus: fortuito
fortuna: -ae sf caso, fortuna, sorte,avversità, destino, averi, risultato
fortunatus: fortunato
forum: -i sn piazza, mercato, emporio,foro, carriera politica ◊forum agere dare udienza, forummagnum il Foro Romano,in foro versari dedicarsi agliaffari
forus: -i sm ponte (di nave), seriedi sedili, scacchiera
fossa: -ae sf fossato, valle
formido14fossor: -o¯ris sm zappatore, villano
fove˘a: -ae sf fossa, buca
fove˘o: favorire ◊ fovere spem nutrireuna speranza, aliquem foverecorteggiare qualcuno, foverein pectore rimuginare
fracesco: e˘re v intr diventarrancido
fractura: -ae sf frattura, scheggia
fractus: molle
fragı˘lis: scricchiolante
fragmen: -ı˘nis sn frammento,pezzo, baccano ◊ fragmina gliavanzi
fragmentum: -i sn pezzo
fragor: -o¯ris sm rottura, fragore,applauso ◊ fragor caelestistuono
fragosus: fragoroso
fragrans: -a¯ntis agg profumato
fragrantia: -ae sf fragranza, profumo,soavità
fragro: diffondersi
frame˘a: -ae sf lancia (o spada)dei Germani
frango: intenerire◊ frangere gradum ancheggiare,frangi animo abbattersi, irasfrangere tenere a freno l’ira
frater: cugino
fraternı˘tas: -a¯tis sf fraternità,amicizia, fratellanza
fraternus: um agg fraterno
fraudator: -o¯ ris sm frodatore,imbroglione
fraudo: spogliare
fraus: illusione
fraxı˘nus: -i sf frassino
fremebundus: furioso
fremı˘tus: -u¯s sm rumore, fremito,mormorio
fremo: rumoreggiare◊ laetitia¯ fremere risuonaredi gioia
fremor: -o¯ris sm fremito, bisbiglio,strepito
frendo: macinare
freno: domare
freno14frenum: -i sn freno, legame, limite,briglia
frequens: -e¯ntis agg numeroso,popolato, frequente, assiduo
frequentatio: -o¯nis sf frequenza,abbondanza
: frequenter avv di frequente
frequentia: -ae sf abbondanza,frequenza, copia
frequento: adoperarespesso
fretum: -i sn corrente, onda
fretus: um agg fiducioso
frico: stropicciare
frige˘o: passareinosservato
frigidarius: um agg atto a raffreddare◊ frigidarium (sn) bagnoin acqua fredda, ghiacciaiaper cibi
frigı˘dus: insulso
frigus: -o˘ris sn freddo, gelo, freddezza,apatia ◊ frigoribus d’inverno
frio: a¯re v tr sminuzzare
frivo˘ lus: privo di valore
fronde˘o: e¯re v intr metterefronde
frons: alberi
frons: apparenza
fructif ı˘co: produrre
fructuosus: um agg che dàfrutti, fertile, utile
fructus: -u¯s sm uso, usufrutto,prodotto, guadagno, effetto,frutto
frugalis: moderato
frugalı˘tas: -a¯tis sf frugalità, misura,temperanza
frugi agg indecl (dat di frux)buono: moderato ◊ homofrugi persona per bene, galantuomo
fruı˘tio: -o¯nis sf godimento, piacere
frumentarius: frumentario
frumentatio: -o¯nis sf approvvigionamentoo distribuzione difrumento
frumentum: -i sn frumento, cereale,biada
fruor: godere
: frustra˘ avv inutilmente
frustratio: -o¯nis sf inganno
frustror (o frustro): deludere
frustum: -i sn pezzo, tozzo
frutectum: -i sn cespuglio
frutex: -ı˘cis sm arbusto, macchia,radice, ceppo
frutı˘co: a¯re v intrmetter germogli
frux: onestà, bene
: Vedi anchefrugi
fuco: abbellire
fucus: -i sm fuco
fucus: -i sm porpora, colore
fuga: -ae sf fuga, esilio, avversione,ritrosia
fugax: -a¯cis agg che fugge, pauroso,effimero, fugace
fugio: disdegnare ◊ me fugitmi sfugge
fugitivus: caduco
fugo: tener lontano
fulcı¯men: -ı˘nis sn sostegno
fulcio: rafforzare
fulcrum: -i sn sostegno, letto
fulgens: -e¯ntis agg brillante, famoso
fulge˘o: esser famoso
fulgor: -o¯ris sm lampo, splendore,scintillio, fama
fulgur: -u˘ris sn fulmine ◊ fulguraoggetti colpiti dal fulmine
fulgu˘ro: a¯re v intrmandare lampi
fulı˘ca: -ae sf folaga
fulı¯go: -ı˘nis sf fuliggine
fullo: -o¯nis sm lavandaio
fulmen: -ı˘nis sn fulmine, disgrazia,impeto, ira
fulmı˘no: fulminare
fultura: -ae sf puntello, aiuto, sostegno
fulvus: rossiccio
fume˘us: vano
fumo: esalare
fumosus: affumicato
fumus: -i sm fumo, vapore
funalis: e agg di fune
funalis: -is sm (e funale sn) candela,torcia
funalis14functio: -o¯nis sf esecuzione, funzione,morte
functus: defunto
fundamentum: -i sn base, fondamento,podere
fundatio: -o¯nis sf fondamenta
fundatus: stabile
fundı˘to: a¯re v tr scagliare
fundı˘tus avv dalle fondamenta: completamente
fundo: rafforzare
fundo: scagliare
fundus: -i sm base, fondo
fune˘bris: mortale
funesto: contaminare
funestus: luttuoso
fungor: consumare ◊fungi virtute agire coraggiosamente,officio fungi compiereil proprio dovere, functi i defunti,extremum diem fungiterminare la vita
fungus: -i sm fungo
funis: -is sm fune
funus: -e˘ris sn funerale, salma,strage, distruzione
fur: furis sm e sf ladro
furax: -a¯cis agg avido, avvezzo alfurto, rapace
furca: -ae sf puntello, forca
furfur: -u˘ris sm (in genere furfurespl) crusca, forfora
furia: -ae sf rabbia, rimorso
furiosus: umagg furioso
furnus: -i sm forno
furo: imperversare◊ furere in aliquo impazzired’amore per qualcuno
furor: estorcere
furor: -o¯ ris sm furia, passioneviolenta, ispirazione
: furtim avv furtivamente
furtivus: nascosto
furtum: -i sn furto, oggetto rubato,amore segreto, azione nascosta
furuncu˘lus: -i sm getto di vite, foruncolo
furvus: um agg scuro
fusco: annerirsi
functio14fuscus: rauco
fusı˘lis: e agg fondibile
fusio: -o¯nis sf diffusione
fustis: -is sm bastone
fusus: fluente
fusus: -i sm fuso, destino
futtı˘lis (o futı˘lis): vano
futurus: um agg futuro
gaba˘lus: -i sm forca
gaba˘ta: -ae sf scodella
gabba˘rae: -arum sf pl mummie
gaesum: -i sn giavellotto
galbineus: um agg verde pallido
galbı˘num: -i sn veste di colorverde pallido
gale˘a: -ae sf elmo
gale˘ar: -a¯ris sn parrucca
gale˘o: a¯re v tr armaredi elmo
gale¯rus: -i sm berretto
gallı˘ca: -ae sf zoccolo
gallicinium: -ı˘i sn canto del gallo,alba
gallina: -ae sf gallina
gallus: -i sm gallo
gane˘a: -ae sf (o ganeum sn) taverna,bagordi
gannio: mugolare
gannitus: -u¯s sm mugolio, cinguettio,borbottio
garatus: um agg preparato consalsa di pesce
gargarizo: a¯re vintr e tr fare gargarismi
garimatium: -ı˘i sn gelatina
garrio: raccontare
garritor: -o¯ris sm chiacchierone
garrulı˘tas: -a¯tis sf loquacità, garrulità
garru˘ lus: ciarliero
garum: -i sn salsa di pesce
gaude˘o: gioire ◊ aliqua re gaudereprovare gioia per qualcosa,gaudere in se (o in sinu) gongolaretra sé e sé
gaudium: -ı˘i sn gioia, diletto,gaudio
gavia: -ae sf gabbiano
gaza: -ae sf tesoro regio
: gelı˘de¯ avv gelidamente
gelı˘de¯14gelidus: ghiacciato
gelo: congelarsi
gelu: -u¯s sn gelo, ghiaccio, grandine,irrigidimento senile
gemellar: -a¯ris sn vaso per l’olio(costituito di due ampolle gemelle)
gemellus: accoppiato
geminatus: ripetuto
gemı˘no: ripetere ◊geminati consolatus consolatisuccessivi
gemı˘nus: uguale ◊ in gemina manu inentrambe le mani
gemitorius: um agg relativo allamento
gemı˘tus: -u¯s sm gemito, lamento,mormorio, sospiro
gemma: -ae sf gemma, gioiello,sigillo
gemmatus: um agg coperto(adorno) di gemme (riferito adalberi o a monili)
gemme˘us: fatto con pietre preziose
gemmo: essere ornatodi pietre preziose
gemo: compiangere
gena: -ae sf guancia, palpebra, orbitadell’occhio
genealogia: -ae sf genealogia
gener: -e˘ri sm genero
generalis: generale
generatim avv per razza o perstirpe: generalmente
generatio: -o¯nis sf generazione
gene˘ro: produrre
generosus: magnanimo
genialis: ricco
genialı˘tas: -a¯tis sf gioia
geniculatus: um agg nodoso
genicu˘ lum: -i sn ginocchio, gomito
genista: -ae sf ginestra
genitalis: fecondatore ◊ genitale solumterra natia
genı˘tor: -o¯ris sm procreatore, padre,origine
genius: -ı˘i sm genio, nume tutelare
gens: città ◊ ius gentium il digelidus148 ritto delle genti, abesse longegentium trovarsi lontano, exgente Germanorum di razzagermanica, humana gens il genereumano
gentilicius: nazionale
gentilis: patrio
genu: -u¯s sn ginocchio ◊ genuaponere alicui inginocchiarsidavanti a qualcuno
: genuine¯ avv con schiettezza
genuinus: genuino
genuinus: um agg delle mandibole
genus: modo ◊ hominum genusil genere umano, genus dicendigenere di eloquenza, aliquid idgenus qualcosa di questo genere,nobili genere natus di famiglianobile, generis socius fratello
germanı˘tas: -a¯tis sf fratellanza,somiglianza
germanus: fraterno ◊ germana ironia ironiapura
germen: -ı˘nis sn germe, origine,prole
gero: compiere ◊gerere regem comportarsi dare, gerere aetatem trascorrerela vita
gesta: -orumsn pl gesta, imprese
gestamen: -ı˘nis sn carico, veste,carrozza
gestatio: -o¯nis sf passeggiata, ilportare
gestio: desiderarecon ardore
gesto: recare ◊ gestari viaggiare
gestus: -u¯s sm atteggiamento, mododi comportarsi, gesto ◊ in gestupeccare essere scorretto neigesti, dolorem gestu significarefare un gesto di dolore
gibbus: -i sm gobba, protuberanza
gigno: partorire
glaber: liscio
glacies: -e¯i sf ghiaccio
gladiator: -o¯ris sm gladiatore, bandito◊ gladiatores spettacolo digladiatori
gladius: -ı˘i sm spada, aggressione,strage ◊ gladii ius (o potestas)diritto di vita o di morte
glandu˘ la: -ae sf ghiandola
glandu˘la14glans: glandis sf ghianda
glaucus: um agg glauco
gleba: -ae sf gleba, suolo
glis: gliris sm ghiro
glisco: aumentare ◊ gliscere numerocrescer di numero
globo: a¯re v tr arrotondare
globus: -i sm globo, sfera, mucchio,orda, cricca
glome˘ro: raccogliere◊ glomerari in orbem riunirsiin sciame
gloria: -ae sf gloria, fama, impresagloriosa, vanto, millanteria,desiderio di gloria ◊ gloriae inservireessere bramoso di gloria
glorior: millantare
gloriosus: millantatore ◊ miles gloriosussoldato fanfarone
glos: gloris sf cognata
glubo: scorticare
glus: glutis sf colla
gnarus: conosciuto
gnata: -ae sf figlia
grabatus: -i sm letto basso
gracilesco: dimagrire
gracı˘lis: magro ◊ gracilis versus versosobrio
gracilı˘tas: -a¯tis sf gracilità, magrezza,semplicità
gracu˘ lus: -i sm cornacchia
gradarius: che avanza posatamente
gradatim avv a poco a poco: passo passo
gradior: procedere◊ longe gradi avanzare agrandi passi
gradus: -u¯s sm andatura, passo,posizione, avvicinamento, gradino,rango, ordine, gerarchia ◊gradum celerare affrettare ilpasso, aliquem gradu moverefar retrocedere qualcuno, necessitudinumgradus livelli di parentela
gragu˘ lus: -i sm cornacchia
gramen: -ı˘nis sn gambo, pianta
gramineus: um agg d’erba, erboso
grammatı˘cus: che riguarda la grammaticao la filologia ◊ grammatica(sn pl) gli studi filologici
glans15grammatı˘cus: -i sm grammatico,maestro, critico
granarium : -ı˘i sn granaio
grandaevus: carico d’anni
grandesco: e˘re v intr diventargrande
grandı˘fe˘r: fe˘rum agg fruttuoso
grandilo˘quus: um agg di stilesolenne
grandio: crescere
grandis: sublime ◊grandibus litteris a grandi lettere,homines grandes natu uominidi età avanzata
grandı˘tas: -a¯tis sf grandezza, solennità
: grandı˘ter avv grandemente
grando: -ı˘nis sf grandine
granea: -ae sf polenta
granum: -i sn grano
graphı˘cus: perfetto
graphium: -ı˘i sn stilo
grassor: errare ◊ grassariconsilio procedere concautela
: grate¯ avv con piacere
gratia: -ae sf grazia, favore, amicizia,potere ◊ alicui gratiamdare fare un favore a qualcuno,honoris gratia a titolo onorifico,in gratiam redire cum aliquoritornare in buoni rapporticon qualcuno
gratificatio: -o¯nis sf gratificazione
gratif ı˘cor: dare come ricompensa
gratiosı˘tas: -a¯tis sf fascino
gratiosus: cortese
: gratis avv gratis
grator: a¯ri v intrdep congratularsi
gratuı¯tus: vano ◊ gratuitampecuniam dare prestaredel denaro senza interessi
gratulatio: -o¯nis sf felicitazione,ringraziamento
gratu˘ lor: ringraziare
gratus: riconoscente◊ homo male gratuspersona ingrata
: gravate¯ (e gravatim) avv con difficoltà
gravatio: -o¯nis sf pesantezza, intontimento
gravatio15gravedo: -ı˘nis sf pesantezza
gravesco: aggravarsi
gravidı˘tas: -a¯tis sf gravidanza
gravı˘do: a¯re v tringravidare
gravı˘dus: fertile ◊ gravidae nubesnuvole minacciose
gravis: aggravato ◊ nubesgraves imbre nuvole densedi pioggia, gravis odor odorecattivo, cibus gravis cibo di difficiledigestione, gravis historicusstorico autorevole
gravı˘tas: -a¯tis sf pesantezza, decoro,importanza, stanchezza,serietà, coerenza, dignità, gravidanza
gravo: render doloroso
gregalis: volgare◊ gregales (sm pl) animaliappartenenti allo stesso gregge
gregarius: gregario
gremium: -ı˘i sn grembo, seno, interno
gressio: -o¯nis sf andatura
gressus: -u¯s sm andatura, passo,corso
grex: setta
grillus: -i sm grillo
grumus: -i sm mucchio di terra,grumo
grundı¯tus: -u¯s sm grugnito
grus: gruis sf e sm gru (uccello emacchina bellica)
gryps: grypis sm grifone
gubernacu˘ lum: -i sn timone, governo
gubernatio: -o¯nis sf amministrazione
guberno: guidare ◊patrimonium suum gubernareamministrare i propri interessi
gubernum: -i sn timone
gula: -ae sf gola, golosità
gulo: -o¯nis sm goloso
: gulose¯ avv con golosità
gumen: -ı˘nis sn gomma
gurges: dilapidatore ◊ ab altogurgite dall’alto mare
gurgustium: -ı˘i sn tugurio
gustatio: -o¯nis sf assaggio, antipasto
gustator: -o¯ris sm assaggiatore
gustatus: -u¯s sm senso del gusto
gusto: mangiare
gustus: -u¯s sm assaggio, sapore,sorso
gravedo152 gutta: -ae sf goccia, lacrima
: guttatim avv goccia a goccia
guttur: -u˘ris sn gola
gymnasium: -ı˘i sn ginnasio ◊ haberealiquem gymnasium esercitarsialla lotta con qualcuno (osuonarle di santa ragione aqualcuno)
gynaeceum: -i sn gineceo
gypsatus: um agg segnato conil gesso
gypse˘us: um agg fatto di gesso
gypsum: -i sn gesso
gyro: a¯re v tr fargirare intorno
gyrus: -i sm giro, cerchio
habe¯na: -ae sf correggia, redini,vincoli
habe˘o: potere ◊ laetitiamhabere suscitare gioia, haberein loco considerare allastregua di, se habere trovarsi
habı˘lis: adatto
habı˘to: trattenersi
habı˘tus: -u¯s sm aspetto, forma,conformazione, condizione, disposizione
hacte˘nus avv fino a questo punto: questo solo
haedı¯nus: um agg di capretto
haedus: -i sm capretto
haemorrhagı˘a: -ae sf emorragia
haere˘o: esser dubbioso ◊ in memoriahaerere esser saldo nella memoria,in scribendo haerere essereimpegnato nello scrivere,haerere in poenis incapparenelle pene
haere˘sis: -is sf dottrina, eresia,scuola
: haesitanter avv con esitazione
haesitatio: -o¯nis sf esitazione,balbettio
haesı˘to: balbettare
halı˘tus: -u¯s sm soffio, respiro, alito,vapore
hallucı˘nor: a¯ri vintr dep vaneggiare
halo: esalare
hamatus: curvo
hamus: -i sm amo, uncino
haphe: -e¯s sf polvere
haphe15hara: -ae sf recinto per animali dacortile, porcile
hario˘lus: -i sm indovino, furbacchione
harmonı˘a: -ae sf armonia
haruspex (o aruspex): -ı˘cis smindovino
hasta: -ae sf bastone, canna, venditaall’asta, scettro
haud avv non: per nulla
haurio: raccogliere ◊ haurire sanguinemalicuius versare il sanguedi qualcuno, lucem haurirenascere
haustor: -o¯ris sm chi attinge, chibeve
haustrum: -i sn macchina per attingerel’acqua
haustus: -u¯s sm sorso, fiato, respiro
hebdo˘mas: -a˘dis sf il numero sette,settimana
hebe˘o: esser debole
hebes: -e˘tis agg insensibile, ottuso,fiacco
hebesco: istupidire
hebe˘to: render debole
hebetudo: -ı˘nis sf ottusità, stupidità
hecatombe: -e¯s sf ecatombe
hede˘ra (o ede˘ra): -ae sf edera
helcium: -ı˘i sn collare per bestieda tiro
helix: -ı˘cis sf edera
hellebo˘rum: -i sn elleboro
hellu˘ o: -o¯nis sm ghiottone, scialacquatore
hellu˘or: darsi ai bagordi
helvus: um agg giallognolo
hemicyclium: -ı˘i sn emiciclo, anfiteatro
hemio˘lius: um agg di una voltae mezza
herba: -ae sf erba, verdura
herbı˘dus: um agg copertod’erba, erboso
herbosus: delcolore dell’erba
hercisco: e˘re v tr dividereun’eredità
heredı˘tas: -a¯tis sf eredità, beneereditato
heres: successore
heri avv ieri: tempo fa
herı¯lis: dellapadrona
hermeneuma: -a˘tis sn interpretazione
heros: semidio
hara15hero¯us: um agg eroico
herus (o erus): -i sm padrone dicasa
hesternus: delgiorno prima ◊ hesterna (sn pl)le vicende di ieri
hiatus: -u¯s sm apertura della bocca,sbadiglio, iato, voragine,avidità
: hiberno¯ avv d’inverno
hiberno: a¯re v intrstare nei quartieri d’inverno,trascorrere l’inverno
hibernus: burrascoso
hic: ciò,quello ◊ hoc magis ut tantopiu che, haec et haec questo equello
hı¯c avv qui: già
hiemalis: burrascoso
hiemo: passare l’inverno, essere intempesta, far congelare
hiems: freddo
: hilare¯ avv allegramente
hilaris: e agg ilare
hiları˘tas: -a¯tis sf ilarità
hilum: -i sn nonnulla ◊ nec hilumniente affatto
hinc avv di qui: daquesta parte
hinnio: ı¯re vintr nitrire
hio: bramare◊ hians avido, ingordo
hircı¯nus: um agg di capro
hircus: -i sm capro
hirsutus: rozzo
hirtus: scarmigliato
hirundo: -ı˘nis sf rondine
hisco: cantare
historia: -ae sf storia, ricerca, racconto,favola, mito ◊ historiamscribere comporre un’opera storica
histrio: -o¯nis sm danzatore, attore
hiulcus: abocca aperta
: hoc avv qua (moto a luogo)
: hodie¯ avv oggi
hodiernus: attuale
holocaustum: -i sn sacrificio, olocausto
homo: -ı˘nis sm uomo, uomo nobile(leale, coraggioso)
honestas: -a¯tis sf onore, onestà,bellezza ◊ honestates (civitatis)i notabili
honestas15honeste¯ avv in modo dignitoso: virtuosamente
honesto: abbellire
honestus: bello
honorarius: um agg onorario
honoratus: stimato
: honorif ı˘ce¯ avv in segno di onore
honoro: premiare
honos (o honor): bellezza ◊ honoriscausa¯ a titolo d’onore,honos supremus esequie
hora: -ae sf ora, stagione
horarium: -ı˘i sn orologio
hordearius: um agg relativoall’orzo
hordeum: -i sn orzo
horia: -ae sf barca da pesca
: horno¯ avv in quest’anno
horrendus: meraviglioso
horre˘o: temere
horresco: temere
horreum: -i sn granaio, biblioteca
horrı˘de¯ avv in modo rozzo: duramente
horrı˘dus: orribile
horrif ı˘co: rendere spaventoso
: horsum avv da questa parte
horror: -o¯ris sm il diventare ispido,raccapriccio
hortatio: -o¯nis sf esortazione, incoraggiamento
hortator: -o¯ris sm consigliere,istigatore, fomentatore
hortor: istigare ◊ canes hortari aizzarei cani
hortulanus: um agg dell’orto,del giardino
hortus: -i sm orto, giardino
hospes: -ı˘tis sm ospite, straniero,inesperto, oste
hospitium: -ı˘i sn ospitalità, alloggio,albergo
hostia: -ae sf vittima, ostia
hostı˘cus: um agg ostile
hostilis: mortale
hostimentum: -i sn compenso
hostio: offendere
hostis: -is sm straniero, nemico,avversario
honeste¯15huc avv qua (moto a luogo): a tal segno
: humane¯ avv umanamente
humanı˘tas: -a¯tis sf umanità, naturaumana, bontà d’animo, cultura,civiltà
humanus: equo
humatio: -o¯nis sf inumazione, sepoltura
humecto: a¯re v trbagnare
humectus: um agg bagnato
humefacio: e˘re v trinumidire
hume˘o: e¯re v intr esser umido
humerus: -i sm omero
humı˘dus: um agg umido ◊humidum tempus stagionepiovosa
humı˘fico: a¯re v tr inumidire
humı˘lis: servile◊ homo umili loco natusuomo di misera condizione
humilı˘tas: -a¯tis sf bassezza, umiltà,modestia, viltà
humor: -o¯ris sm umidità
humus: -i sf terra
hybrida: -ae sm e sf ibrido
hydra: -ae sf idra
hydria: -ae sf brocca
hymenaeus: -i sm canto nuziale
hymnus: -i sm inno
hypocrı˘ta: -ae sm mimo
hypodro˘mus: -i sm passeggiatacoperta
hypogeum: -i sn costruzione otomba sotterranea
hypomnema: -a˘tis sn appunto,nota scritta
iace˘o: restarenell’oscurità, non averevalore, essere basso (di prezzo),essere piatto (di stile) ◊ iacet totaconclusio vien meno tutta laconclusione, verba iacentia paroleusate correntemente
iacio: fabbricare◊ iacere fortuitos sermonesfare discorsi improvvisati (o parlaredel più e del meno)
iactabundus: vanaglorioso
iactabundus15iactans: -a¯ntis agg pieno di iattanza,vanitoso, fiero ◊ homosui iactans persona piena di sé
iactatio: -o¯nis sf movimento,scuotimento, ostentazione, iattanza◊ manu¯ s iactatio il gesticolare,iactatio eruditionissfoggio di erudizione, popularisiactatio il plauso del popolo
iacto: vantare◊ minas iactare minacciare,iactari in iudiciis occuparsi diazioni giudiziarie, varietate fortunaeiactari essere tormentatodall’incostanza della fortuna,iactare se farsi bello, vantarsi,iactari superbe comportarsi inmodo arrogante
iactura: -ae sf getto, perdita, danno,sacrificio (finanziario), spesa,sconfitta ◊ iactura¯ capitisamissi a causa della perdita delcapitale, magnis iacturis a prezzodi grandi sacrifici, iactura dignitatisil venir meno alla propriadignità
iaculator: -o¯ ris sm lanciatore,lanciatore di giavellotto, arciere,pescatore
iaculatorius: um agg che serveper l’esercizio del giavellotto ◊iaculatoriae preces giaculatorie
iaculor: colpire ◊ iaculari seprecipitarsi
iacu˘lum: -i sn oggetto lanciato,dardo, giacchio (rete) ◊ iaculobonus abile nel lancio del giavellotto
iam avv ormai: già, poco fa, presto,d’ora in poi, senz’altro, oltrea ciò ◊ iam
:
:
: cum
:
:
: già
:
:
: quando
:
:
: , iam tum cum fin daquando, iam amplius ancora dipiù, iam vero inoltre
iambus: -i sm giambo, poesiagiambica
: iamprı¯demavv già da molto tempo
ianı˘tor: -o¯ris sm portinaio
ianua: -ae sf porta, accesso
iaspis: -ı˘dis sf diaspro
ibi avv qui: là, in quel momento,allora, in quella situazione,dove
ibidem avv nello stesso luogo: contemporaneamente
ibis: ibis (o ibı˘dis) sf ibis
icio: fare ◊ foedusicere sigillare un patto d’alleanza,nova re ictus turbato dallanovità della cosa, caelo ictuscolpito dal fulmine
iactans15iconı˘cus: al vivo
ictus: -u¯s sm percossa, colpo, assalto,stoccata, cadenza, pulsazione◊ sub ictum dari esporsial tiro dei nemici, ictus languiduspolso lento, ictus solis raggiodi sole
idcirco avv per questo motivo: quindi ◊ idcirco ut (ne) alloscopo di (di non)
idem: tuttavia ◊idem iuris lo stesso diritto, iidem
:
:
: iidem
:
:
: ora
:
:
: ora
:
:
identı˘dem avv ripetutamente: continuamente
: ide˘o avv perciò, per questo motivo◊ ideo ut (ne) affinché (affinchénon)
ido˘ lum: -i sn immagine, idea, idolo
idoneı˘tas: -a¯tis sf idoneità, adeguatezza,capacità
idoneus: colpevole
iecur: -o˘ris (o iecino˘ris) sn fegato,cuore
ieiune¯ avv con secchezza di stile: aridamente
ieiunium: -ı˘i sn dieta, digiuno,magrezza, sterilità ◊ ieiunia sedareplacare la fame
ieiunus: misero
ientatio: -o¯nis sf colazione
igı˘tur avv allora: dunque
ignarus: inesperto ◊haud ignari ben sapendo, teignaro a tua insaputa, ignaralingua lingua sconosciuta
ignavesco: lento
ignavus: improduttivo ◊ ignavumfrigus freddo che intorpidisce
igneus: violento
ignis: -is sm fuoco, fiaccola, stella,luce, furore, incendio, amore,rossore (al volto), folgore ◊ignes siderei gli ardenti raggidel sole, recitare ignes declamareversi d’amore, nocturni ignesstelle, pianeti, igni spectatus cheha superato la prova del fuoco
ignı¯tus: ardente
igniva˘gus: um agg che si propagacome il fuoco
ignobı˘lis: di umili natali
ignominia: -ae sf disonore, infamia,ignominia, onta ◊ ignomiignominia15niam fugere fuggire l’accusa diignominia, ignominia¯ notarebollare d’infamia
ignominiosus: macchiatod’infamia
ignorantia: -ae sf ignoranza, inesperienza◊ mutua ignorantia ilnon conoscersi reciprocamente
ignoratus: che capita all’insaputa
ignoro: essere all’oscuro◊ non ignorare saperbene
ignosco: graziare ◊ ignoscerealicui perdonare qualcuno,ignoscere filii adulescentiaeperdonare alla giovinezza delfiglio, ignoscendi ratio il perdono
ignotus: ignorante
ile: -ı˘i) sn inguine,fianchi, interiora ◊ ima ilia bassoventre
ilı˘cet avv potete andare: va!, è finita, immediatamente
ilı˘co¯ avv sul posto: là, subito
: illa¯ avv per di là, da quella parte
illabefactus: intatto
illabor: introdursi
illaboratus: ottenutosenza sforzo
illaboro: a¯re v intr lavorare aqualcosa
illa¯c avv da quella parte: là, per dilà
illacrı˘mo: lacrimare
illacrı˘mor: compiangere
illaesus: illeso
illaetabı˘lis: triste
illaque˘o: irretire
illatio: -o¯nis sf ingestione, attodell’infliggere, imposta, illazione
ille: questo ◊ hic et (aut) illequesto e (o) quello, illud aetatisa quell’età
ignominiosus16illecto: sedurre
illectus: nonraccolto
illepı˘dus: privodi spirito
illex: ille¯gis agg senza legge
illex: ingannatore
: illı¯ avv là, laddove, in quel luogo,in ciò
illibatus: illibato
illiberalis: meschino◊ illiberales quaestusmestieri indegni di un uomo libero
: illiberalı˘ter avv vilmente
illic: illuc agg e pron quellolà
: illic avv là, in quel luogo, in queltempo
illicio: sviare◊ illici essere convocato
illicitatio: -o¯nis sf seduzione
illicitator: -o¯ris sm offerente, fintoacquirente
: illicı˘te¯ avv illecitamente
illicı˘tus: um agg illecito
illido: schiacciare
illı˘go: coinvolgere
: illinc avv di là, da quel lato
illı˘no: ungere ◊ nullamacula non illita vita vitanon esente da alcuna vergogna
illitteratus: senza pregiletterari ◊ illitteratissimaelitterae lettere scritte senza alcunavelleità letteraria, illitteratumest (con l’inf ) è da uomoignorante
: illo¯ avv là, a questo fine
illocabı˘lis: che non si può accasare
: illorsum avv verso là
illotus: non asciugato
illuc avv in quel luogo: lassù, aquel fine ◊ illuc usque fino aquel momento
illucesco: illuminare ◊ illucescit diventagiorno
illudo: mettere inpericolo ◊ illusi pedes gambevacillanti
illudo16illumino: celebrare ◊illuminari essere illuminatodalla grazia
illusio: -o¯nis sf scherno, dileggio,illusione
illustris: e agg che dà luce, luminoso,evidente, illustre, insigne◊ causae illustres importanticause giudiziarie, adulescensillustris giovane nobile, illustresrationes ragioni evidenti
illustro: celebrare
illuvies: -e¯i sf alluvione, terrenoacquitrinoso, acqua stagnante,sozzura ◊ germana illuvies unvero cumulo di sporcizia
imaginarius: um agg relativoall’immagine, falso, non reale,immaginario ◊ imaginarii fascesautorità fittizia (non spettante)
imagı˘nor: immaginare
imago: -ı˘nis sf figura, ritratto, immagine,copia, spirito, spettro,apparizione, sogno, parvenza,visione, aspetto, similitudine,parabola, allegoria, concetto ◊imago ficta statua, imaginesimmagini degli antenati, vocisimago eco, modestiae imaginesotto una parvenza di modestia,umbra et imago l’ombra e il simulacro
imbecillı˘tas: -a¯tis sf debolezza,malattia, salute cagionevole,scarsa resistenza, pusillanimità
: imbecillı˘ter avv debolmente
imbecillus: debilitato◊ aetas imbecilla la mancanzadi vigore dell’età avanzata, imbecillamedicina medicina inefficace,imbecillus animusanimo fiacco, umile, imbecillasuspicio vago sospetto
imbellis: calmo ◊res imbelles azioni che rivelanoviltà
imber: pioggia◊ grandinis imbres grandinata
imbibo: concepire (nell’animo),proporsi
imbonı˘tas: -a¯tis sf fastidio, disagio
imbrex: -ı˘cis sm e sf tegola, embrice
imbricatus: um agg che haforma di embrice
illumino16imbricı˘tor: -o¯ris sm chi apportapioggia, pluvio
imbu˘ o: sperimentare ◊ imbuerealiquem ad officia legum inculcarein qualcuno il rispettodelle leggi, dialecticis imbui avereun’infarinatura di dialettica,bonis opinionibus imbutusanimato da buoni sentimenti
imitamentum: -i sn imitazione,finzione
imitatio: -o¯nis sf imitazione, contraffazione,onomatopea ◊ imitationisimitatio copia di un ritratto
imı˘tor: esprimere ◊ imitari veritatemavere carattere di naturalezza,aliquem imitari atque exprimereriprodurre fedelmente lafigura di qualcuno
: imı˘tus avv dal fondo
immaculabı˘lis: e agg immacolato
immadesco: e˘re vintr bagnarsi
immane˘o: essere immanente
immanis: spaventoso◊ immane quantum non sipuò dire quanto, immania coseorribili
immanı˘ter (e immane˘) avv smodatamente: selvaggiamente
immansuetus: indomito
immaterialis: e agg immateriale
immature¯ avv prima del tempo: tardi
immaturı˘tas: -a¯tis sf immaturità,fretta
immaturus: prematuro
immedietas: -a¯tis sf immediatezza
immemor: -o˘ris agg immemore,che non ricorda, ingrato, chenon pensa a ◊ immemor sui incurantedi sé, immemor amnisil fiume dell’oblio
immemoratus: passato sotto silenzio
immendo: a¯re v tr coinvolgerenell’errore
immensum avv smisuratamente: enormemente
immensus: immenso ◊ immensum(sn) l’infinito, ad immensumall’infinito
imme˘o: a¯re v intr entrare dentro(col dat)
imme˘o16imme˘rens: -e¯ntis agg immeritevole,innocente ◊ immerentiacose che non c’entrano, senzacolpa
immergo: introdurre◊ immergere terraepiantare (nel terreno), se immergerecacciarsi
immerı˘to¯ avv ingiustamente: atorto
immerı˘tus: ingiusto ◊laudes haud immeritae lodi ricevutea ragione, immerito tuosenza che tu te lo sia meritato
immı˘gro: penetrare
immine˘o: esser pronto a ◊ imminentiummetus timore del destinoche incalza, imminens futuroche ha gli occhi fissi al futuro
imminu˘o: rompere ◊ imminuta mensdebolezza mentale
immisce˘o: unire ◊ mediis armis se immiscere(o immisceri) gettarsinel folto della mischia, parvispericulis immisceri trovarsicoinvolto in pericoli di pococonto
immitis: selvaggio ◊immites oculi sguardo truce,immites venti venti impetuosi
immitto: infondere ◊ aliquidaures suas immittere staread ascoltare, immissis frenis(o iugis) a briglia sciolta, immitterebarbam (capillos) lasciarcrescere la barba (i capelli),amorem immittere infondereamore
immo avv perfino: o piuttosto ◊ immo contra alcontrario
immobı˘lis: costante ◊ immobiles res beniimmobili
immoderate¯ avv senza misura: senza ritegno
immoderatus: smodato
immodestia: -ae sf smodatezza,imme˘rens16sregolatezza, insubordinazione◊ immodestia publicanorumgli eccessi dei pubblicani
immodestus: sfacciato
immodı˘cus: esagerato ◊ immodica oratiodiscorso eccessivamente lungo,adulescens immodicus gloriaegiovane smodatamente ambiziosodi gloria, immodicus lingua¯intemperante nel parlare (incapacedi tenere a freno la lingua)
immo˘lo: immolare
immorior: sopra qualcosa) ◊ immoristudiis logorarsi per badare aipropri interessi (o ammazzarsidi fatica)
immoror: a¯ri vintr dep trattenersi
: immortale¯ avv eternamente
immortalis: duraturo
immotus: saldo
immundus: osceno
immunio: rinforzare
immunis: puro ◊ omnium rerum immunisimmune da ogni obbligo, animusimmunis tristitia animolibero da malinconia, civitas abomni onere immunis cittàesente da ogni forma di tributo
immunı˘tas: -a¯tis sf immunità, esenzione,esonero
immutabı˘lis: invariabile
immutatio: -o¯nis sf mutamento,metonimia
immuto: usare metonimicamente
impallesco: e˘re v intrimpallidire
impar: dissimile ◊ impar alicui inferiorea qualcuno, bello imparesincapaci di affrontare la guerra,impares nascimur si nasce tuttidiversi
imparatus: preso alla sprovvista◊ omnes imparatos offenderecogliere tutti di sorpresa,imparati ab aliqua re sprovvistidi qualcosa
impatiens: -e¯ntis agg impaziente,impatiens16insofferente ◊ impatiens iraeincapace di dominare l’ira
impatientia: -ae sf insofferenza,avversione
: impavı˘de¯ avv senza paura
impedimentum: -i sn impedimento,ostacolo, intoppo ◊ impedimentumafferre causareimpaccio, impedimenta i bagagli
impedio: imbrogliare ◊ saltummunitionibus impedire circondareil colle di fortificazioni
impedı¯tus: non attrezzatoper la battaglia
impello: indurre ◊ ad scelus impelliessere indotto a commettereun delitto
impende˘o: minacciare◊ pluvia impendentequando minaccia di piovere
impendium: -ı˘i sn spesa, danno,interessi
impendo: uccidere
impenetrabı˘lis: invincibile
impensa: -ae sf spesa, sacrificio ◊nulla¯ impensa¯ senza alcunaspesa
impense¯ avv dispendiosamente: a tutti i costi
impensus: grande
imperator: -o¯ris sm capo, imperatore,comandante, generale
imperatorius: relativo al generale
imperatum: -i sn comando, ordine◊ ad imperatum secondo gliordini
imperdı˘tus: risparmiato
imperfectus: imperfetto ◊ imperfectuscibus cibo mal digerito
imperiosus: tirannico◊ aequor imperiosum mareagitato
imperı˘to: a¯re vintr e tr comandare
imperı¯tus: ignorante ◊imperitus dicendi non praticodell’arte del parlare
imperium: -ı˘i sn comando, autoimpatientia16rità, potere, carica, regno, dominio◊ sub imperio alicui esseessere sotto la giurisdizione diqualcuno, summo cum imperioesse essere investito del comandosupremo, imperium maritimumil comando della flotta,imperia gli ufficiali
impe˘ro: esercitareil comando ◊ frumentum alicuiimperare imporre a qualcuno laconsegna del grano, nimis imperarevoci pretendere troppodalla propria voce, pecuniasimperare imporre tasse, illo imperantesotto il suo comando,imperandi modus imperativo(grammatica)
impertio (o impertior dep): concedere◊ impertire se alicuimostrarsi a qualcuno, aliquemosculo impertire dare un bacioa qualcuno, impertiri essereedotto
impervius: inaccessibile
impes: vastità
impetibı˘lis: cheattacca
impetibı˘lis: insensibile
impetrabı˘lis: che ottiene facilmente
impetrio: cercaredi ottenere con buoni auspici
impetritae: -arum sf pl preghierevolte a ottenere buoni presagi
impe˘tro: impetrare
impetuosus: violento
impetus: -u¯s sm slancio, attacco,violenza, impeto, urto, desiderio◊ insanos impetus cohiberefrenare gli insani istinti, impetumin aliquem facere lanciarsiall’attacco di qualcuno, impetusanimi passione
impexus: senza ornamenti
impie˘tas: -a¯tis sf empietà
impiger: agile
impingo: respingere
impinguo: a¯re v tre intr ingrassare
impius: um agg empio
implacabı˘lis: accanito
implacabı˘lis16implacı˘dus: feroce
implecto: attaccare◊ implexus luctu continuochiuso in un lutto perenne
imple˘o: eseguire ◊ se implerecena¯ saziarsi con la cena,annum sexagesimum implerecompiere sessant’anni, sua muniaimplere assolvere ai propridoveri
implico: scompigliare ◊ rebus alicuiusimplicari impicciarsi delle faccendealtrui, implicatus morbocolpito da una malattia
imploratio: -o¯nis sf implorazione,preghiera
imploro: invocare
implumis: e agg implume
implu˘o: bagnare (dipioggia)
impluvium: -ı˘i sn impluvio
impolitus: rozzo
impono: imporre ◊equites in naves imponere imbarcarela cavalleria, sibi graveslabores imponere caricarsidi fatiche gravose, alicui vulneraimponere infliggere ferite aqualcuno
importo: arrecare
importune¯ avv in modo inopportuno: con violenza
importunı˘tas: -a¯tis sf crudeltà,svantaggio
importunus: crudele
impos: -po˘tis agg non padrone di
impotens: -e¯ntis agg che non può,impotente, incontenibile, sfrenato,prepotente, tracotante ◊ impotensirae incapace di dominarel’ira, impotens alicui prepotenteverso qualcuno
impre˘cor: maledire
impressio: -o¯nis sf impronta, impressione,irruzione
imprı˘mo: scolpire ◊ imprimere dedecusinfliggere il marchio della vergogna,tabellae impressae aliimplacı˘dus16Titolocuius signo tavolette su cui èimpresso il sigillo di qualcuno
impro˘be¯ avv in malo modo: conmalvagità
impro˘bo: a¯re v trdisapprovare
impro˘bus: enorme
improfessus: che non è statodichiarato
impromiscus: non mescolato
imprope˘ro: a¯re v intr affrettarsiad andar dentro
imprope˘ro: a¯re vtr biasimare
improprius: um agg improprio◊ improprium (sn) improprietà
: improspecte¯ avv con imprudenza
improvı˘de¯ avv incautamente: imprudentemente
improvı˘dus: ingenuo
improvı¯sus: improvviso ◊ improvisum(sn) l’imprevisto
imprudens: -e¯ntis agg imprevidente,imprudente, incauto, inesperto,sciocco ◊ maris imprudenspoco pratico di mare, imprudenteSulla di nascosto daSilla (o contro i desideri di Silla)
imprudentia: -ae sf inesperienza,ignoranza, avventatezza, imprudenza,mancanza di intenzionalità
impudens: -e¯ntis agg impudente,sfacciato
impudentia: -ae sf impudenza,sfrontatezza
impudice¯ avv spudoratamente: impudicamente
impudı¯cus: disonesto
impugno: impugnare
impulsio: -o¯nis sf impulso naturale,passione
impulsor: -o¯ ris sm chi spinge,istigatore
impulsus: -u¯s sm spinta, impulso◊ impulsu tuo su tua sollecitazione
impune˘ avv impunemente: senzarischio
impunı¯tus: sfrenato
: impure¯ avv in modo turpe
impurus: turpe
impu˘to: far valere ◊imputare vanum beneficiumalicui farsi bello con qualcunoper meriti che non si hanno
imus: basso ◊ ab imopectore dal profondo del cuore,ab imo dalla fine, ima montis ipiedi del monte
: in prep (con l’acc o l’abl ) dentro,verso, per, al fine di, sopra,mentre, rispetto a, secondo,contro
inaedif ı˘co: a¯re v trcostruire sopra
inaequabı˘lis: non pianeggiante
inaequalis: nonpianeggiante ◊ inaequales aestatesestati variabili
inaestimabı˘lis: che non si può calcolare,inestimabile, impareggiabile,di nessun pregio
inamabı˘lis: e agg odioso
inambulatio: -o¯nis sf passeggiata
inane: - is sn il vuoto, il vano, l’inutile
inanio: ı¯re v tr svuotare
inanis: superbo ◊ dextrainanis mano destra priva dianelli, inanis sonus vocis parolapriva di significato, mulierinanis donna fatua, inanes (smpl) gli sciocchi
inanı˘tas: -a¯tis sf vuoto, nulla, vanità
inaresco: e˘re v intr divenirsecco
ina˘ro: sotterrare
inaudio: apprendere
inaudı¯tus: non ascoltato
inaugu˘ro: consacrare
inauro: a¯re v tradornare d’oro
: inauspicato¯ avv senza aver trattogli auspici
incalesco: accendersi
: incallı˘de¯ avv senza abilità, senzascaltrezza
incandesco: divenire incandescente
incanesco: incanutire
incanto: incantare
incaute¯ avv incautamente: imprudentemente
imus17incautus: inaspettato
incedo: sopraggiungere ◊ incederepedibus procedere a piedi,incedere scaenam andare inscena (calcare la scena)
incendium: -ı˘i sn calore, rovina,incendio, passione
incendo: commuovere
incentivus: um agg che dà iltono, incentivo
inceptum: -i sn inizio, proposito,assunto ◊ perstare in inceptopersistere in un’impresa
incertus: dubbioso ◊incertis itineribus a marce irregolari,incertum habere non sapere
incesso: accusare
incessus: -u¯s sm andatura, passo,assalto
incestus: empio
inchoa¯tus: incompiuto
incho˘o: cercare diesprimere ◊ inchoante Caesaresu proposta di Cesare
incı˘do: diffondersi ◊ in aliquemincidere imbattersi inqualcuno, in aes alienum inciderecontrarre debiti, forte itaincidit ut il caso vuole che
incı¯do: interrompere
incingo: munire tutt’intorno
incipio: essere alprincipio
incisio: -o¯nis sf incisione ◊ incisionescoliche
incitamentum: -i sn incitamento,incoraggiamento
incitatus: eccitato
incı˘to: far crescere
inclamo: redarguire
inclemens: -e¯ntis agg inclemente,rigido, spietato
inclementer avv con durezza: senza riguardo
inclementer17inclinatio: -o¯nis sf inclinazione,propensione, cambiamento
inclinatus: di tonovariabile ◊ inclinata aetas etàavanzata
inclino: vacillare ◊ inclinato iamdie nel pomeriggio, inclinatisrebus avendo le cose preso unabrutta piega, inclinatus morbusmalattia in via di risoluzione,acies iam inclinatae schiereprossime a ripiegare
includo: tappare
inclu˘ tus: celebre
incognı˘tus: non identificato ◊ causa¯ incognita¯ aliquem condemnarecondannare qualcuno senzaistruire un regolare processo,incognita (sn pl) beni non reclamati
inco˘la: -ae sm e sf abitante, delposto
inco˘lo: e˘re v tre intr abitare
incolu˘mis: integro
incolumı˘tas: -a¯tis sf incolumità,salute, godimento dei diritti civili◊ ad incolumitatem perveniretrarsi in salvo
incomitatus: um agg non accompagnato
: incommo˘de¯ avv poco opportunamente
incommo˘do: disturbare
incommo˘dum: -i sn incomodo,danno, disturbo
incommo˘dus: importuno
incompertus: non ben chiaro
incomposı˘tus: scomposto
incomptus: privo di ornamenti
inconcussus: stabile
incondı˘tus: confuso
inconfusus: imperturbato
inconsideratus: ardimentoso
inconstans: -a¯ntis agg incostante,mutevole, incerto
inclinatio17inconstanter avv incostantemente: incoerentemente
inconsultus: inconsulto ◊ ratio inconsultacondotta sconsiderata
incontinentia: -ae sf incontinenza,intemperanza
incoquo: tingere ◊ incoctusinzuppato di
incoram avv e prep (con il gen)pubblicamente: davanti a
incorruptus: incorruttibile
increbesco: diffondersi ◊hac consuetudine quae increbuitsecondo questa consuetudineormai in uso
incredibı˘lis: inaudito
incrementum: -i sn incremento,sviluppo
increpı˘to: invitare ◊ increpitare aliquidalicui rinfacciare qualcosaa qualcuno
incre˘po: esortare
incresco: aumentare
incruentus: senzaspargimento di sangue
incrusto: insudiciare
incu˘bo: risiedere
incu˘bus: -i sm incubo
inculco: imprimere
inculte¯ avv senza cura: in modorozzo
incultus: rozzo
incultus: -u¯s sm incuria, ignoranza,abbandono
incumbo: dedicarsi a ◊ incumberein gladium suicidarsi lanciandosisulla propria spada
incunabula: -o¯rum sn pl culla,origine
incuria: -ae sf trascuratezza
incuriosus: incurante
incurro: presentarsi ◊ in oculos incurrerecomparire davantiagli occhi
incurso: assalire
incurvo: commuovere
incus: -u¯dis sf incudine
incuso: lamentare
incussus: -u¯s sm urto
incustoditus: incauto◊ incustoditus amor amorenon tenuto a freno
incutio: procurare ◊ incutereverecundiam offendere ilpudore
indago: indagare
indago: -ı˘nis sf rete, ricerca, indagine,istruttoria
inde˘ avv da quel luogo: da allora ◊ inde estquod ne consegue che
indebı˘tus: non dovuto
: indecenter avv in modo sconveniente
indeco¯re¯ avv indecorosamente: inmodo sconveniente
indeco˘ris: e agg sconveniente
indeco¯rus: um agg sconveniente◊ indecorum est è cosacontraria al decoro
indefensus: inerme
indefessus: um agg instancabile
index: -ı˘cis sm e sf delatore, indizio,segno, titolo
indicium: -ı˘i sn rivelazione, prova,indicazione, testimonianza,denuncia ◊ indicia edere metterea verbale le deposizioni
indı˘co: fare accenni
indı¯co: intimare
indictus: senza difesa ◊ indicta¯ causa¯senza regolare processo
: indı˘dem avv da quel medesimoluogo
indiffe˘rens: -e¯ntis agg indifferente
incurso174 indı˘gens: -e¯ntis sm povero
indigentia: -ae sf indigenza, carenza,insaziabilità
indige˘o: aver bisognodi
indignatio: -o¯nis sf indignazione,motivo di sdegno
indignor: sdegnarsi
indignus: inadatto ◊ indignarelatu cose indegne di essereriferite
indı˘gus: desideroso
indipiscor: raggiungere
indiscretus: che non si può distinguere,indistinto
indisertus: um agg privo dieloquenza
indistinctus: confuso
individuus: inseparabile
indivisus: inparti uguali ◊ pro indiviso conuguali diritti di partecipazione
indo: assegnare
indocı˘lis: ineducato
indoctus: ignorante
indo˘les: -is sf indole, carattere ◊ad virtutem indoles inclinazionealla virtù
indolesco: affliggersi
indomı˘tus: indomito
indormio: non preoccuparsidi
indotatus: non fornito di
induco: mettere in conto ◊ sibiinducere calceum infilarsi unascarpa, inducere in animumpersuadersi
indulgens: -e¯ntis agg indulgente,affabile, benevolo
indu˘ o: cominciare◊ induere se aliqua re impigliarsiin qualcosa
industria: -ae sf attività, operosità◊ ex industria deliberatamente
industria17indutiae: -arum sf pl tregua, riposo◊ per indutias nel corsodella tregua
inebrio: ubriacare
inedia: -ae sf digiuno
inedı˘tus: nonpubblicato
ineff ı˘cax: -a¯cis agg inefficace, debole,vano
inele˘gans: -a¯ntis agg privo di eleganza,privo di gusto
ineluctabı˘lis: inevitabile
ine˘o: cominciare ◊ initohieme all’inizio dell’inverno,inire fugam darsi alla fuga, iniresocietatem cum associarsi a,inire numerum calcolare, fare iconti
ineptiae: -arum sf pl sciocchezze,scherzi
ineptus: sconveniente
inermis: privo d’armi
inerro: compiere errando
iners: -e¯rtis agg incapace, senz’arte,inefficace, inerte ◊ dies inertesgiorni d’ozio, versus inertesversi privi di vigore
inertia: -ae sf incapacità, inerzia,negligenza
inesco: saziare
inevitabı˘lis: senza scampo
inexcusabı˘lis: imperdonabile
inexhaustus: inesausto
inexorabı˘lis: implacabile
inexpertus: non sperimentato
inexplicabı˘lis: e agg inesplicabile
inexpugnabı˘lis: e agg inespugnabile
inexstinctus: inestinguibile
: infabre¯ avv in modo rozzo
: infacete¯ avv senza spirito
infacundus: um agg privo dieloquenza
infamia: -ae sf infamia, onta, disonore
infamis: infamante◊ infamis annus anno funesto,infamis carmen formulamagica
infans: -a¯ntis agg che non parla,privo di eloquenza, infante, bambino
indutiae17infantia: -ae sf incapacità di parlare,infanzia
infatu˘ o: rendereinsipido
infaustus: sinistro
infectus: impossibile ◊ infectisrebus senza aver fattoniente
infelix: -ı¯cis agg improduttivo,infelice, funesto
: infense¯ avv in modo ostile
infenso: danneggiare
infensus: um agg ostile
infercio: ı¯re v tr riempire
infe˘ri: -orum sm pl gli Inferi, imorti
inferiae: -arumsf pl esequie, onorifunebri
: inferius avv più sotto
infernalis: e agg infernale
infernus: sotterraneo
infe˘ro: seppellire ◊ pedem inferreentrare, se inferre precipitarsiin, inferre arma alicui farguerra a qualcuno, inferri inaliquem gettarsi contro qualcuno,crimina inferre fare accuse,litem inferre intentare una causa,poenam inferre infliggereuna pena, lancem inferre servireun piatto a tavola
infe˘rus: inferiore
infesto: a¯re v trmolestare
infestus: infestato
inf ı˘cı˘o: corrompere
infidelis: e agg infedele
infı¯dus: perfido
infigo: imprimere
infı˘mus: um agg il più basso,l’ultimo, il meno importante
infinitus: astratto
infirmı˘tas: -a¯tis sf debolezza, incapacità
infirmo: invalidare
infirmus: stanco
infitiae: -arum sf pl negazione,rifiuto ◊ infitias ire non riconoscere
infitiae17infitiatio: -o¯nis sf negazione, disconoscimento
infitior: ammettere
inflammo: incitare ◊ inflammarecupiditates eccitare i desideri
inflatio: -o¯nis sf gonfiore, ventosità,vanteria
inflatus: vanitoso
inflecto: impietosire
infligo: scagliare
inflo: rincuorare
influ˘o: affluire
info˘dı˘o: far entrare
informatio: -o¯nis sf spiegazione,idea, nozione, educazione, cultura,disegno
informis: brutto
informo: immaginare
: infra avv e prep (con l’acc) sotto,in basso
infrequens: -e¯ntis agg infrequente,poco numeroso, poco popolato
infringo: indebolire ◊ infringerealiquem avvilire qualcuno
infu˘ la: -ae sf benda, ornamentosacro
infundo: infondere ◊ infundi infiltrarsi,diffondersi
ingemı˘no: raddoppiarsi
inge˘mo: lamentarsi per
ingene˘ro: infondere
ingeniosus: atto
ingenium: -ı˘i sn indole, qualità,ingegno, capacità, talento, invenzione◊ summa ingenia oratoriabilissimi
ingens: -e¯ntis agg grande, smisurato,potente
ingenuus: onesto ◊ ingenuaedisciplinae studi liberali
inge˘ro: rivangare ◊ ingeinfitiatio17rere convicia alicui lanciareimproperi contro qualcuno, ingererealiquem arbitrum imporrequalcuno come arbitro,ingerere se oculis mettersi invista
ingloriosus: oscuro
ingluvies: -e¯i sf gola, golosità, ingordigia
ingrate¯ avv con ingratitudine: controvoglia
ingratia: -ae sf ingratitudine ◊ ingratiiscontrovoglia, ingratiispatris contro il volere del padre
ingratus: ingrato
ingravesco: peggiorare ◊ ingravescente aevocol passare degli anni
ingra˘vo: accrescere
ingre˘dı˘or: cominciare◊ ingredi domum entrarein casa, magistratum ingredientrare in carica, ingredi hostemassalire il nemico
ingressus: -us sm ingresso, entrata,inizio, andatura
ingru˘ o: incombere
inguen: -ı˘nis sn inguine
ingurgı˘to: buttare in un gorgo ◊ingurgitari rimpinzarsi
inhabı˘lis: inadatto
inhaere˘o: essere attaccato ◊memoriae inhaerere rimanereimpresso nella memoria, inhaererestudiis essere assorto nellostudio
inhibe˘o: infliggere
inhio: osservare conavidità, contemplare ◊ inhiansin aliquem rapito d’amore perqualcuno
inhonestus: disonesto
inhonoratus: senza doni
inhorresco: tremare
inhumanus: incivile
inı˘bi avv in quel luogo: tra cui
inı˘cı˘o: impadronirsi◊ inicere terrorem alicui suscitareterrore in qualcuno, manusinicere alicui usare violenza suqualcuno, in iura inicere rivendicare
iniectio: -o¯nis sf gettare sopra,mettere addosso ◊ iniectio manusreclamo di proprietà
iniecto: iniettare
inimicitia: -ae sf inimicizia, ostilità
inimicus: nocivo
inique¯ avv in modo ingiusto: controvoglia
iniquı˘tas: -a¯tis sf disuguaglianza,svantaggio, ingiustizia
iniquus: svantaggioso ◊ iniquus in aliquemostile verso qualcuno
initio: istruire
initium: -ı˘i sn inizio, occasione,origine, fondamenti, iniziazione◊ indagatio initiorum ricercadegli elementi primi
iniungo: imporre ◊ nova alicui iniungereimporre a qualcuno un’incombenzainsolita
iniuria: -ae sf ingiuria, ingiustizia,violenza, offesa ◊ per iniuriama torto
iniussus: spontaneo
iniustus: cattivo
innascor: provenire
inna˘to: galleggiare
innatus: um agg innato
innecto: annodare ◊ causas innectereinventare pretesti
innitor: niti vintr dep appoggiarsi ◊ innitialis librarsi in volo
inno: attraversarea nuoto
inno˘cens: -e¯ntis agg innocuo, innocente◊ innocens abstinentiaintegrità pura
innocentia: -ae sf innocuità, rettitudine,innocenza
: innocue¯ avv senza danno
innocuus: innocente
innotitia: -ae sf ignoranza
inno˘vo: a¯re v trrinnovare
iniectio18innoxius: innocente
innu˘ba: -ae agg nubile
innu˘bo: e˘re vintr maritarsi
innu˘ o: indicare
innupta: -ae sf non sposata
innutrio: ı¯re v trnutrire ◊ innutriri essere allevato
inoffensus: sereno
inofficiosus: um agg contrarioai doveri
inopia: -ae sf mancanza, povertà,imbarazzo ◊ inopia aerariiscarsezza dell’erario pubblico
inopinans: -a¯ntis agg che non sel’aspetta
inopinatus: -o¯pis agg privo di beni, povero,debole
inordinatus: um agg privod’ordine, in disordine
inornatus: non elogiato
inquam: replicare ◊ inquit disse, sidice
inquieto: agitare
inquietus: um agg inquieto ◊affectus inquietissimi passioniche non trovano mai tregua
inquilinus: -i sm inquilino, abitante
inquinamentum: -i sn immondizia,peccato
inquinatus: vergognoso
inquı˘no: spargere ◊ inquinare se sceleremacchiarsi di un misfatto
inquiro: indagare ◊ inquirerein aliquem istruire un’inchiestacontro qualcuno
inquisitio: -o¯nis sfricerca,indagine
insanabı˘lis: irreparabile
insania: -ae sf pazzia, mania, eccesso
insanio: smaniare ◊ insanireex iniuria uscir di sé peravere patito un’ingiustizia
insanus: eccessivo◊ insanum forum foro rumoroso
insatiabı˘lis: inappagabile
insciens: -e¯ntis agg che non sa ◊inscientibus iis senza che lorolo sappiano
insciens18inscientia: -ae sf ignoranza, mancanzad’esperienza, incapacità
inscitia: -ae sf ignoranza, incapacità,imperizia
inscite¯ avv da ignorante: senzaesperienza
inscı¯tus: non conosciuto
inscius: inesperto
inscribo: intitolare ◊ inscribereorationem in animo fissare indelebilmenteun discorso nellamente, inscribere statuas corredarele statue di un’iscrizione
insculpo: scolpire profondamente
inse˘co: a¯re v trtagliare
insectatio: -o¯nis sf persecuzione,oltraggio, inseguimento
insector: perseguitare ◊ insectari aliquemmaledictis caricare qualcunodi maldicenze
insenesco: e˘re v intr invecchiare
insepultus: um agg insepolto
inse˘quor: perseguitare ◊ nocte insequentinel corso della notte successiva
inse˘ro: innestare ◊ nomeninserere inserire il proprio nome,inserere se turbae mischiarsialla folla
inse˘ro: imprimere ◊insitus innato, impresso
inservio: dedicarsi ◊ inservire honoribusdarsi alla carriera politica, inservirealiquem (o alicui ) compiacerea (essere compiacentecon) qualcuno
insı˘de˘o: occupare
insı˘dı˘ae: -arum sf pl agguato, tradimento,insidia ◊ insidias pararepreparare un’imboscata
insı˘dı˘or: insidiare
insidiosus: perfido
insido: imprimersi
inscientia18insigne: -is sn segno, decorazione,insegna, contrassegno, fregiomilitare
insignio: abbellire ◊ insigniridistinguersi
insignis: tristemente famoso◊ insignis iniuria offesa moltograve
insignı˘ter avv notevolmente: inmodo straordinario
insilio: ı¯re v intre tr saltar su
insimu˘lo: calunniare ◊ insimularealiquem falso accusarequalcuno a torto
insincerus: falso
insı˘nu˘o: insinuarsi ◊ se insinuareplebi tentare di guadagnarsiil favore della plebe
insı˘pı˘ens: -e¯ntis agg insipiente,insulso, sciocco
insisto: insistere ◊ insisterein bellum intraprenderela guerra, insistere studiis dedicarsiallo studio, insistere vestigiamettersi sulle orme, insisteremunus assumere l’incarico
insociabı˘lis: non condivisibile
inso˘lens: -e¯ntis agg non abituato,smodato, insolente, non frequentato◊ insolens in re alienaprodigo dei beni altrui
insolentia: -ae sf mancanza d’abitudine,inesperienza, stranezza,novità, eccesso, presunzione,insolenza
insolesco: e˘re v intr divenireinsolente
insolı˘tus: straordinario
insolubı˘lis: e agg che non può esserepagato, indissolubile, incontestabile
insomnia: -ae sf insonnia
insomnis: e agg insonne
insomnium: -ı˘i sn sogno, insonnia
inso˘no: far risuonare
insons: -o¯ntis agg innocente, innocuo◊ insons culpae privo dicolpa
inso˘nus: silenzioso
insopitus: vigile
insopitus18Titoloinspectio: -o¯nis sf osservazione,ispezione, ricerca, teoria, ilguardar dentro
inspecto: ricercare◊ te inspectante sotto ituoi occhi
insperatus: insperato
inspergo: versare
inspı˘cı˘o: passare in rassegna◊ alicuius inspicere fidem metterealla prova la fedeltà diqualcuno
inspiro: commuovere
inspu˘o: e˘re vintr e tr sputare sopra (o addosso)
instabı˘lis: volubile
instans: -a¯ntis agg che sta su, incombente◊ instans (sn) il presente
instantia: -ae sf vicinanza, prossimità,imminenza
instar sn indecl grandezza: forma; acc con valore avverbiale(col gen; e anche ad instarcol gen): a guisa di, a mododi, all’incirca, quasi ◊ instaresse alicuius assomigliare aqualcuno, unus est instar omniumvale quanto tutti gli altrimessi insieme
instauro: ripetere ◊ instaurare bellum ricominciarela guerra
insterno: e˘rev tr distendere sopra ◊ instratiequi cavalli con la sella
instı¯go: eccitare
instillo: insinuare ◊ auriculisinstillare aliquid sussurrarequalcosa all’orecchio diqualcuno
instinctus: um agg incitato
instinctus: -u¯s sm impulso, ispirazione
instinguo: stimolare
instı˘tor: -o¯ris sm commerciante,bottegaio, venditore ambulante
institu˘o: educare ◊ instituerearborem piantare un albero,instituere iter intraprendereun viaggio, dilectum institueinspectio18Titolore ordinare la leva (militare), duplicemaciem instituere disporrel’esercito su due file, sermoneminstituere intavolare un discorso
institutio: -o¯nis sf disposizione,educazione, trattato, metodo,insegnamento
institutum: -i sn proposito, regola,insegnamento, scopo, principio◊ instituto meo secondo lamia abitudine, alicuius institutumsequi osservare le regolestabilite da qualcuno, institutamassime
insto: incalzare◊ instare vestigiis alicuiuscamminare sulle tracce diqualcuno, me instante su miaistanza, instare hosti serrare dapresso il nemico, quod nunc instatciò che ora è urgente
instructio: -o¯nis sf costruzione,istruzione, disposizione
instructus: colto
instrumentum: -i sn attrezzatura,strumento, atti, documenti, corredo,bagaglio, ornamento, arnese◊ instrumentum hibernorumequipaggiamento dei quartieriinvernali, instrumentumimperii archivio pubblico
instru˘ o: procurare◊ instruere aliquem pecuniafornire qualcuno di denaro,convivium instruere allestireun banchetto, causam(litem) instruere istruire unacausa
insuavis: e agg spiacevole
insuesco: abituare
insuetus: insolito
insu˘ la: -ae sf isola
insulsus: scipito
insulto: schernire ◊morte alicuius insultare gioireper la morte di qualcuno
insum: esistere
insumo: render debole ◊ insumereoperam in (con l’abl ) dedicarele proprie cure a
insu˘ o: ricamare
insu˘per avv e prep sopra: oltre aciò, inoltre
insu˘per18insuperabı˘lis: che non si può valicare, inaccessibile
insurgo: salire ◊ insurgere paulatimdiventar forte a poco a poco,iugum insurgere scalare unmonte, insurgite remis! forzacoi remi!intabesco, is, tabu˘ i, e˘re v intr sciogliersi,tormentarsi
intactus: libero da(con l’abl ) ◊ nihil intactumnulla d’intentato
intectus: schietto
inte˘ger: imparziale ◊re integra prima che la situazionesi mettesse male (o a cosenon ancora incominciate), integervitae dalla condotta irreprensibile,integer aevi nel fioredegli anni, integrum dare darepiena libertà, ab integro nuovamente
inte˘go: e˘re v trricoprire
integre¯ avv con purezza: onestamente
integrı˘tas: -a¯tis sf integrità, pienezza
inte˘gro: ricominciare◊ flumina integrantmare i fiumi alimentano il mare
integumentum: -i sn rivestimento,velo, scudo
intellectus: -u¯s sm percezione, discernimento,concetto, idea, intelletto,intelligenza, possibilitàdi comprendere o di esserecompreso
intellegentia: -ae sf conoscenza,intelletto, idea, competenza,abilità
intelle˘go: giudicare ◊ non multum in aliquare intellegere non intendersimolto di qualcosa, ex quo intellegiturut da ciò si capiscecome
intemeratus: incorrotto
intemperans: -a¯ntis agg intemperante,eccessivo
intemperantia: -ae sf intemperanza,eccesso ◊ intemperantiacaeli la mutabilità del tempo
intemperies: -e¯i sf intemperie, incostanza,intemperanza, incontinenza,tracotanza
insuperabı˘lis18intempestive¯ avv in maniera inopportuna: a sproposito
intempestus: malsano ◊ nocte intempestain piena notte
intendo: rafforzare ◊ intendereanimum alicui rei rivolgere lamente a qualcosa, intendere litemalicui intentare a qualcunoun processo, intendere officiamostrarsi molto diligente, intentusintento
intentio: -o¯nis sf tensione, volontà,accusa, attenzione, sforzo,elevazione
intento: rivolgere ◊ crimeninvicem intentare accusarsi avicenda, intentare manus ad sideralevar le mani alle stelle
intentus: zelante
intepesco: e˘re v intr divenirtiepido
: inter prep (con l’acc) e avv inmezzo, durante, tra, entro, l’unl’altro, a vicenda, frattanto ◊ internos tra noi (in confidenza),inter paucos in modo particolare,inter moras nel frattempo
intercalaris: che è intercalato
intercalarius: intercalare
interca˘lo: rimandare
intercapedo: -ı˘nis sf interruzione,tregua
intercedo: averluogo ◊ intercedere pro aliquomagnam pecuniam fare da garanteper qualcuno di una grossasomma di denaro
intercessor: -o¯ris sm chi si oppone,mediatore
intercı˘do: cadere indisuso ◊ intercidere memoria¯sfuggire dalla memoria
intercı˘do: spezzare ◊ verba interciderenon lasciar finire di parlare
intercı˘pı˘o: portar via ◊ veneno interciperesopprimere con il veleno
intercludo: separare ◊ intercluderealiquem reditu tagliarea qualcuno la via del ritorno
intercludo18intercurro: interporsi
interdico: comandare◊ sacrificiis interdicereescludere dai riti divini
interdictum: -i sn interdetto, proibizione,divieto, decreto ingiuntivo
: intere˘a¯ avv nel frattempo
intere˘o: consumarsi
interf ı˘cı˘o: interrompere
interflu˘ o: e˘re vintr e tr scorrere tra
interiace˘o: estendersi
interı˘cı˘o: intromettere ◊ mediocri interiectospatio a poca distanza,interiectus passato, interposto,interiecto anno passato un anno,un anno dopo
inte˘rim avv nel frattempo: talvolta
interimo: abolire
interior: (o inte˘rı˘u˘s) -o¯ris agg(comp di inter) interiore, piùintimo, interno, più nascosto ◊interiores le popolazioni dell’interno,interiora le interiora(o l’interno)
interı˘tus: -u¯s sm distruzione, morte,rovina
interlabor: percorrere
interlı˘no: falsificare
interlo˘quor: interrompere
interluce˘o: distinguersi
interlu˘o: bagnare attraversando
intermenstruus: um agg che ètra due mesi ◊ intermenstruum(sn) novilunio
intermı˘co: risplendere aintermittenza
interminatus: senza limiti
intermı˘nor: vietare◊ interminatus proibito
intermı˘nus: interminabile
intercurro18intermisce˘o: e¯re v tr mescolare
intermissio: -o¯nis sf interruzione◊ sine ulla intermissione dicontinuo
intermitto: cessare ◊ intermissalibertas libertà soppressa,biduo intermisso trascorsidue giorni
intermo˘rı˘or: svenire
interne˘cı˘o: -o¯nis sf uccisione,sterminio
internecivus: che porta alla distruzione
internosco: e˘re vtr riconoscere
internuntius: -ı˘i sm messaggero,parlamentare
internus: um agg interno ◊ interna(sn pl) gli affari internidello Stato, mare internum ilMediterraneo
inte˘ro: stemperare
interpate˘o: e¯re v intr estendersitra
interpellatio: -o¯nis sf obiezione,disturbo
interpello: importunare ◊interpellante populo mentre ilpopolo protesta
interpo˘lo: guastare
interpo¯no: alterare ◊ se interponerein pacificationem interporsiper favorire una pacificazione,bidui mora¯ interposita¯dopo un indugio di due giorni
interpres: -pre˘tis sm e sf negoziatore,interprete
interpretatio: -o¯nis sf interpretazione,dichiarazione, giudizio
interpre˘tor: capire ◊ bene dictamale interpretari male interpretarei buoni consigli
interpungo: marcarecon una pausa
interquiesco: interrompersi
interregnum: -i sn interregno
interrı˘tus: imperterrito
interro˘go: esaminareinterro˘go18◊ interrogare sententias chiedereil parere, aliquem lege interrogarechiamare in giudizioqualcuno, interrogandi casus ilcaso genitivo, interrogata domande
interrumpo: spezzare ◊voces interruptae parole spezzate(o di un moribondo)
intersaepio: precludere
interscindo: dividerea metà
interse˘ro: interporre ◊causam interserere (con l’inf )addurre il pretesto che
interse˘ro: e˘re v trseminare in mezzo
intersum: interessare◊ interest omniumnostrum interessa a tutti noi,foederi feriendo interesseprendere parte alla firma di untrattato, nihil interest non importanulla
intertrimentum: -i sn diminuzione,danno
intervallum: -i sn distanza, pausa,intervallo, differenza, tregua
intervenio: intervenire ◊interveniente monte essendocidi mezzo un monte, intervenirealicui discenti intervenirenell’istruzione di qualcuno,nocte interveniente al calardella notte
interventus: -u¯s sm arrivo, intervento◊ nullo malorum interventuin totale assenza di mali
interverto: carpire ◊ interverterealiquem aliqua re privare qualcunodi qualcosa
interviso: dareun’occhiata
intestabı˘lis: e agg che non puòtestimoniare, infame
intestabı˘lis: e agg castrato
intestatus: um agg che non hafatto testamento
intestinum: -i sn intestino
intestinus: domestico◊ bellum intestinumguerra civile
intexo: unire ◊ intexerealiquem introdurre qualcunocome interlocutore
interrumpo19intı˘mo: annunciare
intime¯ avv intimamente: all’interno
intimus: um agg (sup di inter)intimo ◊ disputatio intima ilpunto della questione, intimusalicui molto caro a qualcuno
intingo: bagnare
intolerabı˘lis: intollerabile
intolerans: -a¯ntis agg intollerante,intollerabile
into˘no: proferire
intonsus: incolto
intorque˘o: ripiegare◊ intortos extendere mores correggerele male abitudini
: intra avv e prep (con l’acc) dentro,entro, tra ◊ intra sextummensem entro sei mesi, intramodum al di qua della misura,intra parietes in casa (propria)
intractabı˘lis: invincibile
intractatus: indomito
intraho: e˘re vtr trascinare
intremisco: temere
intrepı˘dus: tranquillo
intrı¯tus: fresco
: intro¯ avv (moto a luogo) dentro
intro: assalire
introduco: ammettere
introe˘o: ı¯re vintr e tr entrare
introı˘tus: -u¯s sm entrata, inizio,ingresso, esordio
intromitto: introdurre
introrsum avv dentro: internamente
introspı˘cı˘o: scrutare afondo ◊ introspicere in mentemsuam fare l’esame di coscienza
intue˘or: ammirare
intumesco: gonfiarsi (d’ira),insuperbire
intumesco19inturbı˘dus: um agg privo diturbamenti
intus avv dentro: all’interno
intutus: um agg indifeso
inultus: sicuro
inumbro: ombreggiare
inundo: traboccare
inungo: medicare
inurbanus: incivile
inuro: marchiare ◊inurere alicui notam turpitudinisetichettare qualcuno comeinfame
inusitatus: insolito
inutı˘lis: nocivo
invado: invadere ◊ aliquid invaderemagnum intraprendereun’impresa importante, invadereconsulatum diventar consoleillegalmente
invalesco: prevalere
invalı˘dus: senza valore
inve˘ho: far entrare ◊invehi in aliquem attaccarequalcuno
invenio: procacciarsi
inventio: -o¯nis sf scoperta, invenzione,inventiva
inventor: -o¯ris sm inventore, autore
invenustus: sfortunatoin amore
inverecundus: sfrontato
invergo: versarsopra
inverto: rivolgere ◊ inversimores costumi corrotti
investı¯go: a¯re v trcercare accuratamente
inveterasco: e˘re vintr invecchiare ◊ inveteravit(anche con ut) ha preso piede, èinvalso l’uso
invete˘ro: a¯re v trfar invecchiare
invı˘cem avv a vicenda: apropria volta
inturbı˘dus19invictus: indomito
invide˘o: e¯re v intre tr nutrire ostilità, gettare ilmalocchio, rifiutare, negare, invidiare
invidia: -ae sf malanimo, invidia,ostilità, impopolarità, avversione,sospetto
invidiosus: sospetto
invı˘dus: sfavorevole
invigı˘lo: vigilare
inviolatus: incolume
inviso: vedere
invisus: nuovo
invisus: invidioso
invitamentum: -i sn invito, allettamento
invitatio: -o¯nis sf invito
invito: ospitare
invı¯tus: di malavoglia ◊ me invito miomalgrado
invı˘us: impraticabile ◊ invium (sn) luogoinaccessibile
invo˘co: chiamare
involo: portar via
involu¯crum: -i sn copertura, involucro
involvo: e˘re vtr avvolgere
: io inter evviva!, ah!iocor, aris, atus sum, a¯ri v intr etr dep scherzare, dire per gioco,celiare
iocosus: allegro
iocularis: e agg scherzoso
iocus: -i sm scherzo, gioco, svago,passatempo
ipse: diper sé, appunto, precisamente ◊ipso tempore proprio a queltempo, valvae se ipsae aperueruntle porte si spalancarono dasole
ira: -ae sf ira, violenza ◊ sine iraet studio imparzialmente, conanimo sereno
iracundia: -ae sf irascibilità
iracundus: furente
iracundus19irascor: smaniare
iratus: um agg adirato
irradio: rischiarare
irrationalis: empirico
: irrationalı˘ter avv irragionevolmente
irregibı˘lis: smodato
: irreligiose¯ avv con empietà
irremeabı˘lis: fatale
irremediabı˘lis: e agg irrimediabile
irrepo: penetrare
irretio: ammaliare
irreve˘rens: -e¯ntis agg irriverente,irriguardoso
irreverentia: -ae sf irriverenza,indifferenza
irrevocabı˘lis: che non può tirarsi indietro
irride˘o: deridere
irrı˘go: innaffiare
irrı˘gu˘us: cheirriga ◊ irriguus somnus sonnoristoratore
irrisio: -o¯nis sf derisione, scherno,dileggio
irrisus: -u¯s sm beffa
irritamen: -ı˘nis sn incitamento,stimolo
irritatio: -o¯nis sf irritazione, incitamento,impulso
irrito: spronare◊ sibi simultates irritare attirarsiinimicizie, voluptatem irritareaccendere il desiderio
: irrito¯ avv invano
irritatus: arrabbiato
irrı˘tus: sventurato ◊ irritum(sn) il nulla
irro˘ go: infliggere
irroro: stillare
irrubesco: e˘re v intr diventarrosso
irrumpo: assalire ◊ irrumpere legemtrasgredire la legge
irru˘ o: precipitarsi
irascor19irruptio: -o¯nis sf irruzione, assalto
is: tale ◊ in eo est ut si staper, ad id fin qui, in id per questo
iste: codesto
: ita avv così, in tal modo, davvero,tale, tanto ◊ ita
:
:
: ut
:
:
: così
:
:
: come
:
:
: ,ita
:
:
: cum
:
:
: in quanto
:
:
: che
:
:
: , ita
:
:
: si
:
:
: purché, a pattoche
item avv ugualmente: così,parimenti
iter: mezzo ◊magnis itineribus a marce forzate
ite˘ro: a¯re v tr ripetere◊ iterare agrum arare ilcampo per la seconda volta
ite˘rum avv di nuovo: per la secondavolta ◊ semel aut iterumuna volta o due
: itı˘dem avv ugualmente
itus: -u¯s sm andata ◊ pro itu et redituandata e ritorno
iuba: -ae sf criniera, chioma
iubar: raggio◊ iubare exorto al sorger delsole
iube˘o: decretare
iubı˘lo: farschiamazzo
iucundı˘tas: -a¯tis sf allegria, affabilità
iucundus: caro
iudex: -ı˘cis sm giudice
iudicatio: -o¯nis sf azione giudiziaria,giudizio
iudicatum: -i sn cosa giudicata,sentenza
iudicium: -ı˘i sn giudizio, procedimentogiudiziario, sentenza,opinione, carica, convinzione ◊iudicium hereditatis processoper ragioni d’eredità, iudiciumfacere de aliqua re prendereuna decisione riguardo a qualcosa,omnium iudicio a giudiziodi tutti, iudicium supremumultime volontà
iudı˘co: ritenere ◊ aliquam multamiudicare proporre una pena, utego iudico a mio avviso
iugalis: coniugale ◊ iugalis (sm o f ) coniuge
iuge˘rum: -i sn iugero
iugis: continuo
iugis19iugo: congiungere
iugu˘lo: annichilire
iugu˘lum: -i sn gola, collo
iugum: -i sn giogo, legame coniugale,monte, bilancia
iumentum: -i sn animale da tiro,giumento, carro
iunctura: -ae sf unione, legamedi parentela
iungo: aggiogare ◊ iunctaverba parole composte
iuramentum: -i sn giuramento
iurgium: -ı˘i sn disputa, diverbio ◊aliquem iurgio lacessere provocarequalcuno alla lite
iurgo: redarguire
iurisdictio: -o¯nis sf amministrazionedella giustizia
iuro (o iuror dep): a¯re v tr giurare ◊ iurare alicuigiurare fedeltà a qualcuno, iurantiaverba formula del giuramento
ius: sugo
ius: autorità,facoltà, permesso ◊ ius dicererendere giustizia, optimoiure esse godere della pienezzadei diritti, suo iure a buon diritto
iusiurandum: iurisiurandi sngiuramento
iussum: -i sn ordine, legge
iusta: -orum sn pl il dovuto, doveri,esigenze, esequie ◊ iustafunebria riti funebri
iustif ı˘co: a¯re v trtrattare giustamente
iustitia: -ae sf giustizia
iustitium: -ı˘i sn sospensione dellagiustizia, cessazione temporaneadegli affari pubblici
iustus: regolare◊ iusta victoria vittoria totale,iusta forma bellezza esemplare
iuvenalis: e agg giovanile
iuvenilis: e agg giovanile
iuve˘nis: is agg giovane
iuve˘nis: fanciulla
iuventa: -ae sf giovinezza
iuventus: -u¯ tis sf gioventù
iuvo: farpiacere ◊ alicuius opibus iuvariricevere giovamento da qualcuno,iuvat è cosa buona, iuvantiaverba parole lusinghiere
: iuxta avv e prep (con l’acc) accanto,ugualmente, subito dopo,presso, secondo
iugo19labans: -a¯ntis agg vacillante, barcollante,incerto
laba˘rum: -i sn labaro, stendardoimperiale
labea: -ae sf labbro
labefacio: danneggiare
labefacto: abbattere
labellum: -i sn piccolo labbro, lavello,tinozza
labes: -is sf crollo, rovina, sventura,pestilenza, flagello, infamia,disonore, onta ◊ alicui labeminferre coprire qualcuno di ignominia
labia: -ae sf labbro
labium: -ı˘i sn (di solito labia pl)labbro, orlo, riva
labo: esitare
labor: sbagliare ◊ proclivi labicadere in rovina, labi facultatibusperdere i propri beni
labor: -o¯ ris sm lavoro, sforzo,operosità, fatica, pena, impresa,disgrazia ◊ labores solis (o lunae)eclissi di sole (o di luna),labor est costa fatica
laboriose¯ avv laboriosamente: faticosamente
laboriosus: difficile
laboro: essere in difficoltà, essere inpericolo, soffrire ◊ laborare exaere alieno essere oppresso daidebiti, utero laborare aver ledoglie, laborare annona¯ mancaredi viveri
labrum: -i sn labbro, orlo
labrum: -i sn vasca, catino, tinozza
lac: lactis sn latte ◊ lac venenisucco velenoso
lacer: straziato
laceratio: -o¯nis sf lacerazione,strazio
lacerna: -ae sf mantello
lace˘ro: dissipare ◊ lacerarediem perder tempo
lacerta: -ae sf lucertola
lacertus: -i sm braccio, muscolo,vigore
lacesso: ivi (o -ı˘i), itum, e˘re vlacesso19tr provocare, irritare, stuzzicare,aggredire
lacinia: -ae sf lembo, orlo
lacrı˘ma: -ae sf lacrima
lacrı˘mo: piangere
lacrimosus: funesto
lactens: -e¯ntis agg candido
lactes: -ium sf pl trippa, budella
lacteus: puro
lacto: a¯re v tr e intrpoppare
lactuca: -ae sf lattuga
lacuna: -ae sf fossa, cavità, pozza,vuoto, mancanza
lacu¯nar: -a¯ris sn soffitto a cassettoni
lacuno: ornare a reticolo
lacunosus: um agg cavo
lacus: -u¯s sm lago, cisterna, bacino,cavità
laedo: insultare ◊ reslaesa avversità, haec me nonlaedunt queste cose non mi toccano
laesio: -o¯nis sf offesa, lesione,danno
laete¯ avv lietamente: con gioia
laetif ı˘co: render fecondo
laetitia: -ae sf letizia, allegria,bellezza, fertilità
laetor: festeggiare
laetus: pingue
: laevum avv a sinistra
laevus: propizio◊ laevam petere volgere asinistra, o ego laevus! scioccoche sono!laga˘num, -i sn frittella, focaccia
lagoena: -ae sf brocca, bottiglia
laicus: non consacrato
lallum: -i sn ninna nanna
lambo: leccare
lamella: -ae sf lamina
lamentatio: -o¯nis sf lamento, gemito
lamentor: deplorare
lamentum: -i sn lamento, gemito
lamı˘na: -ae sf lamina, piastra,moneta, lama
lacinia19lampas: -a˘dis sf lampada, fiaccola,luce, giorno ◊ nona lampadeal nono giorno
lana: -ae sf lana, stoffa, abito,piuma
lanatus: um agg lanoso
lancea: -ae sf lancia
lancı˘no: sbranare
laneus: di lana
langue˘ o: esser malinconico ◊ languensvox voce monotona
languesco: ammalarsi
languide¯ avv languidamente: fiaccamente
languı˘dus: inerte ◊ languidusvino prostrato dall’ubriachezza,languida quies dolce riposo
languor: -o¯ris sm fiacchezza, languore,pigrizia, malattia, svogliatezza◊ languor fauciumraucedine, mal di gola, in languoremincidere cader malato
laniatio: -o¯nis sf lacerazione,strazio
laniatus: -u¯s sm lacerazione, strazio,scempio
laniena: -ae sf macelleria, macello,operazione chirurgica
lanifı˘cus: um agg che lavora otesse la lana
lanige˘r: coperto di lana
lanio: sbranare
lanio: -o¯nis sm macellaio
lanista: -ae sm lanista, maestro digladiatori
lanius: -ı˘i sm macellaio
lanosus: um agg lanoso
lanterna: -ae sf lanterna, lampada
lanugo: -ı˘nis sf lanugine, peluria,lana
lanx: bilancia
lapidarius: che riguarda la pietra
lapidatio: -o¯nis sf sassaiola, loscagliar pietre, lapidazione ◊lapidatio grandinis grandinata
lapide˘us: duro
lapı˘do: lapidare
lapidosus: durocome pietra
lapillus: -i sm sassolino, pietrapreziosa, gemma
lapis: -ı˘dis sm pietra, sasso, pietramiliare, lapide, palco del bandilapis19tore, statua di pietra o di marmo◊ ad quintum lapidem a cinquemiglia da Roma
lapsus: -u¯s sm scivolata, caduta,frana, svista, sbaglio
laqueare: -a¯ris sn soffitto a cassettoni
laqueus: -i sm laccio, cappio, tranello,insidia
lardum: -i sn lardo
large¯ avv largamente: con abbondanza
largior: concedere
largı˘tas: -a¯tis sf larghezza, generosità
: largı˘ter avv generosamente
largitio: -o¯nis sf elargizione, donazione,concessione, corruzione
largı¯tor: -o¯ris sm donatore, corruttore
largus: generoso ◊ vino largioreuti bere vino in abbondanza
larva: -ae sf larva, fantasma, mascherateatrale
lascive¯ avv lascivamente: sguaiatamente
lascivia: -ae sf allegria, lascivia,sfrenatezza, dissolutezza
lascivus: osceno
lassitudo: -ı˘nis sf fatica, sfinimento,stanchezza
lassus: spossato◊ lasso papavera collo i papaveridallo stelo ricurvo
late¯ avv largamente: estesamente
late˘bra: -ae sf nascondiglio, rifugio,recesso ◊ in latebra tabellaenel segreto dell’urna
latens: -e¯ntis agg nascosto, segreto
late˘o: sfuggirea (con l’acc) ◊ bene qui latuitbene vixit chi ha saputo tenersibene in disparte ha condottouna vita felice
later: -e˘ris sm mattone
latericius: umagg fatto di mattoni
latex: -ı˘cis sm liquido
latibu˘lum: -i sn nascondiglio, rifugio,tana
laticlavius: provvisto di una fasciadi porpora
latifundium: -ı˘i sn latifondo
latio: -o¯nis sf il portare, proposta,diritto di voto
latı˘to: a¯re v intrstar nascosto
lapsus20latitudo: -ı˘nis sf larghezza, vastità,estensione
latratus: -u¯s sm latrato
latrina: -ae sf latrina
latro: farschiamazzo
latro: -o¯nis sm mercenario, brigante,bandito
latrocinium: -ı˘i sn servizio militare(mercenario), brigantaggio,scorreria
latrocı˘nor: derubare
latus: vasto ◊ latus ab umeris dallespalle larghe
latus: -e˘ris sn lato, fianco, polmoni,vigore, corpo ◊ lateris dolorpleurite, latere aperto sul fiancodestro
laudabı˘lis: e agg lodevole
laudatio: -o¯nis sf lode, elogio,orazione funebre, testimonianzaa favore
laudatus: um agg lodato
laudo: tessere l’elogio funebre,testimoniare a favore
laurea: -ae sf alloro, corona d’alloro
laureatus: um agg coronatod’alloro
laureus: um agg d’alloro
laurus: -i sf alloro, lauro, coronad’alloro
laus: impresa gloriosa ◊ laudes etculpae pregi e difetti
laute¯ avv lautamente: egregiamente
lautus: raffinato
lavacrum: -i sn bagno, stanza dabagno
lavatio: -o¯nis sf bagno, stanza dabagno, lavatura
lavo: fare ilbagno
laxamentum: -i sn allargamento,rallentamento, indulgenza, sosta,tregua, riposo
laxatus: rilassato
laxe¯ avv ampiamente: liberamente
laxı˘tas: -a¯tis sf larghezza, estensione
laxo: diminuire
laxus: allentato ◊ annolaxus20na laxior frumento più a buonmercato, laxa¯ habena¯ a brigliasciolta
lea: -ae sf leonessa
leaena: -ae sf leonessa
lebes: -e¯tis sm bacinella, catino,pentola
lectica: -ae sf lettiga
lectio: -o¯nis sf raccolta, lettura ◊senatus lectio scelta (elezione)dei senatori da parte dei censori
lector: -o¯ris sm lettore
lectu˘lus: -i sm divano, lettuccio
lectus: eccellente
lectus: -i sm letto, triclinio, divano,bara ◊ lectus iugalis talamonuziale
legalis: conforme alla legge
legatarius: um agg impostoper testamento
legatio: -o¯nis sf ambasceria, missione,ambasciata, legazione
legatum: -i sn lascito, legato
legatus: -i sm ambasciatore, messo,legato
legio: -o¯nis sf legione
legionarius: della legione
legitı˘me¯ avv legalmente: legittimamente
legitı˘mus: perfetto ◊legitima vox pronuncia esatta
lego: lasciareper testamento
lego: far lezione ◊ legere in patresnominare senatore, legere vestigiaalicuius seguire le tracce diqualcuno, sacra legere depredarei templi, fila legere tesserei giorni della vita (detto delleParche), sermonem alicuius legereascoltare qualcuno
legumen: -ı˘nis sn legume
lembus: -i sm barca, battello
lemma: -a˘ tis sn argomento, epigramma,racconto
lemniscus: -i sm nastro ornamentaledi corone
lemu˘res: -um sm pl spettri
lena: -ae sf mezzana, seduttrice
lenimentum: -i sn lenitivo, conforto
lenio: calmarsi◊ vulnera lenire medicare leferite
lenis: clemente ◊ lenis gradus passotardo, leni igni a fuoco lento
lea20lenı˘tas: -a¯tis sf calma, dolcezza,mitezza, lentezza
lenı˘ter avv dolcemente: lentamente
lenitudo: -ı˘nis sf dolcezza
leno: -o¯nis sm mezzano, intermediario,mercante di schiave
lenocinium: -ı˘i sn lenocinio, lusinga,allettamento, ornamento
lenocı˘nor: aiutare
lente¯ avv lentamente: pazientemente
lentus: resistente ◊lentus abesto resta assente alungo
leo: -o¯nis sm leone
lepı˘de¯ avv ottimamente: garbatamente
lepı˘dus: faceto
lepos: -o¯ris sm grazia, amabilità,giovialità, brio, gradevolezza,spirito
lepra: -ae sf lebbra
leprosus: putrido
lepus: -o˘ris sm lepre
: letale¯ avv mortalmente
letalis: letale
lethargia: -ae sf letargo
letife˘r: letale
leto: a¯re v tr uccidere
letum: -i sn morte, annientamento
levamen: -ı˘nis sn sollievo
levatio: -o¯nis sf sollievo, elevazione,attenuazione
levatus: levigato
levigatio: -o¯nis sf levigatezza, pulizia
levı˘go: render liscio
levis: delicato
levis: ingannatore
levı˘tas: -a¯tis sf levigatezza
levı˘tas: -a¯tis sf leggerezza, volubilità,frivolezza
: levı˘ter avv leggermente
levo: limare
levo: indebolire◊ levare tributum riscuoterelevo20un tributo, ictum levare parare ilcolpo, levari alicuius luctu rallegrarsidelle sventure altrui
lex: patto ◊ ex lege secondola legge, in base ai precettigiuridici
libamentum: -i sn primizia, saggio,offerta sacra
libatio: -o¯nis sf libagione, sacrificio,offerta
libella: -ae sf monetina, livella
libellus: -i sm libriccino, opuscolo,diario, taccuino, registro ◊libellum subicere sottoporre(presentare) una supplica o unapetizione, libellos dispergeredivulgare gli inviti per unospettacolo
libens: -e¯ntis agg volenteroso, felice,ben disposto
libente˘r avv volentieri: di buongrado
liber: vuoto ◊ liberi figli, nipoti,libera vestis toga virile, liberacustodia arresti domiciliari,libero corde a cuore aperto
liber: decreto
liberalis: nobiled’animo, generoso ◊ liberalisformae di nobili sembianze
liberalı˘tas: -a¯tis sf liberalità, generosità,donazione
liberalı˘ter avv con larghezza: benignamente
liberatio: -o¯nis sf liberazione, pagamento◊ liberatio culpae assoluzione(in tribunale)
libere¯ avv da uomo libero: francamente
libe˘ro: assolvere
liberta: -ae sf liberta (schiava affrancata)
libertas: -a¯tis sf libertà, autonomia,permesso, licenza, schiettezza◊ libertas ingenii indipendenzadi carattere
libertus: -i sm liberto (schiavo affrancato)
libet: aggrada ◊ ut libet cometi (vi) piace
libidinose¯ avv arbitrariamente: sfrenatamente
libidinosus: sfacciato
libido: -ı˘nis sf piacere, desiderio,licenza, lussuria, dissolutezza ◊libido est (con l’inf ) ho piaceredi, libido iudicum arbitrio (decisionearbitraria) dei giudici, exlibidine per capriccio
lex20libı˘ta: -orum sn pl voglie, capricci,brutalità
libo: danneggiare
libra: -ae sf libbra, bilancia, livella◊ sine libra et tabulis senzaformalità legali
libramentum: -i sn piano, superficieorizzontale, equilibrio, peso◊ recto libramento in linearetta, in equilibrio
libratus: scagliato
libro: librare
libum: -i sn focaccia
licente˘r avv sfrenatamente: licenziosamente
licentia: -ae sf licenza, libertà, arbitrio,indisciplina
licentiosus: indisciplinato
lice˘o: offrire
lice˘or: e¯ri v intre tr dep fare un’offerta in un’asta,comprare all’asta
licet: e¯re vintr impers è permesso, si può,è lecito; anche con valore dicong (con l’ind o il congiunt):benché, quantunque ◊ omnia licetconcurrant sebbene tuttoconcorra, quamvis licet perquanto
licitatio: -o¯nis sf vendita all’asta,offerta in un’asta
licı˘tus: consentito
licium: -ı˘i sn filo
lictor: -o¯ris sm littore
lien: -e¯nis sn milza
ligamen: -ı˘nis sn legame, fascia,laccio
ligatura: -ae sf fasciatura, legame
lignum: -i sn legno, legname ◊mobile lignum burattino, marionetta
ligo: unire
ligu˘la (o lingu˘la): -ae sf linguetta,ago della bilancia, cucchiaino,cucchiaio
ligurrio: ivi (o -ı˘i), itum, ı¯rev tr assaggiare, leccare, piluccare
lilium: -ı˘i sn giglio
lima: -ae sf lima
limatus: raffinato
limax: -a¯cis sm e sf lumaca
limbus: -i sm lembo, orlo, fregio,cintura
limbus20limen: -ı˘nis sn soglia, confine, dimora,◊ limine pelli esser buttatofuori di casa, limine contineriesser confinato in casa
limes: -ı˘tis sm limite, confine,frontiera, stradalimo¯ avv di traverso
limo: ricercare
limosus: um agg fangoso
limus: -i sm limo, fango, mota,sporcizia
linea: -ae sf filo di lino, corda, linea,disegno, traguardo ◊ ultimalinea la morte
lineamentum: -i sn linea, tracciato,lineamento
linearis: e agg lineare
lingo: e˘re v trleccare
lingua: -ae sf lingua, linguaggio,discorso, maldicenza
linimentum: -ıi sn unguento
lino: ricoprire
linquo: abbandonare◊ me linquit animus misento mancare
linter: -tris sf barca, mastello
linteus: um agg fatto di lino ◊linteum (sn) panno di lino
linum: -i sn lino, filo, tessuto, rete,vela ◊ linum incidere aprireuna lettera
lippus: um agg cisposo
liquefacio: indebolire
lique˘o: esser chiaro
liquı˘dus: sereno
liquor: -o¯ris sm liquido, fluido, liquidità,mare
liro: graffiare
lis: processo ◊ litemdare risolvere una controversia,litem orare presentare (o perorare)una causa
litigiosus: contrastato
litı˘go: avere unacausa giudiziaria
lito: avere faustipresagi
litte˘ra: -ae sf lettera dell’alfabeto,calligrafia, epitaffio, iscrizione◊ litterae scritti, lettere, missive,letteratura, scienza
litterarius: um agg relativo alleggere e allo scrivere ◊ litteralimen206 rius magister maestro elementare
litteratus: um agg con un’iscrizione,colto, istruito, che saleggere e scrivere
litura: -ae sf spalmatura, cancellazione,solco, ruga, chiazza
litus: -o˘ris sn lido, costa
litu˘us: -i sm lituo (bastone degliaùguri o tromba di guerra)
live˘o: essere invidioso
livı˘dus: invidioso
livor: -o¯ris sm color livido, ecchimosi,livore, invidia
lixa: -ae sm cuoco, vivandiere
localis: e agg del luogo
locarium: -ı˘i sn affitto
locatio: -o¯nis sf disposizione, ordine,affitto, appalto
loco: maritare ◊ se ad gladium locaremettere a disposizione lapropria spada
locu˘ples: -e¯tis agg ricco, agiato,facoltoso, abbondante, attendibile
locuple¯to: provvederedi
locus: -i sm luogo, località, ordine,posto, posizione, pretesto,argomento ◊ postea loci in seguito,ad locum subito, locumdare far posto, cedere il posto,loca tacentia l’Averno
locutio: -o¯nis sf il parlare, espressione,dizione, pronuncia
lodix: -ı˘cis sf coperta
logı˘cus: um agg logico
logos (o logus): -i sm parola, narrazione,motto arguto
longe¯ avv lontano: a lungo◊ ne longius abeam per non divagaretroppo
longinquı˘tas: -a¯tis sf lunghezza,distanza
longinquus: distante
longitudo: -ı˘nis sf lunghezza, durata
longus: lontano ◊ post longum dopomolto tempo, longus morbusmalattia cronica, ne longumfiat per tagliar corto
loquax: -a¯cis agg loquace, ciarliero
loquor: raccontare◊ loquuntur si dice che
lorı¯ca: -ae sf corazza
lorum: -i sn cinghia, briglia
lubrı˘cus: scorrevole
lubrı˘cus20luce˘o: far brillare◊ lucet (impers) si fa giorno
lucerna: -ae sf lucerna
lucı˘dus a: splendente
lucife˘r: fe˘rumagg portatoredi luce; Lucife˘r, -i sm giorno ◊Lucifer omnis tutti i giorni
lucror: a¯ri v trdep guadagnare
lucrum: -i sn guadagno, interesse,avidità
luctuosus: funesto
luctus: -u¯s sm lutto, dolore, compianto,cordoglio
lucubratio: -o¯nis sf veglia, lavoronotturno
lucu˘bro: a¯re v intre tr lavorare di notte
luculentus: vistoso
lucus: -i sm bosco sacro
ludibrı˘um: -ı˘i sn scherno, derisione,zimbello
ludius: -ı˘i sm attore, commediante,istrione
ludo: illudere◊ operam ludere buttar via iltempo, otium ludere passare iltempo a divertirsi
ludus: -i sm gioco, svago, spettacolo,scherzo, scuola ◊ luduslitterarius scuola elementare
lues: -is sf fusione, liquefazione,contagio, flagello
luge˘o: addolorarsi
lugu˘bris: e agg funebre
lumbus: -i sm lombo, fianco, genitali
lumen: -ı˘nis sn luce, lampada,occhio, vista, gloria
lumı˘no: a¯re v tr illuminare
luna: -ae sf luna, notte
luo: e˘re v tr lavare
lu˘ o: espiare
lupana: -ae sf prostituta
lupanar: -a¯ris sn postribolo
lupus: -i sm lupo
lurco: -o¯nis sm ghiottone
lurı˘dus: livido
luror: -o¯ris sm lividezza, pallore
luscinia: -ae sf usignolo
lusciosus: um agg miope
lustro: passare in rassegna
lustrum: -i sn acquitrino
lustrum: -i sn purificazione
lusus: -u¯s sm gioco, scherzo
luce˘o20luteus: um agg giallo
luteus: um agg fangoso
lutum: -i sn il colore giallo
lutum: -i sn fango, argilla
lux: vita
luxuria: -ae sf abbondanza, lusso,sfarzo, vizio
luxuriosus: lussurioso
luxus: -u¯s sm eccesso, lusso, magnificenza,sfarzo
lychnus: -i sm lampada
lympha: -ae sf acqua
lymphatı˘cus: smanioso
lynx: lyncı˘s sm e sf lince
lyra: -ae sf lira
macellum: -i sn mercato di generialimentari, provviste acquistateal mercato
mace˘o: e¯re v intr essere magro
macer: consunto
: maceratio -o¯nis sf macerazione,putrefazione, decomposizione
maceria: -ae sf muro, muraglia
mace˘ro: indebolire
machaera: -ae sf spada
machı˘na: -ae sf macchina, congegno,insidia, macchinazione,macchina da guerra
machinarius: um agg relativoalla macchina
machinator: -o¯ris sm meccanico,ingegnere, chi fabbrica le macchine,chi ordisce trame o misfatti
machı˘nor: tramare
macies: -e¯i sf magrezza
macilentus: macilento
macresco: deperire
mactatio: -o¯nis sf sacrificio
mactator: -o¯ris sm uccisore
: macte inter bene!, evviva! ◊ mactevirtute! bravo!macto, as, avi, atum, a¯re v tr sacrificare,colpire, punire, uccidere,onorare, placare (con unsacrificio)
mactus: onorato;vedi anche macte
macu˘ la: -ae sf macchia, vergogna
macu˘ la20macu˘ lo: disonorare
maculosus: disonorato
madefacio: inzuppare
made˘o: esser umido
madı˘dus: imbevuto
mador: -o¯ris sm umidità
maea: -ae sf granchio
maena: -ae sf sardina
maenas: -a˘dis sf menade, baccante,sacerdotessa
maere˘o: lamentare
maeror: -o¯ris sm tristezza, afflizione
: maeste¯ avv mestamente
maestitia: -ae sf mestizia, tristezza,afflizione
maestus: luttuoso
maga: -ae sf maga
magı˘cus: um agg magico
magı˘da: -ae sf vassoio
: magis avv (sup maxime¯) più, dipiù, piuttosto, molto (seguito daun comp) ◊ quo magis
:
:
: eo minus
:
:
: quanto più
:
:
: tanto meno
:
:
: ,magis aut minus più o meno
magister: -tri sm maestro, capo,insegnante, guida
magisterium: -ı˘i sn direzione, insegnamento,dignità
magistra: -ae sf maestra
magistratus: -u¯s sm magistrato,magistratura
magnanimı˘tas: -a¯tis sf magnanimità,grandezza
magnanı˘mus: generoso
magnifice¯ avv splendidamente: solennemente
magnificentia: -ae sf grandiosità,sontuosità
magnif ı˘cus: um agg magnifico
magniloquium: -ı˘i sn enfasi
magnitudo: -ı˘nis sf grandezza,vastità, importanza
magnope˘re˘ avv molto: assai
magnus: elevato;(è usato al gen o abl per determinareil prezzo o il valore) ◊magni aestimare tenere in granconto, maiores gli antenati, magnaverba parole violente, aspre
magus: -i sm mago
maiestas: -a¯tis sf maestà, dignità,grandezza
mala: -ae sf mascella, gota
macu˘ lo21malacı˘a: -ae sf bonaccia, calma,apatia
mala˘cus: tenero
male˘ avv (comp peius: infelicemente
maledico: calunniare
maledictio: -o¯nis sf maldicenza
maledictum: -i sn insulto, ingiuria
maledı˘cus: um agg maldicente
malefactor: -o¯ris sm malfattore
maleficium: -ı˘i sn misfatto, inganno,stregoneria
malefı˘cus: nocivo
malevolentia: -ae sf malevolenza,odio, invidia
malevo˘ lus: maldisposto
: maligne¯ avv malignamente
malignı˘tas: -a¯tis sf malignità, malevolenza,invidia
malignus: avaro
malitia: -ae sf malignità, malvagità
malitiosus: ingannatore
malleo˘ lus: -i sm martelletto
malle˘us: -i sm martello, maglio
malo: malle v trpreferire
malum: -i sn mela
malum: -i sn male, disgrazia, fatica,malattia
malus: pericoloso
malus: -i sf melo
malus: -i sm albero di nave
malva: -ae sf malva
mamma: -ae sf mammella
manceps: -ı˘pis sm compratore,appaltatore
mancipatio: -o¯nis sf vendita
mancipium: -ı˘i sn acquisto,schiavo, servo
mancı˘po: cedere
mancus: imperfetto
mandatum: -i sn mandato, incarico,ordine
mandibu˘la: -ae sfmandibola, mascella
mando: mandare
mando: e˘re vtr masticare
manduco: masticare
: mane˘ sn indecl mattino
mane˘21mane˘o: pernottare ◊ mane!aspetta!manes, -ium sm pl Mani, animedei morti, cadaveri
mango: -o¯nis sm imbroglione,mercante disonesto
mangonı˘co: imbrogliare
manı˘a: -ae sf pazzia
manı˘ca: -ae sf manica ◊ manicae(pl) manette, guanti
manifeste¯ avv evidentemente: manifestamente
manifesto: rivelare
manifestus: manifesto
manipularis: e agg del manipolo
manipu˘ lus: -i sm manipolo
mano: traboccare
mansio: -o¯nis sf permanenza, abitazione,albergo, sosta, tappa
mansor: -o¯ris sm ospite
mansuefacio: addolcire
mansues: -is agg mansueto
mansuesco: addolcirsi
mansuetudo: -ı˘nis sf mansuetudine,docilità, mitezza, bontà
mansuetus: mite
mante¯le: -is sn tovagliolo
mantellum: -i sn mantello
mantı˘ca: -ae sf bisaccia
manticu˘ lor: imbrogliare
manubia: -ae sf ciò che si tiene inmano, bottino
manuleatus: um agg con lemaniche lunghe
manuleus: -i sm manica
manumissio: -o¯nis sf manomissione,condono, affrancamentodi uno schiavo
manumitto: liberare
manus: -u¯s sf mano, violenza, potere,autorità, combattimento,opera, esercito ◊ suapte manudi propria mano, sub manu sottomano, manus dare dare unamano (o arrendersi), inter manusesse essere evidente
mappa: -ae sf tovagliolo, salvietta,drappo
marce˘o: esser debole
mare: -is sn mare ◊ mare nostrumil Mediterraneo
mane˘o21margarita: -ae sf perla
margino: a¯re v trorlare
margo: -ı˘nis sm e sf margine, orlo,sponda, riva
marinus: um agg marino
maritalis: nuziale
maritı˘mus: marino
marito: unire in matrimonio
maritus: coniugale
maritus: -i sm marito
marmor: -o˘ris sn marmo, pietra
marmoreus: marmoreo
martyr: -y˘ris sm e sf martire
martyrium: -ı˘i sn martirio
ma¯ s: virile
masculinus: virile
mascu˘ lus: virile
massa: -ae sf massa, mucchio, insieme
massu˘ la: -ae sf pezzetto, piccolaporzione
mastı˘co: a¯re v trmasticare
matella: -ae sf vaso, pitale
mater: -tris sf madre, matrona,sposa, origine, sorgente ◊ matremagere far da madre
materia: -ae sf materia, materiale,legname, argomento, causa,origine, indole ◊ materia sermonumil tema dei discorsi
materio: a¯re v trcostruire con il legno
materior: a¯ri v intr dep farprovvista di legname
maternus: um agg materno
materte˘ra: -ae sf zia per parte dimadre
mathematica: -ae sf matematica,astrologia
mathe¯sis: -is sf conoscenza
matrimonialis: e agg matrimoniale
matrimonium: -ı˘i sn matrimonio
matronalis: e agg matronale
matruelis: -is sm cugino per partedi madre
matu˘ la: -ae sf vaso, pitale
maturatio: -o¯nis sf prontezza, velocità
mature¯ avv presto: prontamente
maturesco: e˘re v intrmaturare
maturı˘tas: -a¯ tis sf maturità, maturazione,opportunità
maturo: affrettarsi
maturo21Titolomaturus: opportuno
matutinum: -i sn mattino
matutinus: del mattino
maxilla: -ae sf mascella
maxillaris: e agg mascellare
maxime¯ avv sommamente: in modoparticolare
mazono˘mus: -i sm vassoio
: mea¯tim avv a modo mio
meatus: -u¯s sm corso, andamento,transito
mechanicus: um agg meccanico
meconium: -ı˘i sn oppio, meconio
mede˘or: guarire
medianus: centrale
mediatio: -o¯nis sf mediazione,aiuto
medicamen: -ı˘nis sn medicina,rimedio, cosmetico, veleno
medicamentum: -i sn medicamento,veleno, droga
medicatio: -o¯nis sf medicazione
medicina: -ae sf medicina, artemedica, rimedio
medı˘co: avvelenare
medı˘cus: -i sm medico, dito anulare
medı˘e˘tas: -a¯ tis sf metà, centro, lavia di mezzo
medio: a¯re v tr e intr dividerea metà, interporsi
medı˘o˘cris: debole
mediocrı˘tas: -a¯ tis sf mediocrità,moderazione
mediocrı˘te˘r avv mediocremente: moderatamente
meditabundus: concentrato
meditamen: -ı˘nis sn progetto, intento
meditamentum: -i sn preparativo,preparazione
meditatio: -o¯nis sf meditazione,preparazione
mediterraneus: um agg postoall’interno, tra le terre, lontanodal mare ◊ mediterraneae regionesl’interno di un Paese
medı˘tor: esercitarsi
medium: -ı˘i sn mezzo, centro,luogo accessibile, luogo pubblico◊ in medio relinquere lasciarein sospeso
medius: indefinito
maturus21medulla: -ae sf midollo, viscere
medullı˘tus avv fin nelle midolla: nel profondo
megista¯nes: -um sm pl i potenti,gli ottimati, i grandi
me˘l: mellis sn miele
meles: -is sf tasso, martora
melı˘cus: lirico
melı˘nus: um agg di mela cotogna
melioro: a¯re v trmigliorare
melisphyllum: -i sn melissa
melleus: um agg di miele
mellife˘r: fe˘rum agg produttoredi miele
mellı¯go: -ı˘nis sf nettare di fiori,propoli
mellı¯tus: dolce
melo: -o¯nis sm melone, popone
melodı˘a: -ae sf melodia
membrana: -ae sf membrana,pellicola, pelle
membratim avv un pezzo allavolta: punto per punto
membrum: -i sn membro, parte,pezzo, arto
memı˘ni: tenere amente
memor: -o˘ris agg memore, che ricorda
memorabı˘lis: credibile
memoria: -ae sf memoria, ricordo,avvenimento, racconto, epoca◊ nostra¯ memoria¯ al temponostro, memoriae gli annali
: memorı˘te˘r avv a memoria
memoro: ricordarsi
menaeus: um agg mensile
menda: -ae sf macchia, errore, difetto
: mendacı˘ter avv falsamente
mendacium: -ı˘i sn menzogna, falsità,inganno, bugia
mendax: -a¯cis agg bugiardo, mendace,falso, ingannatore, menzognero
mendı¯co: elemosinare
mendı¯cus: accattone
mendose¯ avv erroneamente: persbaglio
mendosı˘tas: -a¯ tis sf errore
mendosus: inesatto
mendum: -i sn sbaglio, errore,manchevolezza
mens: comens21raggio ◊ mala mens pazzia (oistinto malevolo), ea mente esseut avere intenzione di, suaementis esse essere in sé, inopsmentis fuor di senno, adderementem incoraggiare
mensa: -ae sf mensa, tavola dapranzo, vivanda, cibo, portata
mensalis: e agg da pranzo
mensarius: -ı˘i sm banchiere, cassiere
mensio: -o¯nis sf misura
mensis: -is sm mese
mensor: -o¯ris sm misuratore, architetto,agrimensore
menstru˘us: mestruale
mensu¯ ra: -ae sf misura, dimensione,quantità
mensurabı˘lis: e agg misurabile
mensuratio: -o¯nis sf misurazione
menta: -ae sf menta
mentio: -o¯nis sf menzione, accenno,proposta
mentior: imitare
mentum: -i sn mento
meo: girare
mera¯cus: genuino
mercatio: -o¯nis sf commercio,scambio, compravendita
mercator: -o¯ris sm mercante,commerciante
mercatura: -ae sf commercio,traffico
mercatus: -u¯s sm mercato, fiera,commercio
mercedarius: -ı˘i sm datore di lavoro
mercenarius: pagato
merces: -e¯dis sf mercede, prezzo,ricompensa, paga, profitto
mercimonium: -ı˘i sn merce, mercanzia
mercor: trafficare
mere˘o (o mere˘or dep): prestare serviziomilitare ◊ equo merere militarenella cavalleria, bene mererede aliquo essere benemeritodi qualcuno
mere˘trix: -ı¯cis sf meretrice
merges: -ı˘tis sf covone
mergo: gettare
mergus: -i sm smergo
meridianus: meridionale
mensa21meridies: -e¯i sm mezzogiorno, ilSud
merı˘to¯ avv meritatamente: giustamente
merı˘to: fruttare
meritorius: in affitto
merı˘tum: -i sn merito, compenso,beneficio
meru˘ la: -ae sf merlo
merum: -i sn vino puro
merus: genuino
merx: mercanzia
mespı˘lum: -i sn nespola
mespı˘lus: -i sf nespolo
messis: -is sf mietitura, messe, raccolto,grano, estate
messor: -o¯ris sm mietitore
meta: -ae sf meta, scopo, termine,cono, piramide ◊ lactantes metaeformaggi a forma di cono
: metalı˘te˘r avv in forma conica opiramidale
metallı˘cus: um agg metallico
metallum: -i sn metallo, miniera,minerale ◊ aurata metalla miniered’oro
metamorpho¯sis: -is sf metamorfosi
metatio: -o¯nis sf misurazione, delimitazione
meticulosus: pauroso
metior: giudicare◊ mensa spatia percorsistabiliti
meto (o metor dep): a¯re v trmisurare
meto: fare il raccolto
meto˘pa: -ae sf metopa
metre¯ta: -ae sf vaso, metreta
metrı˘cus: numerico
metrum: -i sn metro, misura
metuendus: temibile
metu˘o: aver paura ◊ metuerene temere che
metus: -u¯s sm timore, paura, intimidazione,minaccia
meus: um agg e pron mio ◊meus est è in mio potere, mei(sm pl) i miei parenti, meum(sn) i miei beni
mica: -ae sf briciola, granello,piccola quantità
mico: guizzare ◊micare digitis giocare allamorra
mictorius: um agg diuretico
mictorius21migratio: -o¯nis sf migrazione, trasferimento
migro: trasportare
miles: -ı˘tis sm soldato, seguace,truppe
milia: -ium ( pl di mille) sn pl migliaia
miliarium: -ı˘i sn pietra miliare
miliarius: um agg di mille ◊miliaria grex gregge costituitodi mille capi
: milies (o miliens) avv mille volte
militaris: esperto di armi
militia: -ae sf servizio militare,esercito, milizia ◊ militiam sequifare il servizio militare
milı˘to: fare il soldato
mille agg indecl al sing mille: grande quantità
millesı˘mus (o millensimus): um agg millesimo
milvus: -i sm nibbio, sparviero
mimı˘cus: falso
mimus: -i sm mimo, attore, commediante
mina: -ae sf mina (moneta), misuragreca
minae: -arumsf pl minacce, sporgenzedi opere murarie, merlature◊ minas iactare minacciare
minax: -a¯cis agg minaccioso,sporgente
mineus: rosso
minime˘ avv (sup di parum) minimamente: pochissimo
minı˘mus: um agg (sup di parus)minimo
minister: -stri sm ministro, servo,domestico, strumento ◊ ardoreministro per mezzo del calore
ministerium: -ı˘i sn servigio, funzione,ufficio, impiego, servitù
ministro: occuparsi diqualcosa
minı˘tor: intimidire
minium: -ı˘i sn minio
minor: elevarsi
minu˘o: reprimere
minus avv (comp di parum) meno: non
minuscu˘ lus: assai piccolo
minutalis: di pococonto
migratio21minutatim avv a poco a poco: apiccoli pezzi
minutia: -ae sf piccolo pezzo,granello, inezia
minutus: di modesto valore
mirabı˘lis: miracoloso
mirabilı˘ter avv mirabilmente: straordinariamente
mirabundus: meravigliato
: miraculose¯ avv miracolosamente
miracu˘ lum: -i sn prodigio, portento,meraviglia
miratio: -o¯nis sf meraviglia, stupore
: mire¯ avv meravigliosamente
: mirif ı˘ce¯ avv meravigliosamente
mirif ı˘cus: straordinario
mirmillo: -o¯nis sm mirmillone(gladiatore)
miror: stupirsi di qualcosa (conl’acc)
mirus: sorprendente◊ non mirum si non c’èda meravigliarsi se, mirum ni èun miracolo se non
miscellaneus: vario
misce˘o: disturbare ◊ rempublicammiscere turbare l’ordinepubblico
misellus: um agg misero
miser: sventurato ◊ non improbussed miser non cattivo masventurato
miserabı˘lis: patetico
miserandus: deplorevole
miseratio: -o¯nis sf compassione,pietà, commiserazione
: misere¯ avv miseramente
misere˘o (o misere˘or dep): e¯re vintr aver compassione ◊ me miserettui provo pietà per te
miseria: -ae sf miseria, povertà,sventura, angoscia
misericordia: -ae sf misericordia,compassione, pietà
miserı˘cors: -co¯rdis agg misericordioso,pietoso
miseritudo: -ı˘nis sf compassione,infelicità
mise˘ror: deplorare
missı˘lis: e agg da getto (detto diarmi)
missı˘lis21missio: -o¯nis sf liberazione, licenza,perdono
missus: -u¯s sm invio
mite¯ avv con mitezza: tranquillamente
mitella: -ae sf fascia, benda per ilcapo
mitesco: cuocere
mitı˘go: addolcire
mitis: maturo ◊ miti obitu di mortenaturale
mitra: -ae sf mitra, turbante
mitratus: um agg dotato di turbante
mittendarius: -ı˘i sm inviato
mitto: tralasciare ◊ mittoquaerere tralascio di cercare,mittere civiles curas tralasciarele occupazioni politiche,mittere aliquam ripudiare unadonna
: mixtim avv in mescolanza
mixtura: -ae sf mescolanza
mixtus: mescolato
mobı˘lis: incostante ◊mobilis hora l’ora che fugge
mobilı˘tas: -a¯tis sf mobilità, agilità,volubilità
: mobilı˘ter avv mobilmente
moderabı˘lis: e aggmoderato
moderamen: -ı˘nis sn guida, governo,timone
moderate¯ avv con moderazione: misuratamente
moderatio: -o¯nis sf moderazione,temperanza, misura, limitazione
moderator: -o¯ris sm reggente,governatore
moderatus: calmo
mode˘ror: limitare ◊ moderarihabenas tenere le briglie
modeste¯ avv con modestia: moderatamente
modestia: -ae sf moderazione,modestia, misura, docilità, pudore
modestus: onesto
: modı˘ce¯ avv moderatamente
modı˘cus: temperato ◊ modicus equessemplice cavaliere
missio22modificatio: -o¯nis sf struttura
modif ı˘co: modificare
modio˘lus: -i sm bicchiere, tazza
modius: -ı˘i sm moggio ◊ plenomodio in abbondanza
modo avv e cong soltanto: di recente ◊ non modo
:
:
: sed etiam
:
:
: non solo
:
:
: maanche
:
:
: , si modo (con l’indic)se soltanto, tam modo subito
modulabı˘lis: armonico
modulatio: -o¯nis sf armonia, melodia,misura
modulatus: melodioso
modu˘ lor: ritmare
modu˘ lus: -i sm misura, modulo,norma
modus: -i sm modo, maniera, misura,ritmo, estensione, quantità,limite, regola, ritmo, suono,norma ◊ extra modum senza ritmo,facere modum mettere unlimite, miris modis in modostraordinario
moenia: -ium sn pl mura, fortificazioni◊ intra moenia all’internodella città
mola: -ae sf mola, macina
molaris: relativoal mulino
molaris: -is sm molare (dente),masso, macigno
moles: -is sf mole, massa, peso,molo, pericolo
moleste¯ avv con dispiacere: con fastidio
molestia: -ae sf molestia, fastidio,cruccio
molesto: dar fastidio
molestus: affettato
molimen: -ı˘nis sn sforzo, preparazioneimpegnativa
molimentum: -i sn sforzo, fatica
molina: -ae sf mulino
molior: affannarsi ◊ viam moliriaprirsi la strada, moliri laboremaccingersi a una fatica, molirimoram provocare ritardo, navibusmoliri traghettare su navi
mo¯lı¯tor: -o¯ris sm costruttore, macchinatore
mo˘lı¯tor: -o¯ris sm mugnaio
mollesco: effeminarsi
mollesco22mollimentum: -i sn addolcimento,consolazione
mollio: addolcire
mollis: favorevole◊ mollibus lenire verbisammansire con dolci parole
: mollite˘r avv mollemente
mollitia: -ae sf mollezza, dolcezza,debolezza, delicatezza, timidezza
molo: e˘re v tr macinare
molochı˘nus: um agg di colormalva
momen: -ı˘nis sn movimento
momentum: -i sn movimento,moto, momento, periodo, spinta,causa, valore ◊ horae momentoin un attimo, permagnimomenti esse essere di grandissimaimportanza
mona˘cha: -ae sf monaca
mona˘chium: -ı˘i sm monastero
mona˘chus: -i sm monaco
monachus: um agg monacale
monarchı˘a: -ae sf monarchia
monas: -a˘dis sf monade, unità
monasterium: -ı˘i sn monastero
monedu˘ la: -ae sf gazza
mone˘o: predire ◊ horrenda monere prediresventure
moneta: -ae sf moneta, denaro,zecca
monile: -is sn gioiello, monile,collana
monı˘ta: -orum sn pl avvertimenti,profezie
monı˘tor: -o¯ris sm consigliere, precettore,chi ammonisce o rammenta
monı˘tus: -u¯s sm avvertimento,consiglio, profezia
mons: grande quantità
monstratio: - o¯nis sf indicazione
monstro: denunciare
monstrum: -i sn mostro, miracolo,portento
montanus: montuoso
monumentum: -i sn monumento,ricordo, sepolcro, documento,memoriale ◊ annalium monumentatestimonianze degli annali
mora: -ae sf indugio, ritardo, sosta,ostacolo ◊ moram dilectuifacere ritardare la leva
moralis: -e agg morale
mollimentum22moralı˘tas: -a¯tis sf moralità
: moralı˘ter avv moralmente
moratus: um agg di buoni costumi
morbı˘dus: che porta malattia
morbus: -i sm malattia, male, vizio◊ morbus caducus epilessia
: mordacı˘ter avv aggressivamente
mordax: -a¯cis agg mordace, pungente,piccante, doloroso, caustico
morde˘o: affliggere ◊ morderi dictisessere aggredito da insinuazioni
: mordı˘cus avv a morsi
more¯tum: -i sn focaccia
moribundus: morente
morio: -o¯nis sm sciocco, buffone
morior: struggersi
moriturus: moribondo
moror: trattenere ◊ nihil moror nonm’importa nulla
morose¯ avv fastidiosamente: scrupolosamente
morosı˘tas: -a¯tis sf pedanteria,scontrosità
morosus: bisbetico
mors: mortis sf morte ◊ mortemdeprecari chiedere la graziadella vita
morsus: -u¯s sm morso, tormento,stretta
mortalis: caduco
mortalı˘tas: -a¯tis sf mortalità, caducità
mortarium: -ı˘i sn mortaio
mortife˘r (o mortiferus): micidiale
: mortife˘re¯ avv mortalmente
mortificatio: -o¯nis sf morte, distruzione
mortualia: -ı˘um sn pl abiti da lutto,canti funebri
morum: -i sn mora (frutto del gelso)
morus: -i sf gelso
mos: volontà, arbitrio, moda,comportamento, abuso ◊ sinemore contro ogni diritto, alienomore secondo il volere di altri,sicut meus est mos come è miaabitudine
mos22motio: -o¯nis sf moto, movimento,impulso
motor: -o¯ris sm chi muove
motus: -u¯s sm moto, movimento,commozione, sentimento, passione,motivo, sommossa ◊ terraemotus terremoto, motuscorporis postura, atteggiamentodel corpo, mentis motus turbamento
move˘o: muoversi ◊ vis movendi forzamotrice, arma movere impugnarele armi, cantus movereintonare un canto, moveri animoturbarsi, alicui fletum moverefar piangere qualcuno, signamovere levare l’accampamento
mox avv presto: più tardi ◊ mox ut non appena,mox
:
:
: postremo
:
:
: poi
:
:
: infine
:
:
mucı˘dus: um agg ammuffito
mucor: -o¯ris sm muffa
mucro: -o¯nis sm punta, spada, pugnale,arma
mucronatus: appuntito
mufrius: -ı˘i sm ciarlatano
mugı¯nor: riflettere
mugio: rimbombare
mugı¯tus: -u¯s sm muggito, rimbombo,fragore, boato
mula: -ae sf mula
mulce˘o: placare◊ carmine mulcere affascinarecol canto
mulco: malmenare
mulctrale: -is (e anche mulctrum,-i) sn secchio per mungere
mulge˘o: e¯rev tr mungere
mulie˘bris: femminile
muliebrı˘ter avv da donna: in modoeffeminato
mulier: -e˘ris sf donna, moglie,sposa
muliercu˘la: -ae sf donnicciola,donna da poco
mulinus: sciocco
mulio: -o¯nis sm mulattiere
mulleo˘lus: um agg di colorerossastro
mulle˘us (o mullus): um aggrosso
motio22mullus: -i sm triglia
mulsus: mielato
multa: -ae sf multa, ammenda,condanna
multibı˘bus: umagg beone
multicius: um agg tessuto confili sottili ◊ multicia (sn pl) abitileggeri
multico˘la: -ae sm politeista
multico˘lor: -o¯ris agg multicolore,variopinto
: multifa¯riam avv in molti luoghi
: multifarie¯ avv in molti modi
multı˘fe˘r: fe˘rum agg fecondo
multiformis: e agg multiforme
multilo˘quus: chiacchierone
multimo˘dis avv in molti modi: inmodi differenti
multı˘plex: -plı˘cis agg multiplo,molteplice, complicato, numeroso,variabile, instabile ◊ multiplexdomus labirinto
multiplı˘co: aumentare
multiscius: um agg sapiente
multitudo: -ı˘nis sf moltitudine,massa, folla, numero
: multo¯ avv molto
multo: condannare
multum (comp plus: grandemente
multus: numeroso ◊multi i più, multo mane di buonmattino
mulus: -i sm mulo
mundanus: cosmopolita
mundatio: -o¯nis sf purificazione
: munde¯ avv pulitamente
munditia: -ae sf pulizia, eleganza,buon gusto
mundus: raffinato
mundus: -i sm mondo, universo,cielo, umanità
mune˘ro: donare
munia: -ium sn pl obblighi, doveri,impegni
municipium: -ı˘i sn municipio
: munif ı˘ce¯ avv generosamente
munificentia: -ae sf generosità,munificenza
munif ı˘cus: liberale
munimentum: -i sn fortificazione,riparo, baluardo, protezione,sostegno
munio: aprire ◊ viam muniretracciare una strada
munio22munis: e agg riconoscente
munitio: -o¯nis sf fortificazione,costruzione, riparo
munı¯tus: protetto
munus: -e˘ris sn dono, regalo, dovere,funzione, impegno, tributo,spettacolo, compito, carica,tassa, favore, funerale ◊ munusdare offrire uno spettacolo,munere vacare essere esentatodal servizio militare, templismunera ferre recare offerteagli dei
munuscu˘ lum: -i sn piccolo regalo
muraena: -ae sf murena
muralis: e agg murale
murcı˘dus (e anche muricı¯dus): um agg pigro
murex: -ı˘cis sm murice, porpora,roccia, scoglio
murinus: ditopo
murmur: -u˘ris sn sussurro, mormorio,rumore, suono
murmu˘ro: brontolare
murra (o murrha): -ae sf mirra
murreus (o murrheus): umagg che ha colore o profumo dimirra
murus: -i sm muro, parete
mus: muris sm topo
musca: -ae sf mosca
musculus: -i sm topolino, muscolo,muscolo di mare
museum: -i sn biblioteca, luogosacro alle muse
musı˘ca: -ae sf musica
musı˘cus: poetico
mussı˘to: a¯re v intre tr borbottare
musso: mormorare
mustela (o mustella): -ae sf faina,donnola
mustum: -i sn mosto
mustus: nuovo
mutabı˘lis: e agg mutevole
mutabilı˘tas: -a¯tis sf mutevolezza
mutatio: -o¯nis sf mutazione, cambiamento
mutı˘lo: diminuire
mutı˘lus: troncato
muto: spostare
: mutue¯ avv scambievolmente
mutus: um agg muto
mutuus: scambievole
mysterium: -ı˘i sn mistero
munis22nacca: -ae sm tintore
naevu˘lus: -i sm piccolo neo
naevus: -i sm neo, macchia, difetto
nam cong infatti: poiché, appunto,davvero
nanciscor: imbattersi
nanus: -i sm nano
napy: -yos sn senape
narce: -e¯s sn intorpidimento
narcissus: -i sm narciso
: nardum -i sn (e nardus sf) nardo
naris: -is sf narice, profumo, sagacia
narratio: -o¯nis sf narrazione, racconto
narrator: -o¯ris sm narratore
narro: dire
nascor: cominciare ◊ ex hoc nascitur utne discende che
nassa: -ae sf nassa
nasus: -i sm naso, olfatto, spirito
nasutus: mordace
nata: -ae sf figlia
natale: -is sn luogo di nascita
natalis: innato
natatio: -o¯nis sf nuoto
natator: -o¯ris sm nuotatore
natio: -o¯nis sf nazione, nascita,popolo, gente, stirpe, tribù, ordine,classe
nativı˘tas: -a¯ tis sf generazione, nascita
nativus: innato
nato: esitare
natrix: -ı˘cis sm e sf natrice, serpente
natu¯ avv per nascita: per età ◊grandis natu anziano
natura: -ae sf natura, nascita, carattere,indole, conformazione,aspetto, sostanza ◊ rerum naturail mondo, natura animantumle razze animali, natura¯ naturalmente
naturalis: reale
natus: fatto per
natus: -i sm figlio
nauarchus: -i sm comandante dinave
nauarchus22naucu˘la: -ae sf navicella
naucum: -i sn guscio di noce, inezia◊ nauci ducere aliquem stimarepoco qualcuno
naufra˘gium: -ı˘i sn naufragio, disastro◊ gloriae naufragium rovinadella nobiltà
naufra˘gus: -i sm naufrago
naufra˘gus: tempestoso
naulum: -i sn noleggio per trasportoin acqua
naumachia: -ae sf naumachia
nausea (o nausia): -ae sf disgusto,nausea, mal di mare, vomito
nauseo: soffrire il mal di mare
nauseosus: um agg nauseabondo
nauta: -ae sm marinaio, navigante,barcaiolo
nautı˘cus: navale
navalis: relativo allanave ◊ navalia (sn pl) arsenale,cantiere
: nave¯ avv sollecitamente
navicu˘la: -ae sf navicella
navicularis: um) agg riguardante lanavigazione ◊ naviculariamfacere fare l’armatore
navigatio: -o¯nis sf navigazione
navigium: -ı˘i sn naviglio, nave,imbarcazione
navigo: percorrere per nave
navis: -is sf nave ◊ navis praetorianave ammiraglia, navisoneraria nave da carico, navesolvere salpare, naves subduceretirar le navi in secco
navı˘ta: -ae sm marinaio
navı˘tas: -a¯tis sf zelo, premura,sollecitudine
navı˘te˘r avv diligentemente: conimpegno
navo: eseguireattivamente
navus: operoso
ne¯ avv davvero: sicuramente
: ne˘ avv int encl forse che ◊ videtisne?vedete forse?ne¯ avv neg neppure, nemmeno ◊ne vos quidem neanche voi
ne¯ cong neg che: affinchénon ◊ ne multa in breve, nenon se mai non
nebula: -ae sf nebbia, vapore, fumo,oscurità
nebulo: -o¯nis sm fannullone, buonoa nulla
naucu˘la22nebulosus: nuvoloso
: nec o neque cong né, e non, neppure,per nulla ◊ neque unquammai, nec ipse nemmenolui, neque
:
:
: neque
:
:
: né
:
:
: né
:
:
: ,neque eo minus nondimeno
necator: -o¯ris sm uccisore
: necdum o nequedum cong e nonancora
necessarie¯ (o necessario¯) avv necessariamente: inevitabilmente
necessarius: congiunto◊ necessaria (sn pl) i bisognidella vita
necessarius: -ı˘i sm parente, amico,cliente
necesse˘ agg n indecl necessario: inevitabile ◊ necesse est è necessario
necessis: -is sf necessità
necessı˘tas: -a¯tis sf necessità, fatalità,destino, interesse
necessitudo: -ı˘nis sf necessità, angustia,obbligo, vincolo, legame,parentela
: necne cong o no
neco: distruggere
necopı¯nans: -a¯ntis agg che nonse lo aspetta
: necopinato¯ avv inaspettatamente
necopinatus: imprevisto
necopı¯nus: imprevisto
necromantı¯a: -ae sn negromanzia
nectar: -a˘ris sn nettare
necto: collegare◊ nectere lacertis cingere con lebraccia, dolum nectere tramareun’insidia
: nedum avv nonché, tanto meno,tanto più
nefandum: -i sn colpa
nefandus: empio
: nefarie¯ avv empiamente
nefarium: -ı˘i sn empietà, delitto
nefarius: scellerato
nefas sn indecl sacrilegio: empietà,delitto ◊ nefas est dictu è ingiustodire, nefas! infamia!nefastum, -i sn empietà
nefastus: empio
nefrendis: e agg lattante
negatio: -o¯nis sf negazione (anchegrammaticale)
negator: -o¯ris sm negatore, rinnegato,apostata
negı˘to: negare con veemenza
negı˘to22neglectio: -o¯nis sf trascuratezza
neglectus: trascurato
neglectus: -u¯s sm negligenza, trascuratezza
negle˘gens: -e¯ntis agg negligente,trascurato, distratto
neglegenter avv negligentemente: in modo trascurato
neglegentia: -ae sf negligenza, indifferenza,trascuratezza
neglego: disprezzare ◊ imperiumneglegere disobbedire
nego: rifiutare
negotians: -a¯ntis sm commerciante,finanziere, banchiere
negotiatio: -o¯nis sf commercio,traffico
negotiator: -o¯ris sm commerciante,mercante, banchiere
negotior: a¯ri vintr dep commerciare
negotiosus: attivo
negotium: -ı˘i sn occupazione,attività, affare, preoccupazione,fastidio, carica, processo, situazione,faccenda ◊ suum negotiumagere badare ai fattipropri, magnum negotium estè molto faticoso, nullo negotiosenza alcuna difficoltà, negotiumpublicum gli interessi delloStato
nema: -a˘tis sn tessuto
nemo: -ı˘nis pron e agg m (raro f )nessuno ◊ nemo non tutti, nonnemo qualcuno
nemoralis: e agg del bosco
nemorosus: frondoso
nempe˘ avv appunto: evidentemente
nemus: -o˘ris sn bosco, foresta, albero
nenia: -ae sf nenia, lamento, cantilena,canto funebre
ne˘o: tessere
neomenia: -ae sf luna nuova
neophy˘tus: -i sm neofita
neopum: -i sn olio di mandorle
nepa: -ae sm scorpione
: nepenthe˘s sn indecl nepente
nepe˘ta: -ae sf nepitella
nepos: -o¯tis sm nipote, discendente,scialacquatore
nepotatus: -u¯s sm prodigalità, dissipazione
nepotor: sperperare
neptis: -is sf nipote
nequa¯m agg indecl dappoco: dissoluto
nequa¯quam avv per nulla: in nessummodo
neglectio23neque˘ o: ı¯re v intrnon potere
nequicquam avv invano: senza ragione
nequite˘r avv in modo indegno: male
nequitia: -ae sf negligenza, malvagità,inettitudine, astuzia,malattia
nerium: -ı˘i sn oleandro
nervia: -orum sn muscoli
nerviae: -arum sf corde di strumentimusicali
nervı˘cus: um agg gottoso
nervosus: energico
nervus: -i sm nervo, muscolo, tendine,corda dell’arco, corda distrumento musicale, legame, vigore,potenza ◊ de nervo eximereliberare dalle catene, nerviconiurationis i fomentatori dellacongiura
nesapius: um agg ignorante
: nescienter avv senza sapere
nescientia: -ae sf ignoranza
nescio: non esserein grado ◊ nescio an forse, nesciocertumnon so nulla di certo
nescius: non in grado
nete: -e¯s sf ultima corda della lira
neu (o neve˘) cong e non: né
neuter: trum agg nessunodei due
: neutiquam avv in nessun modo
: neutro¯ avv verso nessuna delledue parti
nex: rovina
nexı˘lis: annodato
nexum: -i sn (o nexus, -u¯s sm) legame,intreccio, impegno
nictatio: -o¯nis sf il batter le palpebre,ammiccamento
nicto: ammiccare
nictus: -u¯ s sm batter di ciglia, ammiccamento
nidor: -o¯ris sm odore, esalazione
nidu˘lor: a¯ri v intr dep fare ilnido
nidu˘lus: -i sm piccolo nido, rifugio
nidus: -i sm nido, casa, dimora
niger: malvagio◊ nigra hora l’ora fatale, ianuanigra la porta dell’Averno
nigresco: e˘re v intr diventarnero
nigro: oscurare
nigror: -o¯ris sm nerezza, oscurità
nihı˘l o nı¯l sn indecl nulla: nientenihı˘l23◊ haud nihil qualcosa, nihilnon tutto
nihilum: -i sn niente, nulla, pernulla
nimbosus: tempestoso
nimbus: -i sm nube, pioggia, tempesta,aureola
: nimie¯ avv troppo
nimietas: -a¯tis sf eccesso, abbondanza
nimio¯ avv troppo: molto
nimı¯rum avv certo: appunto
nimı˘s avv troppo: eccessivamente
nimium avv troppo: straordinariamente
nimius: eccezionale ◊ nimius verbisprepotente nel parlare
ningit (o ningu˘it): e˘re vintr e tr difett nevicare ◊ ningerecaelestium molem far precipitarela volta del cielo
ningor: -o¯ris sm nevicata
ninguı˘dus: forierodi neve
ninguis: -is sf neve
nisi cong se non: fuorché, a menoche ◊ non aliter nisi solo a condizioneche
nisus: -u¯s sm sforzo, energia, passo,marcia ◊ nisus evomentisconati di vomito, nisus per saxail salire sulle rocce
nitedu˘la: -ae sf topo campagnolo,ghiro, scoiattolo
nitefacio: e˘re v trfar risplendere
nitela: -ae sf splendore
nitela (o nitella): -ae sf scoiattolo
nitelinus: um agg di color topo
nitens: -e¯ntis agg brillante, splendente,lucente
nite˘o: abbondare ◊ nitetoratio lo stile è elegante
nitesco: brillare
: nitide¯ avv splendidamente
nitidı˘tas: -a¯tis sf splendore
nitido: lavare
nitı˘dus: elegante ◊ nitidissimus annusraccolto abbondantissimo, nitidaefruges messi rigogliose
nitor: sforzarsi ◊ in medium sunt omnianixa tutto converge verso ilcentro, ubi nitere? dove troveraisostegno?nihilum23nitor, -o¯ris sm splendore ◊ habitusnitor eleganza nel vestire
nitraria: -ae sf cava di salnitro
nitratus: um agg misto a salnitro
nitrum: -i sn salnitro
nivalis: e agg nevoso
nive˘o: essere bianco come la neve
nivesco: e˘re v intr diventarebianco come la neve
niveus: puro ◊ nivei Quirites iRomani in candida veste
nivit: e˘re v impers nevica
nivosus: apportatore dineve
nix: nivis sf neve ◊ nives caduntnevica
no: ondeggiare ◊classi nare veleggiare con laflotta
nobilis: ottimo◊ (alicui) nobilis conosciuto da
nobilı˘tas: -a¯tis sf notorietà, fama,nobiltà, fierezza ◊ nobilitatesexternae i sovrani stranieri
: nobilı˘te˘r avv nobilmente
nobilito: nobilitare ◊ post mortem nobilitariessere onorato dopo lamorte
nocens: -e¯ntis agg nocivo, dannoso,malvagio, colpevole, funesto
: nocente˘r avv con danno
noce˘o: danneggiare ◊ noxamnocere rendersi colpevole
nocivus: dannoso
: nocte¯ avv di notte
noctesco: oscurarsi
: noctu¯ avv di notte
noctua: -ae sf civetta
nocturnus: um agg notturno
nodo: allacciare
nodosı˘tas: -a¯tis sf difficoltà, complicazione
nodosus: complicato
nodus: -i sm nodo, impegno, vincolo,legame, difficoltà, ostacolo,rete ◊ nodus anni equinozio,nodum expedire superare unintoppo
noe˘rus: acuto
nola: -ae sf campanella
nolentia: -ae sf avversione
nolo: nolle v trnon volere ◊ velim nolim che ionolo233 lo voglia o no, non nolle acconsentire
nome: -e¯s sf ulcerazione
nomen: -ı˘nis sn nome, fama, notorietà,popolo, razza, debito,credito, pretesto ◊ sine nomineanonimo, ad nomen responderepresentarsi alla chiamata allearmi, nomina solvere pagare idebiti
nominalis: e agg relativo al nome
: nominatim avv per nome
nominatio: -o¯nis sf denominazione,nomina, appellativo, designazione
nominativus: um agg denominativo
nominatus: celebre
nominatus: -u¯s sm nome, denominazione
nomino: denunciare
nomisma: -a˘tis sn moneta
nomos: -i sm nomo, distretto
non avv non: no ◊ non numquamtalora, non modo
:
:
: sed etiam
:
:
: non solo
:
:
: ma anche
:
:
: , nemonon proprio tutti, ut non dicamper non parlare di, aut etiamaut non si o no
nona: -ae sf l’ora nona
nonae: -arum sf pl none (il nonogiorno prima delle idi)
: nonaginta agg num indecl novanta
: nondum avv non ancora
nongenti: a agg num novecento
nonna: -ae sf monaca
nonne˘ avv se non: non forse? ◊nonne videre? come non vedere?nonnullus, a, um agg qualche,alcuno
: nonnunquam avv talvolta
nonus: um agg nono
norma: -ae sf legge, norma, regola,squadra
normalis: e agg a squadra ◊ normalisangulus angolo retto
: normalite˘r avv ad angolo retto
: nos pron noi
noscentia: -ae sf conoscenza
noscito: distinguere
nosco: ammettere◊ de facie nosse conosceredi vista, voce nosci esserericonoscibile dalla voce
noster: concittadino ◊ eu, noster!bene, padrone!nome23Titolonostras, -a¯tis agg nostrano, dellanostra terra
nostratim avv secondo la nostrausanza: a nostra maniera
nota: -ae sf nota, segno, indizio,marchio, macchia, infamia, vergogna,qualità, impronta ◊ litterarumnotae le lettere dell’alfabeto,ex vulgari nota di qualitànon eccelsa, reddere notas risponderea cenni
notabı˘lis: riconoscibile
notabilı˘ter avv notevolmente: evidentemente
notacu˘lum: -i sn caratteristica,segno distintivo
notaria: -ae sf scrittura
notarius: -ı˘i sm segretario, stenografo
notatio: -o¯nis sf nota, annotazione,appunto, osservazione, etimologia
notesco: e˘re v intr diventarnoto
nothus: ibrido
notifico: a¯re v trrender noto
notio: -o¯nis sf conoscenza, nozione,idea, concetto ◊ censorianotio inchiesta dei censori, verbosubiecta notio significato diuna parola
notius: um agg meridionale ◊notium mare il Mar Tirreno
noto: designare ◊summa notata (non perscripta)somma scritta in cifre (non inlettere), dicta mente notare imprimersile parole nell’animo
notor: -o¯ris sm colui che conosce,garante
notorium: -ı˘i sn accusa, denuncia
notu˘la: -ae sf piccolo segno
notus: consueto
notus: -i sm noto (vento)
novaclum: -i sn rasoio
novacula: -ae sf rasoio, coltello,spada
novale: -is sn novale, maggese,terreno arato
novamen: -ı˘nis sn innovazione
novatio: -o¯nis sf rinnovamento
novator: -o¯ris smrinnovatore
nove¯ avv in modo nuovo: infine
novello: cambiare
novellus: giovane
: novem agg num indecl nove
novennis: e agg di nove anni
novenus: um agg nove ◊ iuvenovenus23nes ter noveni tre gruppi di novegiovani
noverca: -ae sf matrigna
novercalis: ostile
: noviens (o novies) avv nove volte
novı˘tas: -a¯tis sf novità
novo: inventare
novus: altro ◊ novi milites reclute,novae res rivoluzione, cambiamentopolitico, novissimaexempla l’estremo supplizio
: nox avv di notte
nox: oscurità, ignoranza, veglia, l’Averno◊ adulta nox notte avanzata,ad multam noctem fino atarda notte, pectore noctem accipereprender sonno
noxa: -ae sf danno, malattia, colpa,punizione, castigo ◊ in noxaesse essere colpevole
noxia: -ae sf danno, colpa
noxius: colpevole
nubes: -is sf nube, nuvola, sventura,oscurità
nubı˘lis: e agg nubile
nubilo: a¯re v tr oscurare
nubilosus: um agg nuvoloso
nubı˘lum: -i sn cielo nuvoloso, obnubilamento
nubı˘lus: tenebroso
nubo: sposarsi
nuceus: um agg fatto con legnodi noce
nucleus: -i sm mandorla, nòcciolo,parte interna
: nude¯ avv semplicemente
nudipes: -e˘dis agg a piedi nudi
nuditas: -a¯tis sf nudità
: nudius avv (con il num ord) ora èil
:
:
: giorno ◊ nudius tertius
:
:
: ora è il terzo giorno
:
:
nudo: rivelare ◊ gladium nudaresguainare la spada
nudus: semplice◊ ense nudo con la spadasguainata, hoc nudum relinquiturresta solo questo
nugacı˘tas: -a¯tis sf frivolezza
nugae: -a¯rum sf pl bazzecole,inezie, futilità ◊ nugas! sciocchezze!nugalis, e agg futile, frivolo ◊ nugalia(sn pl) frivolezze, sciocchezze
nugator: -o¯ris sm chiacchierone,ciarlatano, impostore
noverca23nugax: -a¯cis agg frivolo, inetto,ciarliero
nugor: a¯ri vintr dep scherzare
nullifico: a¯re v tr annientare
nullus: nullo ◊ nullo pacto in nessunmodo, res quae nullae sunt coseche non esistono, nullus esseessere rovinato
: num avv int forse?, forse che?, se◊ quaero num mi chiedo se,num quis? qualcuno forse?numella, -ae sf collare
numen: -ı˘nis sn volontà, potenza,cenno del capo, divinità ◊ haudnumine nostro senza il favoredivino
numeralis: e agg numerale
numeratio: -o¯nis sf numerazione,conto, pagamento
numeratum: -i sn denaro contante◊ numerato solvere pagare incontanti
numero¯ avv subito: in fretta
numero: considerare ◊ numera! conta!numerose¯ avv in gran numero,ritmicamente
numerosus: ritmico
numerus: -i sm numero, elenco,quantità, massa, ordine, categoria,parte, ritmo, stima, armonia◊ numero comprendere enumerare,numerum supplerecompletare il numero, supranumerum in più, non fuit innumero non visse mai, in numerumritmicamente, digererein numerum mettere in ordine,extra numerum esse non contarenulla
nummarius: um agg relativoal denaro
nummatus: danaroso
nummulus: -i sm soldino
nummus: -i sm moneta, denaro,sesterzio ◊ merces aut nummigli interessi o il capitale, nonnummo non in contanti, adulterinusnummus moneta falsa, sestertionummo a basso prezzo
: numnam (o numne) avv int forseche?numquam avv mai, giammai, perniente ◊ numquam non sempre
numquando avv se talora: forseche talora?numquid avv forse in qualchemodo?, in qualcosa?nunc avv ora, adesso, attualmente,ebbene ◊ tunc
:
:
: nunc
:
:
: allora
:
:
: ora
:
:
: , nunc
:
:
: quondam
:
:
: ora
:
:
: nunc23allora
:
:
: , nunc olim ora e in futuro,nunc ipsum proprio adesso,ut nunc est per ora, nunchomines gli uomini di oggi
nuncupatio: -o¯nis sf proclamazione,designazione
: nuncupative¯ avv di nome
nuncupo: proclamare
nundı˘nae: -arum sf pl mercato,commercio, giorno di mercato
nundinalis: volgare
nundinatio: -o¯nis sf mercato, traffico,corruzione
nundinator: -o¯ris sm commerciante,trafficante
nundinor: radunarsi
nuntia: -ae sf messaggera, nunzia
nuntiatio: -o¯nis sf annuncio, notificazione
nuntio: denunciare ◊ nuntiaresalutem salutare
nuntium: -ı˘i sn messaggio, notizia
nuntius: che annuncia
nuntius: -ı˘i sm nunzio, messaggio,notizia, comando
nuper avv poco fa: da poco
nupta: -ae sf sposa
nuptiae: -arum sf pl nozze
nuptialis: e agg nuziale
nurus: -u¯s sf nuora
nusquam avv in nessun luogo: per nulla ◊ nusquam non ovunque
nutatio: -o¯nis sf ondeggiamento,oscillazione
nuto: esitare
nutrio: curare
nutrix: -ı¯cis sf nutrice, balia
nutus: -u¯s sm cenno, segno
nux: nocciola
nympha: -ae sf ninfa
o¯: oh
: ob prep (con l’acc) verso, contro,per, a causa di, a vantaggiodi ◊ ob oculos davanti agli occhi,ob eam rem per questo motivo,ob rem vantaggiosamente,non ob aliud non per altro
nuncupatio23obaeratus: um agg indebitato
obambulo: passeggiare
obarmo: a¯re v trarmare
obatratus: um agg offuscato
obaudio: ascoltare
obdo: chiudere◊ obdere forem serrare laporta
obdormio: riposare
obdormisco: e˘re v intr addormentarsi
obduco: ingerire
obdulco: insaporire
obduro: indurire
obeliscus: -i sm obelisco, guglia
obe˘o: esaminare ◊ pedibus obirepercorrere, obire exercitumpassare in rassegna l’esercito,obire labores affrontare fatiche,obire diem morire, diem obirepresentarsi quando stabilito
obequito: cavalcare davanti(o intorno) a
oberro: visitare
obesus: um agg obeso
obex: barricata ◊obices portarum porte sbarrate
obicio: causare
obiectio: -o¯nis sf obiezione, rimprovero,il rinfacciare, l’opporre
obiecto: imputare ◊obiectare moras porre indugi
obiector: -o¯ris sm accusatore
obiectus: esposto
obiectus: -u¯s sm opposizione,ostacolo, barriera, apparizione
obı˘te˘r avv per via: subito
obı˘tus: -u¯s sm visita, incontro,tramonto, morte, rovina, termine◊ post obitum dopo la morte
obiurgatio: -o¯nis sf rimprovero
obiurgatio23obiurgo: punire
oblaqueo: a¯re v tr scalzare alberi
oblatio: -o¯nis sf dono, offerta, sacrificio
oblator: -o¯ris sm donatore
oblatro: inveire
oblectamen: -ı˘nis sn diletto, trastullo
oblectamentum: -i sn diletto, divertimento,piacere
oblectatio: -o¯nis sf diletto, spasso
oblecto: intrattenere◊ se oblectare divertirsi,in eo me oblecto in questosta il mio piacere
oblido: schiacciare
obligatio: -o¯nis sf impedimento,vincolo, obbligo, impegno
obligatus: bendato
obligo: ipotecare ◊ obligare venasarrestare un’emorragia,obligari foedere impegnarsicon un trattato, scelere se obligarerendersi colpevole di undelitto
obligurio: consumare
oblimo: dissipare
oblino: alterare◊ oblita oratio discorso ampolloso
: oblique¯ avv obliquamente
obliquo: piegare
obliquus: indiretto ◊obliquo itinere per vie traverse,obliquo capite a collo torto,oratio obliqua discorso indiretto,allusione
oblitteratio: -o¯nis sf oblio, dimenticanza
oblittero: far dimenticare
oblivio: -o¯nis sf dimenticanza,oblio, smemoratezza ◊ discordiarumoblivio amnistia, oblivioneobruere celare nell’oblio
obliviscor: trascurare ◊oblitus sui fuori di sé, ut aliaobliviscar per tacer del resto
oblivium: -ı˘i sn oblio
obloquor: biasimare
obluctor: resistere
obludo: illudere
obmolior: opporre
obmove˘o: e¯re v tr offrire
obmutesco: tacere
obnexus: -u¯s sm vincolo
obnitor: resistere
: obnixe¯ avv con ogni energia
obnixus: ostinato
: obnoxie¯ avv colpevolmente
obnoxius: servile
obnubilo: annuvolare
obnubı˘lus: oscurato
obnubo: celare
oboediens: -e¯ntis agg obbediente,sottomesso
oboedio: dare ascolto
obo˘lus: -i sm obolo (moneta greca)
oborior: spuntare
obrepo: raggirare
obreptio: -o¯nis sf sorpresa
obrigesco: e˘re v intr irrigidirsi
obru˘ o: opprimere ◊ se vino obruereubriacarsi
: obscene¯ avv turpemente
obscenus: turpe
: obscure¯ avv nascostamente
obscurı˘tas: -a¯tis sf oscurità, umiltà
obscuro: celare
obscurum: -i sn oscurità
obscurus: sconosciuto ◊ obscura spesvaghe speranze
obscurus24obsecratio: -o¯nis sf supplica
obsecro: implorare
obsecutio: -o¯nis sf ossequio, obbedienza
obsequela: -ae sf deferenza
obsequium: -ı˘i sn ossequio, obbedienza
obsequor: assecondare
obsero: tappare
obsero: piantare
: observante˘r avv rispettosamente
observantia: -ae sf rispetto, deferenza,obbedienza, osservazione
observatio: -o¯nis sf osservazione,regola, religione
observo: onorare ◊ observatur ut si badache
obses: garanzia
obsessio: -o¯nis sf assedio
obsessor: -o¯ ris sm assediante,abitante
obside˘o: abitare
obsidio: -o¯nis sf assedio, prigionia,pericolo
obsidium: -ı˘i sn assedio, pericolo
obsı¯do: occupare
obsigno: a¯re v trsigillare
obsisto: impedire
obsolesco: e˘re v intrandare in disuso
obsoletus: trascurato
obsonium: -ı˘i sn pietanza
obsono as: comprare cibi
obstaculum: -i sn ostacolo
obstantia: -ae sf ostacolo, resistenza
obste˘trix: -ı¯cis sf ostetrica
: obstinate¯ avv ostinatamente
obstinatio: -o¯nis sf ostinazione,costanza
obstinatus: risoluto
obstı˘no: essere risoluto
obstı¯pus: curvo
obsto: impedire ◊ quidobstat
:
:
: ? che cosa vieta
:
:
: ?obsecratio24obstre˘po, is, strepu˘ i, strepı˘tum,e˘re v intr e tr strepitare, schiamazzare,disturbare ◊ alter alteriobstrepere gridare l’uno neiconfronti dell’altro
obstrigillo: biasimare
obstringo: vincolare ◊ laqueo collum(suum) obstringere impiccare(impiccarsi), religione obstringereimpegnare con giuramento
obstructio: -o¯nis sf ostacolo
obstru˘o: erigeredinanzi ◊ portas obstruere barricarele porte
obstupefacio: sbalordire
obstupesco: essere sbalordito
obsum: ostacolare
obtego: proteggere
obtemperatio: -o¯nis sf obbedienza
obtempero: a¯re vintr obbedire
obtendo: velare
obtentio: -o¯nis sf copertura
obtentus: -u¯s sm copertura ◊ obtentuisumere addurre a pretesto
obtero: umiliare◊ obterere laudem infangarela fama
obtestatio: -o¯nis sf giuramento,supplica
obtestor: supplicare ◊ deos obtestarichiamare a testimoni glidei
obtice˘o: e¯re v intr tacere
obtine˘o: riuscire ◊ rem obtinereriuscire in un proposito
obtingo: succedere
obtorque˘o: e¯rev tr torcere
obtrectatio: -o¯nis sf maldicenza,calunnia, invidia
obtrectator: -o¯ris sm calunniatore,maldicente, invidioso
obtrecto: invidiare
obtrecto24obtritio: -o¯nis sf costrizione
obtrudo: e˘re vtr spingere contro
obtundo: importunare
obturbo: importunare
obtusus: smussato◊ obtusa pectora animi insensibili
obtutus: -u¯s sm sguardo
obuncus: um agg ricurvo
obvenio: accadere
obverto: e˘re vtr volgere contro
: obvı˘am avv incontro ◊ obviamalicui esse essere a disposizionedi qualcuno
obvı˘o: opporsi
obvı˘us: ostile ◊ verbausu obvia parole di uso comune
obvolvo: nascondere
occallatus: insensibile
occasio: -o¯nis sf occasione, opportunità
occasus: -u¯s sm tramonto, declino,rovina
occı˘dens: -e¯ntis agg cadente, morente
occı˘dens: -e¯ntis sm occidente,ponente
occı˘do: tramontare
occı¯do: sminuzzare
occiduus: um agg che tramonta◊ sole occiduo al tramonto
occillo: a¯re v trrompere
occı˘no: e˘re v intr cantare
occipı˘tium: - ı˘i sn nuca
occisio: -o¯nis sf uccisione
occludo: e˘re vtr chiudere
occo: a¯re v tr lavorareil terreno
occu˘lo: celare
: occulte¯ avv di nascosto
occulto: a¯re v trnascondere
occultus: segreto◊ ex occulto in segreto
occumbo: e˘re v tr e intr cadere
occupatio: -o¯nis sf occupazione,impegno, attività
occupatus: impegnato
obtritio244 occupo: affrettarsi
occurro: rimediare
occursus: -u¯s sm incontro, scontro
ocellus: -i sm piccolo occhio,gemma preziosa
ochra: -ae sf ocra
ocı˘mum: -i sn basilico
ocı˘num: -i sn trifoglio
ocior: ius agg più veloce
: ocite˘r avv rapidamente
octavus: um agg ottavo
octingenti: -ae agg ottocento
oculatus: oculare
ocu˘lus: -i sm occhio, sguardo,gemma ◊ in oculis (alicuius) alcospetto di
odi: odisse v tr difett odiare
odiosus: sgradevole
odium: -ı˘i sn odio, avversione,antipatia
odor: -o¯ris sm odore, profumo,sentore
odoratus: odoroso
odoratus: -u¯s sm odorato, olfatto
odorife˘r: odoroso
odo¯ror: aspirare
oestrus: -i sm estro, assillo
offa: -ae sf focaccia, polpetta,boccone
offendo: trovare ◊ apud iudices offendereperdere una causa
offensa: -ae sf urto, offesa, danno,ingiuria
offensio: -o¯nis sf offesa, urto, danno,discredito
offero: mostrare
officina: -ae sf officina, fabbrica,laboratorio
officio: ostacolare
: officiose¯ avv cortesemente
officiosı˘tas: -a¯tis sf cortesia
officiosus: doveroso
officium: -ı˘i sn carica, funzione,dovere, servizio, cerimonia, cortesia◊ in officio manere restarfedele
offirmo: ostinarsi
offoco: a¯re v trstrangolare
offoco24Titolooffundo: offuscare ◊ pavore offusus,spaventato, se offunderelasciarsi andare
offusio: -o¯nis sf spargimento
oggannio: ı¯re vtr bisbigliare
ole˘a: -ae sf olivo
olearius: um agg relativo all’olio,oleario
oleı˘tas: -a¯tis sf raccolta delle olive
olens: -e¯ntis agg profumato, odoroso
ole˘o: svelare
oleosus: um agg oleoso
oleum: -i sn olio, palestra
olfacio: fiutare
olfacto: fiutare
olfactus: -u¯s sm olfatto
olidus: um agg odoroso
olim avv una volta: talora◊ olim
:
:
: deinde
:
:
: prima
:
:
: poi
:
:
: , olim cum allorquando
olı˘tor: -o¯ris sm ortolano
oliva: -ae sf oliva, olivo
olivetum: -i sn uliveto
olivum: -i sn olio d’oliva, profumo◊ fragrans olivo, olezzantedi profumi
olla: -ae sf pentola
ollaris: e agg cotto o conservatoin olla (in pentola)
olor: -o¯ris sm cigno
olus: -e˘ris sn verdura, legumi, erbaggi
omen: -ı˘nis sn augurio, presagio,patto ◊ ea lege et omine ut apatto e condizione che, secundoomine con auspicio favorevole
ominor: desiderare
ominosus: um agg di cattivoauspicio
omitto: trascurare◊ omittere arma deporre le armi,omittere animam morire,omittere aliquem non ricordarsidi qualcuno
omnı¯no¯ avv del tutto: senza dubbio
omnipo˘tens: -e¯ntis agg onnipotente
: omnipotentia -ae sf onnipotenza
omnis: -e agg ogni, ciascuno, tutto,qualunque ◊ omnes tutti,alia omnia tutto il resto, omniatutto quanto, per omnia in ogniaspetto, omni animo con tuttal’anima
offundo24onerarius: um agg da trasporto◊ oneraria iumenta animali dacarico, da soma
onero: obbligare◊ onerare curas aggravarei pericoli, le ambasce, onerareiniuriis insolentire
: onerose¯ avv con odio
onerosı˘tas: -a¯tis sf peso
onus: imposta◊ suscipere onus urbis assumereil governo della città
onustus: gravato
onyx: ony˘chis sm e sf onice
opacı˘tas: -a¯tis sf oscurità
opaco: ombreggiare
opacus: scuro
opera: -ae sf opera, lavoro, attività,impiego, fatica, sforzo, impegno,prestazione ◊ operamdare alicui aiutare qualcuno,operae pretium est vale la penadi, dare operam scire cercar disapere
operarius: um agg da lavoro
operarius: -ı˘i sm operaio, lavorante
operatio: -o¯nis sf lavoro, attività,carità
operatus: -u¯s sm lavoro
opercu˘lum: -i sn coperchio
operimentum: -i sn coperta
operio: nascondere ◊ dedecoreopertus screditato
ope˘ror: sacrificare
: operose¯ avv laboriosamente
operosı˘tas: -a¯tis sf fatica, operosità
operosus: faticoso
opertum: -i sn segreto, mistero
opertus: -u¯s sm copertura
opı˘fex: -ı˘cis sm e sf artefice, autore,artigiano
opı¯mo: fecondare
opı¯mus: ricco
opinatio: -o¯nis sf opinione, presunzione
opinatus: -u¯s sm congettura
opinio: -o¯nis sf supposizione,opinione, congettura, parere,fama ◊ opinione celerius primadel previsto
opı¯nor: giudicare
opipa˘re¯ avv con abbondanza: sontuosamente
opipa˘re¯24opipa˘rus: sontuoso
opitulatio: -o¯nis sf soccorso, aiuto,assistenza, supporto
opitulator: -o¯ris sm soccorritore
opitu˘ lor: aiutare ◊ non opitulari quin nonimpedire che
oportet: è necessario, conviene,bisogna
oppansum: -i sn involucro
opperior: ı¯ri vtr e intr dep aspettare
oppe˘to: incorrere
oppexus: -u¯s sm pettinatura
oppidanus: -i sm cittadino
: oppidatim avv in ogni città
oppı˘do¯ avv proprio: molto ◊ oppido quam assolutamente
oppı˘dum: -i sn città, cittadella,roccaforte, luogo fortificato
oppono: obiettare ◊aliquid opponere alicui obiettarequalcosa a qualcuno
: opportune¯ avv opportunamente
opportunı˘tas: -a¯tis sf opportunità,convenienza, occasione
opportunus: favorevole
opposı˘tus: ipotecato
opposı˘tus: -u¯s sm opposizione,obiezione
oppressio: -o¯nis sf pressione, oppressione,sopraffazione
oppressor: -o¯ ris sm oppressore,distruttore
opprimo: sorprendere ◊ fluctibus oppressusannegato, morbo opprimiessere ammalato, occasionemopprimere cogliere l’occasione,opprimi aere alieno esser caricodi debiti
opprobrium: -ı˘i sn obbrobrio,vergogna, ingiuria
oppugnatio: -o¯nis sf assalto, attacco
oppugnator: -o¯ris sm assalitore,assediante, nemico
oppugno: contrastare ◊oppugnare consilia alicuius ostacolaregli intenti di qualcuno
ops: autorità, aiuto◊ opes ricchezze, risorse, proopibus secondo le proprie possibilità
opipa˘rus248 optandus: um agg desiderabile
optatio: -o¯nis sf desiderio
optatus: gradito
optimates: -ium (o -um) sm plgalantuomini, maggiorenti, aristocratici
: optı˘me¯ avv ottimamente
optı˘mus: um agg ottimo
optio: -o¯nis sf scelta, opzione
opto: augurare
opu˘lens: -e¯ntis agg ricco
: opulente¯ avv riccamente
opulentia: -ae sf ricchezza, abbondanza,potenza
opulentus: splendido
opus: -e˘ris sn opera, lavoro, occupazione,costruzione, edificio,arte, stile, funzione, incombenza,fatto, impresa, fatica ◊opus rusticum il lavoro deicampi, publica opera edificipubblici, nimio opere troppo,eccessivamente, opus tectoriumintonaco, magno operecon gran sforzo, bona operabuone azioni
: opus sn (nom e acc) necessità ◊opus est occorre, bisogna, è necessario,opus habere ut averbisogno che
ora: -ae sf orlo, limite, litorale,spiaggia, regione
oraculum: -i sn oracolo, responso,profezia, sentenza
oratio: -o¯nis sf discorso, orazione,linguaggio ◊ oratio graecala lingua greca, oratione a parole
orator: -o¯ris sm oratore, ambasciatore
oratoria: -ae sf l’arte oratoria
orbatio: -o¯nis sf privazione
orbis: -is sm giro, cerchio, sfera,mondo, territorio ◊ nitidus orbisspecchio lucente, in orbema turno
orbı˘ta: -ae sf traccia, impronta,orbita
orbı˘tas: -a¯tis sf mancanza, privazione
orbo: a¯re v tr privare
orbus: cieco
ordinarius: regolare
: ordinate¯ avv ordinatamente
ordinatim avv regolarmente: conordine
ordinatio: -o¯nis sf disposizione,ordinamento, decreto, ordinanza
ordinatio24ordinatus: regolare
ordino: regolare◊ ordinare annos contaregli anni
ordior: esordire
ordo: -ı˘nis sm ordine, disposizione,serie, fila, norma ◊ directoordine in linea retta, ordinestemporum successione cronologica
organum: -i sn strumento, macchina,organo
oriens: -e¯ntis sm oriente
orientalis: e agg orientale
orificium: -ı˘i sn apertura
originalis: e agg originale
orı¯go: -ı˘nis sf origine, inizio, causa,madre patria
orior: derivare ◊ oratiooriens inizio della frase
oriundus: nativo
ornamentum: -i sn ornamento,gioiello, armatura, distinzione,onore
: ornate¯ avv elegantemente
ornatus: ornato
ornatus: -u¯s sm equipaggiamento,ornamento, bellezza
orno: vantare
oro: parlare ◊ causamorare perorare una causa
orsus: -u¯s sm tentativo
orthius: um agg elevato
ortus: -u¯s sm nascita, origine,principio
oryza: -ae sf risoos, oris sn bocca, apertura, viso,aspetto, linguaggio, voce ◊ oretenus fino alla bocca, uno oreall’unanimità, os molle timidezza
os: ossis sn osso
oscitatio: -o¯nis sf sbadiglio
osculatio: -o¯nis sf bacio
osculor: a¯ri v trdep baciare
ostendo: esporre
ostentatio: -o¯nis sf dimostrazione,ostentazione
ostento: indicare
ostentum: -i sn portento
ostiarius: -ı˘i sm portinaio
ostium: -ı˘i sn porta, entrata
ostrum: -i sn porpora
ordinatus25otiosus: neutrale ◊ otiosi diesvacanze
otium: -ı˘i sn riposo, ozio, tempolibero, inattività
ovatio: -o¯nis sf ovazione
ovile: -is sn ovile
ovis: -is sf pecora, lana
ovum: -i sn uovo
pabillus: -i sm carriola
pabularis: e agg foraggero
pabulatio: -o¯nis sf pascolo, foraggiamento
pabulator: -o¯ris sm pastore
pabulor: concimare
pabu˘lum: -i sn pascolo, foraggio,cibo, alimento, nutrimento, letame◊ pabula amoris lusingheamorose
pacalis: e agg che riguarda lapace
: pacate¯ avv tranquillamente
pacator: -o¯ ris sm pacificatore,che dà pace
pacatus: pacifico ◊ alicui pacatus inpace con qualcuno, pacata (snpl) Paesi amici
pacife˘r: fe˘rum agg portatoredi pace
pacificatio: -o¯nis sf pacificazione
pacificator: -o¯ris sm pacificatore,paciere
pacifico: far pace
pacifı˘cus: tranquillo
paciscor: impegnare◊ pacisci ne ottenere che non,pacisci aliquem fidanzarsi
paco: domare
pacta: -ae sf fidanzata
pactio: -o¯nis sf patto, accordo,contratto, congiura
pactor: -o¯ ris sm patteggiatore,negoziatore
pactum: -i sn patto, accordo ◊nullo pacto in nessun modo,quoquo pacto in ogni modo
paedagogus: -i sm pedagogo, precettore,maestro
paedı˘dus: um agg sporco
paedor: -o¯ris sm sporcizia, sudiciume,squallore
paelex: -ı˘cis sf concubina, amante
: paelex25paene avv quasi ◊ paene vixdumappena appena
paeninsula: -ae sf penisola
paenitentia: -ae sf pentimento,penitenza
paenı˘tet: spiacere
paenu˘la: -ae sf mantello
paetus: um agg guercio
paganicus: pagano
paganus: pagano
pagella: -ae sf pagina, foglio
pagina: -ae sf foglio, scritto, elenco,placca, targa, piastrella
pagus: -i sm villaggio, borgo, distretto
pala: -ae sf pala, vanga
palabundus: um agg errabondo
palaestra: -ae sf palestra, esercizio,lotta, capacità
palaestro: a¯re v intr esercitarsiin palestra
pala˘m avv apertamente: chiaramente◊ te (me) palam in tua (mia)presenza
palatum: -i sn palato, gusto
pale˘a: -ae sf paglia, limatura
palearis: e agg di paglia
palla: -ae sf mantello
pallens: -e¯ntis agg pallido
palle˘o: temere
palliatus: um agg rivestito dipallio
pallidus: livido◊ pallida turba la schiera deimorti
pallium: -ı˘i sn pallio, mantello,coperta
pallor: -o¯ ris sm pallore, timore,paura ◊ pro aliquo pallor timoreper qualcuno
palma: -ae sf palmo della mano,mano, remo, ramo di palma,vittoria ◊ passis palmis con manisupplici
palmaris: degno di palma
palmatus: simile a una mano
palmes: -ı˘tis sm tralcio, vite
palmetum: -i sn palmeto
palor: vagare
palpabı˘lis: e agg tangibile
palpatio: -o¯nis sf carezza
palpebra: -ae sf palpebra
palpo: palpare
palpum: -i sn (o palpus sm) carezza
paludamentum: -i sn paludamento,divisa militare
paene25paludatus: in divisa ◊ paludati (sm pl) imilitari
paludosus: um agg paludoso
palumbes: -is sm e sf palombo,colombo
palus: -i sm palo
palu¯s: -u¯ dis sf palude, giunco,canna palustre
paluster: acquitrinoso ◊ palustrecaelum clima palustre,malsano
pampı˘nus: -i sm pampino, viticcio
pandiculor: stirarsi
pando: essiccare◊ agros pandere arare i terreni,lac passum latte rappreso
pandus: inarcato
pango: pattuire
panicu˘la: -ae sf pannocchia
panicu˘lus: -i sm pannocchia
panı¯cum: -i sn miglio
panis: -is sm pane ◊ panis cibariuspane ordinario
panniculus: -i sm pezza di stoffa
pannosus: lacero
pannu˘lus: -i sm cencio
pannus: -i sm panno, cencio, tovagliolo
pantı˘ces: -um sm pl intestini
pantomimus: -i sm pantomimo,attore
panus: -i sm tumore, pannocchia
: papae inter caspita!paparium, -ı˘i sn zuppa
papaver: -e˘ris sn papavero
papilio: -o¯nis sm farfalla
papilla: -ae sf mammella, pustola
pappus: -i sm vecchio, nonno, pappo,senecione
papu˘la: -ae sf vescichetta
papyraceus: um agg di papiro
papyrius: um agg di papiro
papy¯rus: -i sf (o papy¯rum sn) papiro,carta
par: coniuge◊ par est è bene, luderepar impar giocare a pari e dispari,par pari respondere pagaredi ugual moneta
parabo˘le: -es sf paragone
: parabolice¯ avv metaforicamente
paracletus: -i sm protettore, custode,lo Spirito Santo
paradisus: -i sm giardino, parco,paradiso
paradisus25paradoxon: -i sn paradosso
paragaudius: um agg orlatod’oro
paralius: um agg marino
paramma: -ae sf sella
parasitus: -i sm commensale, parassita
parate¯ avv accuratamente: diligentemente
paratio: -o¯nis sf preparazione,aspirazione
paratus: esperto◊ frui paratis usufruire di ciòche si ha
paratus: -u¯s sm preparativo
parce¯ avv scarsamente: sobriamente
parcı˘tas: -a¯tis sf moderazione,frugalità
parco: evitare ◊ tibi parce riguardati,parce oculis non guardare,parce metu non temere, parcerevaletudini preoccuparsi dellasalute
parcus: avaro
pardalis: -is sf pantera
pardus: -i sm pantera, leopardo
parens: -e¯ntis sm padre, genitore◊ parentes genitori, antenati
parento: placare
pare˘o: sottomettersi◊ paret è evidente (manifesto,dimostrato), si paret serisulta, parere dicto essere agliordini di, parere omnia (o inomnia o ad omnia) obbedire intutto
paries: -e˘tis sm parete, muro ◊ intraparietes tra le mura domestiche
parietinae: -arum sf pl rovine,macerie
parietinus: relativoal muro
parilis: uguale
pario: saldare un conto
pario: causare ◊ ovum pareredeporre un uovo, pareredivitias arricchirsi, sibi letumparere uccidersi
parı˘tas: -a¯tis sf parità
parı˘ter avv ugualmente: in parti uguali ◊ pariterac si proprio come se, pariterqualis es così come sei
parito: a¯re v intrparadoxon25prepararsi a ◊ ire paritare esserpronto ad andare
parma: -ae sf scudo leggero
paro: procurare ◊ parare alicuinecem attentare alla vita diqualcuno
paro: -o¯nis sm barca
parra: -ae sf upupa, civetta
parricida: -ae sm e sf parricida,uccisore
parricidium: -ı˘i sn parricidio,tradimento
pars: regione (vedi anche partim)◊ in partem aliquem vocarerendere qualcuno partecipe,duae partes due terzi, tres partestre quarti, pars
:
:
: pars
:
:
: alcuni
:
:
: gli altri
:
:
: , partes defensorisl’incarico di difendere, magnaparte in gran parte, nullaparte in nessun modo, pars hominumtaluni
parsimonia: -ae sf parsimonia, risparmio
particeps: -ı˘pis agg partecipe,che prende parte
participo: prender parte ◊prandio participare invitare apranzo
particu˘ la: -ae sf particella
particularis: parziale
particulatim avv poco alla volta: in modo dettagliato
particulatio: -o¯nis sf suddivisione
partı˘lis: e agg divisibile
partilı˘ter avv separatamente: inparte
: partim avv in parte ◊ partim
:
:
: partim
:
:
: una parte
:
:
: gli altri
:
:
: ,partim e nobis alcuni di noi
partio: distribuire ◊partitis temporibus a turno
partitio: -o¯nis sf divisione, distribuzione,ripartizione
parturio: produrre
partus: -u¯ s sm (dat e abl pl-ubus) parto, prole ◊ partumferre esser gravida
parum avv poco: non molto ◊ parum multi troppopochi, parum est ut non bastache, leporis parum pocagrazia
parumpe˘r avv per poco tempo: inbreve
parvı˘tas: -a¯tis sf piccolezza, pochezza,minuzia
parvı˘tas25concesso in licenza a massimilianoparvu˘ lus: di poco conto
parvus: meschino ◊parvo plures poco più numerosi,parvi esse valer poco, parvumalicuius un po’ di qualcosa,parvi refert poco importa, aparvo dall’infanzia
pasco: dilettare ◊ pascereflammas alimentare il fuoco
pascor: mangiare
pascua: -ae sf pascolo
pascuum: -i sn pascolo
pascuus: um agg da pascolo
passer: -e˘ris sm passero
: passibilı˘ter avv dolorosamente
passim avv da ogni parte: qua elà, senza regola
passio: -o¯nis sf sofferenza, malattia,patimento
passivus: diffuso
passum: -i sn vino passito
passus: -u¯s sm passo, orma, impronta
pastillum: -i sn panino
pastillus: -i sm pastiglia, pillola,focaccia
pastinatio: -o¯nis sf zappatura,terra zappata
pastinator: -o¯ris sm zappatore
pastio: -o¯nis sf pascolo, allevamento
pasto˘r: -o¯ris sm pastore, custode,guida ◊ pastor populi re
pastoralis: e agg da pastore
pastoricius: pastorale
pastus: -u¯s sm pascolo, pasto, alimento,nutrimento
patefacio: render noto ◊ iter patefacereaprire una strada, patefacereordines allargare le file,patefacere aures prestareascolto
patefactio: -o¯nis sf rivelazione,scoperta
patella: -ae sf piatto
pate˘na: -ae sf greppia
patens: -e¯ntis agg aperto, scoperto,evidente
: patente˘r avv apertamente
pate˘o: avere importanza◊ patent prestigiae la frodeè svelata, patens vulneriesposto alle ferite
pater: -tris sm padre, autore, creatore◊ patre nullo di padre ignoparvu˘lus25to, patres gli antenati (o i senatori),pater cenae l’anfitrione
pate˘ra: -ae sf patera, coppa
: paterne¯ avv paternamente
paternı˘tas: -a¯tis sf paternità
paternus: patrio
patesco: apparire
patibulum: -i sn patibolo, forca
patiens: -e¯ntis agg paziente, tollerante,resistente, duro ◊ amnisnavium patiens fiume navigabile
: patiente˘r avv pazientemente
patientia: -ae sf pazienza, perseveranza,resistenza, debolezza,obbedienza ◊ patientia et animiet corporis vigore morale efisico
patı˘na: -ae sf piatto
patior: patire ◊aequo animo pati sopportaretranquillamente, pati aetatemresistere al tempo, non possepati quin non poter fare a menodi
patrator: -o¯ris sm esecutore, autore
patria: -ae sf patria
patricius: um agg patrizio
patrimonium: -ı˘i sn patrimonio
patrı¯tus: um agg paterno
patrı˘us: patrio◊ nomen patrium patronimico
patro: compiere ◊ patrare promissamantenere le promesse,patranti ocello con occhio languido
patrocinium: -ı˘i sn protezione,difesa
patrocı˘nor: proteggere ◊patrocinari sibi giustificarsi
patronus: -i sm protettore, difensore,patrono
patrue¯lis: -is sm cugino
patru˘us: -i sm zio paterno
patu˘ lus: esteso
paucı˘tas: -a¯tis sf scarsità
paucus: scarso ◊paucorum iudicium il pareredegli esperti, intelligenti paucaa buon intenditor poche parole
: paulatim avv a poco a poco
: paulisper avv un po’, per pocotempo
: paulo¯ avv un po’, poco
paulus: piccolo
pauper: -e˘ris agg povero
pauperies: -e¯i sf povertà
pauperta¯s: -a¯tis sf povertà, mancanza,indigenza
pauperta¯s25pausa: -ae sf pausa, fine
: pauxillo avv un po’
pauxillus: um agg piccolino
pave˘o: temere
pavide¯ avv timorosamente: pavidamente
pavı˘dus: pavido
pavimentum: -i sn pavimento, lastricato,selciato
pavio: livellare
pavı˘to: temere
pavo: -o¯nis sm pavone
pavoninus: um agg di pavone
pavo˘r: -o¯ris sm paura, spavento,angoscia, ansia ◊ pavor pulsanstrepidazione, laetus pavor gioiaansiosa
pax: tranquillità, favore◊ pace in pace, pax mentisserenità d’animo, sine pace tuasenza la tua approvazione
paxillus: -i sm chiodo, piolo
peccator: -o¯ris sm peccatore
peccatum: -i sn peccato, delitto,colpa, sbaglio
pecco: esserein difetto ◊ equus peccavit ilcavallo ha inciampato, peccarein aliquo (o in aliquem) commettereuna mancanza nei confrontidi qualcuno
pecten: -ı˘nis sm pettine, rastrello,plettro
pecto: rastrellare
pectus: -o˘ris sn petto, cuore, animo,spirito, pensiero ◊ toto pectorecon tutto il cuore, purumpectus coscienza pulita, oculipectoris gli occhi dell’anima
: pecu¯ sn (dat e abl s -u¯) bestiame,gregge
peculatus: -u¯s sm peculato
peculiaris: singolare
peculium: -ı˘i sn peculio, denaro,patrimonio, risparmio ◊ sine ullopeculio senza nessuna ricompensa
pecunia: -ae sf denaro, ricchezza,averi ◊ pecunia praesens denarocontante, pecuniam solverepagare
pecuniarius: economico
pecuniosus: danaroso
pecu˘s: pecora
pecu˘s: pecu˘dis sn bestia
pausa25pedalis: e agg della misura di unpiede
pedatum: -i sn attacco
pedes: -ı˘tis sm fante, chi va a piedi◊ pedites esercito campale
pedester: di fanteria ◊ pedestreiter via di terra
pedetemptimavv lentamente: passopasso
pedı˘ca: -ae sf laccio, trappola, legame
pedicosus: um agg pidocchioso
pediculosus: um agg pidocchioso
pedis: -is sm pidocchio
pedise˘quus: -i sm accompagnatore,schiavo, valletto, seguace
peditatus: -u¯s sm fanteria
pedum: -i sn bastone
pegma: -a˘ tis sn palco, tavolato,scaffale
peie˘ro (o peiu¯ro): violare
pela˘gius: um agg marino
pela˘gus: -i sn marepellacia, -ae sf inganno
pellax: -a¯cis agg ingannatore, seduttore,astuto
pellicio: lusingare◊ ad deditionem pellicereindurre alla resa, sententiaspellicere guadagnarsi il favoredei giudici
pellicula: -ae sf pellicola, pellicina◊ pelliculam curare pensarealla salute
pellis: -is sf pelle, pelliccia, cuoio,pergamena, sorte ◊ detraherepellem strappare la maschera,pelles perficere conciare lepelli
pellı¯tus: um agg coperto dipelle (o di pelliccia)
pello: muovere ◊pellere fores bussare alla porta,pellere animum commuovere,vino pellere curas allontanarele preoccupazioni grazieal vino
pellos: on agg scuro
pellucı˘dus: brillante
pelvis: -is sf catino, bacile
penarius: alla dispensa
pende˘o: derivare ◊ vinumpendens i grappoli sullavite, clausulae pendentes conclusioniin sospeso, in pendentiesse essere in dubbio
pende˘o25pendı¯go: -ı˘nis sf ascesso, cavità
pendo: pagare ◊ culpam pendereespiare una colpa, pendere usurampecuniae pagare gli interessi
pendulus: penzolante
: penes prep (con l’acc) presso, inpotere di, nelle mani di ◊ penesme a casa mia, penes te es? seiin senno?penetrabı˘lis, e agg penetrabile,penetrante, accessibile
penetralis: intimo
penetratio: -o¯nis sf penetrazione,trafittura
penetro: portar dentro
: penicillum -i sn pennello
penı˘tu˘s avv profondamente: completamente◊ penitus subigerealiquem assoggettare qualcunoin tutto e per tutto, penitus meliormolto migliore
penı˘tus: um agg interno
penna: -ae sf penna, piuma, ala,uccello, presagio ◊ pennas verterevolar via
pennatus: alato
pensa: -ae sf razione di cibo
pensatio: -o¯nis sf compenso
pensı˘lis: pendulo
pensio: -o¯nis sf pesata, pagamento,rata, affitto, imposta, risarcimento
pensı˘to: considerare ◊ (aliquid) quodpensitat (alcunché) soggetto aimposta
penso: ricompensare ◊sitim pensare placare la sete
pensum: -i sn peso (di lana), compito,dovere
pensus: pregevole◊ non pensi habere noncurarsi di
pentas: -a˘dis sf cinque
penuria: -ae sf mancanza, penuria,carestia
penus: -u¯s sm provvista di cibo,dispensa
peplum: -i sn peplo, manto
: per prep (con l’acc) per, attraverso,per mezzo di, durante, davanti,a causa di, in nome di ◊per ora davanti agli occhi, perhiemem durante l’inverno, peridem tempus nello stesso tempo,per me da solo, ipsum perse di per se stesso
pendı¯go26pera: -ae sf bisaccia
peractio: -o¯nis sf termine, fine,compimento
peraequatio: -o¯nis sf simmetria,conformità
: peraeque¯ avv ugualmente
perago: dichiarare ◊ velleraperacta lana filata, vitam perageretrascorrere la vita
peragratio: -o¯nis sf percorso,compimento
peragro: penetrare ◊ agrosperagrare vagabondare per icampi
: peramı¯ce¯ avv in modo assai amichevole
peranceps: titubante
: perbelle¯ avv a meraviglia
perbibo: impregnarsi
percarus: um agg dilettissimo
percello: sbigottire
percense˘o: attraversare
percensio: -o¯nis sf rivista, rassegna
percido: pestare
percio: stimolare ◊ animopercito nella foga dell’ira
percipio: intendere ◊ colorem perciperetingersi, voluptatem percipereprovar piacere, nomen perceptumusu parola entrata nell’uso
perco¯ lo: filtrare
perco˘ lo: rispettare◊ femina perculta donnaelegante, eloquentia¯ percolereabbellire con ornamenti stilistici
percontatio: -o¯nis sf interrogazione,domanda
percontator: -o¯ris sm indagatore,investigatore
percontor: informarsi
percoquo: riscaldare
percrebesco: diventar palese
percrebesco26percurro: esporre
percussio: -o¯nis sf percossa, colpo,battuta musicale
percussor: -o¯ris sm uccisore, assassino,sicario
percussus: -u¯s sm colpo, urto,percossa
percutio: uccidere◊ nummum percuterebatter moneta, percussus amoreinnamorato
perdifficı˘lis: e agg difficilissimo
perdisco: imparare a memoria
perdı˘te¯ avv perdutamente: empiamente
: perdı˘tim avv perdutamente
perdı˘tus: rovinato ◊perditus amor amore infelice,nihil perditius nulla è più indegno
perdı˘u¯ avv a lungo: per moltotempo
perdix: -ı¯cis sf pernice
perdo: guastare ◊perdere letum morire invano,perditur lux la giornata trascorre,nomen perdere dimenticareun nome, capitis perderealiquem far condannare a mortequalcuno
perdolesco: addolorarsi profondamente
perduco: spalmare
perductor: -o¯ris sm accompagnatore
perduellio: -o¯nis sf alto tradimento
perduro: durare
peredo: divorare
: peregre¯ avv fuori città, in campagna,all’estero, lontano ◊ peregreest animus il pensiero vagalontano
peregrinatio: -o¯nis sf viaggio, peregrinazione
peregrı¯no: aggirarsi
peregrı¯nus: inesperto ◊peregrinae arbores piante esotiche
percurro26peremptio: -o¯nis sf uccisione, distruzione
perenne¯ avv continuamente: pertutto l’anno
perennis: continuo
pere˘o: andare in rovina ◊ pereuntnives le nevi si sciolgono,perii sono perduto
perequı˘to: percorrere a cavallo
pererro: aggirarsi
perexiguus: pochissimo
perfecte¯ avv perfettamente: completamente
perfectio: -o¯nis sf perfezione,completamento
perfectus: completo ◊ perfectum officiumdovere assoluto, perfecta solisdefectio eclissi totale di sole,perfecta aetas la maggior età
perfe˘ro: sopportare ◊legem perferre fare approvareuna legge, iussa perferre eseguiregli ordini, ictum perferremettere a segno un colpo, seperferre (hinc) ad recarsi (da) a
perficio: ottenere◊ perficere annos compieregli anni, perfecto et concluso(con l’inf ) giunti allaconclusione che, perficere utfar sì che
: perfide¯ avv perfidamente
perfidia: -ae sf slealtà, perfidia,malafede
perfidus: traditore
perflo: a¯re v intrsoffiare
perflu˘ o: fluttuare
perfodio: scavare
perforo: sfondare
perfrico: stropicciare
perfringo: annullare ◊ perfringereanimos conquistarsi glianimi, decreta perfringere violarei decreti
perfringo26perfu˘ga: -ae sm fuggiasco, disertore
perfugio: disertare
perfugium: -ı˘i sn rifugio, ricovero
perfunctio: -o¯nis sf compimento,adempimento
perfundo: colmare ◊ perfundi fare ilbagno
perfungor: subire
perfusorius: superficiale
pergo: dirigersi ◊sed perge ma continua (il discorso),perge suvvia, eadem viapergere avviarsi per la stessastrada
pergu˘la: -ae sf balcone, ballatoio,bottega
perhibe˘o: esporre ◊ ut perhibent come sinarra
perhorresco: aborrire
periclitatio: -o¯nis sf prova
periclı˘tor: sperimentare ◊ omniapericlitari tentare di tutto, periclitariveneno rischiare di essereavvelenato, reus et periclitansaccusato e in pericolo
: periculose¯ avv pericolosamente
periculosus: rischioso
periculum: -i sn pericolo, rischio,prova, tentativo, accusa, processo◊ meo periculo a mio rischioe pericolo, ad periculumalicuius per minacciare qualcuno,pericula magistratuum verbalidei magistrati
peridoneus: um agg (col dat)adattissimo
perimo: sopprimere ◊ reditum perimeretogliere la possibilità diritorno
perinanis: del tuttoinutile
perinde˘ avv ugualmente: molto ◊ perinde ac sicosì come se
perio˘cha: -ae sf riassunto
periodı˘cus: um agg periodico
perio˘dus: -i sf periodo
perfu˘ga26peripetasma: -a˘tis sn tappeto,arazzo
peripherı¯a: -ae sf circonferenza,periferia
periphra˘sis: -is sf perifrasi
peripse¯ma: -a˘ tis sn impurità
perista˘ sis: -is sf argomento
peristro¯ma: -a˘ tis sn coperta, tappeto
perite¯ avv con perizia: con arte
peritia: -ae sf perizia, abilità, conoscenza,capacità ◊ peritia legumesperienza in campo legale,peritia locorum conoscenzadei luoghi
peritus: abl o ad el’acc)
periurium: -ı˘i sn spergiuro
periurus: mentitore
perlabor: penetrare (con ad e l’acc)
perlatio: -o¯nis sf trasferimento,rassegnazione
perlator: -o¯ris sm portatore, latore,messo
perlego: leggere attentamenteo fino in fondo
perlevis: e agg lievissimo
perlibente˘r avv con molto piacere: volentieri
: perlonge¯ avv assai lontano
perlu˘ o: irrorare ◊ sudoreperlutus madido di sudore
perlustro: esaminare
permagnus: di notevole importanza ◊permagni interest importa molto,permagno vendere venderea caro prezzo
permane˘ o: perseverare◊ permanere in officio restarfedele al dovere, innuba permanererimaner vergine
permano: circolare
permansio: -o¯nis sf permanenza,persistenza, perseveranza, soggiorno
perme˘o: penetrare
permirus: singolarissimo
permisce˘o: turbare
permisce˘o26permissus: -u¯s sm permesso, autorizzazione
permitto: sacrificare ◊ permittere habenasequo allentare le briglie,se permittere in aliquem lanciarsicontro qualcuno, alicuide se permittere arrendersi aqualcuno
permixtio: -o¯nis sf miscuglio, mescolanza,confusione, scompiglio
permixtus: confuso
permotio: -o¯nis sf commozione,affetto
permove˘ o: sconvolgere ◊ permotus metuspinto dal timore
permulce˘o: lenire
: permultum avv moltissimo
permutatio: -o¯nis sf mutamento,scambio, baratto ◊ temporumpermutatio il mutare delle circostanze
permuto: barattare◊ permutato ordine cambiandola disposizione
perna: -ae sf coscia
pernicies: -e¯i sf sventura, rovina,danno, flagello
perniciose¯ avv in modo funesto: con danno
perniciosus: rovinoso
pernicı˘tas: -a¯ tis sf velocità, agilità
pernix: -ı¯cis agg veloce, agile,celere, resistente
pernocto: a¯re vintr passare la notte
pernotus: um agg ben conosciuto
pernox: -no¯ctis agg che dura tuttala notte
pernoxius: um agg pericolosissimo
pero: -o¯nis sm stivale
peropa¯cus: tenebroso
: peropportune¯ avv assai a proposito
: pero˘pus avv alquanto necessario
peroratio: -o¯nis sf perorazione,discorso
peroro: parlare
perosus: chedetesta
perpaucus: scarsissimo
: permissus266 perpaulum avv pochissimo
perpello: costringere ◊ addeditionem perpellere costringerealla resa, perpellere ut persuaderea
perpendo: esaminare
perpense¯ avv con ponderatezza: scrupolosamente
perpensio: -o¯nis sf esame accurato,attento giudizio
perpera˘m avv a torto: male
perpes: -e˘tis agg continuo ◊ perpetinocte tutta la notte
perpessicius: resistente
perpessio: -o¯nis sf resistenza, tolleranza,fermezza
perpe˘tim avv in continuazione: senza sosta
perpetior: soffrire ◊ perpetiar memoraremi rassegnerò a ricordare
perpetro: fare
perpetuı˘tas: -a¯ tis sf continuità,durata
perpetuo¯ avv perpetuamente: continuamente
perpetuo: far durare
perpetuus: tutto intero◊ perpetuus sopor il sonno eterno,in perpetuum per sempre,perpetuum ius il diritto in generale
perplexe¯ avv ambiguamente: oscuramente
perplexus: confuso
perplu˘ o: andar perduto
perpolio: rifinire
perpoto: gozzovigliare
perqua˘m avv assolutamente: molto ◊ perquambreviter con la massima concisione
perquiro: ricercare ◊perquirere vias esplorare
: perraro¯ avv assai raramente
perrepo: e˘re vintr strisciare
perrogatio: -o¯nis sf approvazionedi una legge
perrogatio26perrumpo: irrompere ◊ perrumperepericulum sfuggire a unpericolo, perrumpere leges violarele leggi
: persaepe˘ avv molto spesso
perscindo: strappare
perscitus: leggiadro
perscribo: assegnare ◊ pecuniam perscribereannotare un versamento
perscriptio: -o¯nis sf registrazione,verbale, assegno
perscrutor: esaminare
perse˘co: troncare
persecutio: -o¯nis sf completamento,persecuzione, procedimentogiudiziario, inseguimento
persequor: compiere◊ versibus persequi esporrein versi, solitudines persequivagare in luoghi deserti, iussuum persequi far valere il propriodiritto, bello aliquem persequimuover guerra a qualcuno
perseve¯rans: -a¯ntis agg costante,perseverante
perseverante˘r avv con perseveranza: ostinatamente
perseverantia: -ae sf costanza,perseveranza, ostinazione, fermezza
perseve¯ro: mantenersi
persisto: e˘re v intrpersistere
persolvo: pagare ◊persolvere honorem dis offrireun sacrificio agli dei, vota persolveresciogliere un voto
persona: -ae sf maschera, personaggio,figura, persona, condizione,stato, autorità ◊ civitatispersonam gerere rappresentarela città (o lo Stato)
personatus: contraffatto ◊ personatuspater il ruolo del padre nellecommedie
perso˘no: far risuonare
perso˘nus: um agg risonante
: perrumpo26perspicacı˘te˘r avv con perspicacia
perspı˘cax: -a¯cis agg acuto di vista,perspicace, sagace
perspicio: esaminare
: perspicue¯ avv chiaramente
perspicuı˘tas: -a¯ tis sf chiarezza,evidenza
perspicuus: evidente ◊ perspicuamors morte certa
persto: perseverare ◊ insententia perstare restare dellastessa opinione
perstrepo: farrisonare
: perstricte¯ avv concisamente
perstrictio: -o¯nis sf infreddatura
perstringo: narrare ◊ breviterperstringere accennare inbreve
persuade˘o: indurre ◊ persuasus fallere decisoa ingannare
persuasio: -o¯nis sf persuasione,convinzione, fede
persulto: percorreresaltando
pertaedet: e¯re vintr impers essere disgustato oinfastidito
pertaesus: disgustato
pertento: penetrare
perterre˘o: e¯re v tr atterrire
pertica: -ae sf pertica, bastone ◊una¯ pertica¯ in modo uniforme
pertinacia: -ae sf costanza, perseveranza,tenacia, testardaggine
pertı˘nax: -a¯cis agg tenace, ostinato◊ male pertinax che nonoppone resistenza, pertinax iustitiaeligio alla legge, sermopertinax linguaggio insolente
pertinente˘r avv adeguatamente: a proposito
pertine˘o: concernere ◊ eodempertinet ha lo stesso scopo, quopertinet? a cosa giova?, hoc nihilad me pertinet questo nonmi tocca
pertracto: esaminare
pertraho: attirare
pertraho26pertundo: trafiggere
perturbate¯ avv in modo confuso: in disordine
perturbatio: -o¯nis sf confusione,turbamento, passione, commozione,disordine
perturbatus: commosso
perturbo: commuovere
: perubı¯que avv ovunque
peruro: infiammare◊ sole perustus abbronzato
pervado: dilagare
pervagatio: -o¯nis sf stravaganza,errore
pervagatus: notorio
pervagor: pervadere
perveho: andare
pervenio: toccare◊ pervenire in scripta alicuiusessere citato da qualcuno, admanus pervenire venire allemani, eo pervenire ut arrivareal punto di
perverse¯ avv falsamente: erroneamente
perversı˘tas: -a¯tis sf perversione,bizzarria
perversus: vizioso ◊perversa vestis veste nera (dalutto o che annunzia la condanna)
perverto: distruggere ◊ perverso numinecontro il volere divino
pervetus: -e˘ris agg antichissimo,assai vecchio
pervicacia: -ae sf ostinazione, testardaggine
pervı˘cax: -a¯cis agg ostinato, testardo,inflessibile
pervide˘o: comprendere
pervigilo: vegliare
pervinco: domare
pervı˘um: -ı˘i sn passaggio
pervı˘us: praticabile
pervulgo: diffondere
pes: sostegno ◊pertundo270 venire, pedem referre ritirarsi,pede presso lentamente, pedemopponere ostacolare, ad pedesdesilire smontare da cavallo,pede aequo a gonfie vele
pessu˘lus: -i sm chiavistello
pessum avv in basso: in fondo ◊pessum dare rovinare, pessumdeicere abbattere, buttar giù
pestife˘r: pestifero
pestı˘lens: -e¯ntis agg pestilenziale,malsano, nocivo
pestilentia: -ae sf peste, epidemia,contagio
pestis: -is sf peste, pestilenza, flagello,rovina, sventura ◊ mortiferaepestes insetti nocivi
petaminarius: -ı˘i sm acrobata,funambolo
: peta˘sio (o peta˘so) -o¯nis sm prosciutto
peta˘sus: -i sm cappello
petaurum: -i sn trampolino
petı¯tio: -o¯nis sf attacco, domanda,richiesta, preghiera, reclamo◊ petitio pecuniae recuperodi un credito
petı¯tor: -o¯ris sm aspirante, candidato,accusatore
peto: reclamare ◊ nebulae ima petuntle nebbie si abbassano, petereut pregare che, (aliquem) peteredextra tendere la mano (aqualcuno), ii qui petunt i candidati,morsu petere mordere, peterecaelum pennis levarsi involo
petorı˘tum: -i sn carrozza
petra: -ae sf roccia
petrosus: sassoso
petu˘lans: -a¯ntis agg petulante,sfacciato, insolente ◊ petulantesaures venti impetuosi
petulante˘r avv con insolenza: sfacciatamente
petulantia: -ae sf insolenza, sfacciataggine,petulanza, esuberanza
peuce: -e¯s sf pino, larice
phalanx: -a¯ngis sf falange, schiera,esercito
phale˘rae: -arum sf pl falere, piastre,ornamenti
phale¯ris: -ı˘dis sf folaga
phanta˘sı˘a: -ae sf visione
phare¯tra: -ae sf faretra
phase¯lus: -i sm fagiolo, fava, piccolabarca, battello
phellos: -i sm sugherophile¯ma, -a˘tis sn bacio
philolo˘gus: erudito
philolo˘gus27philoso˘phı˘a: -ae sf filosofia
philoso˘phor: occuparsi di filosofia
philoso˘phus: um agg filosofico
philoso˘phus: -i sm filosofo
philtrum: -i sn filtro
phily˘ra: -ae sf tiglio
phyllon: -i sn biancospino
physı˘ca: -ae sf fisica
physı˘cus: naturale
piacularis: e agg espiatorio
piacu˘lum: -i sn sacrificio espiatorio,rimedio, punizione, sacrilegio,delitto, colpa ◊ piaculumest è cosa indegna, sine piaculosenza colpa
pica: -ae sf gazza
pice˘a: -ae sf pino
pice˘us: nerocome la pece
pictı˘lis: e agg ricamato
pictor: -o¯ris sm pittore
pictura: -ae sf pittura, dipinto,quadro
pictus: ornato
picus: -i sm picchio
pie¯ avv devotamente: con affetto
pie˘tas: -a¯tis sf pietà, devozione,religiosità, affetto, amore, fedeltà,indulgenza ◊ ex pietate insegno di affetto, militiae pietaslealtà militare
piger: ozioso
piget: e¯rev intr impers è spiacevole, rincresce◊ verba pigenda paroledi cui ci si pentirà
pigmentum: -i sn colorante, colore,ornamento
pigneratio: -o¯nis sf ipoteca
pignero: obbligare
pignus: -o˘ris (o -e˘ris) sn pegno,cauzione, ostaggio ◊ ascita pignorafigli adottivi, aperto pignorecon prova manifesta
: pigre¯ avv pigramente
pigritia: -ae sf pigrizia
pı˘la: -ae sf palla da gioco ◊ meapila est ho vinto, terrae pila laTerra
pı¯la: -ae sf pilastro
pilleatus: um agg col berretto
pille˘um (o pileum): -i sn (o pille˘us sm) berretto
pilosus: villoso
pilum: -i sn giavellotto
pilus: -i sm pelo, capello, crine,manipolo di triari
pingo: abbellire ◊ pictae volucresuccelli multicolori
pinguedo: -ı˘nis sf grasso
pinguesco: e˘re v intr ingrassare
pinguis: tranquillo ◊ pingue merum vinogeneroso, pinguis toga togadi tessuto grossolano, pinguecaelum aria pesante
pinna: -ae sf penna, piuma
pinnatus: simile a piume
pinnus: um agg aguzzo
pinso (o piso): macinare
pinus: -i (o -u¯s) sf pino, fiaccola,remo, lancia
pio: venerare ◊ sacra piare compierei sacri riti
piper: -e˘ris sn pepe
piperatus: um agg pepato
pipı˘lo: a¯re v intr pigolare
pipu˘lum: -i sn schiamazzo
pirata: -ae sm pirata
piratı˘cus: da pirata
pirum: -i sn pera
pirus: -i sf pero
pisa: -ae sf pisello
piscator: -o¯ris sm pescatore
piscatorius: um agg da pescatore
piscatus: -u¯s sm pesca
piscina: -ae sf peschiera, piscina,cisterna
piscis: -is sm pesce
piscor: a¯ri v intrdep pescare
pistacia: -ae sf (o pistacium, -isn) pistacchio
pistillum: -i sn pestello
pistor: -o¯ris sm mugnaio, fornaio◊ pistor dulciarius pasticciere
pistrinum: -i sn mulino
pittacium: -ı˘i sn etichetta, manifesto,contratto
pituı¯ta: -ae sf muco, catarro, raffreddore
pius: sacrosanto ◊ pii vates i sacripoeti, pii metus affettuosepreoccupazioni
pix: picis sf pece
placabı˘lis: che placa
placabilı˘tas: -a¯tis sf clemenza,arrendevolezza
placatus: tranquillo
placenta: -ae sf focaccia
placenta27place˘o: opportuno o conveniente ◊ sibiplacere compiacersi, senatuiplacet il senato decide che, populoplacet de
:
:
: il popolo votaper
:
:
placı˘da: -ae sf chiatta, imbarcazione
placı˘dus: benigno
placı˘tum: -i sn desiderio, principio,precetto
placo: tranquillizzare
pla¯ga: -ae sf colpo, urto, ferita,sventura
pla˘ga: -ae sf plaga, regione
pla˘ga: -ae sf rete, laccio da cacciatore◊ tendere plagas tenderele reti
plagio: a¯re v tr rubare
plago: ferire
plagu˘la: -ae sf coperta, tappeto,pagina
plana: -ae sf pialla
planca: -ae sf asse
planctus: -u¯s sm colpo, gemito,lamento
plane¯ avv pianamente: completamente ◊ planenosse conoscere a menadito
plango: piangere ◊ avis plangitur l’uccellobatte le ali
plangor: -o¯ris sm battuta, lamento,pianto
planitia: -ae (o planities, -e¯i) sfpianura
planta: -ae sf pianta, erba, germoglio◊ exsurgere in plantas alzarsisulle punte dei piedi
planto: trapiantare
planus: evidente ◊ plano pedea pianterreno
plata˘nus: -i sf platano
plate˘a: -ae sf piazza, strada
platı˘ce¯ avv in generale: in modoelementare
plaudo: applaudire ◊ plauderein aliquem rumoreggiare controqualcuno
plausibı˘lis: e agg meritevole dilode
plaustrum: -i sn carro
plausus: -u¯s sm rumore, battito,applauso, approvazione, elogio
plebecu˘la: -ae sf plebaglia
plebeius: volgare
place˘o27plebs: persona ordinaria
plecta: -ae sf ghirlanda
plectı˘lis: e agg intrecciato
plecto: e˘re v trintrecciare
plectrum: -i sn plettro, cetra
: plene¯ avv pienamente
plenus: gravido ◊ deo plenusinvasato dal dio, pleno ore laudarelodare solennemente, plenogradu a passi rapidi, ad plenumfino all’orlo, in plenum ingenerale
plerı¯que: i più,molti
: plerumque˘ avv per lo più
plico: a¯re v tr piegare
ploratus: -u¯s sm pianto, lamento,clamore
ploro: gridare
pluma: -ae sf piuma, penna
plumatus: um agg piumato
plumbeus: cattivo
plumbum: -i sn piombo
plu˘o: e˘re v intr e tr piovere(impers pluit)
pluralis: multiplo
: pluralı˘te˘r avv molte volte
: plurie¯s avv più volte
plurı˘mum avv moltissimo: per lamaggior parte ◊ quam plurimumil più possibile
plus: pluris sn (comp di multus)più ◊ plus minus più o meno,plus nimio troppo, ne plura pernon tirare in lungo
pluteum: -i sn (e pluteus sm) riparomobile coperto per manovredi guerra, tavolato, protezione
pluvia: -ae sf pioggia
pluvius: chedà pioggia ◊ pluvius arcus arcobaleno,Iuppiter pluvius Gioveapportatore di pioggia
pocillum: -i sn tazzina
pocu˘lum: -i sn coppa, tazza, bicchiere
podagra: -ae sf gotta
podium: -ı˘i sn podio, balconata,mensola, rialzo
po˘e¯ma: -a˘tis sn poema
poena: -ae sf pena, punizione, fatica,sofferenza ◊ poena capitispena di morte, poenas expeterefar vendetta, poenas capere proaliquo vendicare qualcuno
poena27po˘e¯ta: -ae sm poeta
: po˘e¯tice¯ avv poeticamente
po˘e¯ticus: um agg poetico
polio: rifinire
: polite¯ avv elegantemente
politura: -ae sf pulitura, levigatura
politus: ornato
pollens: -e¯ntis agg potente, forte◊ herbae pollentes erbe magiche
: pollente˘r avv fortemente
polle˘o: dominare
pollex: pollı˘cis sm pollice
pollice˘or: impegnarsi◊ crastinus sibi polliceriessere certo del domani, benepolliceri far belle promesse
pollicitatio: -o¯nis sf offerta, promessa
pollingo: e˘re vtr preparare un cadavere per lacremazione
polluctum: -i sn offerta, banchettosacro
pollu˘o: sedurre
pollutio: -o¯nis sf inquinamento
pollutus: vizioso
polose¯ avv in alto: in posizioneelevata
polus: -i sm polo, volta celeste ◊polus glacialis (o gelidus) PoloNord, polus australis Polo Sud
polymı˘tus: um agg damascato
pomarium: -ı˘i sn frutteto
pomerium (o pomoerium): -ı˘i snpomerio, confine
pompa: -ae sf processione, corteo,séguito, accompagnamento,fasto, sfarzo
pompatı˘cus: fastoso
pompatus: fastoso
pomum: -i sn frutto
ponde˘ro: ponderare
ponderosus: denso di contenuto
: pondo s indecl libbra
pondus: -e˘ris sn peso, carico, fardello,importanza, valore, severità,costanza ◊ pondo del peso di
: pone˘ avv e prep (con l’acc) dietro
pono: affermare ◊posito procumbere genu prostrarsiin ginocchio, pecuniamponere usare il denaro, in tepositum est ut
:
:
: dipende da teche
:
:
: , rebus nomina ponere assegnarenomi alle cose, ut pauloante posui come ho detto pocanzi
pons: -ı˘cis sm pontefice
pontificalis: e agg pontificale
pontificatus: -u¯s sm pontificato
pontus: -i sm mare ◊ Pontus ilMar Nero
popa: -ae sm popa (sacerdote vittimario)
popina: -ae sf osteria
poples: -ı˘tis sm garretto, ginocchio◊ duplicato poplite a ginocchiopiegato
popularis: concittadino ◊ popularessceleris complici del delitto,popularis ventus favoredel popolo
popuları˘tas: -a¯tis sf popolarità,favore popolare
: populatim avv dovunque
populatio: -o¯nis sf saccheggio,danno, distruzione, rovina, corruzione
populator: -o¯ris sm devastatore,saccheggiatore
populo: devastare
po¯pu˘ lus: -i sf pioppo
po˘pu˘lus: -i sm popolo, Stato, popolazione,paese, gente, folla,erario ◊ primores populi i maggiorenti,populi concilia i comizicuriati, populus urbanusla popolazione civile, in populosmittere render noto a tutti
porcus: -i sm porco, maiale
porrectus: lungo
porrı˘go: offrire◊ porrecto iugulo con ilcollo teso, porrigere hostemabbattere un nemico, porrigiprotendersi
porro¯ avv avanti: poi ◊ perge porro! continua!,age porro! suvvia!, porro ireproseguire
porta: -ae sf porta della città, ingresso,passaggio
portendo: presagire
: portentose¯ avv stranamente
portentosus: mostruoso
portentosus27Titoloportentum: -i sn prodigio, portento,mostro
porticus: -u¯s sm portico, colonnato,atrio
portio: -o¯nis sf parte, porzione,proporzione ◊ hac portione inquesta proporzione, pro suaportione nel suo ambito, portio
:
:
: portio
:
:
: parte
:
:
: parte
:
:
portı˘tor: -o¯ ris sm barcaiolo,nocchiero, doganiere, trasportatore
porto: sopportare
portorium: -ı˘i sn dazio, pedaggio,dogana, tassa
portus: -u¯s sm porto, rifugio, asilo,deposito
posco: invocare
positio: -o¯nis sf posizione, situazione,condizione, argomento ◊positiones le circostanze, positiomentis stato d’animo
positura: -ae sf posizione, situazione
posı˘tus: collocato
posı˘tus: -u¯s sm posizione, acconciaturadei capelli
possessio: -o¯nis sf possesso, possedimento
possessor: -o¯ris sm padrone, proprietario,possessore
possibı˘lis: e agg possibile
posside˘o: avere
possido: prenderpossesso
possum: valere◊ potest è possibile
: post avv e prep (con l’acc) dietro,dopo, poi ◊ paulo post (o postpaulum) poco dopo, post urbemconditam dopo la fondazionedi Roma, post omnia altermine
poste˘a¯ avv poi: in seguito
: poste˘a¯quam cong (anche postea
:
:
quam) dopo di che: poiché
posteri: -orum sm pl posteri, discendenti
posterior: inferiore
posterı˘tas: -a¯ tis sf posterità, avvenire,futuro, discendenza
poste˘rus: futuro ◊ in posterum per il futuro
posthabe˘o: trascurare
postha¯c avv in seguito: d’ora inavanti, per il futuro
portentum27postı¯cum: -i sn porta posteriore
postı¯cus: posto dietro
postid avv poi: in seguito
postilla¯ avv poi: in seguito
postis: -is sm stipite ◊ postesporta
postmo˘dum avv dopo: poi
postpono: metterda parte
postquam cong dopo che: poiché
postremo¯ avv infine: per ultimo
: postremum avv per l’ultima volta
postremus: terminale
: postridie¯ avv l’indomani
postulatio: -o¯nis sf domanda, preghiera,reclamo, accusa, querela
postulator: -o¯ ris sm accusatore,querelante
postulatum: -i sn richiesta, pretesa
postulo: accusare
postu˘mus: postumo
potatio: -o¯nis sf gozzoviglia, bevuta
potatus: -u¯s sm bevuta
potens: -e¯ntis agg potente, capace,dominatore ◊ sui potens padronedi sé, mentis potens sanodi mente, in amore potens fortunatoin amore
potentia: -ae sf potenza, forza,dominio, autorità, sovranità ◊potentia singularis potere monarchico
poterium: -ı˘i sn coppa
potestas: -a¯tis sf potere, potenza,facoltà, autorità, carica, occasione,permesso, magistrato ◊verborum potestas significatodelle parole, potestatem gerereavere l’incarico di magistrato
potio: -o¯nis sf bevanda, medicina,veleno, pozione
potior: l’abl o l’acc)conquistare, impossessarsi, impadronirsi,ottenere ◊ sceptrapotitus divenuto re, rerum potiriavere il potere supremo
potior: preferibile
potis: possibile
potius avv piuttosto: meglio
poto: ubriacarsi
potorium: -ı˘i sn coppa
potus: -u¯s sm bevanda, bevuta
: prae avv e prep (con l’abl) avanprae27ti, innanzi, in confronto a, per, acausa di ◊ prae manu alla mano,prae se ferre ostentare
praeacutus: aguzzo
praebe˘o: causare ◊ aurem praebere prestareorecchio, causam praebereoffrire un pretesto, praeberese legibus obbedire alle leggi,alicui metum praebere incuteretimore in qualcuno
praecave˘o: stare in guardia
praecedo: superare ◊ aetatepraecedere avanzare nell’età
praecello: primeggiare
praeceps: -ipı˘tis agg a capofitto,a precipizio, veloce, scosceso,pericoloso ◊ praecipitidie sul finir del giorno, in consiliispraeceps sconsideratonelle decisioni, in praecepsdare aliquid mandare qualcosain rovina
praeceptio: -o¯nis sf pregiudizio,insegnamento, precetto, dottrina
praeceptor: -o¯ ris sm precettore,insegnante
praeceptum: -i sn precetto, insegnamento,regola
praecı¯do: rifiutare ◊ brevi praecidamtaglierò corto
praecingo: circondare
praecı˘no: predire
praecipio: insegnare ◊ praecipiturseges è anticipata la maturazionedelle messi, ut est praeceptumcome viene comandato,praecipientes i maestri
praecipito: andare in rovina ◊praecipitare moras metter daparte gli indugi, in insidiaspraecipitare cadere in un tranelloo in un agguato
praecipue¯ avv particolarmente: soprattutto
praecipu˘us: eccellente◊ praecipuo iure essegodere di diritti privilegiati,praeacutus28concesso in licenza a massimilianoamicorum praecipui i miglioriamici
praecise¯ avv concisamente: inbreve
praecisio: -o¯nis sf taglio, sospensione
praeclare¯ avv ottimamente: egregiamente
praeclarus: famoso ◊ in re praeclara tra lericchezze
praecludo: sbarrare
praeco: -o¯nis sm banditore, araldo
praecolo: e˘re vtr predisporre
praeconium: -ı˘i sn proclamazione,annuncio
praecordia: -orum sn pl visceri,diaframma, animo
praecox: precoce
praecurro: superare
praecursio: -o¯nis sf precedenza,preparazione
praeda: -ae sf preda, bottino ◊praedam coacervare ammucchiareil bottino
praedator: -o¯ris sm saccheggiatore,avido, seduttore
praedicatio: -o¯nis sf proclamazione,pubblicazione, vanteria,predicazione
praedicator: -o¯ris sm araldo, predicatore
praedı˘co: predicare
praedı¯co: ammonire ◊ diem et locum praedicerestabilire giorno e luogo,praedicere ne ordinare di non
praedictio: -o¯nis sf predizione,profezia
praedictum: -i sn predizione,profezia, accordo
praedı˘tus: provvisto
praedium: -ı˘i sn fondo, podere
praedo: saccheggiare
praedo: -o¯nis sm predone, ladro
praee˘o: comandare ◊ naturapraeeunte guidato dalla natura
praefatio: -o¯nis sf prefazione,preambolo, proemio, formulapreliminare (col gen) ◊ ultionispraefatio motivazione dellacondanna
praefatio28Titolopraefectura: -ae sf governo, comando,prefettura
praefectus: -i sm prefetto, comandante
praefe˘ro: anteporre◊ praefertur opinio è opinionediffusa, si dice che, avaritiampraeferre mostrarsi avido,se praferre (aliis) mostrarsio ritenersi superiore (agli altri)
praefı˘ca: -ae sf prefica
praeficio: e˘re vtr mettere a capo
praefigo: conficcare ◊iacula praefixa ferro giavellotticon punta di ferro, prospectumpraefigere chiudere la vista
praegnans: -a¯ntis agg incinta,gravida
praegnatio: -o¯nis sf gravidanza,gestazione
praegravo: sovraccaricare
praegressio: -o¯nis sf avanzamento,il precedere
praelı˘go: coprire
praeluce˘o: e¯re v intr e trfar luce innanzi
praeludo: preparare
praemature¯ avv prematuramente: anzitempo
praematurus: precoce
praemedı˘tor: prevedere
praemitto: annunciare ◊ ad aliquempraemittere mandar messi aqualcuno
praemium: -ı˘i sn premio, ricompensa,profitto, dono, bottino ◊legis praemio per concessionedella legge
praemone˘o: monı˘-tum, e¯re v tr preavvertire, preannunciare
praemunio: prepararsi la via
praenosco: presentire
praenuntius: segno
praeoccupo: sorprendere
praeopto: voler piuttosto
praeparatio: -o¯nis sf preparazione
praeparatus: allestito ◊ ex praeparato secondogli ordini impartiti
praeparo: allestire
praepedio: impedire
praepes: -e˘ tis agg che vola innanzi,alato, veloce
praepono: anteporre ◊ cubiculo praeposituscameriere
praepositio: -o¯nis sf premessa
praeposı˘tus: -i sm comandante,governatore
praepostere¯ avv a rovescio: maldestramente
praeposte˘rus: incapace
praeprope˘rus: irriflessivo
praeripio: rapire
praeruptus: dirupato ◊ praeruptum (sn)dirupo
praes: pegno
praesa¯ gium: -ı˘i sn presagio, profezia
praesa¯gus: profetico
praescı˘us: consapevole
praescribo: ingiungere ◊ praescribere iuraimporre norme di diritto
praescriptio: -o¯nis sf intestazione,titolo, premessa, precetto,norma
praescriptum: -i sn tracciato,dettato, modello, norma
praesens: -e¯ntis agg presente, attuale,pronto, efficace, manifesto,risoluto, benigno ◊ in presentiora, attualmente, praesentiasequi adeguarsi alla situazione
praesentia: -ae sf presenza, efficacia,potenza
praesentio: prevedere
praesepe: -is sn stalla, recinto,greppia, dimora
praesertim avv specialmente: soprattutto◊ cum praesertim (opraesertim28praesertim cum) tanto più che
praeses: -ı˘dis sm e sf capo, direttore,governatore, protettore ◊praeses belli la dea della guerra(Minerva)
praesı˘ca: -ae sf brassica, cavolo
praeside˘o: comandare
praesidium: -ı˘i sn difesa, protezione,rifugio, presidio, guarnigione,corpo di guardia, cittadella,campo, fortezza, trincea ◊armatorum praesidium scortaarmata, praesidio decedere abbandonarela postazione, disertare
praesignis: e agg insigne
praestans: -a¯ntis agg eccellente,insigne, ragguardevole, assiduo◊ praestans labor lavoro assiduo
praestantia: -ae sf eccellenza, superiorità
praestatio: -o¯nis sf garanzia, responsabilità
praestes: -ı˘tis sm e sf protettore,difensore
praestigia: -ae sf inganno
praestı˘no: a¯re v trcomperare
praesto¯ avv al cospetto: qui
praesto: dimostrare ◊ praestat(impers) è meglio, praestareculpam assumersi la responsabilità,di te praestent! gli dei ticonservino!, alicui aliquempraestare farsi garante di qualcunopresso qualcuno, re praestaredimostrare coi fatti
praesul: -su˘ lis sm capo dei danzatori,capo, preposto, vescovo
praesum: proteggere ◊ ii quipraesunt le autorità, i capi, rebusregis praeesse essere il primoministro del re
praesumptio: -o¯nis sf anticipazione,uso anticipato, speranza,aspettativa, pregiudizio
praetendo: accamparsi
praetento: esplorare
: praete˘r avv e prep (con l’acc)fuorché, eccetto, oltre, al di là,davanti, contro ◊ praeter saperequam aliquem essere più assennatidi qualcuno, praeterrem a sproposito
praeses284Titolopraetere˘a¯ avv inoltre: in seguito
praetere˘o: trascorrere ◊ mepraeterit mi sfugge, praeteritumtempus il passato, praeterirequod tralasciare che, nec mepraeterit e non mi sfugge
praeteritio: -o¯nis sf omissione, ilpassar del tempo
praetermitto: trascurare
: praeterquam avv fuorché, oltre
praetexo: ornare
praetextum: -i sn ornamento, pretesto
praetor: -o¯ris sm pretore
praetorium: -ı˘i sn pretorio
praevale˘o: prevalere
praevenio: prevenire
praevide˘o: e¯re vtr prevedere
praeverto: superare
prande˘o: mangiare◊ pransus potus dopo avermangiato e ben bevuto
prandium: -ı˘i sn pranzo
pratum: -i sn prato, erba
pravı˘tas: -a¯tis sf difetto, deformità,malvagità
pravus: corrotto
: precario¯ avv con preghiere
precarius: effimero
precatio: -o¯nis sf preghiera
precor: desiderare
prehendo: arrestare
premo: uccidere ◊ premerevitem potare la vite, pressumverbum parola precisa
pretiosus: costoso
pretium: -ı˘i sn prezzo, valore, costo,ricompensa
prex: precis sf preghiera
: pridem avv da tempo
: primo¯ avv dapprima
primum avv prima: dapprima ◊primum omnium innanzitutto
primum28primus: ragguardevole
princeps: -ı˘pis sm primo, principale,principe, nobile, capo, autore,responsabile ◊ principesfeminae principesse
principatus: -u¯s sm origine, primato,supremazia
principium: -ı˘i sn inizio, origine
prior: precedente ◊ priore aestate l’estatescorsa, priores gli antichi
priscus: rozzo
pristı˘nus: primitivo
pristis: -is sf balena
: prius avv prima
: priusquam cong prima che
: privatim avv privatamente
privatus: individuale
privo: liberare
: pro prep (con l’abl ) davanti, a favoredi, in difesa, in cambio ◊pro se quisque ognuno secondole proprie possibilità
probabı˘lis: lodevole
probatio: -o¯nis sf prova, esame,approvazione, dimostrazione,ispezione
probe¯ avv bene: giustamente
probitas: -a¯tis sf probità, rettitudine,onestà, lealtà
probo: dimostrare◊ se probare essergradito
probrum: -i sn infamia, vergogna,oltraggio
probus: onesto
procax: -a¯cis agg insolente, arrogante,impetuoso
procedo: riuscire ◊ parumprocedere aver poco successo
procella: -ae sf tempesta, tumulto,assalto
proce¯rus: lungo
processus: -u¯s sm il procedere,processione, riuscita
proclamo: strillare
proclivis: disposto
procre˘o: produrre
procudo: produrre
procul avv lontano: senza
procumbo: soccombere
primus28procuratio: -o¯nis sf governo, amministrazione
procurator: -o¯ris sm amministratore,capo
procuro: avercura di
prode˘o: apparire
prodigium: -ı˘i sn prodigio
prodı˘gus: ricco
proditio: -o¯nis sf tradimento, denuncia,confessione
prodı˘tor: -o¯ris sm traditore
prodo: tramandare ◊ prodere exemplumdar esempio, officiumprodere mancare al dovere
produco: educare ◊ animam producerecontinuare a vivere
proelior: a¯ri vintr dep combattere
proelium: -ı˘i sn battaglia
profano: violare
profanus: empio
: profecto¯ avv certamente
profe˘ro: prolungare ◊testes proferre citare testimoni,diem de die proferre tirare inlungo
proficio: migliorare
proficiscor: cominciare
profite˘or: ammettere
profligatus: inoltrato
profligo: concludere
profluens: -e¯ntis agg fluido, scorrevole
profluvium: -ı˘i sn flusso
profugio: sfuggire
profugus: nomade
profundo: donare
profundus: folto
profusio: -o¯nis sf spargimento,flusso
profusio28Titoloprogenies: -e¯i sf progenie, stirpe,discendenza
progredior: proseguire ◊ in publicumprogredi presentarsi in pubblico
progressio: -o¯nis sf progresso,avanzamento
prohibeo: difendere
proicio: abbandonare◊ proiectus ad pedes prosternatoai piedi, arma proiceredeporre le armi, pudore proiectosenza ritegno
proinde˘ avv quindi: diconseguenza
prolabor: labi vintr dep cadere in avanti
proles: -is sf prole, stirpe
prolu˘o: travolgere◊ prolutus abbeverato
prolusio: -o¯nis sf premessa
promeritum: -i sn merito
promı˘nens: -e¯ntis agg sporgente,prominente
promine˘o: e¯re v intrsporgere
promiscus (o promiscuus): indistinto
promissio: -o¯nis sf promessa
promissum: -i sn promessa
promitto: assicurare
promo: dire ◊ promere vulgorender noto, promere consiliadare consigli
promove˘o: promuovere
: prompte¯ avv prontamente
promptus: facile◊ promptum est è facile,promptus animi di carattere risoluto
pronuntio: pronunciare
pronus: propenso◊ pronus amnis la correntedel fiume, prona via viain discesa, alicui pronus esseessere ben disposto nei confrontidi qualcuno
propago: propagare
: prope˘ avv e prep (con l’acc) presprogenies28so, accanto, vicino, poco prima,quasi
propello: sospingere
propensus: pendente in avanti
prope˘ro: affrettarsi
prope˘rus: impetuoso
propı¯no: a¯re v trbrindare
propinquı˘tas: -a¯tis sf vicinanza,parentela
propinquus: prossimo
propitius: favorevole
propono: offrire ◊ proposita sententiadecisione stabilita
proposı˘tum: -i sn proposito, intenzione,argomento
: proprie¯ avv specialmente
proprius: stabile
: propte˘r avv e prep (con l’acc) vicino,a causa di
: proptere˘a¯ avv perciò
propulso: respingere
prora: -ae sf prua
proro˘go: differire
: prorsus avv avanti
proru˘ o: scagliare
proscribo: bandire
proscriptio: -o¯nis sf bando
prosequor: salutare ◊ aliquemvenia prosequi concedere il permessoa qualcuno
: prospere¯ avv felicemente
prosperus: fortunato
prospicio: prevedere
prosterno: umiliare
prosum: prodessev intr giovare
protego: proteggere
protendo: allungare
protı˘nus avv avanti: oltre
proveho: indurre
proveho28Titoloprovenio: accadere
proventus: -u¯s sm nascita, produzione,messe, esito
proverbium: -ı˘i sn proverbio, sentenza
providentia: -ae sf previdenza,provvidenza
provide˘o: procurare
provı˘dus: provvidenziale
provincia: -ae sf ufficio, incarico,cura, provincia
provisio: -o¯nis sf previsione, precauzione,provvista
provoco: ricorrere◊ ad popolum provocareappellarsi al popolo
proximı˘tas: -a¯tis sf vicinanza,parentela
prudens: -e¯ntis agg previdente,prudente, saggio
prudente˘r avv saggiamente: cautamente
prudentia: -ae sf previdenza, prudenza,saggezza
pruı¯na: -ae sf brina
prunus: -i sf prunopublice¯ avv pubblicamente, ufficialmente
publı˘co: pubblicare
publı˘cus: ufficiale◊ sumptu publico a spesedello Stato, memoria publicadocumento ufficiale
pudor: -o¯ ris sm pudore, vergogna,riserbo, onore, stima, onta
puella: -ae sf fanciulla
puer: schiavo ◊ a pueris dall’infanzia
puerilis: da ragazzo
puerilı˘tas: -a¯tis sf fanciullezza
pueritia: -ae sf infanzia, giovinezza
pugillus: -i sm manciata
pugio: -o¯nis sm pugnale
pugna: -ae sf battaglia, rissa, gara,contesa
pugnax: -a¯cis agg combattivo,nemico, accanito
pugno: contraddire
pugnus: -i sm pugno
pulcher: lieto
: pulchre¯ avv splendidamente
pulchritudo: -ı˘nis sf bellezza,pregio
pulex: -ı˘cis sf pulce
provenio29pullum: -i sn il colore scuro ◊pulla abiti scuri
pullus: piccolo
pullus: -i sm pollo, pulcino
puls: pultis sf polenta
pulso: respingere◊ pericula pulsare difenderedai pericoli
pulsus: -u¯s sm spinta, colpo
pulvı¯nar: -a¯ris sn cuscino
pulvı¯nus: -i sm cuscino, rialzo,aiuola
pulvis: -e˘ris sm polvere, terra,sforzo, fatica ◊ sine pulvere senzasforzo
punctum: -i sn punto, puntura,momento, istante
pungo: e˘rev tr pungere
puniceus: um agg purpureo
punio: vendicare
puppis: -is sf poppa (della nave)
purgatus: um agg pulito
purgo: giustificare◊ se purgare alicui giustificarsicon qualcuno
purpureus: vestito di porpora
purus: pio
pusillus: um agg piccolo
putatio: -o¯nis sf potatura, opinione
puter: molle
puteus: -i sm pozzo, buca
puto: credere ◊puta supponi, magni putare stimarmolto, pro nihilo putarenon tenere in nessun conto
putus: puro ◊purus putus purissimo
qua¯ avv per dove: per quanto ◊ qua
:
:
: qua
:
:
: tanto
:
:
: quanto
:
:
: , sia
:
:
: sia
:
:
: , nescio qua non so perqual via, qua datur? come èpossibile?quacumque˘ avv dovunque, perqualunque parte
quadra: -ae sf quadro, pezzo
quadragesimus: um agg quarantesimo
: quadraginta agg num indecl quaranta
quadrans: -a¯ntis sm quarta parte,quadrante (moneta), soldo
quadrans29Titoloquadratum: -i sn quadrato
quadratus: proporzionato ◊ quadratusnumerus numero al quadrato,quadrata statura staturamedia
quadridu˘um: -i sn spazio di quattrogiorni
quadriennis: e agg di quattroanni
quadriennium: -ı˘i sn quadriennio
quadriga: -ae sf (e quadrigae,-arum pl ) quadriga
quadrigarius: -ı˘i sm guidatore diquadriga
quadrigemı˘nus: um agg quadruplo
quadrı¯mus: um agg di quattroanni
quadrivium: -ı˘i sn quadrivio, crocicchio
quadro: starbene ◊ ad multa quadrat è convenienteper molti aspetti
quadrum: -i sn quadro, quadrato,ordine
quadru˘pes: -pe˘dis agg quadrupede
quaerı˘to: cercare con impegnoo ansia
quaero: processare ◊ quidquaeris? che vuoi di più?, victumquaerere guadagnarsi davivere
quaesı¯tum: -i sn domanda, quesito,ricercatezza
quaeso: pregare (solonella 1a pers sing o pl ) ◊ quaeso(quaesumus) prego, di grazia,per carità!quaestio, -o¯nis sf ricerca, domanda,questione, argomento, inchiesta,processo ◊ iudex quaestionisgiudice del tribunale
quaestor: -o¯ris sm questore
quaestuosus: vantaggioso
quaestura: -ae sf questura, caricadi questore
quaestus: -u¯s sm guadagno, ricerca,vantaggio, mestiere
qualis: di qualnatura
qualiscumque˘: qualecumque˘ aggqualunque
qualı˘tas: -a¯tis sf qualità
qualum: -i sn (o qualus sm) cesta,canestro
quam avv e cong quanto: coquadratum29me ◊ quam primum il più prestopossibile
quamdiu¯ avv per quanto tempo: finché
quamobre˘m avv per quale ragione: orbene
quamquam cong quantunque: per quanto
quamvis avv e cong quanto vuoi: quantunque◊ quamvis subito improvvisamente
: quanam avv per dove
quando¯ avv e cong quando: allorché, poiché ◊ siquando se mai
quandoque avv e cong talora: una volta o l’altra, di quando inquando, poiché
quantı˘tas: -a¯tis sf quantità, estensione,misura
quantope˘re (o quanto opere)avv quanto: fino a chepunto ◊ quanto opere
:
:
: tantoopere
:
:
: quanto
:
:
: altrettanto
:
:
quantulus: quanto piccolo
: quantum avv quanto
quantus: di qual valore ◊quanti est? quanto vale?, quantoaliud quanto diverso
quapropte˘r avv per cui: perché?quaqua¯ avv da qualunque parte,in qualsiasi modo
quare¯ avv per cui: perciò, in chemodo?, come?quartus, a, um agg quarto, ilquarto giorno, la quarta parte ◊quartum per la quarta volta
quasi avv come se: siccome ◊magis quasi più che se
quassatio: -o¯nis sf scuotimento
quasso: agitarsi ◊quassanti capite con il capotremante
quate˘nus avv e cong fin dove: poiché
quatio: sconvolgere
que˘ cong encl e: sia
:
:
: sia
:
:
: (seraddoppiata) ◊ senatus populusqueromanus il senato e ilpopolo romano
quemadmo˘dum avv e cong come: in qual modo
que˘o: quı¯rev intr potere
quercus: -u¯s sf quercia
querela: -ae sf lamento, lagnanza,lamentela, querela, denuncia
querimonia: -ae sf lamento, laquerimonia29mentela, lagnanza, malattia,sofferenza
queror: lamentarsi
querulus: querulo
questio: -o¯nis sf lamento
questus: -u¯s sm lamento, lagnanza,rimprovero
: quı¯ avv int in che modo?qui, quae, quod pron che, il quale◊ in quo a questo proposito
: quia˘ cong perché, poiché
quicumque: qualunque
quidam: precisamente ◊ quodam temporeun tempo, una volta
quidem avv certamente: però ◊ ne
:
:
: quidem nemmeno
quies: -e¯tis sf quiete, riposo, calma,sonno, morte ◊ dira quiesorribile sogno, ire ad quietemandare a dormire, secundumquietem nel sonno
quiesco: desistere ◊ quiescere ab (aliquare) non essere turbato da
: quiete¯ avv quietamente
quietus: dormiente ◊ per aliquemquietus lasciato in paceda qualcuno, quieti (sm pl) i defunti
quilı˘bet: qualunque ◊quilibet unus uno qualsiasi
quin cong che non: anziché,che, perché non? ◊ non dubitoquin non dubito che, quidest causae quin
:
:
: ? che ragionec’è per non
:
:
: ?, quin tu aspicis?perché non guardi tu stesso?quinam, quaenam, quodnamagg e pron int chi mai?, qualemai?quinde˘cim agg num indecl quindici
quingenti: a agg num pl cinquecento
quini: a agg cinque alla volta
: quinque agg num indecl cinque
quinquennalis: e agg quinquennale
quippe˘ avv e cong certamente: giacché◊ quippe enim infatti, quippequi come chi, poiché egli
quis: chi?, che cosa? ◊ quid?perché?, come?, si quis est metusse c’è qualche timore, quidqueror29iam? come mai?, quid nunc?ebbene?, quis tu? chi sei?quisnam, quidnam pron int chimai? che cosa mai?quispiam, quaepiam, quodpiamagg (e quidpiam sn) qualcuno,qualcosa
quisquam: alcunacosa
quisque˘: ogni cosa ◊ quinto quoque annoogni quattro anni, primoquoque tempore il più prestopossibile
quisquis: uno
quivis: qualsivoglia◊ quivis unus uno qualunque
quo¯ avv in qualche luogo: a che scopo?, perché ◊non quo
:
:
: sed quia
:
:
: non perché
:
:
: ma perché
:
:
: , quo factumest onde avvenne che, quo minus(o quominus) che, che non
quoad avv: cong e prep (conl’acc) fino a quando, per tutto iltempo che, fin dove
quocumque˘ avv dovunque: inqualsiasi direzione
: quod avv e cong perché, che, aquesto proposito, per il fattoche ◊ nihil est quod metuas nonhai nulla da temere, quod si ese, quod quia e poiché
: quomo˘do˘ avv in che modo
: quondam avv una volta
quoniam avv allorquando: poiché
quoque˘ avv anche: pure
: quoquo¯ avv (moto a luogo) dovunque
: quoquomo˘do avv in qualunquemodo
: quoquoversus (o quoquoversum)avv in qualsiasi direzione
: quorsus (o quorsum) avv int dove?,in che direzione?quot agg indecl quanti ◊ quot annos(o quot annis o quotannis)tutti gli anni
: quotiens (o quoties) avv quantevolte
: quotienscumque˘ avv tutte le volteche
: quotquot pron indecl tutti quanti
quotus: um agg int quanto ◊hora quota est? che ora è?quousque˘ avv fin dove, fino aquando, fino a che punto
quovı¯s avv in qualunque luogo: dovunque tu voglia
: quovı¯s29rabide¯ avv rabbiosamente
rabidus: frenetico ◊ rabidimores usi selvaggi
rabies: -e¯i sf (acc -em, abl -e)rabbia, furia, furore, impeto,violenza
rabiosus: furioso
rabulatio: -o¯nis sf verbosità
racemus: -i sm grappolo, uva
radians: -a¯ntis agg raggiante,brillante
radiatio: -o¯nis sf splendore
radicı˘tu˘s avv dalle radici: interamente
radio: risplendere
radius: -ı˘i sm bacchetta, ramo,raggio
radix: -ı¯cis sf radice, origine, fondamento
rado: sfiorare ◊ radere moresfustigare i costumi, raderebacam conchae togliere la perladalla conchiglia, radere genasgraffiare le guance
raeda: -ae sf carro, carrozza
rama¯le: -is sn ramo secco, fascina,frasca
rames: -ı˘tis sm ernia
ramex: -ı˘cis sm bastone, ernia ◊ramices i bronchi
ramosus: ramificato
ramus: -i sm ramo, albero, ramificazione
rana: -ae sf rana
rapa: -ae sf rapa
rapax: -a¯cis agg che strappa, rapace,avido, furioso
rapidus: pronto ◊ rapidus in consiliisprecipitoso nelle decisioni
rapina: -ae sf rapina, ruberia, saccheggio,rapimento
rapio: precipitarsi ◊ spemrapere accarezzare una speranza,rapere gressus accelerare ilpasso, rapere arma impugnarele armi, rapere sublimem portaredi peso, i pedes quo te rapiuntva’ dove i piedi ti conducono
raptim (e rapte¯) avv rapidamente: prendendo al volo
raptor: -o¯ris sm predone, rapitore
raptum: -i sn rapina, furto
rabide¯29raptus: -u¯s sm ratto, rapimento,rapina
rapum: -i sn rapa
raresco: diradarsi
rarı˘tas: -a¯ tis sf scarsa densità,porosità, rarità, scarsità
: raro¯ avv raramente
rarus: poco ◊ rari nantesin gurgite vasto pochi chenuotano nelle onde burrascose,rara avis il pavone
raster: rastri sm rastrello
ratio: -o¯nis sf conto, calcolo, somma,affare, vantaggio, ragione,spiegazione, cura, stima, dottrina,qualità, giudizio, motivo, ordine,registro, natura, proprietà◊ rationem ducere calcolare, tirarle somme, in rationem induceremettere in conto, rationesimperii contabilità dell’impero,ratio civitatis governodella città, rationem reddererender conto, ad meam rationemper quanto mi concerne,ratio est è ragionevole, eademratione allo stesso modo, institutaratio il programma stabilito,ratio vitae sistema di vita,consilio et ratione con saggezzae riflessione
rationalis: -e agg razionale
ratis: -is sf zattera, barca
ratus: deciso◊ ratum mihi est approvo, ratumhabere tener per valido,pro rata parte in proporzione
raucus: fioco
ravis: -is sf raucedine
rea: -ae sf accusata, colpevole,imputata
reatus: -u¯s sm accusa, imputazione,delitto, colpa
rebellio: -o¯nis sf ribellione
rebellis: rivoltoso
rebello: ricominciare
recedo: scomparire◊ de medio recedere togliersi dimezzo, anni recedentes il tempoche passa, domus recessit lacasa è appartata, a mari recedentiale regioni lontane dalmare
: recens avv da poco
recens: -e¯ntis agg recente, nuovo,vigoroso ◊ aqua recens acquafresca, re recenti subito, recentioresi moderni
recense˘o: esaminare
: receptaculum -i sn ricettacolo,serbatoio, rifugio
recepto: trarre a sé
receptus: -u¯s sm ritirata ◊ receptuicanere suonare la ritirata
recessus: -u¯s sm ritorno, nascondiglio,rifugio, rientranza, luogolontano ◊ recessus oris ilfondo della bocca
recı˘do: andare a finire◊ ad nihil recidere finire innulla
recı¯do: eliminare
recingo: slegare ◊ recingispogliarsi (o togliersi la cintura)
recı˘no: far risuonare
recı˘pio: ritirarsi ◊ recipere animamriprender fiato, receptarepublica preso il potere, tectorecipere accogliere in casa, nomenalicuius recipere accogliereuna denuncia contro qualcuno,mente recepta ritrovata la ragione
reciprocus: alternato ◊mare reciprocum flusso dellamarea, vox reciproca eco
recisio: -o¯nis sf taglio
recitatio: -o¯nis sf lettura, recitazione
recito: recitare
reclamo: risuonare
reclinis: coricato
reclino: dormire ◊scuta reclinare deporre gli scudi,in cubitum reclinatus appoggiatosul gomito
recludo: rinchiudere
recognitio: -o¯nis sf ispezione, rassegna
recognosco: cognı˘-tum, e˘re v tr riconoscere, rievocare,esaminare, correggere, emendare
recollı˘go: riunire ◊ serecolligere riaversi
receptaculum29reco˘lo: meditare ◊antiqua recolere riprendere leabitudini di un tempo
reconcilio: riconciliare◊ aliquem domum reconciliarericondurre qualcuno a casa
recondı˘tus: oscuro ◊in recondito habere aver sottochiave, nella propria cassa
recondo: custodire ◊oculos recondere richiudere gliocchi, se recondere appartarsi,aliquid recondere terra sotterrarequalcosa
recordatio: -o¯nis sf ricordo
recordor: ripensare
recre˘o: rianimare ◊ e morbo recreaririprendersi da una malattia
: recta¯ avv direttamente
recte¯ avv dritto: giustamente ◊ rectesperare aver buone speranze,recte omnia va tutto bene
rector: -o¯ris sm governatore, direttore,guida, capo
rectus: giusto ◊ recta saxa rupi scoscese,domus recta casa ordinata,casus rectus il caso nominativo
recubo: star disteso
recumbo: mettersi a tavola ◊qui proximus recumbit il vicinodi tavola
recupero: riavere
recurro: risalire ◊ rure recurrereritornare dai campi
recursus: -u¯s sm ritorno, riflusso
recusatio: -o¯nis sf rifiuto, reclamo,replica
recuso: replicare
redargu˘o: redarguire
reddo: reddo29concedere ◊ (ultimum) spiritumreddere esalare l’ultimo respiro,reddere gratiam ricambiareun favore, rationem reddererender conto
redemptio: -o¯nis sf acquisto, riscatto
redemptor: -o¯ris sm appaltatore,chi riscatta
rede˘o: toccare ◊ it redit va e torna,(aliquid) redire animo tornarealla mente (qualcosa), adpauca redire cavarsela con pocheparole
redı˘go: diminuire◊ pecuniam redigereriscuotere denaro, ad verum redigerericondurre alla verità, adinopiam redigere ridurre in miseria
redimiculum: -i sn fascia, benda
redı˘mio: aureolare
redı˘mo: appaltare
redı˘tus: -u¯s sm ritorno, provento,reddito, entrata
redole˘o: aver profumo
reduco: sottrarre
reductus: solitario
redundo: ricadere ◊ sanguineredundare grondar sangue
redux: -du˘cis agg che ritorna, reduce
refectio: -o¯nis sf ristoro, riposo,nutrimento, restauro, ricostruzione
refello: smentire
refe˘ro: imitare ◊ se referre indietreggiare,aliquo referente surapporto di qualcuno, salutemreferre ricambiare i saluti
refe˘rt: esserutile ◊ nihil refert non importanulla
refertus: abbondante
reficio: ristabilire
redemptio30reflecto: rivolgere
reflo: a¯re v intr e trsoffiare contro
reflu˘o: e˘re v intr rifluire
refodio: e˘re v trscavare
reformı¯do: soffrire
reformo: emendare
refove˘o: rianimare
refragor: a¯ri vintr dep opporsi
refrigero: rinfrescare
refringo: respingere
refu˘gio: cercarescampo ◊ iudicem refugerericusare un giudice
refu˘gium: -ı˘i sn rifugio, ricovero,asilo
refulge˘o: rifulgere
refundo: rifondere
refu¯ to: ricusare
regalis: e agg regale
regalı˘te˘r avv regalmente: splendidamente
regero: rinviare
regia: -ae sf reggia, basilica
regı˘men: -ı˘nis sn governo, comando,condotta, guida
regina: -ae sf regina
regio: -o¯nis sf direzione, linea retta,regione, zona, paese, confine,argomento ◊ recta regionein linea retta, e regione nobisagli antipodi
regius: reale ◊ regia ales l’aquila, regii(sm pl) la milizia del re
regno: dominare
regnum: -i sn dominazione, regno,tirannide, autorità, forza,proprietà
rego: amministrare◊ regente (aliquo) sotto il regnodi
regredior: retrocedere
regressus: -u¯s sm ritorno, ritirata◊ regressus ad principem ricorsoall’imperatore (in senso giuridico)
regressus30regu˘la: -ae sf regolo, asticella,squadra, riga, regola, norma,principio
regu˘ lus: -i sm scricciolo, principe,re di un piccolo reame
reicio: disprezzare ◊ reicere iudicesricusare i giudici
relabor: scivolareindietro ◊ unda relabensl’onda che rifluisce
relatio: -o¯nis sf il riportare, il rendere,rapporto, relazione, proposta◊ ius tertiae (quartae
:
:
: )relationis diritto dell’imperatoredi mettere all’ordine del giornoin senato tre (quattro
:
:
: ) puntida trattare
relaxo: alleviare
relegatio: -o¯nis sf bando, confino,esilio
relego: allontanare
rele˘vo: ripristinare ◊ relevare famemalleviare la fame, relevare caputriposare la mente, relevariristabilirsi (in salute), aver sollievo
religio: -o¯nis sf scrupolosità, coscienza,esattezza, lealtà, religione,fede, credenza, rito, sacralità,sacrilegio, maledizione◊ in religionem venit
:
:
: (conl’acc e l’inf ) ci si fece scrupoloche
:
:
: , religio iurisiurandi santitàdel giuramento
religiose¯ avv con coscienza: scrupolosamente
religiosus: superstizioso
relı˘go: fissare
relinquo: rinunciare ◊ relictis rebus lasciandoperdere tutto il resto
reliquiae: -arum sf pl resti, avanzi,reliquie ◊ reliquiae pugnae isuperstiti della battaglia
reliquus: residuo
remane˘o: persistere
remedium: -ı˘i sn rimedio, medicina,aiuto
regu˘la302 reme˘ o: ricominciare
remigium: -ı˘i sn ordine di remi,ciurma
reminiscor: riflettere
remisse¯ avv liberamente: debolmente
remissio: -o¯nis sf rinvio, alleggerimento,condono, riposo, sollievo,svago, quiete ◊ remissiooperis esenzione dal lavoro
remissus: scherzoso
remitto: concedere
: remote¯ (solo comp -ius e sup -issime¯) avv lontano
remotus: contrario
remove˘ o: rimuovere ◊ remotoioco scherzi a parte
remulcum: -i sn rimorchio
remunero (o remuneror dep): remunerare
remus: -i sm remo
renascor: nasciv intr dep rinascere
renes: -um sm pl reni
renide˘o: sorridere
renovo: rievocare
renuntio: rinunciare
renu˘ o: proibire
renutus: -u¯s sm rifiuto
re˘or: pensare
repagu˘la: -orum sn pl chiavistello,impedimento
repandus: um agg rivolto all’insù
reparo: riparare
repello: confutare
rependo: pagare ◊ auro repensus riscattatocol denaro (o a peso d’oro)
: repens avv all’improvviso
repens303 repens: -e¯ntis agg improvviso,inaspettato
: repente¯ avv all’improvviso
repentinus: inaspettato
repercutio: rimbalzare
reperio: procurare
repeto: petı¯-tum, e˘re v tr andar contro, assalire,riprendere, ricominciare,chiedere di nuovo, rievocare,ripetere, rivendicare ◊ urbemrepetere tornare in città, res repetererichiedere un risarcimento
reple˘o: colmare
replı˘co: replicare
repo: e˘re v intrstrisciare
repono: restituire ◊ iniuriam reponerericambiare un’offesa
reporto: ottenere
reposco: reclamare
reposı˘tus: appartato
repraesento: fare immediatamente◊ repraesentatumiudicium processo affrettato
reprehendo (e reprendo): biasimare
reprehensio: -o¯nis sf biasimo,rimprovero, arresto
reprimo: moderare ◊ fletu repressotrattenendo le lacrime
reptı˘lis: e agg strisciante
repto: a¯re v intrstrisciare
repudio: ripudiare
repudium: -ı˘i sn ripudio
repugnantia: -ae sf contrasto, ripugnanza
repugno: essere in contraddizione ◊ repugnarecontra veritatem negarel’evidenza
repulsa: -ae sf rifiuto, ripulsa ◊repulsam ferre avere un insuccessoelettorale
repulsus: -u¯s sm riflesso
repens30repu˘ to: riflettere
requies: -e¯tis sf riposo, requie,quiete
requiesco: aver sollievo
requietus: riposato
requiro: rimpiangere
requisitio: -o¯nis sf ricerca
res: utilità, contratto, processo, impresa,causa, governo, possesso,beni ◊ res rusticae l’agricoltura,nihil ad rem questo è fuoriluogo, quid ad rem? chec’entra?, pro re nata vista la situazione,rerum potentia dominiodel mondo, res familiarispatrimonio familiare, e re publicanell’interesse dello Stato, obeam rem perciò, rerum scriptorstorico, quid rerum geritis? checosa fate?rescindo, is, scı˘di, scissum, e˘re vtr rompere, strappare, annullare,abrogare
rescribo: rispondereper iscritto
rese˘co: escludere
rese˘ro: rasserenare◊ annum reserare iniziarel’anno
reservo: conservare
reses: -ı˘dis agg fermo, inerte, pigro,ozioso
reside˘o: fermarsi
resido: calmarsi
residuus: um agg residuo
resigno: toglier valore
resilio: restringersi
resı¯mus: camuso
resipio: sapere di
resipiscentia: -ae sf pentimento
resipisco: rinsavire
resisto: resistere
: resolute¯ avv sfrenatamente
resolute¯30resolutio: -o¯nis sf soluzione, decomposizione,annullamento,disgregazione
resolvo: pagare ◊ venasresolvere tagliarsi le vene,resolvere argentum (alicui) pagare(qualcuno), muros resolveredemolire i muri
resono: far risuonare
respecto: aspettare
respectus: -u¯s sm il guardare indietro,riguardo, rispetto, considerazione
respicio: concernere
respiratio: -o¯nis sf respiro
respiro: cessare
responde˘o: adattarsi ◊in respondendo iure nel darconsigli legali
responsio: -o¯nis sf risposta
responsum: -i sn risposta, responso,parere
respublica: governo
respu˘o: rifiutare
restauro: ricostruire
restinguo: estinguere
restis: -is sf corda
restitu˘ o: ricostruire◊ proelium restituere risollevarele sorti della battaglia,iudicium restituere abrogareuna sentenza, aciem restituereriordinare lo schieramento dell’esercito
restitutio: -o¯nis sf ricostruzione,ristabilimento
resto: durare ◊ restat ut rimaneche
restrictus: avaro
restringo: dischiudere ◊ dentes restringeremostrare i denti
resulto: resistere
resolutio30resumo: ristabilire
resupinus: altero
resurgo: risollevarsi
retardo: trattenere
rete: -is sn rete
retego: rivelare
retento: riprovare
retexo: ricomporre
reticentia: -ae sf silenzio, reticenza
retice˘o: non rispondere ◊ reticendai segreti
reticulum: -i sn reticella
: retinaculum -i sn legame, fune,redini, briglia
retine˘o: ricordare ◊ retinere officiumcompiere il proprio dovere
retorque˘o: volgere indietro
retractatio: -o¯nis sf ritrattazione,rettifica, rifiuto
retractio: -o¯nis sf abbreviazione
retracto: tardare
retractus: nascosto
retraho: ricondurre ◊ se retraheretirarsi indietro (o nonadempiere a una promessa)
retro¯ avv dietro: all’indietro, dopo◊ retro principes i sovraniprecedenti
: retrorsum avv all’indietro
retundo: rintuzzare
reus: -i sm accusato, colpevole,debitore
reveho: e˘rev tr ricondurre
revello: distruggere
revenio: ı¯re vintr ritornare
: revera¯ avv in realtà
reverbero: far rimbalzare
reverens: -e¯ntis agg rispettoso,riverente
reverens30reverentia: -ae sf riguardo, timore,rispetto, deferenza
reverto (o revertor dep): ricadere
revincio: vincolare
revinco: e˘re v trvincere di nuovo
reviso: rivisitare
revocatio: -o¯nis sf richiamo
revo˘co: attribuire ◊ revocateanimos! fatevi coraggio!,se revocare riaversi, revocaresitus rimettere in ordine
revolvo: ripensare
rex: sovrano ◊ regesla famiglia reale
rhetor: -o˘ris sm retore
rethorı˘ca: -ae sf retorica
rethorı˘cus: um agg relativo alretore o alla retorica
rictus: -u¯s sm apertura della bocca,fauci
ride˘o: deridere
: ridicule¯ avv scherzosamente
ridiculus: faceto
rige˘o: e¯re v intr essere intirizzitoo insensibile
rigidus: severo
rigo: bagnare
rigor: -o¯ris sm rigidità, freddo,severità, inflessibilità
rima: -ae sf fessura
rimor: aprire
ripa: -ae sf riva, sponda
risus: -u¯s sm riso, scherno
: rite˘ avv nel modo dovuto
ritus: -u¯s sm rito, modo
rivus: -i sm ruscello
rixa: -ae sf rissa, lotta
rixor: lottare
robigo: -ı˘nis sf ruggine
robur: -o˘ris sn quercia, legno diquercia, carcere, vigore, forza,solidità, robustezza
robustus: vigoroso
rodo: corrodere
rogatio: -o¯nis sf domanda, richiesta,proposta di legge
rogatus: -u¯s sm richiesta
rogo: arruolare◊ precario rogare chiederecome favore, aliquem (adreverentia30convivium) rogare invitare qualcuno(a cena), rogas? e me lochiedi?
rogus: -i sm rogo
rorı˘dus: um agg umido di rugiada
roro: a¯re v tr e intrbagnare (o esser bagnato) di rugiada
ros: roris sm rugiada
rosa: -ae sf rosa
rosetum: -i sn roseto
rostratus: dotatodi rostro
rostrum: -i sn rostro, becco
rota: -ae sf ruota ◊ solis rota il discosolare, rota figularis tornioda vasaio
roto: roteare
: rotunde¯ avv elegantemente
rotundus: elegante
rube˘o: e¯re v intr essererosso
ruber: brum agg rosso
rubor: -o¯ris sm rossore, pudore,modestia
rubrica: -ae sf terra rossa
rubus: -i sm rovo, lampone
rudens: -e¯ntis sm fune
rudimentum: -i sn principio, rudimento
rudis: inesperto ◊ saxa rudia pietrenon ancora sgrossate
rudis: -is sf verga, bacchetta (deigladiatori) ◊ rudem accipereesser congedato
rudus: -e˘ris sn macerie
rufus: um agg rossiccio
ruga: -ae sf ruga, rugosità
ruina: -ae sf crollo, rovina
ruma: -ae sf gola, stomaco
rumor: -o¯ris sm rumore, diceria,clamore, fama ◊ rumorem sereredisseminare voci, rumoremquaerere cercare l’approvazione
rumpo: interrompere ◊ ruptoturbine scatenatasi una tempesta,rumpere moras metter daparte gli indugi
ru˘o: abbattere◊ quo ruis
:
:
: ? come puoiazzardarti a
:
:
: ?rupes, -is sf rupe, roccia
ruptor: -o¯ris sm violatore
rursum (o rursus) avv nuovamente: al contrario
rus: grossolanità
ruscus: -i sf pungitopo
rusticatio: -o¯nis sf villeggiatura
: rusticatio30Titolorustice¯ avv rozzamente
rusticus: semplice
rutı˘lo: risplendere
saba˘num: -i sn asciugamano, tovagliolo
sabbatarius: um agg relativoal sabato
sabba˘tum: -i sn (o sabba˘ta sn pl )sabato, giorno festivo
sabu¯cum: -i sn sambuco
sabu˘lum: -i sn sabbia, rena
saburro: esalare odore ◊ saburratuspieno di
saccellus: -i sm (o saccellum sn)sacchetto, borsellino, borsa
saccus: -i sm sacco, bisaccia ◊ire ad saccum chiedere l’elemosina
sacellum: -i sn tempietto
sacer: maledetto ◊ saceresto sia maledetto, auri sacrafames esecrabile avidità di ricchezze,morbus sacer l’epilessia,sacrae litterae la SacraScrittura
sacerdos: -o¯tis sm e sf sacerdote,sacerdotessa
sacerdotalis: e agg sacerdotale
sacerdotium: -ı˘i sn sacerdozio,ministero o dignità di sacerdote
sacoma: -a˘ tis sn contrappeso
sacramentum: -i sn giuramento(soprattutto in senso militare),arruolamento, impegno, cauzionegiudiziaria ◊ sacramentocontendere scommettere, amicitiaesacramentum vincolo d’amicizia
sacrarium: -ı˘i sn sacrario, santuario,tempio
sacratus: santo ◊ dux sacratus l’imperatoreAugusto
sacrificalis: e agg sacrificale
sacrificium: -ı˘i sn sacrificio
sacrifico: offrireun sacrificio
sacrilegium: -ı˘i sn sacrilegio, profanazione,empietà
sacrile˘gus: profanatore
sacro: tributare◊ aliquem sacrare divinizzarequalcuno
: rustice¯310 sacrum -i sn (e sacra sn pl ) cosasacra, oggetto di venerazione,santuario, tempio, culto, rito ◊sacra nuptialia celebrazioninuziali, sacra facere fare un sacrificio,inter sacrum saxumquestare stare tra l’incudine eil martello
saecularis: profano
saeculum (o saeclum): -i sn secolo,generazione, stirpe, epoca,tempo ◊ hominum saecla larazza umana, muliebre saeclumle donne, saecula aureal’età dell’oro
: saepe˘ avv spesso ◊ saepius mensepiù volte al mese
saepes: -is sf siepe, barriera
saepio: difendere ◊ saepire setectis rinchiudersi nelle propriestanze
saeptum: -i sn recinto, casa, stalla,luogo recintato ◊ saepta recintielettorali, saepta domorumpareti delle case
saeta: -ae sf setola, crine
: saeve¯ avv crudelmente
saevio: infuriarsi
saevitia: -ae sf ferocia, violenza,rigore, spietatezza, furore ◊iudicum saevitia l’inflessibilitàdei giudici
saevus: funesto ◊saeva somnia incubi
saga: -ae sf indovina
sagacı˘tas: -a¯tis sf finezza di olfatto,sagacia, perspicacia ◊ sagacitasconsilii avvedutezza
: sagacı˘ter avv sagacemente
sagax: -a¯cis agg sagace, acuto,accorto
sagina: -ae sf pasto, cibo, nutrimentoda ingrasso, pinguedine◊ in saginam se conicere esseremantenuto, essere assoldato
sagino: nutrire
sagitta: -ae sf freccia, saetta
sagittarius: -ı˘i sm arciere
sagittatus: colpito da una freccia
sagitto: a¯re v intrscagliar frecce
sagma: -ae sf basto, soma
sagu˘lum: -i sn mantello corto,cappotto
sagum: -i sn saio, mantello militare◊ in sagis esse essere inarmi
sagus: um agg profetico
sal: senno ◊ venenatisales velenose malignità
31salsalarium: -ı˘i sn razione di sale,paga militare, compenso, stipendio
salax: -a¯cis agg lussurioso, eccitante
sale˘bra: -ae sf scabrosità, intoppo,difficoltà
salinae: -arum sf pl saline
salinum: -i sn saliera
salio: zampillare◊ aqua saliens acquacorrente (o zampillante), sal salienslo scoppiettante sale delsacrificio (gettato nel fuoco)
saliva: -ae sf saliva, bava
salix: -ı˘cis sf salice
salpinx: -ı¯ngis sf tromba
salsamentum: -i sn salamoia
: salse¯ avv argutamente
salsus: spiritoso
saltatio: -o¯nis sf danza
saltator: -o¯ris sm ballerino
: saltem (o saltim) avv almeno ◊vix saltem a malapena, non saltemnemmeno
salto: rappresentaredanzando
saltuarius: -ı˘i sm guardiaboschi
: saltuatim avv a balzi
saltuosus: boschivo
saltus: -u¯s sm terreno o regioneboscosa, selva, gola, passo, pascolo,podere
salu¯ber: vantaggioso
salubrı˘tas: -a¯ tis sf salubrità, salute
salum: -i sn alto mare ◊ in salo allargo
salus: -u¯tis sf salute, salvezza, saluto
salutaris: vantaggioso
salutatio: -o¯nis sf saluto, omaggio,visita
saluto: rendere omaggio
salve¯ avv in benessere: in buonasalute
salve˘o: esserein salute ◊ salve! salve!, stabene!salvus, a, um agg salvo, intatto,incolume ◊ salva fide senzamancar di parola, ne salvus simsi
:
:
: possa io morire se
:
:
: , satinsalvae? tutto bene?sancio, is, sanxi, sanctum, ı¯re vtr consacrare, sancire, stabilire,confermare, decretare, vietare,punire ◊ lex (Caesar) sancitne
:
:
: la legge (Cesare) proibiscedi
:
:
salarium31sancte¯ avv religiosamente: fedelmente
sanctio: -o¯nis sf sanzione, clausola
sanctı˘tas: -a¯tis sf santità, purezza,integrità
sanctus: onesto ◊ virgines sanctae le Vestali
sane¯ avv giudiziosamente: del tutto ◊ age sane suvvia,nil sane niente affatto
sanguino: insanguinare
sanguis: -ı˘nis sm sangue, uccisione,parentela, discendenza, vigore,averi ◊ sanguinis ictusapoplessia, sanguinis auctorcapostipite
sanies: -e¯i sf sangue corrotto, sanie,bava, veleno
sanı˘tas: -a¯tis sf sanità, salute, ragione,senno
sano: rimediare
sanus: sobrio ◊ bene sanusin senno
sapı˘dus: gustoso
sapiens: -e¯ntis agg saggio, sapiente,ragionevole, avveduto ◊sapientior aetas l’età della ragione
: sapiente˘r avv saggiamente
sapientia: -ae sf sapienza, saggezza,senno, prudenza, capacità,scienza ◊ pro mea sapientiaper i miei gusti, sapientiae doctoresi filosofi
sapio: gustare◊ si sapis se hai giudizio,quantum ego sapio per quantone capisco, meam rem sapio soil fatto mio
sapo: -o¯nis sm sapone
sapor: -o¯ ris sm sapore, gusto,odore, profumo
saprus: um agg putrido ◊ caseussaprus formaggio fermentato
sarcı˘na: -ae sf bagaglio, carico,peso, fardello
sarcio: risarcire◊ sartum vulnus ferita rimarginata
sarda: -ae sf sardina
sario (o sarrio): ı¯re v tr sarchiare
sarmentum: -i sn ramoscello,sarmento, tralcio
sarmentum31sartago: -ı˘nis sf teglia, padella,casseruola
: sat agg e avv abbastanza
satelles: -ı˘tis sm e sf guardia, satellite,ministro, complice, servitore◊ satellites scorta, seguito
satie˘tas: -a¯tis sf abbondanza, sazietà,disgusto, fastidio, nausea
satio: annoiare
satio: -o¯nis sf semina, piantagione,coltivazione
satı˘ra: -ae sf satira
satis agg e avv abbastanza: sufficiente◊ satis agere aver moltoda fare, satis petere (dare) chiedere(dare) garanzie, satis saepeassai spesso, satis est basta!satisfacio, is, feci, factum, e˘re vintr (col dat) soddisfare, appagare,scusarsi ◊ satisfaciendicausa allo scopo di discolparsi
satisfactio: -o¯nis sf soddisfazione,scusa, ammenda, risarcimento
satius avv (comp n di satis) meglio: più conveniente
sator: -o¯ris sm seminatore, produttore,padre
satu˘r: abbondante
satu˘ra: -ae sf mescolanza, miscuglio,pasticcio, piatto assortitoofferto agli dei, satira (arc) ◊per saturam alla rinfusa
saturı˘tas: -a¯tis sf sazietà, abbondanza
satu˘ro: disgustare
satus: nato
satus: -u¯s sm semina, piantagione,origine, nascita
saucio: fendere
saucius: tormentato
savium: -ı˘i sn bacio
saxeus: sassoso
saxum: -i sn sasso, pietra, rupe,scoglio
scaber: rozzo
scabies: -e¯i sf scabrosità, ruvidezza,scabbia
scabiosus: scabbioso
scabo: solleticare
scaena: -ae sf scena, spettacolo,intrigo
scaenı˘cus: teatrale
sartago31scaevus: funesto
scalae: -arum sf pl scala
scalmus: -i sm scalmo
scalpellum: -i sn coltello, bisturi
scalpo: scolpire
scalprum: -i sn coltello, scalpello,falcetto
scamnum: -i sn sgabello, panca,sedile
scando: salire ◊equum scandere montare a cavallo
scansio: -o¯nis sf il salire, scansione(dei versi)
scapha: -ae sf barca
scaphium: -ı˘i sn vaso, coppa,clessidra
scapulae: -arum sf pl scapole,spalle, dorso, groppa
scapus: -i sm fusto, asta di lanciao di bilancia
scate˘bra: -ae sf sorgente
scate˘o: abbondare
scaturigo: -ı˘nis sf sorgente
sceleratus: dannoso
scelero: profanare
scelestus: empio
scelus: -e˘ris sn delitto, misfatto,malvagità, sventura, ◊ sceleranaturae catastrofi naturali
sceptrum: -i sn scettro, regno,dominio
schema: -a˘tis sn aspetto, posizione,forma
schoenus: -i sm (o schoenum sn)giunco
schola: -ae sf scuola, lezione,conferenza, portico, luogo diraduno ◊ schola bestiaruml’anfiteatro
scholasticus: relativo all’eloquenza
scholasticus: -i sm scolaro, letterato,erudito, avvocato
sciens: -e¯ntis agg che sa, conoscitore,dotto ◊ ut sis sciens perchétu lo sappia
sciente˘r avv sapientemente: consapevolmente
scientia: -ae sf scienza, conoscenza,dottrina
scilı˘ce˘t avv nientemeno: cioè, purtroppo
scindo: separare
scintilla: -ae sf scintilla
scintilla31scio: conoscere ◊ scirelicet è evidente che, scitur si sache
scipio: -o¯nis sm bastone, scettro
scirpus: -i sm giunco
sciscitor: consultare
scisco: decretare ◊ sciscere legem votarein favore di una legge
scissio: -o¯nis sf divisione, lacerazione
scissura: -ae sf divisione, dissenso,scissione
scissus: spezzato ◊ scissae genaeguance raggrinzite, rugose
scite¯ avv abilmente: con arte
scitum: -i sn decreto, sentenza ◊scita (plebis scita) plebisciti
scitus: adatto ◊ scitumdictum motto arguto
sciurus: -i sm scoiattolo
scius: um agg che sa
scobis: -is sf limatura
scolops: -o˘pis sm palizzata
scopa: -ae sf scopa
scopulosus: roccioso
scopu˘lus: -i sm roccia, masso,scoglio, promontorio ◊ scopulireipublicae rovina dello Stato
scorpio: -o¯nis sm scorpione
scortea: -ae sf pelliccia
scortum: -i sn pelle, cuoio, meretrice
scriba: -ae sm scrivano, segretario
scribo: proporre◊ heredem scribere (aliquem)designare (qualcuno) come erede,salutem scribere salutare,scribere acu ricamare, exercitumscribere arruolare un esercito
: scrinium -ı˘i sn scrigno, cofano,biblioteca
scriptor: -o¯ris sm scrivano, scrittore,storico, estensore di unalegge
scriptum: -i sn scritto, linea, testodi una legge
scriptura: -ae sf scrittura, scritto,linea, supplica ◊ malarum scripturai lineamenti del volto,scripturam dare pagare l’impostasui pascoli
scriptus: descritto◊ dies scriptus giornodesignato
scrobis: -is sf buca, fossa
scio31scruposus: aspro
scrupu˘lus: -i sm sassolino pungente,preoccupazione, scrupolo
scrupus: -i sm sasso appuntito,inquietudine
scrutor: indagare◊ mare scrutari andare apesca
sculpo: imprimere
sculptor: -o¯ris sm scultore
scurra: -ae sm perdigiorno, buffone
scuta: -ae sf scodella
scutulatus: um agg che ha formaromboidale o a scacchi
scutum: -i sn scudo ◊ scutum reicerefuggire
scymnus: -i sm cucciolo
scyphus: -i sm coppa ◊ interscyphos a mensa
sebacı˘i: -orum sm pl candele disego
sebum: -i sn sego
secedo: ritirarsi
secerno: scartare
secessio: -o¯nis sf separazione,scissione, ribellione
secessus: -u¯s sm segregazione, ritiro,partenza
secludo: nascondere
seco: dividere ◊ secare aristasmietere, secare spem nutrireuna speranza, orbis sectus partedel mondo, secari essere sottopostoa un’operazione
secreto¯ avv in disparte: di nascosto
secretum: -i sn recesso, luogo appartato,segreto ◊ in secreto indisparte
secretus: privato◊ secretae artes arti magiche
secta: -ae sf condotta, parte, partito,setta, dottrina
sectator: -o¯ris sm seguace, scorta,accompagnatore, séguito ◊ sectatordomi amico di casa
sectio: -o¯nis sf sezione, divisione,taglio, bottino
sector: cercare
secundo: favorire
: secundo31secundum avv e prep (con l’acc)dietro, subito dopo, presso, lungo,a favore
secundus: favorevole◊ secundo flumine nel sensodella corrente del fiume, secundusa fine penultimo, secundorumore (o clamore) con gridadi gioia
: secure¯ avv tranquillamente
securis: -is sf scure, colpo, ferita,dominio ◊ securis anceps bipenne,sumere secures assumereil comando
securı˘tas: -a¯tis sf tranquillità, calma,quiete, indifferenza, negligenza
securus: negligente ◊ lectio securalettura (interpretazione) superficiale
secu˘s avv altrimenti: diversamente ◊ secus cederenon riuscire, non secus nondimeno
sed cong ma: bensì ◊ sed autemma poi, non solo
:
:
: sed etiam
:
:
: non solo
:
:
: ma anche
:
:
: , sed tamentuttavia
: sedate¯ avv tranquillamente
sede˘o: star fermo ◊ sedet (con l’inf ) èstabilito che, sedere in rostrissedere in tribunale, nel foro
sedes: -is sf sedia, sede, abitazione,luogo ◊ sedem capere sedersi,sedes orationis pausa neldiscorso
seditio: -o¯nis sf divisione, dissenso,rivolta, sedizione
seditiosus: fazioso
sedo: far cessare
seduco: sedurre
seductus: portato in disparte ◊ in seductoin solitudine
sedulı˘tas: -a¯tis sf diligenza, zelo,assiduità
: sedu˘lo¯ avv con zelo
sedu˘lus: operoso
seges: -e˘tis sf campo, terreno,messe, frutto ◊ seges telorumselva di dardi
segnis: pigro ◊ segnisaetas la vecchiaia
: segnı˘te˘r avv pigramente
segnitia: -ae sf lentezza, pigrizia
segrego: segregare
seiungo: dividere ◊ a veritatesecundum31seiunctus lontano dal vero
selectio: -o¯nis sf scelta
sella: -ae sf sedia, cattedra, trono◊ de sella dall’alto del seggio
semel avv una volta: la prima volta ◊ semel
:
:
: deinde
:
:
: la prima volta
:
:
: poi
:
:
: ,semel
:
:
: iterum
:
:
: la prima volta
:
:
: la seconda
:
:
: , ut (cum, si)semel una volta che
semen: -ı˘nis sn seme, principio,elemento, discendenza, stirpe,causa ◊ boni seminis di buonarazza
sementis: -is sf semina, semenza
semestris: -e agg di sei mesi
seme¯sus: consuntoa metà
semeter: trum agg senza misura
semianı˘mis: e agg morente
semı˘gro: a¯re v intrallontanarsi
semı˘no: generare
semis: semissis (o semis indecl )sm e agg metà
semı˘ta: -ae sf strada, sentiero,marciapiede ◊ semita clavi sciadel timone
semotus: distinto ◊ a curissemotus scevro di preoccupazioni
semove˘ o: eliminare
: sempe˘r avv sempre ◊ semper
:
:
: etnunc
:
:
: finora
:
:
: e anche adesso
:
:
sempiternus: perpetuo
senator: -o¯ris sm senatore
senatus: -u¯s sm senato, assembleadel senato ◊ senatus auctoritasdelibera del senato, insenatum venire diventare senatore,senatum legere fare l’appellodei senatori
senectus: -u¯ tis sf vecchiaia, vetustà,tristezza
senesco: decadere ◊ luna senescens lunacalante
senex: anziano ◊ seniores (patrum) isenatori anziani, senibus saeclisin epoche lontane
seni: a agg pl sei alla volta
senilis: e agg senile
senium: -ı˘i sn vecchiaia, antichità,vetustà, malinconia, noia
: sensate¯ avv assennatamente
sensibı˘lis: e agg sensibile
sensimavv per gradi: moderatamente
sensus: -u¯s sm senso, sensazione,sensus31sentimento, sensibilità, capacità,intelligenza, pensiero, significato,giudizio ◊ sensum cludereconcludere la frase, sensusde re publica opinione politica
sententia: -ae sf pensiero, parere,giudizio, sentenza, voto, significato
sentı¯na: -ae sf sentina, feccia, rifiuto
sentio: votare ◊idem sentire essere d’accordo,penitus sentire essere profondamentepersuaso
sentis: -is sm pruno, rovo
sentus: um agg spinoso
seorsus (o seorsum) avv separatamente: a parte
separatim avv separatamente: aparte ◊ separatim dicere parlarein generale
separatus: distinto
sepa˘ro: distinguere ◊consilia separare decidere ognunoper proprio conto
sepelio: immergere ◊ doloremsepelire soffocare il dolore
sepono: relegare ◊ curas seponeredeporre le preoccupazioni
seposı˘tus: scelto
: septem agg num indecl sette
septemtrio: -o¯nis sm settentrione,il Nord, costellazione dell’OrsaMaggiore
septeni: a agg pl a sette a sette
septimus: um agg settimo
sepulcrum: -i sn sepolcro, tomba,lutto ◊ ara sepulcri rogo crematorio
sepultura: -ae sf sepoltura, cremazione
sepultus: um agg sepolto
sequax: -a¯cis agg che segue, cheinsegue, ubbidiente ◊ malumsequax malattia contagiosa
sequor: cercare ◊ secutistemporibus col passaredel tempo, gratiam sequi cercareil favore
serenı˘tas: -a¯tis sf tempo sereno,quiete
sereno: calmare
serenus: tranquillo
seria: -ae sf brocca, barile
sententia32series: -e¯i sf serie, ordine
sermo: -o¯nis sm discorso, conversazione,espressione, dialogo,lingua ◊ latinus sermo la lingualatina, sermo vulgi chiacchieredella gente
sero¯ avv tardi: di sera ◊ seriusocius presto o tardi, quam serissimeil più tardi possibile
sero: legare ◊ sermonemserere tenere un discorso
sero: generare ◊ legesserere istituire leggi, opinionemserere diffondere unavoce
serpens: -e¯ntis sm e sf serpente,serpe
serpo: diffondersi
serra: -ae sf sega
serro: a¯re v tr segare
sertum: -i sn (in genere serta pl )corona, ghirlanda
serum: -i sn ora tarda
serus: lento
serva: -ae sf schiava
servator: -o¯ris sm salvatore, liberatore,guardiano
servatus: rispettato
servilis: servile
: servilı˘te˘r avv servilmente
servio: aver cura ◊ gloriaeservire anelare alla gloria
servitium: -ı˘i sn schiavitù
servı˘tus: -u¯ tis sf schiavitù, sottomissione,obbedienza ◊ servitusiuris obbligo di attenersi alleleggi
servo: riservare◊ serva! stai attento!,intus serva! tieni d’occhio lacasa!, silvas servare abitare neiboschi
servus: soggetto
servus: -i sm schiavo, servo
sescenti: -ae aggnum seicento, moltissimi
sescuplex: -ı˘cis agg di una volta emezzo
sesquipedalis: smisurato
sessio: -o¯nis sf seduta, udienza, lostar seduto, sedile, indugio
sestertius: -ı˘i sm sesterzio
setius avv (comp di secus) altrimenti: meno
: seu vedi sivesevere¯ avv severamente
severe¯32severı˘tas: -a¯tis sf severità, gravità,asprezza
severus: rigoroso
sevo˘co: separare
: sex agg num indecl sei
: sexaginta agg num indecl sessanta
sextans: -a¯ntis sm la sesta parte,sestante (moneta)
sextus: um agg sesto
sexus: -u¯s sm sesso
: si cong se ◊ si minus se non, ita
:
:
: si
:
:
: solo
:
:
: se
:
:
: , si modo se pure,si luxerit appena fatto giorno,si quando ogni volta che, siforte se per caso
sibilo: fischiare
: sic avv così, in questo modo, senz’altro◊ sic
:
:
: ut
:
:
: così
:
:
: come
:
:
: (tanto
:
:
: da
:
:
: )
sica: -ae sf pugnale
sicarius: -ı˘i sm sicario
: sicce¯ avv all’asciutto
siccı˘tas: -a¯tis sf secchezza, siccità◊ orationis siccitas stile semplice,disadorno
sicco: essiccare
siccus: moderato
sicu˘t avv come: poiché ◊sicut
:
:
: ita
:
:
: come
:
:
: così
:
:
sidereus: relativo agli astri
sido: cessare
sidus: -e˘ris sn stella, astro, costellazione,stagione, clima, tempo,epoca ◊ fervidum sidus caluraestiva, calidum sidus il sole, hibernosidere nel cuore dell’inverno,sidera producere passarela notte
sigillo: imprimere
sigillum: -i sn immagine, figura,sigillo
signacu˘lum: -i sn marchio
signator: -o¯ris sm signatario, garante
signatus: sigillato
signife˘r: fe˘rum agg che portaun’immagine, stellato, alfiere,portabandiera, condottiero ◊signifer orbis lo zodiaco
significatio: -o¯nis sf indicazione,cenno, segnale, segno, senso,detto ◊ nutu et significationecon cenni e segni
significo: predire
severı˘tas32Titolosigno: osservare ◊aurum signare coniare moneted’oro, epistula signata letterasigillata
signum: -i sn segno, impronta, segnale,ordine, insegna, bandiera,presagio, segno zodiacale,astro ◊ signum petere chiederela parola d’ordine, signa inferreandare all’attacco, collatissignis in battaglia campale, adprima signa nelle prime file, signumpictum ritratto
silens: -e¯ntis agg silenzioso, muto,tranquillo ◊ umbrae silentesle anime dei trapassati
silentium: -ı˘i sn silenzio, inattività
sile˘o: smettere
silex: -ı˘cis sm e sf selce, pietra,roccia, rupe
silı˘qua: -ae sf baccello
silva: -ae sf bosco, selva, foresta,abbondanza
silvester: selvatico
simia: -ae sf scimmia
similis: somigliante◊ simili ratione in modo simile
: similı˘te˘r avv similmente
similitudo: -ı˘nis sf somiglianza,confronto, paragone, ritratto
simplex: -ı˘cis agg semplice, singolo,unico, sincero ◊ anni simplicesl’età della fanciullezza
simplicı˘tas: -a¯tis sf semplicità,ingenuità, lealtà
simul avv insieme: appena ◊ simul
:
:
: simul
:
:
: sia
:
:
: sia
:
:
simulacrum: -i sn simulacro, immagine,ombra, apparizione
simulatio: -o¯nis sf finzione, simulazione,inganno, menzogna
simulator: -o¯ris sm imitatore, simulatore
simulatus: apparente
simu˘lo: rappresentare
simultas: -a¯tis sf inimicizia, ostilità,avversione, odio
simus: camuso◊ simo vultu arricciandoil naso
sin cong ma se: se invece
sincere¯ avv bene: lealmente
sincerı˘tas: -a¯tis sf purezza, integrità,sincerità, lealtà
sincerus: onesto ◊ sincerumsincerus32genae colorito naturale delleguance
: sine prep (con l’abl ) senza
singularis: solitario◊ singulares (sm pl) soldatiscelti
singuları˘tas: -a¯tis sf unità
singuli: a agg pl a uno a uno ◊in dies singulos ogni giorno
singulto: a¯re v intre tr singhiozzare
singultus: -u¯s sm singulto, singhiozzo,gorgoglio
sinister: contrario ◊ avibussinistris con cattivi presagi
sino: concedere ◊ sine! lasciastare!sinu˘o, as, avi, atum, a¯re v tr curvare,piegare
sinuosus: tortuoso
sinus: -u¯s sm piega, seno, concavità,golfo, tasca, petto, grembo◊ in sinu gaudere rallegrarsitra sé
siquı˘dem cong se mai: poiché, sedavvero
sisto: resistere◊ sistere se comparire ingiudizio, iter sistere arrestarsi
sitiens: -e¯ntis agg assetato
sitio: desiderare
sitis: -is sf sete, avidità, brama, siccità
situs: sepolto ◊ iuxta siti (sm pl) i vicini
situs: -u¯s sm posizione, regione,abbandono, ruggine, torpore,oblio
sive (o seu) cong o: o se ◊ sive
:
:
: sive
:
:
: (an
:
:
: ) o
:
:
: o
:
:
smyrna: -ae sf mirra
: sobrie¯ avv sobriamente
sobrı˘etas: -a¯tis sf sobrietà
sobrius: moderato
soccus: -i sm sandalo
socer: -e˘ri sm suocero
socialis: degli alleati ◊ amor socialisamore coniugale
socı˘e˘tas: -a¯tis sf società, alleanza,compagnia, complicità, amicizia
socio: congiungere
socius: nuziale
socius: -ı˘i sm socio, compagno,alleato
sine32socordia: -ae sf ottusità, pigrizia,indolenza
socors: -co¯rdis agg sciocco, pigro,indolente, apatico
socrus: -u¯s sf suocera
sodalis: cameratesco
sodalis: -is sm amico, compagno,complice
sodalı˘tas: -a¯tis sf amicizia, sodalizio,associazione
sol: giorno ◊ solesgiorni di bel tempo, sol nigergiornata nera, in solem producereesporre in pubblico
solacium: -ı˘i sn sollievo, conforto,soccorso
solaris: e agg del sole ◊ solarisherba girasole
sole˘a: -ae sf sandalo, suola, ceppi
sole˘o: e¯re v intrsemidep esser solito ◊ ut soletcome è d’uso
solido: consolidare
solidus: robusto ◊ solidus diesgiornata lavorativa, solidumstipendium la paga di un anno
solitarius: solitario
solitudo: -ı˘nis sf solitudine, abbandono
solitus: abituale
solium: -ı˘i sn soglio, trono
sollemne: -is sn solennità, rito,vittima del sacrificio ◊ sollemniapietatis cerimonie funebri
sollemnis: abituale ◊ sollemnis numerusnumero legale
sollemnı˘te˘r avv solennemente: nelle forme legali
sollers: -e¯rtis agg abile, ingegnoso,scaltro
sollertia: -ae sf abilità, perizia,astuzia
sollicitatio: -o¯nis sf preoccupazione
sollicı˘te¯ avv con cura: premurosamente
sollicı˘to: affliggere
sollicitudo: -ı˘nis sf preoccupazione,ansietà
sollicı˘tus: turbato
solor: compensare
solstitium: -ı˘i sn solstizio
solubilis: e agg solubile
solum avv solo: soltanto ◊ nonsolum32solum
:
:
: sed etiam
:
:
: non solo
:
:
: ma anche
:
:
solum: -i sn fondo, suolo, base,pavimento, terra
solus: solitario
solutio: -o¯nis sf scioglimento, soluzione,liberazione
solutus: pagato ◊ lorissolutis a briglia sciolta
solvo: interrompere ◊suprema solvere rendere gli ultimionori, leges solvere violarela legge, ordines solvere romperele righe
somnio: a¯re v intre tr sognare
somnium: -ı˘i sn sogno
somnus: -i sm sonno, ozio
sonı˘tus: -u¯s sm rumore, suono,frastuono
sono: rivelare
sonorus: um agg sonoro
sons: colpevole
sonus: -i sm suono, rumore, parola,tono
sopio: calmare
sopı¯tus: assopito ◊ quies sopita sonnoprofondo
sopor: -o¯ ris sm letargo, sonnoprofondo, torpore
sorbe˘o: assorbire
sorde˘o: spiacere
sordes: -is sf sporcizia, sudiciume,lutto, grettezza
sordı˘de¯ avv bassamente: meschinamente
sordı˘dus: turpe
soror: -o¯ris sf sorella, suora
sors: sorteggio ◊ sorteducti eletti a sorteggio, femineaesortis di sesso femminile
sortior: designare
sortitus: -u¯s sm sorteggio
sospes: -ı˘tis agg salvo, illeso,scampato
spado: -o¯nis sm eunuco
spargo: aspergere
sparsus: lacerato ◊ sparsus silebomi lascerò dilaniare in silenzio
solum32spatiosus: spazioso
spatium: -ı˘i sn spazio, estensione,durata ◊ hoc interim spationel frattempo
species: -e¯i sf sguardo, aspetto,apparenza, vista, bellezza, specie,ideale, statua, immagine,visione
specı˘men: -ı˘nis sn saggio, prova,modello
speciosus: splendido
spectabı˘lis: notevole
spectaculum: -i sn spettacolo,aspetto, teatro
spectator: -o¯ ris sm osservatore,spettatore
spectatus: stimato
specto: giudicare ◊spectante populo sotto gli occhidi tutti, deditionem spectaremirare alla resa
spectrum: -i sn immagine, fantasma,spettro
specu˘la: -ae sf vedetta, osservatorio,guardia
speculator: -o¯ris sm esploratore,osservatore
speculor: sorvegliare
specu˘lum: -i sn specchio, immagine,riproduzione
specus: -u¯s sm caverna, spelonca,antro
spelunca: -ae sf spelonca, grotta
sperno: disdegnare
spero: temere
spes: attesa ◊ spes vera fondata speranza
sphaera: -ae sf sfera, globo
spica: -ae sf (o spicum sn) spiga,cima di piante
spiceus: um agg di spighe
spicu˘lum: -i sn pungiglione, punta,freccia, raggio di sole
spina: -ae sf spina, dorso
spira: -ae sf spirale
spiramen: -ı˘nis sn spiraglio, soffio
spiritus: -u¯s sm soffio d’aria, alito,respiro, sospiro, spirito, anima,orgoglio
spiro: respirare
spisso: compattare
spissus: frequente
spissus32splende˘o: brillare
: splendı˘de¯ avv magnificamente
splendı˘dus: splendido
splendor: -o¯ris sm splendore, onore,lustro
spolio: derubare
spolium: -ı˘i sn spoglia, pelle ◊spolia spoglie, bottino
sponde˘o: promettere in moglie
spongia: -ae sf spugna
sponsa: -ae sf fidanzata
sponsalia: -ium sn pl fidanzamento
sponsio: -o¯nis sf promessa, garanzia,scommessa, impegno ◊sponsionis condemnari perderela causa
sponsor: -o¯ris sm garante
sponsus: fidanzato
sponte˘ avv spontaneamente: dipropria natura
sporta: -ae sf paniere, cesta
spuma: -ae sf schiuma, bava
spumo: copriredi schiuma
spu˘ o: e˘re v intre tr sputare
spurco: macchiare
spurcus: cattivo
spurius: illegittimo
sputum: -i sn sputo
squale˘o: esser squallido
squalı˘dus: incolto
squalor: -o¯ris sm ruvidità, squallore,desolazione
squama: -ae sf squama
stabilio: fissare
stabilis: saldo
stabilı˘tas: -a¯tis sf stabilità, saldezza,fermezza
stabulum: -i sn dimora, stalla, tana,pollaio
stadium: -ı˘i sn stadio
stagnans: -a¯ntis agg stagnante,allagato
stagnum: -i sn stagno, lago
stamen: -ı˘nis sn stame, filo, tramadel destino, tessuto
statimavv stabilmente: all’istante
statio: -o¯nis sf immobilità, dimora,luogo di sosta o di riunione,posto di guardia, dignità
stativus: um agg stabile ◊ stativa(sn pl) accampamento stabile
splende˘o32statua: -ae sf statua
statu˘ o: giudicare ◊ ut mihistatuo come immagino, exemplumstatuere dare esempio
status: um agg stabilito
status: -u¯s sm posizione, atteggiamento,stato, condizione ◊status orbis la pace nel mondo
stella: -ae sf stella, astro ◊ stellacomans cometa
stemma: -a˘tis sn ghirlanda
stercus: -o˘ris sn sterco
sterı˘lis: vano
sterilı˘tas: -a¯tis sf sterilità, scarsità,carestia
sterno: preparare ◊ equossternere sellare i cavalli
sternu˘ o: e˘re v intr e trstarnutire
sterto: e˘re v intr russare
stigma: -a˘tis sn marchio
stilla: -ae sf stilla, goccia
stillo: a¯re v intr e trstillare
stilus: -i sm piolo, stilo, stelo, lingua,modo di scrivere, stile
stimu˘lo: incitare
stimu˘lus: -i sm stimolo, pungolo,sferza
stipendiarius: um agg tributario
stipendium: -ı˘i sn imposta, tributo,stipendio, compito, serviziomilitare
stipes: -ı˘tis sm tronco, palo
stipo: circondare
stips: offerta
stipu˘la: -ae sf stelo, paglia
stipulatio: -o¯nis sf obbligazione,impegno
stipu˘lor: esigereun impegno
stirps: qualità ◊ stirps iurisil fondamento del diritto,prima stirps il primogenito
sto: durare ◊ per me statdipende da me, stare oportet bisognaattenersi, stat sententia èstabilito
stola: -ae sf stola, veste
stolı˘dus: insensato
stomachor: sdegnarsi
stomachor32stomachus: -i sm gola, stomaco,sdegno, nausea
strages: -is sf rovina, strage, distruzione,uccisione
stragu˘la: -ae sf (e stragu˘lum sn)coperta, tappeto, drappo
stramen: -ı˘nis sn strame, lettiera,paglia
stramentum: -i sn strame, lettiera,paglia, basto
strangu˘lo: crucciare
stratum: -i sn coperta, letto, cuscino,basto, sella
stratus: sellato
strenue¯ avv attivamente: velocemente
strenuus: tenace◊ strenua facies aspetto deciso
strepı˘tus: -u¯s sm strepito, rumore,clamore, suono
strepo: risonare
: stricte¯ avv strettamente
strictus: reciso ◊stricta manus mano armata
stride˘o: cigolare
stridor: -o¯ris sm stridore, sibilo,sussurro, cigolio
stringo: brandire ◊ remstringere scialacquare i propribeni, vela stringere ammainarele vele, stringere arcum tenderel’arco
strix: strı˘gis sf barbagianni
structura: -ae sf struttura, disposizione,costruzione, edificio
structus: costruito ◊ aures structaeorecchie tappate
strues: -is sf mucchio, catasta,ammasso, focaccia votiva
stru˘o: preparare ◊ insidiasstruere tendere un agguato
struthio: -o¯nis sm struzzo
stude˘o: sostenere ◊ pecuniaestudere aspirare alla ricchezza,alicui studere parteggiareper qualcuno
: studiose¯ avv con cura
studiosus: fautore
stomachus330 studium: -ı˘i sn diligenza, cura,zelo, studio, occupazione, devozione
: stulte¯ avv stoltamente
stultitia: -ae sf stoltezza
stultus: folle
stupe˘o: arrestarsi
stupı˘dus: sciocco
stupor: -o¯ris sm meraviglia, stupore,torpore, stupidità
stuppa: -ae sf stoppa
stupro: violare
stuprum: -i sn vergogna, stupro,violazione
suade˘o: persuadere
suarius: -ı˘i sm porcaio
suasio: -o¯nis sf consiglio
suasor: -o¯ris sm consigliere
suavis: piacevole
suavı˘tas: -a¯tis sf soavità, dolcezza,gradevolezza
: suavı˘te˘r avv soavemente
: sub prep (con l’abl o l’acc) sotto,dopo, davanti, durante, verso,in ◊ sub pectore in fondo alcuore, sub luce all’alba, sub legene con l’obbligo di non, subadventum alicuius all’arrivo diqualcuno
subca˘vus: sotterraneo
subditivus: nascosto
subdı˘tus: sottomesso ◊ subditorumore diffusasi la notizia
subdo: sostituire
subdo˘lus: ingannatore
subdu¯co: alzare ◊ calculos subducerefare la somma, navessubducere tirare in secco lenavi
sube˘o: ricordare ◊ subit si ricordache, supercilia subducere aggrottarele sopracciglia
suber: -e˘ris sn sughero
subicio: suggerire◊ ignem subicere appiccareil fuoco, testamentumsubicio33subicere falsificare un testamento,subicere carmina ispirareversi
subiectio: -o¯nis sf sostituzione,falsificazione
subiectus: sottomesso◊ subiecti (sm pl) isudditi
subı˘go: lavorare◊ panem subigere impastareil pane, terram ferro subigerearare il terreno
: subinde˘ avv subito dopo
subitaneus: repentino
: subito¯ avv all’improvviso
subı˘tus: recente ◊nihil subiti nulla di urgente
subiungo: sottomettere
sublatus: fiero
sublego: sottrarre
sublevo: confortare
sublı˘ca: -ae sf trave, sostegno, pilonedi ponte
sublime¯ avv in alto: sospeso
sublı¯mis: forte
sublimı˘tas: -a¯tis sf altezza, elevatezza,sublimità
submergo: affondare
subministro: porgere
submisse¯ avv dolcemente: modestamente
submissio: -o¯nis sf semplicità,sottomissione
submissus: sottomesso ◊ submissae precesumili preghiere
submitto: emettere◊ prata submittere lasciarcrescere l’erba
submove˘o: cacciare
subnecto: aggiungere
subnixus: sostenuto
subo˘les: -is sf germoglio, progenie,stirpe, prole
subornatus: corrotto
suborno: corrompere
subiectio33subrepo: insinuarsi
subrigo: sollevare
subrogo: a¯re v trsurrogare
subru˘ o: abbattere
subscribo: concedere ◊ subscribere inaliquem sottoscrivere un’accusacontro qualcuno
subscriptio: -o¯nis sf iscrizione,atto d’accusa, firma
subsellium: -ı˘i sn sedile, seggio,panca ◊ subsellia tribunali, processi
subsequor: accompagnare
subsicı¯vus: um agg restante
subsidiarius: sussidiario
subsidium: -ı˘i sn riserva, rinforzo,soccorso, aiuto
subsı¯do: abitare ◊ Romae subsiderestabilirsi a Roma
subsigno: rispondere di
subsisto: fermare
substantia: -ae sf sostanza, sostegno,alimento
substerno: spargere
substitu˘o: sostituire
substitutio: -o¯nis sf sostituzione,nomina del secondo erede
subsulto: sussultare
subsum: esserci
subte˘r avv sotto: al di sotto
subtexo: velare
subtilis: abile
subtilı˘tas: -a¯tis sf sottigliezza,acutezza, sagacia
subtilı˘te˘r avv sottilmente: minuziosamente
subtraho: togliere
: subtu˘s avv sotto
subu˘la: -ae sf lesina, scalpello
subu˘la33suburbanus: vicino alla città
subvectio: -o¯nis sf trasporto
subvenio: soccorrere
subventio: -o¯nis sf aiuto
subverto: mandarein rovina
succedo: riuscire
successio: -o¯nis sf successione,eredità
successor: -o¯ris sm successore,erede
successus: -u¯s sm penetrazione,avvicinamento, antro, successo,riuscita
succı˘do: morire
succı¯do: falciare
succinctus: succinto
succingo: e˘rev tr cingere
succisio: -o¯nis sf taglio
succu˘ba: -ae sf concubina
succumbo: accoppiarsi
succurro: giovare
succutio: agitare
sucı˘dus: succoso
sucı˘num: -i sn ambra gialla
sucus: -i sm succo, sugo, umore,sapore, vigore, bevanda, pozione
sudis: -is sf palo, piolo
sudo: stillare
sudor: -o¯ris sm sudore, sforzo, lavoro
sudus: um agg asciutto ◊ sudum(sn) tempo sereno
suesco: abituare
suetum: -i sn abitudine
suetus: consueto
suffectio: -o¯nis sf aggiunta, sostituzione
suffe˘ro: sostenere ◊vix sufferre trattenersi a fatica
sufficio: esser sufficiente◊ medicamentis lanamsufficere tingere la lana, (alicui)suffectus nominato in sostituzionedi
suffigo: configgere ◊suffixo cubito con il gomito appoggiato
sufflamen: -ı˘nis sn freno, ostacolo
sufflo: gonfiare
suffodio: minare
suffragatio: -o¯nis sf suffragio, favore,appoggio
suffragator: -o¯ris sm elettore, sostenitore,fautore
suffragium: -ı˘i sn voto, suffragio,opinione ◊ testarum suffragiaostracismo, cunctis suffragiisall’unanimità
suffragor: favorire
suffugium: -ı˘i sn riparo, rifugio,rimedio
suffundo: coprire ◊ suffundi arrossire
suffusus: timido
sugge˘ro: consigliare
suggestum: -i sn rialzo, tribuna,palco
suggestus: -u¯s sm rialzo, tribuna,ornamento, suggerimento
sugo: e˘re v trsucchiare
sulco: percorrere
sulcus: -i sm solco, ruga
sulphur: -u˘ris sn zolfo
sulphureus: simile a zolfo
sum: esser conveniente ◊quid tibi est? che hai?, alicui inmora esse far perder tempo aqualcuno, verum esto concessoche
summa: -ae sf il culmine, il puntoprincipale o più elevato, insieme,somma, totalità ◊ in summainsomma, infine, nel complesso
: summe¯ avv sommamente
summum: -i sn sommità, cima,estremità, elevazione
summus: massimo◊ aqua summa la superficiedell’acqua, hieme summanel cuore dell’inverno
summus33sumo: stabilire◊ spatium sumere ad prenderetempo per
sumptus: um agg preso
sumptus: -u¯s sm spesa, costo ◊suo sumptu a proprie spese
supellex: equipaggiamento
: super avv e prep (con l’acc) sopra,oltre, in più, su, circa, durante
: superbe¯ avv superbamente
superbia: -ae sf superbia, orgoglio
superbio: inorgoglirsi
superbus: illustre
supercilium: -ı˘i sn sopracciglio,margine, cipiglio
superficies: -e¯i sf superficie, fabbricati◊ aedis superficies tetto
: superflue¯ avv inutilmente
superfluus: inutile
superfundo: sparger sopra
superiacio: oltrepassare
superior: più in alto, maggiore,anteriore
: superne¯ avv dall’alto
supernus: celeste
supero: superare ◊superatne? è ancora vivo?, superarevita¯ restare in vita, quidsuperat? che resta?superpono, is, posu˘ i, posı˘tum,e˘re v tr metter sopra, sovrapporre,posporre
supersede˘o: soprassedere
superstes: -ı˘tis agg presente, testimone,superstite
superstitio: -o¯nis sf superstizione,credenza, culto
superstitiosus: profetico
supersum: aiutare ◊ quod superest delresto, inoltre, qui supersunt isopravvissuti
supe˘rus: celeste
supervacuus: superfluo
supervenio: sorprendere
supino: rivoltare
supinus: pigro ◊supino iactu con un lancio dasotto in su, supinus animusapatia
suppedito: procurare
suppetiae sf pl (solo nom e acc)aiuto: soccorso
suppe˘to: ivi (o -ı˘i), itum, e˘re vintr essere abbondante, esserci,offrirsi, bastare ◊ dum vita suppetitfinché siamo in vita
suppilo: a¯re v tr rubare
supplantatio: -o¯nis sf inganno
supplementum: -i sn supplemento,complemento, aiuto
supple˘o: supplire ◊supplere senatum integrare ilnumero dei senatori, supplereceteros aggiungere i rimanenti
supplex: supplice
supplicatio: -o¯nis sf supplica,preghiera pubblica, festa di ringraziamento
supplı˘cı˘um: -ı˘i sn supplicazione,preghiera pubblica, offerta, sacrificio,castigo, supplizio, tortura,pena di morte
supplı˘co: rivolgerepreghiere
suppono: sostituire confrode
supporto: sopportare
suppositio: -o¯nis sf il metter sotto,sostituzione illecita
supposı˘tus: sostituito con frode
suppressus: nascosto
supprimo: tacere
: supra avv e prep (con l’acc) sopra,in alto, prima, al di sopra,più su, di più, oltre ◊ supra adicerefare un’offerta più alta,supra quam più di quanto, supracaput esse incombere davicino
suprema: -orum sn pl morte, funerali,testamento, resti mortali
supremus: estremo
sura: -ae sf polpaccio, gamba
surcu˘lus: -i sm germoglio, innesto,spina, ramoscello
surdı˘tas: -a¯tis sf sordità
surdus: sconosciuto◊ surda vota preghiere inascoltate
surgo: nascere
surripio: trafugare ◊ surripi sfuggirealla pena
sursum avv in alto: sopra ◊sursum deorsum in su e in giù
surus: -i sm palo
sus: su˘is sm e sf maiale
suscense˘o: irritarsi ◊ alicui suscensereadirarsi contro qualcuno
susceptio: -o¯nis sf impresa, assistenza,supporto
susceptus: protetto
suscipio: subire ◊ utinam susceptusnon essem almeno non fossinato (vorrei non esser nato), susciperepatrocinium alicuiusassumere la difesa di qualcuno,quae si suscipiamus se diamovalore a ciò, suscepit ille egli rispose(nel discorso diretto)
suscı˘to: suscitare ◊ suscitaresemen generare figli
suspectus: sospettoso
suspectus: -u¯s sm sguardo in alto,stima, ammirazione, venerazione
suspendium: -ı˘i sn impiccagione
suspendo: contenere ◊ suspenso grado irecamminare in punta di piedi,suspendere arbori aliquem impiccarequalcuno
suspensus: indeciso
suspicio: contemplare
suspicio: -o¯nis sf sospetto, supposizione,indizio
suspı˘cor: supporre
suspirium: -ı˘i sn respiro, sospiro,gemito, asma
suspiro: desiderare
sustento: sopportare
sustine˘o: osare
susurro: mormorare
susurrus: -i sm sussurro, bisbiglio,ronzio
sutı˘lis: e agg cucito
sutor: -o¯ris sm calzolaio
sutura: -ae sf cucitura
suus: propizio ◊ suapte manudi sua propria mano, anno suoall’età dovuta, suo iure per vielegali
symbolum: -i sn segno, contrassegno,quota di banchetto
syngra˘pha: -ae sf cambiale, obbligazione◊ ex syngrapha inbase a un contratto scritto
symposium: -ı˘i sn simposio, banchetto,convito
syrinx: -ı¯ngis sf canna, flauto ◊syringes caverne
tabanus: -i sm tafano
tabefacio: dissolvere
tabella: -ae sf tavoletta, quadro,lettera, tabella, documento, tavolettaper votare, pasticcino,torta ◊ tabellam dimittere dareil proprio voto, tabellae laureataeannuncio di vittoria, falsasignare tabellas falsificare untestamento
tabellarius: um agg relativoalle lettere ◊ leges tabellariaeleggi elettorali
tabellarius: -ı˘i sm postino, messo,corriere
taberna: -ae sf baracca, tugurio,bottega, officina, osteria, albergo◊ taberna argentaria banca
tabernaculum: -i sn tenda, padiglione,baracca
tabes: -is sf putrefazione, scioglimento,marciume, contagio,consunzione ◊ tabes sanguinispozza di sangue
tabesco: consumarsi
tabı˘dus: corrotto
tabula: -ae sf tavola, quadro, tavolettaper scrivere, tavola databula33gioco, tavola delle leggi, cartageografica, scritto, contratto,archivio, registro, protocollo ◊tabulae pieghe delle vesti, tabulaepublicae registri ufficiali
tabulatum: -i sn tavolato, ripiano,palco, strato
tabum: -i sn pus, marciume, peste,contagio
tace˘o: passare sotto silenzio
: tacı˘te¯ avv in silenzio
tacı˘tum: -i sn silenzio, calma, segreto
tacı˘tus: non detto ◊ tacitavoce sommessamente
tactus: -u¯s sm tocco, contatto, tatto,azione
taeda: -ae sf legno o albero resinoso,torcia, fiaccola, fiaccolanuziale
taedet: provardisgusto o tedio
taedium: -ı˘i sn tedio, noia, disgusto,malattia, molestia ◊ taediainsetti fastidiosi
taenia: -ae sf fascia, benda, tenia
taeter: odioso ◊ taeterrimusvultu con l’odio dipinto in viso
taetre¯ avv vergognosamente: orribilmente
tagax: -a¯cis agg furtivo
talaris: -e agg che scende fino aitalloni, talare ◊ talaria (sn pl)caviglie (o i calzari alati di Mercurio)
tale˘a: -ae sf piolo, ramoscello,travicello per muri
talentum: -i sn talento (moneta)
talis: seguente
talpa: -ae sf talpa
talus: -i sm tallone, calcagno, dadoda gioco ◊ talos iacere lanciarei dadi
tam avv tanto: così, atal punto ◊ tam tempore cosìpresto
: tamdiu¯ avv così a lungo, per tantotempo
tame˘n avv tuttavia: però, nondimeno,infine
tametsi cong quantunque: sebbene
tamquam avv come: comese ◊ ita
:
:
: tamquam
:
:
: così
:
:
: come
:
:
tandem avv finalmente: dunque
tango: accennare ◊ fulmine tactuscolpito dal fulmine, acutabulatum34tangere cogliere nel segno, tangerecarmina dedicarsi allapoesia
: tantispe˘r avv tanto a lungo ◊ tantisperdum per tutto il tempoche
tantopere˘ avv tanto: talmente ◊tantopere
:
:
: quantopere
:
:
: tanto
:
:
: quanto
:
:
tantulus: um agg così piccolo,così poco
tantum avv tanto: soltanto◊ tantum
:
:
: ut
:
:
: tanto
:
:
: che
:
:
: , tantum non quasi, tantumest questo è tutto
: tantummo˘do˘ avv solo
tantus: cosìgrande, soltanto, a tal prezzo
tape¯te: -is sn tappeto
: tarde¯ avv lentamente
tardı˘tas: -a¯tis sf lentezza, ottusità,stupidità
tardo: ostacolare
tardus: cauto ◊ tardus sapor saporeche dura a lungo
tarmes: -ı˘tis sm tarlo
taurinus: ditoro o di bue
taurus: -i sm toro, bue
taxus: -i sf tasso (albero)
tector: -o¯ris sm decoratore
tectum: -i sn tetto, abitazione, dimora◊ in tecto al riparo
tectus: dissimulato ◊ tectus adalienos riservato con gli estranei
tegmen: -ı˘nis sn copertura, rivestimento,vestito ◊ caeli tegmenvolta celeste
tego: proteggere ◊ tegere latusalicui camminare a fianco diqualcuno
tegula: -ae sf tegola, pentola ◊ integulis sul tetto
tela: -ae sf tela, tessuto, trama, ordito,telaio, intrigo
tellus: -u¯ris sf terra, terreno, suolo,podere, regione
telum: -i sn dardo, freccia, giavellotto,arma, spada, pugnale ◊ telafortunae i colpi della sorte
temerarius: temerario
teme˘re¯ avv a caso: sconsideratamente ◊non temere non facilmente
temerı˘tas: -a¯tis sf caso, ventura,avventatezza, imprudenza, imprevidenza◊ fortunae temeritasil capriccio della sorte
teme˘ro: violare
temo: -o¯nis sm timone
temperamentum: -i sn moderazione,misura, proporzione,equilibrio
temperans: -a¯ntis agg misurato,moderato, temperante
temperantia: -ae sf temperanza,misura
temperatio: -o¯nis sf misura, giustamescolanza, proporzione
temperatus: calmo
tempero: limitarsi ◊ sibi temperareab aliqua re astenersi da qualcosa
tempestas: -a¯tis sf tempo, epoca,momento, circostanza, periodo,maltempo, tempesta, sventura ◊multis tempestatibus per lungotempo, liquida tempestas temposereno
tempestive¯ avv tempestivamente: a proposito
tempestivı˘tas: -a¯tis sf opportunità,tempo giusto
tempestivus: opportuno ◊ tempestivistemporibus al momentoopportuno, puella tempestiva(viro) fanciulla da marito, tempestivifructus frutti maturi
templum: -i sn spazio di osservazione(degli aùguri), distesa, veduta,altura, tempio, santuario,tribunale, tribuna, cappellamortuaria ◊ caeli templa spazicelesti
temporalis: effimero
: temporı¯ avv a tempo
temptabundus: um agg a tentoni
tempto: sollecitare◊ temptare venas sentire ilpolso, temptare caelestia aspirarealle cose celesti, morbotemptari essere vittima di unamalattia
tempus: -o˘ris sn tempo, momento,occasione, epoca, circostanze◊ anni tempora le stagioni,in (ad) tempus per un certotempo, tempori cedere piegarsialle circostanze, tempore a tempodebito
temulentus: saturo
tenacı˘tas: -a¯tis sf tenacia, avarizia,parsimonia
temo34tenax: -a¯cis agg tenace, avaro,compatto, saldo, ostinato ◊ iratenax collera implacabile
tendo: volgersi ◊ magna vi tendereopporre accanita resistenza,quo tendis? dove vai?tenebrae, -arum sf pl tenebre,oscurità, dolore, carcere, nascondiglio
tenebricosus: offuscato
tenebrosus: oscuro
tene˘o: durare ◊qui tenent i signori, i potenti,tenere fidem mantener la parola,repetundarum teneri essereaccusato di concussione, tenetfama si racconta che
tene˘r: giovane ◊ tenerannus la primavera, teneraeres germogli nuovi
tenor: -o¯ris sm movimento continuo,continuità, tenore, corso ◊uno tenore ininterrottamente
tentorium: -ı˘i sn tenda
tenuis: umile ◊ tenuis frons frontebassa, tenue caelum aria fine,tenues animae ombre dei defunti,tenues homines gente diumile condizione
tenuı˘tas: -a¯tis sf finezza, esilità,magrezza
tenuiter avv sottilmente: poveramente
tenu˘o: diminuire
: tenu˘s prep (col gen o l’abl, posposta)fino a, verso ◊ verbo (onomine) tenus solo a parole
tenu˘ s: -o˘ris sn corda, laccio
tepe˘o: e¯re v intr esser tiepido◊ tepere aliquo essere innamoratodi qualcuno
tepidarium: -ı˘i sn tepidario
tepor: -o¯ris sm tepore
: ter avv num tre volte
tere˘bra: -ae sf succhiello, trapano,trivella
tere˘bro: trafiggere
teredo: -ı˘nis sf tarlo, tignola
tere˘s: ben fatto ◊ teretes auresudito fine
tergo (o terge˘o): asciugare ◊ scelus tergere espiare
tergum: -i sn dorso, schiena, spalle,pelle, cuoio ◊ taurea tergatamburi
tergus: -o˘ris sn dorso, schiena,cuoio
termen: -ı˘nis sn confine
terminatio: -o¯nis sf delimitazione,confine
termino: chiudere ◊ oblivioneterminari cadere nell’oblio,modum alicuius terminare fissareuna misura di qualcosa
terminus: -i sm confine, limite,pietra di confine
terni: a tre a tre
tero: consumare ◊ tempus tererepassare il tempo, viam tererecalcare una strada
terra: -ae sf terra, suolo, regione◊ ubicumque terrarum ovunque
terrenum: -i sn terra, campo
terrenus: fatto di terra
terre˘o: atterrire
terrester: terreno
terribı˘lis: e agg terribile
terrifı˘cus: um agg spaventoso
terrı˘to: spaventare
terror: -o¯ris sm terrore, spavento,minaccia
tersus: pulito
: tertio¯ avv per la terza volta
tertius: um agg num terzo ◊tertia pars un terzo, tertia regnagli Inferi
tesca: -orum sn pl luoghi sterili,deserti, lande
tessera: -ae sf dado da gioco, cubo,segno di riconoscimento,parola d’ordine, tessera ◊ tesseramconfringere violare le leggidell’ospitalità
testa: -ae sf mattone, vaso, pentola,brocca, guscio di tartaruga,coccio, conchiglia, lampada ◊testarum suffragia ostracismo,testae applausi
testaceus: um agg di terracotta
testamentum: -i sn testamento,alleanza
testatus: evidente
testificatio: -o¯nis sf attestazione,testimonianza
tergum34testificor: provare
testimonium: -ı˘i sn testimonianza,attestazione
testis: -is sm e sf testimone
testis: -is sm testicolo
testor: far testamento ◊ testatursi rende testimonianza
: testu¯ sn indecl coperchio di terracotta
testudo: -ı˘nis sf testuggine, tartaruga,cetra, lira, guscio, volta,tettoia (macchina d’assedio)
tetrago¯nus: um agg quadrato
tetrı˘cus: tetro
texo: fabbricare
textile: -is sn tessuto, stoffa
textum: -i sn tessuto, intreccio, ricamo
textrix: -ı¯cis sf tessitrice ◊ Textricesle Parche
textura: -ae sf tessuto
thala˘mus: -i sm stanza, abitazione,talamo, nozze
theatrum: -i sn teatro, pubblico,assemblea
theca: -ae sf guaina, fodero
thema: -a˘tis sn tema, argomento,oroscopo
thermae: -arum sf pl terme
thesaurus: -i sm tesoro, cumulo,scrigno, magazzino
thesis: -is sf tesi, argomento
tholus: -i sm volta, cupola
thymus: -i sm timo
thyrsus: -i sm stelo, fusto
tibia: -ae sf tibia, flauto
tibı¯cen: -ı˘nis sm flautista
tignum: -i sn trave, asse ◊ tignacava travi scolpite
tigris: -is sm e sf tigre
tilia: -ae sf tiglio
timendus: um agg terribile
time˘o: esitare
: timı˘de¯ avv con paura
timı˘dus: prudente
timor: -o¯ ris sm timore, paura,spavento ◊ timorem abicererassicurarsi
tine˘a: -ae sf tarlo, tarma
tingo: battezzare◊ verba sensu tincta parolecolme di significato, luminetingere rischiarare
tinnio: pagare
34tinniotinnı¯tus: -u¯s sm squillo, tintinnio
tinnulus: sonoro
tinnunculus: -i sm gheppio
tintinnabulum: -i sn sonaglio,campanello
tiro: -o¯nis sm recluta, coscritto,principiante
tirocinium: -ı˘i sn primo servizio(militare), tirocinio, esordio,inesperienza
tironatus: -u¯s sm arruolamento,reclutamento
titillatio: -o¯nis sf solletico
titillo: solleticare
titio: -o¯nis sm tizzone
titubantia: -ae sf barcollamento,esitazione
titu˘bo: balbettare
titu˘lus: -i sm iscrizione, cartello,appellativo, vanto
toga: -ae sf tetto, abitazione, toga,veste, tempo di pace ◊ in armis
:
:
: in toga
:
:
: in guerra
:
:
: inpace
:
:
: , Marte togaque nelleopere di guerra e in quelle dipace, decreto togae per decretodel senato
togatus: romano ◊ vita togatavita cittadina, turba togatala folla dei clienti, togati i cittadiniromani
tolerabı˘lis: sopportabile
tolerans: -a¯ntis agg tollerante,paziente
: tolerante˘r avv con pazienza
tolerantia: -ae sf tolleranza, sopportazione
tolero: confortare ◊ silentiumtolerare osservare il silenzio
toles: -ium sm pl gozzo
tollo: sparecchiare ◊ fabulamtollere divulgare una menzogna,tollere animos insuperbirsi, tollereanimum (alicui) risollevare(qualcuno)
tolutimavv al trotto: rapidamente
tomentum: -i sn imbottitura
tonde˘o: privare ◊ tonsus reus imputatoassolto
tonı˘trus: -u¯s sm (o tonitrua snpl ) tuono
tono: chiamare a granvoce
tinnı¯tus34tonsa: -ae sf remo
tonsilla: -ae sf palo da ormeggio
tonsor: -o¯ris sm barbiere, tosatore
tonstrina: -ae sf bottega di barbiere
tonsura: -ae sf tosatura, rasatura,potatura
tonus: -i sm tono, suono
topiarius: um agg da giardiniere
toral: -a¯ lis sn coperta del triclinio
torcular: -a¯ris (e torculum, -i) sntorchio, frantoio
tormentum: -i sn argano, fune ritorta,pena, tormento, strumentodi tortura, macchina da guerraa getto ◊ tormenta mitterelanciare proiettili, tormentafortunae i colpi della sorte
tormı˘na: -um sn pl coliche
torno: a¯re v tr tornire
tornus: -i sm tornio
torosus: muscoloso
torpedo: -ı˘nis sf inerzia, torpore
torpe˘o: stareimmobile ◊ torpente lyra azzittitasila lira
torpesco: intorpidirsi
torpor: -o¯ris sm torpore, irrigidimento,apatia
torquatus: um agg adorno dicollana
torque˘o: scagliare ◊torquere aquas solcare le acque,torquere pulverem sollevarevortici di polvere
torques: -is sm e sf collana, ghirlanda,monile
torrens: -e¯ntis agg ardente, impetuoso,violento
torrens: -e¯ntis sm torrente
torre˘o: infiammare(d’amore)
torrı˘dus: intirizzito
torris: -is sm tizzone
tortı˘lis: curvo
tortor: -o¯ ris sm torturatore, carnefice
tortuosus: intricato
tortus: scagliato
torus: -i sm corda, muscolo, materasso,letto, matrimonio, rigonfiamento,bara ◊ toro componeredeporre sul feretro
torus34torvus: fiero ◊ vinum torvum vino asprigno
: tot agg num indecl pl tanti
: totı˘dem agg num indecl pl altrettanti
: totiens (o toties) avv tante volte
totus: compiuto ◊ ex toto interamente,in toto in generale
trabs: tetto
tractabı˘lis: arrendevole
tractatio: -o¯nis sf uso, maneggio,trattamento
tractim avv dolcemente: a poco apoco
tracto: far trattative◊ tractare vitam condurre la vita,tractata comis trascinata peri capelli, tractare personamrappresentare una parte, tractaretela maneggiare le armi
tractum: -i sn lana cardata
tractus: continuo
tractus: -u¯s sm tratto, tracciato,lentezza, epoca, corso, andamento,sviluppo
traditio: -o¯nis sf consegna, resa,rapporto, narrazione, tradimento
trado: esporre ◊ tradunt siracconta, si dice, se tradere hostibusarrendersi, tradere vicemlasciare il posto
tradu¯co: render pubblico ◊ se traducereesibirsi, secreta traducere divulgaresegreti
traductio: -o¯nis sf trasporto, trasferimento,passaggio
tragicus: um agg tragico
tragoedia: -ae sf tragedia
traho: rapire ◊pecuniam trahere sperperaredenaro, trahere pocula svuotarele coppe, vultum traherecontrarre il volto, bellum traheretirare in lungo la guerra, traherelanam filare, vela trahereammainare le vele
traı˘cio: passare ◊se traicere trasferirsi, aliquemtraicere trafiggere qualcuno
traiectus: -u¯s sm passaggio
torvus34trama: -ae sf trama, ordito
trames: -ı˘tis sm sentiero, via,cammino, passaggio
trano: attraversare
: tranquille¯ avv tranquillamente
tranquillı˘tas: -a¯tis sf tranquillità,calma, bonaccia
tranquillo: tranquillizzare
tranquillus: sereno
: trans prep (con l’acc) al di là, oltre
transcendo: violare
transcribo: trasferire
transcriptio: -o¯nis sf trascrizione,copia
transcurro: oltrepassare
transenna: -ae sf rete, transenna,inferriata
transe˘o: tralasciare
transfe˘ro: differire
transfigo: e˘re v trtrafiggere
transfiguro: cambiare
transfodio: trafiggere
transformo: a¯re vtr trasformare
transfu˘ga: -ae sm disertore
transfundo: riversare
transgredior: andare al di là, attraversare,varcare
transigo: accordarsi ◊ fabulamtransigere finire la commedia
transilio: omettere
transitio: -o¯nis sf passaggio
transı˘tus: -u¯s sm passaggio, traversata,varco, valico
translatio: -o¯nis sf trasferimento,mutamento
transmigro: trasferire
transmitto: attraversare
transmitto34transporto: esiliare
transveho: portareal di là
transve˘na: -ae sm straniero
transversus: di traverso ◊ detransverso improvvisamente,transversum ferre fuorviare
transvo˘lo: sfuggire
trecenti: a agg num trecento
tremo: temere ◊ ore tremente con vocetremante
tremor: -o¯ris sm tremore, tremito,terremoto
tremulus: tremolante
trepidatio: -o¯nis sf agitazione,disordine, ansietà
: trepı˘de¯ avv frettolosamente
trepı˘do: temere
trepı˘dus: sbigottito ◊ inre trepida nella gravità della situazione,in rebus trepidis neimomenti difficili
tres: tria agg num tre
triarii: -orum sm pl triarii (soldatiin terza linea) ◊ res ad triariosadiit (o venit) la situazioneè di estrema gravità
tribu˘lo: tormentare
tribu˘lum: -i sn trebbiatrice
tribu¯nal: -a¯lis sn tribunale, tribuna,seggio
tribunatus: -u¯s sm tribunato
tribu¯nus: -i sm tribuno
tribu˘o: dedicare
tribus: -u¯s sf (dat e abl pl-ubus) tribù, popolo ◊ tribus (pl)il volgo
tribu¯tum: -i sn tributo, tassa
tricae: -arum sf pl sciocchezze,frottole, imbrogli
trichı˘la: -ae sf pergola
triclinium: -ı˘i sn triclinio
tricor: a¯ri v intrdep fare imbrogli
tridens: -e¯ntis sm tridente
triduum: -i sn tre giorni ◊ hoc triduonegli ultimi tre giorni
triens: -e¯ntis sm un terzo, triente(moneta)
trie¯ris: -is sf trireme
trieterı˘cus: um agg triennale
: trifarı˘am avv in tre parti
trifı˘dus: um agg a tre punte
trigarium: -ı˘i sn maneggio
transporto35trigemı˘nus: trigemino
trigon: -o¯nis sm palla
trigo¯nus: um agg triangolare
trilix: -ı¯cis agg a tre fili
trimus: um agg dell’età di treanni
triones: -um sm pl buoi, Orse (costellazioni)
triplex: -ı˘cis agg triplice
tripudio: esultare
tripudium: -ı˘i sn danza (sacra oguerresca), gioia
tripus: -po˘dis sm tripode
triremis: -is sf trireme
: triste˘ avv tristemente
tristis: sdegnato◊ tristes sorores le Parche
tristitia: -ae sf tristezza, severità,sdegno, malumore
tritı˘cum: -i sn frumento
tritus: frequentato
triumphalis: e agg trionfale ◊triumphalia ornamenti deltrionfatore
triumpho: soggiogare
triumphus: -i sm trionfo, vittoria◊ io triumphe! evviva!triumvir, -viri sm triumviro
triumviratus: -u¯s sm triumvirato
trivialis: triviale
trivium: -ı˘i sn trivio, crocicchio,pubblica via
tropaeum: -i sn trofeo, vittoria,monumento
tropı˘ce¯ avv metaforicamente: inmodo figurato
trucido: distruggere
truculentus: crudele
trudo: trascinare
trunco: recidere
truncus: difettoso
truncus: -i sm tronco, albero
trutı˘na: -ae sf bilancia, ago di bilancia
trux: feroce
: tu pron tu
tuba: -ae sf tromba, segnale diguerra
tuber: -e˘ris sn escrescenza, bernoccolo,tumore
tuberosus: um agg bernoccoluto
tuberosus35tubı˘cen: -ı˘nis sm trombettiere
tubus: -i sm tubo, tromba
tue˘or: proteggere ◊ munus suumtueri non mancare al propriodovere
tugurium: -ı˘i sn tugurio
tum avv allora: inoltre◊ tum primum solo allora,primum
:
:
: tum
:
:
: innanzitutto
:
:
: poi
:
:
: , cum
:
:
: tum
:
:
: quando
:
:
: allora
:
:
: ,tum
:
:
: tum
:
:
: tanto
:
:
: quanto
:
:
: ,quid tum? ebbene?tume˘o, es, e¯re v intr esser gonfio,agitarsi
tumesco: fermentare
tumı˘dus: presuntuoso ◊ tumidushonor onore che inorgoglisce,tumidum aequor marein tempesta
tumor: -o¯ris sm gonfiore, tumore,sdegno, agitazione, fermento,superbia ◊ rerum (o verborum)tumor enfasi degli argomenti (odelle parole)
tumulo: seppellire
tumultuarius: disordinato
tumultuatim avv in fretta: precipitosamente
tumultuor: strepitare
tumultuosus: inquietante◊ tumultuosus nuntiusnotizia allarmante
tumultus: -u¯s sm tumulto, confusione,scompiglio, rumore, fragore,tempesta, rivolta ◊ tumultussermonis balbettio
tumulus: -i sm collina, tumulo,tomba
: tunc avv allora ◊ tunc si soltantose
tunica: -ae sf tunica
turba: -ae sf confusione, disordine,tumulto, folla, moltitudine
turbatus: confuso ◊ turbata aqua acquatorbida
turbı˘dus: burrascoso
turbo: agitare
turbo: -ı˘nis sm turbine, vortice,bufera
turge˘o: e¯re v intr esser gonfio
turgı˘dus: turgido
: turibulum -i sn turibolo
turma: -ae sf torma, frotta
turpis: infame
: tubı˘cen35turpı˘te˘r avv turpemente
turpitudo: -ı˘nis sf bruttezza, indecenza
turris: -is sf torre
tus: tu¯ris sn incenso
tussis: -is sf tosse
tutela: -ae sf cura, tutela
: tuto¯ avv in modo sicuro
tutor: a¯ri v tr depproteggere
tutus: difeso
tuus: um agg e pron tuo
tyrannis: -idis sf tirannide
uber: ubertoso ◊uber bellum guerra che fruttaun ricco bottino
uber: abbondanza
ubertas: -a¯tis sf fertilità, ricchezza,abbondanza
: ubertim avv abbondantemente
ubertus: um agg fertile
ubi avv dove: nonappena ◊ ubi
:
:
: ibi
:
:
: dove
:
:
: là
:
:
: ,ubi ubi dovunque, ubi primumnon appena
ubicumque˘ avv ovunque: dappertutto
: ubı˘nam avv int dove?ubı¯que˘ avv dovunque ◊ omnesqui ubique sunt tutti senza eccezione
udus: ubriaco
ulciscor: vendicarsi
ulcus: -e˘ris sn ulcera, piaga, ferita,scavo ◊ ulcus tangere mettereil dito nella piaga
uliginosus: paludoso
ulı¯go: -ı˘nis sf umidità
ullus: qualcuno
ulmus: -i sf olmo
ulna: -ae sf braccio, avambraccio,cubito
ulterior: -ius agg (comp di ulter,disusato) ulteriore, seguente,più lontano
: ultime¯ avv infine
ultimum: -i sn l’ultimo, l’estremità◊ ad ultimum fino all’ultimo,massimamente
ultimus: infimo
ultio: -o¯nis sf vendetta, castigo,punizione
ultor: -o¯ris sm vendicatore
: ultor35ultra avv e prep (con l’acc) al dilà, oltre, più, più lontano, innanzi,dopo ◊ nec citra nec ultrané di qua né di là, ultra placitumeccessivamente, nihil ultrarequiratis non chiedete dipiù, ultra aliquem durare sopravviverea qualcuno, ultra fidemal di là del credibile
ultro¯ avv oltre: via!, alla larga!◊ ultro citroque da una partee dall’altra
ulu˘la: -ae sf gufo, barbagianni, rapacenotturno
ululatus: -u¯s sm ululato, lamento,grido
ulu˘lo: chiamare urlando
umbilicus: -i sm ombelico, centro,cerchietto
umbo: -o¯nis sm umbone, scudo,gomito, toga
umbra: -ae sf ombra, tenebra,spettro, apparenza, protezione ◊ad umbram lucis ab ortu dall’albaal tramonto, umbra tonsorisla bottega del barbiere
umbraculum: -i sn luogo ombroso,pergolato
umbratı˘lis: che sta in ombra
umbro: coprire
umbrosus: ombreggiato
umecto: bagnare
ume˘rus: -i sm omero, spalla
umidus: fluido ◊ umida solstitiaestati piovose, umida verba parolevane
umor: -o¯ ris sm umore, liquido,umidità, linfa
umquam avv talvolta: mai ◊ necumquam non e sempre, semelumquam una volta tanto
una¯ avv insieme: nello stesso luogo◊ una esse stare insieme
unanimı˘tas: -a¯tis sf concordia,armonia
uncia: -ae sf oncia, un dodicesimo
: unciatim avv a once
unctio: -o¯nis sf unzione, lotta, unguento
unctum: -i sn unguento, olio,pranzo, ricco cibo
unctus: ricco ◊uncta cena lauto pranzo
uncus: adunco
uncus: -i sm uncino, arpione, gancio,àncora
unda: -ae sf onda, corrente, acqua,mare, liquido, folla, molultra35titudine, tempesta, lotta
unde˘ avv onde: da dove ◊unde unde da qualsiasi parte
undecumque˘ avv dovunque: daqualunque parte
undı˘que˘ avv da ogni parte: sotto ogni aspetto
undo: inondare
undosus: in burrasca
ungo: condire
unguentarius: -ı˘i sm profumiere
unguentum: -i sn profumo, unguento
unguis: -is sm unghia, artiglio,rampino ◊ de tenero ungui findall’infanzia, ab imis unguibusad verticem summum da capo apiedi, ad unguem factus (homo)uomo compitissimo, gentiluomo,in unguem alla perfezione
ungu˘la: -ae sf unghia, zoccolo
ungu˘lus: -i sm anello
unı˘ce¯ avv unicamente: del tutto
unı˘cus: senza pari
uniformis: uniforme
unio: -o¯nis sf unità, unione
unı˘tas: -a¯ tis sf unità, unione,identità, uguaglianza
: unı˘te˘r avv unitamente
universalis: e agg universale
universı˘tas: -a¯tis sf universalità,totalità, universo
universus: generale ◊universus mundus l’intero universo
univo˘cus: omonimo
unus: stesso ◊ unus
:
:
: alter
:
:
: l’uno
:
:
: l’altro
:
:
: , unus et alter unoo due, pochi, in unum insieme,in un luogo solo, uno temporenello stesso tempo, unus aliquisqualcuno, uno qualsiasi
unusquisque: ciascuno
upilio: -o¯nis sm pecoraio
urbane¯ avv urbanamente: cortesemente
urbanı˘tas: -a¯tis sf cortesia, gentilezza,arguzia, il vivere in città(a Roma)
urbanus: spiritoso ◊ urbaniet rustici gli abitanti della cittàe gli abitanti della campagna
urbanus35urbs: urbis sf città, cittadella, Roma◊ urbs urbium la capitale,ad urbem nei pressi di Roma
urceum: -i sn (o urceus sm) orcio,brocca
urgens: incalzante
urge˘o: ostinarsi ◊ nihil urgetnon c’è fretta, urget diemnox la notte tien dietro al giorno,urgere iter accelerare
urgentia: -ae sf urgenza, necessità
urina: -ae sf urina
urna: -ae sf urna, brocca ◊ urnaargenti scrigno di denaro
uro: provocare ◊ urerealiquem far adirare qualcuno,me urit amor l’amore miconsuma, loris uri essere fustigatoa sangue
ursa: -ae sf orsa, Orsa (costellazione)
ursus: -i sm orso
urtica: -ae sf ortica
urus: -i sm bisonte
: usitate¯ avv secondo l’uso
usitatus: usuale
: uspiam avv in qualche luogo ◊nec uspiam (col gen) in nessunaparte di
usquam avv in qualche luogo: inqualche cosa ◊ non usquam innessun luogo
usque˘ avv fino: di continuo ◊ usquedonec (o dum) finché, usquesequar te ti seguirò fino all’ultimo
usquequaeque˘ avv dovunque: in ogni caso
usticium: -ı˘i sn bistro
ustio: -o¯nis sf bruciatura
ustor: -o¯ris sm ustore, addetto allacremazione
ustulo: a¯re v trbruciacchiare ◊ ustulare caputarricciare i capelli
usualis: ordinario
usucapio: aver possesso difatto
usura: -ae sf uso, interesse, frutto◊ usuram accipere esigere gliinteressi
usurpatio: -o¯nis sf uso, impiego,abuso, possesso
usurpo: usurpare ◊ usurpare iusurbs35godere di un diritto (o usurpareun diritto), usurpare officiumadempiere un dovere, usurpatumest è abitudine, è consuetudine,usurpare de aliqua rediscutere di un argomento
usus: -u¯s sm uso, impiego, pratica,esercizio, dimestichezza,utilità, usufrutto, necessità ◊ resnullius usus cosa che non servea nulla, multus usus molta pratica,ars et usus teoria e pratica,magno usui esse esser di grandeprofitto, usui esse alicui essereutile a qualcuno, cum ususest quando serve, usu venit accade
ut avv come: almeno ◊ ut ut comunque,ut vales? come stai?ut cong affinché, che, quando, daquando, perché, quand’anche ◊quam ut possit perché possa,modo ut purché, ut ita dicamtanto per dire, ut te di perdiunt!che gli dei ti mandino inmalora!utcumque˘ avv comunque, in ognimodo, in qualunque momento,ogni volta che
utensilia: -ium sn pl ciò che serve,il necessario, viveri
uter: uno dei due ◊uter nostrun? chi di noi due?uter, u˘ tris sm otre
utercumque: utrumcumquepron qualunquedei due ◊ utrocumque modo inun modo o nell’altro
uterque: l’unoe l’altro, entrambi ◊ ab utrisqueda entrambe le parti
ute˘rum: -i sn (o ute˘rus sm) utero,ventre materno, fianchi
utı˘lis: vantaggioso
utilı˘tas: -a¯tis sf utilità, interesse,vantaggio, profitto
utilı˘te˘r avv utilmente: con vantaggio
utı˘nam avv (col congiunt) vogliail cielo che: magari
utı˘que˘ avv del tutto: in ognimodo
utor: aver bisogno ◊ stultitia uti darprova di stoltezza, arrogantiauti comportarsi arrogantemente,hominibus improbis uti frequentareuomini malvagi
: utpote˘ avv poiché, in quanto
utricularius: -ı˘i sm suonatore dicornamusa
utricularius35utrimque˘ avv dai due lati: da entrambele parti
utro¯ avv verso una delle due parti: verso dove
utro¯que˘ avv da entrambe le parti: verso l’una e l’altra parte ◊utroque versum in un senso enell’altro
: utrum avv int forse?, forse che?,se mai ◊ utrum
:
:
: necne se
:
:
: oppureno
: utu˘t avv comunque
uva: -ae sf uva, grappolo
uvesco: diventareumido
uvı˘dus: um agg umido
uxor: -o¯ris sf moglie, sposa
uxorius: matrimoniale
: vacans -a¯ntis agg vuoto, libero,privo
vacatio: -o¯nis sf esenzione, dispensa,mancanza ◊ militiae vacatioesonero dal servizio militare,vacationes militum licenzedal servizio militare, vacationemhabere essere esente daimpegni, vacatio aetatis esenzionedi presenziare alle sedutedovuta all’età (per un senatore)
vacillatio: -o¯nis sf ondeggiamento
vacillo: barcollare
vacivus: um agg vuoto
vaco: occuparsi di ◊ vacat c’è tempo,vitio vacare essere immuneda vizi, si forte vacas se per casonon hai nulla da fare, vacarealicui avere tempo per (dareascolto a) qualcuno
vacuı˘tas: -a¯tis sf assenza, l’esserlibero, privazione
vacuum: -i sn il vuoto, spaziovuoto
vacuus: spensierato ◊ vacuanomina parole vane, in vacuavenire impossessarsi di benisenza padrone, vacua mulierdonna libera (separata, nubile ovedova), vacuum pectus animolibero da passioni
vadimonium: -ı˘i sn impegno,garanzia, promessa ◊ vadimoniumsistere (od obire) comparirein giudizio, vadimoutrimque˘35nium differre rinviare una causalegale
vado: a¯re v tr guadare
vado: recarsi
vador: a¯ri v trdep citare in giudizio
vadosus: poco profondo
vadum: -i sn guado, secca, acquabassa, fiume ◊ in vado esse essereal sicuro
: vae inter (col dat o l’acc) ah!,ahi!, guai! ◊ vae victis! guai aivinti!, vae me! povero me!vafer, vafra, vafrum agg furbo,astuto, scaltro ◊ vafrum ius cavillidel diritto
: vafre¯ avv scaltramente
vafritia: -ae sf furbizia, astuzia,scaltrezza
vagabundus: errante
: vage¯ avv qua e là, da ogni parte
vagina: -ae sf guaina, fodero, involucro
vagio: belare
vagitus: -u¯s sm vagito, belato, lamento
vagor: aggirarsi
vagus: indefinito ◊ vagi crines capellisvolazzanti, vagus animis fuordi senno, vaga sidera pianeti,vagi quidam alcuni senza patria
valde¯ avv molto: sì
valens: -e¯ntis agg forte, valente,robusto, vigoroso, sano, nutriente
valente˘r avv energicamente: gagliardamente
valentia: -ae sf forza, vigore, capacità
vale˘ o: valere ◊ valere iuberedare addio, vale (o valeas)sta bene, ut valetur? (o ut vales?)come stai?, come va?, minusvalere essere indisposto,aeternum vale addio per sempre
valetudinarius: um agg ammalato
valetudo: -ı˘nis sf stato di salute,malattia, infermità ◊ valetudomaior epilessia
valgus: dallegambe storte
valı˘de¯ avv molto: grandemente
validı˘tas: -a¯tis sf forza, vigore,energia
validı˘tas35validus: energico ◊ validumpondus pesante carico, validifluctus onde impetuose, exmorbo satis validus rimesso dauna malattia
vallis (o valles): -is sf valle, vallone,alveo, cavità ◊ vallis alarumcavo ascellare
vallo: difendere
vallum: -i sn vallo, trincea, baluardo,palizzata
vallus: -i sm palo, steccato
valvae: -arum sf pl porta, battentidi una porta
: vane¯ avv invano
vanesco: cessare
vanga: -ae sf vanga
vaniloquentia: -ae sf ostentazione,millanteria
vanı˘tas: -a¯tis sf vanità, apparenza,falsità, frivolezza
vannus: -i sf setaccio
vanus: vanitoso◊ vana rerum pregiudizi, vanarumoris vane chiacchiere (dicerie),vanum est è falso che
vapor: -o¯ ris sm vapore, calore,vampa, fiamma, esalazione ◊vapor ater fumo
vaporatio: -o¯nis sf evaporazione,esalazione
vaporo: profumare
vappa: -ae sf vino andato a male,fannullone
vapulo: essere mal ridotto
variatio: -o¯nis sf variazione, differenza
varı˘co: scavalcare
varie¯ avv variamente: in modo incostante
varietas: -a¯tis sf varietà, diversità,incostanza, instabilità ◊ varietatestemporum vicissitudini dellasorte
vario: esser colorato ◊ variarevices darsi il cambio di sentinella,vestis variatis figuris vestericamata, ibi si variaret senon ci fosse accordo
varius: volubile ◊ varium caelum cielotrapunto di stelle
validus36varus: opposto
vas: mallevadore
vas: bagaglio◊ vasa colligere levare ilcampo, vasa conclamare darel’ordine di partenza
vascus: um agg obliquo
vastatio: -o¯nis sf devastazione,saccheggio
vastator: -o¯ris sm devastatore, distruttore,predone
vaste¯ avv ampiamente: grossolanamente
vastı˘tas: -a¯tis sf deserto, desolazione,devastazione, saccheggio,immensità
vasto: distruggere
vastus: smisurato ◊ vastusanimus animo incontentabile
vates: -is sm e sf vate, profeta,profetessa, poeta, cantore divino◊ vates Maeonius Omero
vaticinium: -ı˘i sn vaticinio
vaticı˘nor: insegnarecon autorità, delirare
vatillum: -i sn pala, incensiere,braciere, crogiolo
vecordia: -ae sf pazzia, stoltezza,furore
vecors: -co¯rdis agg pazzo, insensato,stolto, sciocco, malvagio
vectiga˘l: -a¯lis sn imposta, tassa,tributo, dazio, rendita ◊ tenuevectigal modeste entrate
vectigalis: tributario
vectio: -o¯nis sf trasporto
vectis: -is sm leva, sbarra, piccone,catenaccio
vecto: a¯re v tr trasportare
vector: -o¯ ris sm portatore, navigante,passeggero
vectura: -aesf trasporto, nolo
vegeto: rinvigorire
vegetus: sano
vehemens: -e¯ntis agg veemente,impetuoso, violento, focoso
vehemente˘r avv impetuosamente: severamente
vehementia: -ae sf impeto, veemenza,intensità
vehiculum: -i sn vettura, veicolo,carro, nave ◊ iunctum vehiculumcarro aggiogato
veho: portare ◊ deus omniavehit dio regge ogni cosa
vel avv e cong o: come ◊ vel dicamo dirò piuttosto, vel maxime soprattutto,vel
:
:
: vel
:
:
: sia
:
:
: sia
:
:
velamen: -ı˘nis sn velo, rivestimento,veste
velamentum: -i sn velo, copertura,coperta, abito, veste, bende
velarium: -ı˘i sn telone del teatro
velati: -orum sm pl velati (truppedi riserva)
velı˘tes: -um sm pl veliti (soldaticon armi leggere)
velifico (o velificor dep): attraversare
velito (o velitor dep): litigare
velivo˘lus: um agg che vola convele
vellı˘co: stuzzicare
vello: tormentare ◊ vellereoves tosare le pecore, vellerecapillos strappare i capelli, castrisvellere signa levare ilcampo
vellus: -e˘ris sn vello, lana
velo: ornare
velocı˘tas: -a¯tis sf velocità, agilità,prontezza, vivacità
velox: -o¯ cis agg veloce, rapido,agile, vivace
velum: -i sn vela, velo, tenda
velu˘t (o velutı¯) avv come: quasi ◊ velut si come se
vena: -ae sf vena, sangue, canale,uretra, estro poetico ◊ venastentare tastare il polso
venalicium: -ı˘i sn mercato di schiavi,imposta sulle merci
venalis: che si lascia corrompere
venatio: -o¯nis sf caccia, cacciagione,selvaggina
venator: -o¯ris sm cacciatore
vendibı˘lis: interessante
venditio: -o¯nis sf vendita
vendito: offrire◊ venditare se alicui cercareil favore o la lode di qualcuno
vendı˘tor: -o¯ris sm venditore
vendı˘tum: -i sn vendita
vendo: mettere all’asta, appaltare
veneficium: -ı˘i sn avvelenamento,sortilegio
venefı˘cus: magico
venenatus: magico
velamen36veneno: a¯re v travvelenare
venenum: -i sn bevanda, succo,pozione, filtro magico, medicina,veleno, tintura ◊ linere oravenenis imbellettarsi
vene˘o: ı¯re v intresser venduto o messo in vendita◊ venire auro esser venduto apeso d’oro, venire sub coronaesser messo all’asta
venerabı˘lis: augusto
venerabilı˘te˘r avv rispettosamente: con ossequio
veneratio: -o¯nis sf venerazione,ossequio
veneror: supplicare
venia: -ae sf grazia, favore, permesso,perdono, remissione ◊cum bona venia benevolmente,venia sit dicto mi si consenta didire
venialis: veniale
venio: derivare ◊ venienssol sole che sorge, venirein morem diventare abituale,venire in sermonem essere alcentro di pettegolezzi, veniensaetas i posteri, annus veniensl’anno prossimo, l’anno dopo
venor: inseguire
venter: -tris sm ventre, pancia,utero ◊ ventrem ferre esser gravida
ventı˘lo: fender l’aria
ventosus: volubile
ventus: -i sm vento, favore, diceria◊ venti ferentes venti propizi
venum sm (acc di venus: -u¯s, nonusato; dat veno) in vendita ◊ venumdare mettere in vendita
venus: -e˘ris sf bellezza, leggiadria,avvenenza
venustas: -a¯tis sf bellezza, grazia,finezza, gioia, soddisfazione
venustus: grazioso
vepres: -is sm (di solito vepres,-ium sm pl ) cespuglio, pruno,roveto
vepretum: -i sn roveto
ver: ve¯ris sn primavera ◊ primovere all’inizio della primavera
verax: -a¯cis agg verace, veritiero,sincero
verbena: -ae sf (di solito verbenae,-arum sf pl ) verbena
verbena36verber: -e˘ris sn (di solito verbera,-um sn pl ) frusta, verga, bastone,colpo, staffilata, percossa
verbero: tormentare
verbose¯ avv prolissamente: conmolte parole
verbosı˘tas: -a¯tis sf loquacità
verbosus: prolisso
verbum: -i sn parola, termine, vocabolo◊ ad verbum parola perparola, letteralmente, meis verbisin nome mio, verba sunt sonosolo chiacchiere, verbo a voce,dare verba (alicui) raggirare(qualcuno)
vere¯ avv veramente: invero
: verecunde¯ avv con modestia
verecundia: -ae sf ritegno, modestia,vergogna, timidezza, verecondia,timore
verecundus: discreto
vere˘or: temere◊ vereri ne temere che,vereri ut (o ne non) temere chenon
vergo: versare◊ vergente die sul finir delgiorno, suam aetatem vergereavvicinarsi alla senilità
veridı˘cus: vero
verı˘tas: -a¯tis sf verità, realtà, lealtà◊ veritas odium parit la sinceritàfa nascere l’odio
vermiculatus: simile averme
vermis: -is sm verme
verna: -ae sm schiavo domestico
vernaculus: domestico
vernalis: e agg primaverile
vernilis: insolente
vernilı˘tas: -a¯tis sf servilismo, affettazione
verno: rinverdire
vernus: um agg primaverile
vero¯ avv e cong davvero: senz’altro◊ minime vero certamente no,enim vero sì davvero, ego veroio invece, tum vero allora sì
verres: -is sm verro, porco
verro: spazzare
verruca: vizio
versatı˘lis: girevole
verber36versatio: -o¯nis sf rotazione, rivolgimento,cambiamento
versico˘lor: -o¯ris agg variopinto,screziato
verso: tormentare
: versus (o versum) avv verso
versus: -u¯s sm solco, linea, fila,piroetta
versutus: accorto
verte˘bra: -ae sf vertebra, articolazione
vertex: -ı˘cis sm vortice, gorgo,sommità, capo, culmine ◊ avertice dall’alto
vertigo: -ı˘nis sf vortice, rotazione,tùrbine
verto: diventare ◊verte te hac vieni qui, vertereterga fuggire, omnia vertunturtutto cambia, alio vertere cambiareopinione
veru: -u¯s sn spiedo, giavellotto
: verum avv e cong in verità, pure,nondimeno, proprio, ma anche
verus: legittimo ◊ re verain realtà
vervex: -e¯cis sm montone
vesa¯nı˘a: -ae sf pazzia, stoltezza
vesa¯nus: violento
vescor: mangiare
vescus: sottile
vesica: -ae sf vescica, borsa
vespa: -ae sf vespa
vesper: -e˘ris (o -e˘ri) sm vespero,sera ◊ sub vesperum verso sera,tam vesperi così tardi la sera
vespera: -ae sf sera ◊ vespera¯ disera
vespertinus: occidentale
vespillo: -o¯nis sm becchino
vester: vestrum agg vostro
vestibulum: -i sn vestibolo, atrio
vestigium: -ı˘i sn pianta del piede,piede, orma, traccia, segno, luogo◊ prima vestigia zampe anteriori(del cavallo), eodem vestigionello stesso posto, allostesso momento, vestigio temporis(o ex vestigio) fulmineamente,in un attimo, di colpo
vestı¯go: investigare
vestimentum: -i sn vestito, coperta,tappeto
vestio: rivestire
vestio36vestis: -is sf veste, abito, tappeto,coperta
vestitus: adorno
vestitus: -u¯s sm vestito, abito, rivestimento
veteranus: veterano
veternus: -i sm antichità, letargo,vecchia sporcizia
veto: opporsi
vetus: -e˘ris agg vecchio, anziano,anteriore, precedente ◊ veteraomittere metter da parte il passato
vetustas: -a¯tis sf vecchiezza, vetustà,lungo spazio di tempo,età, l’antichità ◊ vetustatemferre resistere al tempo
vetustus: antiquato ◊ morbusvetustus malattia cronica
vexatio: -o¯nis sf scossa, agitazione,vessazione, sofferenza, maltrattamento
vexator: -o¯ris sm persecutore,molestatore
vexillarius: -ı˘i sm alfiere, portainsegna
vexillum: -i sn vessillo, bandiera,stendardo, insegna
vexo: perseguitare
via: -ae sf via, strada, cammino ◊inter vias cammin facendo, via¯dicere parlare con ordine, morumvia carattere
viaticum: -i sn provvista per ilviaggio, viatico, risparmi, denaro
viator: -o¯ris sm viaggiatore, viandante,messaggero
vibix: -ı¯cis sf (di solito vibices sfpl ) lividura, segni di percosse odi flagello
vibro: splendere
vicarius: che fa le veci
viceni: a agg num venti allavolta
vicesimus: um agg num ventesimo
: vicies avv venti volte
vicinalis: e agg del vicinato
vicinia: -ae sf vicinato, vicinanza,affinità
vicinı˘tas: -a¯tis sf vicinanza, somiglianza
vicinus: analogo
vicis sf (gen: destino◊ versa vice all’inverso, per (in)vices (vicem) a turno, ad vicem(col gen) come
: vicissim avv a vicenda
vicissitudo: -ı˘nis sf vicenda, cambiamento,reciprocità
victima: -ae sf vittima
victimo: a¯re v tr sacrificareuna vittima
victor: -o¯ris sm vincitore
victoria: -ae sf vittoria, successo
victualis: e agg alimentare
victus: -u¯s sm vitto, alimento, nutrimento,vita, modo di vita
vicus: -i sm villaggio, borgo, quartiere,rione, tenuta, podere
videlı˘cet avv evidentemente: davvero
vide˘o: prendersicura ◊ vide ne bada che,bada che non, videri sembrare,apparire, fac ut videtur fa’ cometi pare
vidu˘a: -ae sf vedova
vidu˘o: privare
viduus: privato
vietus: flaccido
vige˘o: vigere ◊ memoria¯ vigereaver buona memoria
vigil: -ı˘lis agg vigile, desto, vigilante
vigil: -ı˘lis sm guardia, sentinella
vigilantia: -ae sf vigilanza, attenzione,cura
vigilia: -ae sf veglia, insonnia,guardia, zelo
vigilo: trascorrere vegliando
: viginti agg num indecl venti
vigor: -o¯ris sm vigore, energia,forza
vilicus (o villicus): -i sm fattore,villico
vilis: vile
vilitas: -a¯tis sf scarso valore, spregevolezza
villa: -ae sf villa, fattoria, cascina,podere
villosus: peloso
villus: -i sm vello, pelo
vimen: -ı˘nis sn giunco, cesto, paniere
vimine˘us: um agg fatto di vimini
vinarius: relativo al vino
vinarius36vincio: presidiare ◊ vincire lacertosauro indossare braccialid’oro, vincire linguas (oras)imporre il silenzio
vinco: indurre◊ vicisti hai ragione, vincormi do per vinto
vinculo: vincolare
vinculum (o vinclum): -i sn legame,corda, vincolo, ceppi,carcere ◊ in vincula aliquemconicere gettare qualcuno inprigione
vindemia: -ae sf vendemmia,uva
vindemio: raccogliere
vindex: -ı˘cis sm e sf garante, protettore,vendicatore
vindiciae: -arum sf pl rivendicazionegiuridica, pretesa di diritto
vindico: difendere◊ in libertatem vindicarerendere la libertà, pro suis vindicarealiquid pretendere il possessodi qualcosa
vindicta: -ae sf verga usata peraffrancare uno schiavo, liberazione,vendetta, punizione
vinea: -ae sf vigna, vite
vinetum: -i sn vigneto
vinosus: che è dedito al vino
vinum: -i sn vino, uva, vite ◊ exmalis vinum sidro, vino madensubriaco fradicio
viola: -ae sf viola (fiore e colore)
violatio: -o¯nis sf violazione
violator: -o¯ris sm violatore, profanatore
violente˘r avv violentemente: conforza
violentia: -ae sf violenza, ferocia
violentus: impetuoso
vio˘lo: tradire
vipera: -ae sf vipera, serpe
vir: virilità◊ equites virique cavalierie fanti
virago: -ı˘nis sf virago, guerriera,eroina
virens: -e¯ntis agg verdeggiante,fiorente, giovane
vire˘o: esser vigoroso
vincio36viresco: e˘re v intr diventarverde
virga: -ae sf verga, bacchetta,scopa
virge˘us: intrecciato
virginalis: e agg verginale
virgine˘us: dafanciulla
virgo: -ı˘nis sf vergine, fanciulla ◊Virgines le Vestali
virgultum: -i sn virgulto, cespuglio,ramoscello
virı˘dis: recente ◊ viridiscaseus formaggio fresco
virilis: vigoroso
virilı˘tas: -a¯tis sf virilità, età adulta(dell’uomo)
viritim avv uno ciascuno: auno a uno
virosus: fetido
virtus: -u¯ tis sf virtù, capacità, valore,forza, coraggio, bravura ◊virtutes atti di coraggio
virus: -i sn umore, succo, veleno,puzza
vis: valore◊ per vim con la violenza,pro viribus secondo le proprieforze
viscatus: um agg invischiato
viscum: -i sn vischio
viscus: -e˘ris sn (o viscera, -umsnpl ) viscere, carne, risorse
visio: -o¯nis sf vista, visione, apparizione,spettacolo
viso: visitare
visus: -u¯s sm vista, visione
vita: -ae sf vita, durata, condizionedi vita
vitalis: e agg vitale ◊ vita vitalisvita degna di questo nome
vitellum: -i sn tuorlo d’uovo
vitio: alterare ◊ vitiarepecunias falsificare il denaro
vitiosı˘tas: -a¯tis sf difetto, tara,corruzione, alterazione
vitiosus: corrotto
vitis: -is sf vite, tralcio
vitium: -ı˘i sn difetto, vizio, guasto,errore, male, colpa
vito: sfuggire
vitre˘us: um agg di vetro
vitrı˘cus: -i sm patrigno
vitrum: -i sn vetro, cristallo
vitta: -ae sf benda, fascia
vittatus: um agg bendato
vittatus36vitulor: essere gioioso
vitulus: -i sm vitello
vituperabı˘lis: e agg biasimevole
vituperatio: -o¯nis sf biasimo,rimprovero, critica
vitupero: rovinare
vivacı˘tas: -a¯tis sf vitalità, vivacità,durata
vivax: -a¯cis agg longevo, vitale,durevole
vivo: risiedere ◊ vive!(o vivite!) addio!vivus, a, um agg vivo, vivente,vivace ◊ vivus lapis pietra focaia
vix avv appena: or ora ◊ vix tandem finalmente,una buona volta
vocabulum: -i sn vocabolo, nome,denominazione
vocalis: dotato divoce
vocatus: -u¯s sm chiamata, appello,invito
vocife˘ror: schiamazzare
voco: condurre◊ in ius aliquem vocarecitare in giudizio qualcuno, incrimen vocare accusare, quivocare? come ti chiami?volatilis, e agg alato, che vola
volatus: -u¯s sm volo
: volente˘r avv volentieri
volı˘to: dimenarsi
volo: muoversi velocemente
volo: preferire◊ te volo voglio dirti una cosa,sis (= si vis) se credi, quid tibivis? che intenzioni hai?volubı˘lis, e agg girevole, che ruota,mutevole, volubile ◊ volubilisoratio discorso scorrevole
volu˘ cer: veloce
volu˘cris: -is sf uccello
: volucrite˘r avv velocemente
volumen: -ı˘nis sn rotolo di pergamena,volume, scritto, vortice,curvatura
voluntas: -a¯tis sf volontà, volere,gusto, desiderio, benevolenza
: volu˘p avv con piacere
voluptuarius: che dà piacere
volupta¯s: -a¯ tis sf piacere, gioia,godimento, diletto
volu¯to: meditare
vitulor37volvo: precipitare ◊ humi volvi stramazzareal suolo, volventibusannis col passare degli anni
vomer: -e˘ris sm vomere
vomo: e˘re vintr e tr vomitare
vorago: -ı˘nis sf voragine, abisso,gorgo
vorax: -a¯cis agg vorace
voro: mangiare con avidità
vos: vestri pron voi
votivus: piacevole
votum: -i sn voto, offerta, desiderio
vove˘ o: augurare
vox: canto
vulgaris: volgare ◊ vulgare est è cosaabituale che
vulgatus: diffuso
vulgo¯ avv pubblicamente: dappertutto
vulgo: diffondere
vulgus: -i sn popolo, volgo, moltitudine
vulnero: danneggiare
vulnus: -e˘ris sn ferita, taglio, colpo,danno, dolore ◊ vulnera dirigeresaettare dardi
vulpes: -is sf volpe
vulsus: um agg imberbe
vultur: -u˘ris sn avvoltoio
vultus: -u¯s sm volto, faccia, aspetto,ritratto
xenium: -ı˘i sn dono ospitale
xiphias: -ae sm pesce spada
xystus: -i sm palestra, portico,viale
: zelante˘r avv con zelo
zelo: invidiare
zelus: -i sm gelosia, ardore
zona: -ae sf cintura, zona
zothe¯ca: -ae sf cameretta
: zothe¯ca37ITALIANO - LATINabbaiare v intr latro, as, avi, atum,a¯re
abbandonare v tr relinquo: e˘re; depono, is,posu˘ i, posı˘tum, e˘re; desero, is,seru˘ i, sertum, e˘re; proicio, is,ie¯ci, iectum, e˘re; remitto, is, misi,missum, e˘re
abbandono sm relictio: -o¯nis sf;alienatio, -o¯nis sf; situs, -u¯s; solitudo,-ı˘nis sf; incultus, -u¯s
abbassare v tr demitto: e˘re; inclino, as, avi,atum, a¯re; deprimo, is, pressi,pressum, e˘re; submitto, is, misi,missum, e˘re; abbassarsi v rifl sedemitto, is, misi, missum, e˘re vtr; subsı¯do, is, sedi, sessum, e˘rev intr; vergo, is, e˘re v intr e tr
: abbastanza agg e avv satis; sat
abbattere v tr prosterno: e˘re; confringo, is, fregi,fractum, e˘re; deicio, is, ie¯ci, iectum,e˘re; decutio, is, cussi, cussum,e˘re; abbattersi v rifl procumbo,is, cubu˘i, cubı˘tum, e˘re vintr
abbellimento sm exornatio: -o¯nissf; expolitio, -o¯nis sf
abbellire v tr orno: a¯re; illumino, as, avi, atum, a¯re;insignio, is, insignivi, itum, ı¯re;decoro, as, avi, atum, a¯re; honesto,as, avi, atum, a¯re; abbellirsiv rifl se exorna¯re v tr
abbondante agg copiosus: um;abundans, -a¯ntis (con il gen el’abl); opulentus, a, um; fertı˘lis,e; largus, a, um; locu˘ples, -e¯tis;multus, a, um; plenus, a, um;prodı˘gus, a, um; refertus, a, um;uber, ube˘ris
abbondanza sf copia: -ae; abundantia,-ae; nimie˘tas, -a¯tis; opulentia,-ae; affluentia, -ae; fertilı˘tas, -a¯ tis; ubertas, -a¯ tis; fecundı˘tas, -a¯ tis; frequentatio,-o¯nis; frequentia, -ae
abbondare v intr abundo: a¯re (con l’abl ); afflu˘o, is,affluxi, affluxum, e˘ re; circumflu˘o, is, fluxi, fluxum, e˘re; redundo,as, avi, atum, a¯re; scate˘o,es, e¯re
abbracciare v tr amplector (ocomplector): plecti v tr dep
abbraccio sm amplexus: -u¯ s;complexus, -u¯s
abete sm abies: -e˘tis sf
abile agg idoneus: um; aptus, a,um; peritus, a, um; ala˘cer, ala¯-cris, ala¯cre; dexter, era, erum;paratus, a, um; doctus, a, um; versutus,a, um; ingeniosus, a, um
: 37abileabilità sf idoneitas, -a¯ tis; intellegentia,-ae; peritia, -ae; dexterı˘tas, -a¯tis
abisso sm vorago: -ı˘nis sf ; fastigium,-ı˘i sn
abitante sm e sf inco˘la: -ae; cultor,-o¯ris sm; obsessor, -o¯ris sm; inquilinus,-i sm
abitare v tr e intr incolo: e˘re; habı˘to, as, avi,atum, a¯re
abitazione sf domus: -u¯s; domicilium,-ı˘i sn; sedes, -is; tectum, -isn; thala˘mus, -i sm; toga, -ae
abito sm vestis: -is sf ; velamentum,-i sn; vestitus, -u¯s; lana, -aesf ◊ abiti scuri pulla, -o¯rum sn pl
abituale agg solitus: um; consue¯tus, a, um; familiaris, e
: abitualmente avv ex usu; ex consuetudine;familiariter
abituare v tr adsuefacio: e˘re; abituarsiv rifl consuesco, is, suevi, suetum,e˘re v intr
abitudine sf consuetudo: -ı˘nis;suetum, -i sn; mos, moris sm
: ablativo sm ablativus casus (- u¯s)
abolire v tr abole˘o: e¯re; antiquo, as, avi,atum, a¯re; dissolvo, is, solvi, solutum,e˘re
aborrire v tr e intr abhorreo: e¯re
abrogare v tr abro˘go: a¯re; rescindo, is, scı˘di,scissum, e˘re
abrogazione sf abrogatio: -o¯nis
abusare v intr perverse utor: aliqua re)
: abuso sm malus usus (-us); usurpatio,-o¯nis sf
accadere v intr (di fatti naturali)eve˘nio: ı¯re; (dicose fortuite) accı˘do, is, cı˘di,e˘re; fio, is, factus sum, fie˘ri
accampamento sm castra: -o¯rumsn pl
accampare v tr (le truppe) castrapono: e˘re;(delle scuse) causas praetendo,is, tendi, tentum, e˘re; accamparsiv rifl adside˘o, es, adsedi,adsessum, e¯re v intr (col dat delluogo)
: accanto avv iuxta; prope˘ avv eprep (con l’acc); una¯; iuxta avv eprep (con l’acc)
accarezzare v tr blandior: ı¯ri v intr dep (col dat); mulce˘o, es, mulsi, e¯re
accelerare v tr e intr accelero: a¯re; prope˘ro, as, avi,atum, a¯re; maturo, as, avi, atum,a¯re; festino, as, avi, atum, a¯re v tr
accendere v tr accendo: e˘re; conflo, as,abilità37avi, atum, a¯re; accendersi v riflflammam concı˘pio, is, cepi, ceptum,e˘re v tr; incalesco, is, calu˘i,e˘re v intr
accennare v tr e intr nuto: a¯re v intr; capı˘tis nutu indico,as, avi, atum, a¯re v tr; adnu˘o, is, nu˘i, e˘re v tr; tango, istetı˘gi, tactum, e˘re v tr
accenno sm nutus: -u¯s; indicatio,-o¯nis sf; mentio, -o¯nis sf
accerchiare v tr cingo: e˘re; circumdo, as, dedi,datum, a˘re; circumfundo, is, fudi,fusum, e˘re
accessibile agg pervı˘us: um; penetrabı˘lis, e; patens, -e¯ntis; facilis,e; apertus, a, um
accesso sm adı˘tus: -u¯s; ascensus,-u¯s; ianua, -ae sf
accettare v tr accı˘pio: e˘re; recı˘pio, is, recepi,receptum, e˘re
accettazione sf acceptio: -o¯nis;consensus, -us sm
accidentale agg fortuitus: um;temerarius, a, um
accigliato agg tristis: e; trux, trucis
accingersi v rifl se paro: ade l’acc); conor, aris, atus sum, a¯riv tr dep; adorior, ı¯ris, adortussum, ı¯ri v tr dep
acclamare v tr plaudo: e˘re v intr (col dat);consaluto, as, avi, atum, a¯re
acclamazione sf clamor: -o¯ris sm;acclamatio, -o¯nis
accogliere v tr accı˘pio: e˘re; ascisco, asciscis,ascivi, ascitum, e˘re
accomodare v tr apto: a¯re; conformo, as, avi,atum, a¯re
accompagnare v tr comı˘tor: a¯ri v tr dep; sector, aris,atus sum, a¯ri v tr dep; accompagnarsiv rifl se socium addo, is,addı˘di, additum, e˘re (col dat)
accompagnatore sm sectator: -o¯ris; perductor, -o¯ris
acconsentire v intr adsentior: ı¯ri v intr dep; adnu˘o, is, nu˘i, e˘re v intr e tr
accoppiamento sm coniunctio: -o¯nis sf ; coitus, -u¯s; concubitus,-u¯s; conubium, -ı˘i sn
accorciare v tr contra˘ho: e˘re; breviorem (brevius)reddo, is, reddı˘di, reddı˘-tum, e˘re
: accordare v tr (nel senso di mettered’accordo) concordem reddo,is, reddı˘di, reddı˘tum, e˘re; concilio,as, a¯vi, a¯tum, a¯re; (nel sensodi concedere) concedo, is, cessi,cessum, e˘ re; accordarsi v riflaccordare37consentio, is, sensi, sensum, ı¯rev intr; paciscor, e˘ris pactus sum,pacisci v intr e tr dep
accordo sm consensus: -u¯s; consensio,-o¯nis sf ; conspiratio,-o¯nis sf ; pactum, -i sn; constitutio,-o¯nis sf ; conventum, -i sn;foedu˘s, -e˘ris sn; pactio, -o¯nis sf;(detto di suoni) concentus, -u¯s
accorgersi v intr sentio: ı¯re v tr; intellego, is, lexi,lectum, ere v tr
accorrere v intr accurro: e˘re; conflu˘o, is,fluxi, e˘re; advo˘lo, as, avi, atum,a¯re; concurro, is, curri (o cucurri),cursum, e˘re
accorto agg cautus: um; sollers,-e¯rtis; consiliosus, a, um; sagax,-a¯cis; versutus, a, um
accrescere v tr agge˘ro: a¯re; auge˘o, es, auxi, auctum,e¯re; amplifico, as, avi,atum, a¯re; multiplico, as, avi,atum, a¯re; locuple¯to, as, avi,atum, a¯re
accrescimento sm incrementum: isn; accretio, -o¯nis sf ; amplificatio,-o¯nis sf
accumulare v tr agge˘ro: a¯re; cumulo, as, avi, atum,a¯re; acervo, as, avi, atum, a¯re;agge˘ro, is, gessi, gestum, e˘re;stru˘o, is, struxi, structum, e˘re
accumulo sm agger: agge˘ris
accuratezza sf diligentia: -ae; accuratio,-o¯nis
accurato agg (di persone) diligens: -e¯ntis; sedu˘lus, a, um; (dicose) accuratus, a, um
accusa sf crimen: -ı˘nis sn; accusatio,-o¯nis; delatio, -o¯nis; postulatio,-o¯nis; notorium, -ı˘i sn; intentio,-o¯nis
accusare v tr criminor: a¯ri v tr dep; accuso, as, avi,atum, a¯re; arcesso, is, ivi, itum,e˘re; coargu˘o, is, coargu˘i, coargu¯tum, e˘re; flagito, as, avi, atum,a¯re; postulo, as, avi, atum, a¯re
accusata sf rea: -ae
: accusativo sm accusativus casus(-u¯s)
accusato sm reus: -i
accusatore sm accusator: -o¯ris; delator,-o¯ris; obiector, -o¯ris; petı¯tor, -o¯ris; postulator, -o¯ris
acerbo agg immatu¯rus: um;acerbus, a, um; crudus, a, um;immitis, e
acero sm acer: ace˘ris sn
aceto sm acetum: -i sn
acido agg acidus: um
acino smacinum: -i sn (o acinus, -i)
acqua sf aqua: -ae; fluvius, -ı˘i sm;fons, fontis; lympha, -ae; imber,imbris sm; unda, -ae ◊ acquabassa vadum, -i sn
accordo37acquazzone sm nimbus: -i
acquietare v tr sedo: a¯re; compono, is, posu˘i,posı˘tum, e˘re; acquietarsi v riflconquiesco, is, quie¯vi, quie¯tum,e˘re v intr; despumo, as, avi,atum, a¯re v intr
acquistare v tr e intr emo: e˘re; acquiro, is, acquisivi,acquisitum, e˘re v tr; mercor,aris, atus sum, a¯ri v tr dep
acquisto sm emptio: -o¯nis sf ; comparatio,-o¯nis sf ; acquisitio,-o¯nis sf; mancipium, -ı˘i sn; redemptio,-o¯nis sf
acquitrino sm scaturigı˘nes: -um sfpl; lustrum, -i sn
acquitrinoso agg scaturigino¯sus: um; paluster, tris, tre
acrobata sm e sf funambu˘lus: -ism; cernuus, -i sm; petaminarius,-ı˘i sm
aculeo sm aculeus: -i
acume sm acies: -e¯i sf; subtilı˘tas,-a¯tis; sagacı˘tas, -a¯tis
acuto agg acu¯tus: um; acer,acris, acre; subtilis, e; nasutus, a,um; noe˘rus, a, um; sagax, -a¯cis
: adagio avv tarde; lente¯
adattamento sm accommodatio: -o¯nis sf
adattare v tr accommodo: a¯re; apto, as, avi, atum,a¯re; adtexo, is, texu˘ i, textum,e˘re; adattarsi v rifl se accomodo,as, avi, atum, a¯re; convenio,is, veni, ventum, ı¯re v intr; quadro,as, avi, atum, a¯re v tr e intr
adatto agg aptus: um; accommodatus,a, um; capax, -a¯cis;conso˘nus, a, um; convenı˘ens,-e¯ntis; familiaris, e; suus, a, um
addentare v tr admorde˘o: e¯re; dentı˘-bus arrı˘pio, is, ripu˘i, reptum, e˘re
addirsi v rifl decet: e¯re v trimpers (col nom della persona el’acc della cosa)
addolcire v tr mansuefacio: e˘re; (aliquid) dulcereddo, is, reddı˘di, reddı˘tum, e˘re;mollio, is, ivi (o ı˘i), itum, ı¯re;mitigo, as, avi, atum, a¯re; addolcirsiv rifl mitesco, is, e˘re v intr;mansuesco, is, evi, etum, e˘re v tre intr
addolorare v tr dolore afficio: aliquem);addolorarsi v rifl dole˘o,es, u˘i, (doliturus), e¯re v intr e tr;luge˘o, es, luxi, luctum, e¯re v intre tr
addomesticare v tr mansuefacio: e˘re; mansuesco,is, evi, etum, e˘re v tr e intr
addormentare v tr sopio: ı¯re; addormentarsi vrifl obdormisco, is, ivi, e˘re v intr
addormentare37addurre v tr addu¯co: e˘re; infero, fers, tuli, illatum,inferre ◊ addurre a scusa excu¯so,as, avi, atum, are v tr; praetendo,is, tendi, tentum, e˘re v tr
adeguamento sm aequatio: -o¯nissf ; accommodatio, -o¯nis sf
adeguare v tr aequo: a¯re; accommodo, as, avi, atum,a¯re; adeguarsi v rifl responde˘o,es, sponsi, sponsum, e¯re v intr(col dat)
: adeguatamente avv apte; pertinente˘r
adempiere v tr obe˘o: ı¯re; defungor, e˘ris, functussum, fungi v intr dep (con l’abl);adimple˘o, es, evi, etum, e¯re; observo,as, avi, atum, a¯re; adempiersiv rifl imple˘or, e¯ris, ple¯tussum, e¯ri v tr pass
aderire v intr adhaeresco: e˘re; haere˘o, es,haesi, haesum, e¯re
adescare v tr allı˘cio: e˘ re; inesco, as, avi, atum,a¯re
adescatore agg illex: illı˘cis
adirarsi v rifl irascor: i v intr dep; suscense˘o, es,suscensu˘i, suscensum, e¯re vintr
adolescenza sf adulescentia: -ae
adoperare v tr e intr utor: u¯ti v intr dep (conl’abl della cosa che si adopera);adoperarsi v rifl conitor, e˘ris, nisus(o nixus) sum, nı¯ti v intr dep
adorare v tr adoro: a¯re
adornare v tr orno: a¯re; como, is, compsi, comptum,e˘re
adottare v tr adopto: a¯re
adozione sf adoptatio: -o¯nis
adulare v tr adulor: a¯ri v tr e intr dep (col dat)
adulatore sm adulator: -o¯ris
adulatrice sf assenta¯trix: -ı¯cis
adulazione sf adulatio: -o¯nis; adsentatio,-o¯nis
adultera sf adulte˘ra: -ae; concubina,-ae
adultero agg adulter: erum;fornicarius, a, um; sm adulter,-e˘ri; cucu¯lus, -i
adulto agg adultus: um; barbatus,a, um; maturus, a, um
adunanza sf coetus: -u¯s sm; contio,-o¯nis; conventus, -u¯s sm
affabile agg affabı˘lis: e; amabı˘lis,e; civilis, e; comis, e; facı˘lis, e;humanus, a, um
: affabilità sf affabilı˘tas, -a¯tis; iucundı˘tas, -a¯tis; facilı˘tas, -a¯tis
affaccendarsi v rifl labo¯ro: a¯re v intr; ferve˘o, es, feraddurre38bu˘i, e¯re v intr; molior, iris, itussum, ı¯ri v tr e intr dep
affamato agg esuriens: -e¯ntis; avidus,a, um; famelicus, a, um;ieiunus, a, um
affannare v tr ango: e˘re;affannarsi v rifl laboro, as, avi,atum, a¯re v intr; trepı˘do, as, avi,atum, a¯re v intr e tr
affanno sm anhelı˘tus: -u¯s; aegritudo,-ı˘nis sf ; angor, -o¯ris; aerumna,-ae sf; dolor, -o¯ris
affannoso agg anhe¯lans: -a¯ntis;anxius, a, um
affare sm res: rei sf ; negotium, -ı˘isn; ratio, -o¯nis sf
affascinare v tr fascı˘no: a¯re
affaticare v tr fatı¯go: a¯re; affaticarsi v rifl nitor,e˘ris, nisus sum, niti v intr dep;laboro, as, avi, atum, a¯re v intr
affermare v tr e intr affirmo: a¯re v tr; adnu˘o, is, nu˘i,e˘re
affermazione sf affirmatio: -o¯nis;confirmatio, -o¯nis
affettazione sf molestia: -ae; vernilı˘tas, -a¯tis; affectatio, -o¯nis
affetto sm amor: -o¯ris; animi motus(-u¯s); affectus, -u¯s; pie˘tas,-a¯tis sf ; devotio, -o¯nis sf
affettuoso agg benevo˘lus: um;amans, -a¯ntis; pius, a, um
affidare v tr trado: e˘re; credo, is, credı˘di,credı˘tum, e˘re; transmitto, is, misi,missum, e˘re; affidarsi v riflse committo, is, misi, missum,e˘re v tr
affiggere v tr figo (o affigo): e˘re
affilare v tr exacu˘o (o acu˘o): e˘re; aspero, as,avi, atum, a¯re
affinare v tr attenuo: a¯re
: affinché cong ut ◊ affinché nonne¯ cong neg
affine agg affı¯nis: e; vicinus, a,um
: affinità sf affinitas, -a¯tis; vicinia,-ae
affittare v tr loco: a¯re
affitto sm locatio: -o¯nis sf; conductum,-i sn; locarium, -ı˘i sn;pensio, -o¯nis sf
affliggere v tr adflı¯go: e˘re; morde˘o, es, momordi,morsum, e¯re; affliggersiv rifl dole˘o, es, u˘i, (doliturus),e¯re v intr
afflizione sf aegritu¯do: -ı˘nis; aerumna,-ae; maeror, -o¯ris sm;maestitia, -ae
affluenza sf adfluentia: -ae; celebrı˘tas, -a¯tis; concursus, -u¯s sm
affluenza38affluire v intr afflu˘o: e˘re; conflu˘o, is, fluxi,fluxum, e˘re
affollare v tr frequento: a¯re; affollarsi v rifl concurro,is, curri, cursum, e˘re vintr
affollato agg frequens: -e¯ntis; confertus,a, um; differtus, a, um;cele˘ber, bris, e
affondare v tr e intr mergo: e˘ re v tr; deprimo,is, pressi, pressum, e˘re v tr
affrancamento (di uno schiavo)sm manumissio: -o¯nis sf
affrancare v tr in libertatem vindico: a¯re; (uno schiavo)manumitto, is, misi, missum,e˘re
affrettare v tr accelero: a¯re; prope˘ro, as, avi, atum,a¯re; affrettarsi v rifl prope˘ ro,as, avi, atum, a¯re v intr; advo˘lo,as, avi, atum, a¯re v intr; festino,as, avi, atum, a¯re v intr
affrontare v tr suscipio: e˘re; adorior, ı¯ris, ortussum, ı¯ri; ade˘o, is, adı˘i, adı˘tum,ı¯re v tr e intr (con ad e l’acc);oppe˘to, is, ivi (o ı˘i), itum, e˘re;affrontarsi v rifl concurro, is,curri, cursum, e˘ re v intr; congre˘dior, e˘ris, congressus sum,gre˘di v intr dep
agevolazione sf adiumentum: -isn; commodum, -i sn
agevole agg facı˘lis: e; planus, a,um
aggiogare v tr adiugo: a¯re; iugum impono, is, posu˘i, posı˘tum, e˘re (qualcuno, alicui);adiungo, is, iunxi, iunctum, e˘re
aggirare v tr circumdo: a¯re; aggirarsi v rifl erro,as, avi, atum, a¯re v intr; vagor,aris, atus sum, a¯ri v intr dep;obambulo, as, avi, atum, a¯re vintr e tr; peregrı¯no (o peregrı¯nordep), as, avi, atum, a¯re v intr
aggiudicare v tr adiudico: a¯re; addico, is, dixi, dictum,e˘re
aggiungere v tr e intr addo: e˘re; adiungo,is, iunxi, iunctum, e˘ re; affe˘ro,fers, attu˘li, allatum, afferre v tr;appono, is, apposu˘i, apposı˘tum,e˘re; (per iscritto) subscribo, is,scripsi, scriptum, e˘ re; aggiungersiv rifl accedo, is, accessi,accessum, e˘re v intr (con il dat ocon ad e l’acc)
aggiunta sf additio: -o¯nis; adiectio,-o¯nis; suffectio, -o¯nis; additamentum,-i sn
aggiustare v tr reparo: a¯re; ref ı˘cio, is, fe¯ci, fectum,e˘re
affluire38aggravare v tr gravo: a¯re; graviorem (gravius) reddo,is, dı˘di, dı˘tum, e˘re; aspero, as,avi, atum, a¯re; aggravarsi v riflgravior fio, fis, factus sum, fie˘ri vintr; ingravesco, is, e˘re v intr
aggredire v tr appe˘to: e˘ re; aggre˘dior,e˘ris, gressus sum, i v tr dep
aggregare v tr aggre˘go: a¯re; coopto, as, avi, atum,a¯re
aggregazione sf cooptatio: -o¯nis
aggressione sf incursio: -o¯nis; appetitus,-u¯s sm
aggressore sm sicarius: -ı˘i; aggressor,-o¯ris
aggrovigliare v tr involvo: e˘re; aggrovigliarsiv rifl involvi v tr pass
agguato sm insidiae: -a¯rum sf pl
agiato agg dives: -ı˘tis; beatus, a,um; commodus, a, um
agile agg agilis: e; actuarius, a,um; pernix, -ı¯cis; velox, -o¯cis;impiger, gra, grum
: agilità sf agilı˘tas, -a¯tis; velocı˘tas,-a¯tis; pernicı˘tas, -a¯tis; mobilı˘tas,-a¯tis
agire v intr ago: e˘re(in senso intr solo nel ger); facio,is, feci, factum, e˘ re v intr;(riferito a farmaci) vale˘o, es, u˘i,valiturus, e¯re
agitare v tr agı˘to: a¯re; turbo, as, avi, atum, a¯re; vibro,as, avi, atum, a¯re v tr e intr;everto, is, verti, versum, e˘ re;move˘o, es, movi, motum, e¯re;quatio, is, quassum, e˘re v tr eintr; agitarsi v rifl bacchor, baccharis,bacchatus sum, a¯ri v intrdep; tumultuor, aris, atus sum,a¯ri v intr dep
agitazione sf motus: u¯s sm; agitatio,-o¯nis; concussio, -o¯nis; tumor,-o¯ris sm; trepidatio, -o¯nis
aglio sm allium (o alium): -ı˘i sn
agnello sm agnus: -i
ago sm acus: -u¯ s sf ; (della bilancia)examen, -ı˘nis sn; trutı˘na,-ae sf
agrario agg agrarius: um
agricoltore sm agricola: -ae
agricoltura sf agricultura: -ae
agrimensore sm agrimensor: -o¯ris; mensor, -o¯ris
aguzzare v tr acu˘ o: acu¯-tum, e˘re; acumino, as, avi, atum,a¯re; aspero, as, avi, atum, a¯re
aguzzo agg acutus: um; mucronatus,a, um; pinnus, a, um;praeacutus, a, um
: ah! inter eheu; vae (col dat ol’acc); io
: ahi! inter eheu; vae (col dat ol’acc)
aia sf area: -ae
aia38airone sm arde˘a: -ae sf
aiuola sf area: -ae; pulvı¯nus, -i sm
aiutante sm adiutor: -o¯ris
aiutare v tr adiuvo: a¯re; auxilior, aris, atus sum, a¯ri vintr dep (col dat); opitu˘lor, aris,atus sum, a¯ri v intr dep (col dat)
aiuto sm auxilium: -ı˘i sn; adiumentum,-i sn; subsidium, -ı˘i sn; subventio,-o¯nis sf ; suppetiae, -arumsf pl (solo nom e acc); supplementum,-i sn; opitulatio, -o¯nissf ; ops, opis sf; remedium, -ı˘i sn
aizzare v tr instigo: are; incito, as, avi, atum, a¯re
: ala sf (d’esercito) cornu, -u¯s sn;ala, -ae; (di uccello) ala, -ae;penna, -ae
alacre agg ala˘cer: ala¯cre
: alacrità sf alacrı˘tas, -a¯tis
alato agg alatus: um; ales, alı˘tis;pennatus, a, um; pinnatus, a, um;praepes, -e˘tis; volatilis, e; volu˘-cer, cris, cre
: alba sf prima lux (lucis); diluculum,-i sn; gallicinium, -ı˘i sn
albergo sm taberna: -ae sf; deversorium,-ı˘i sn; hospitium, -ı˘i sn
albero sm arbor: arbo˘ris sf; truncus,-i; (di nave) malus, -i
albo sm album: -i sn
alcuno agg e pron aliquis: aliquid; ullus, a, um; quidam,quaedam, quiddam
alfiere sm signı˘fer: -e˘ri; vexillarius,-ı˘i
alienare v tr alieno: a¯ re; deminu˘ o, is, minu˘i, u¯ tum,e˘ re; distraho, is, traxi, tractum,e˘re
alimentare agg alimentarius: um; victualis, e ◊ generi alimentaricibaria, -o¯rum sn pl
alimentare v tr alo: e˘re
alimento sm alimentum: -i sn; pabu˘ lum, -i sn; pastus, -u¯ s; substantia,-ae sf; victus, -u¯s
alito sm spirı˘tus: -u¯s; halitus, -u¯s
allacciare v tr illaqueo: a¯ re; ligo, as, avi, atum,a¯re; nodo, as, avi, atum, a¯re
allacciatura sf adligatio: -o¯nis;constrictio, -o¯nis
allagare v tr inundo: a¯re
allargamento sm amplificatio: -o¯nis sf ; laxamentum, -i sn
allargare v tr amplifico: a¯re; divarico, as, avi, atum,a¯re; laxo, as, avi, atum, a¯re v tr eintr; allargarsi v rifl diffundor,e˘ris, fusus sum, i v tr pass; patesco,is, patu˘i, e˘re v intr
alleanza sf foedu˘s: -e˘ris sn; amicitia,-ae; socie˘tas, -a¯tis; coniuratio,-o¯nis
alleare v tr consocio: airone38a¯re; allearsi v rifl se coniungo,is, iunxi, iunctum, e˘re v tr (conqualcuno, cum aliquo)
alleato agg foederatus: um; socius,a, um; sm socius, -ı˘i; cliens,-e¯ntis
allegoria sf allego˘rı˘a: -ae; figura,-ae; imago, -ı˘nis
allegria sf laetitia: -ae; iucundı˘-tas, -a¯tis; lascivia, -ae
allegro agg laetus: um; iocosus,a, um; iucundus, a, um; genialis,e; lascivus, a, um
allentare v tr relaxo: a¯re; remitto, is, misi, missum,e˘re; allentarsi v rifl remitti pass
allestimento sm comparatio: -o¯nissf ; editio, -o¯nis sf
allestire v tr instru˘o: e˘re; comparo, as, avi,atum, a¯re; apto, as, avi, atum,a¯re; instauro, as, avi, atum, a¯re
allettamento sm adlectatio: -o¯nissf ; illece˘brae, -a¯rum sf ; blanditiae,-a¯rum sf pl
allettare v tr adlicio: e˘re; eblandior, iris, itussum, ı¯ri v tr dep; illecto, as, avi,atum, a¯re
allevamento sm educatio: -o¯nis sf ;pastio, -o¯nis sf
allevare v tr educo: a¯re; nutrio, is, ivi, itum, ı¯re; alo,is, alu˘i, altum (o alı˘tum), e˘re
allevatore sm educa¯tor: -o¯ris; altor,-o¯ris; (di bestiame) pecuarius,-ı˘i
alleviamento sm levatio: -o¯nis sf ;adlevamentum, -i sn
alleviare v tr levo: a¯re; solor, aris, atus sum, a¯ri v trdep; exonero, as, avi, atum, a¯re
allietare v tr laetifico: a¯re
allieva sf alumna: -ae; discipula,-ae
allievo sm alumnus: -i; discipulus,-i
allineare v tr ordı˘no: a¯ re; ad lineam colloco, as, avi,atum, a¯re; allinearsi (schierarsi)v rifl in acie consisto, is, stı˘ti, e˘re
allocuzione sf adlocutio: -o¯nis
allodola sf alauda: -ae
allontanamento sm amotio: -o¯nissf; discessus, -u¯s; exactio, -o¯nissf; amandatio, -o¯nis sf
allontanare v tr arce˘o: e¯re; amove˘o, es, amovi, amotum,e¯re; abalieno, as, avi, atum, a¯re;abduco, is, duxi, ductum, e˘re;amando, as, avi, atum, a¯re; propulso,as, avi, atum, a¯re; reicio,is, reieci, reiectum, e˘re; allontanarsiv rifl abe˘ o, is, abı˘i, ı˘tum,ı¯re v intr; discedo, is, cessi, cessum,e˘re v intr; digredior, e˘ris,gressus sum, gre˘di v intr dep
: allontanare38allora avv e cong tum avv; tuncavv; hı¯c avv; ibi avv; igitur avv
: allorché cong cum; quando¯
alloro sm laurus: -i sf
alludere v intr significo: a¯re v tr; designo, as, avi,atum, a¯ re v tr
allungare v tr extendo: e˘re; longiorem(longius) facio, is, fe¯ci, factum,e˘re; allungarsi v rifl extendiv tr pass
allusione sf significatio: -o¯nis
alluvione sf alluvies: -e¯ i; adluvio,-o¯nis
: almeno avv at cong; modo avv econg; saltem (o saltim); ut
alquanto agg aliquantus: um;avv aliquantum (aliquanto davantiai comparativi) ◊ alquantialiquot agg indecl
altare sm ara: -ae sf ; focus, -i
alterare v tr demuto: a¯re; deformo, as, avi, atum, a¯re;vitio, as, avi, atum, a¯re; oblino,is, levi, lı˘tum, e˘re
alterazione sf mutatio: -o¯nis; vitiosı˘tas, -a¯tis; corruptio, -o¯nis
alterco sm altercatio: -o¯nis sf; convicium,-ı˘i sn; rixa, ae sf
alterigia sf superbia: -ae; fastidium,-ı˘i sn
alternare v tr vario: a¯re; alterno, as, avi, atum, a¯re
altero agg superbus: um; fastidiosus,a, um; resupinus, a, um;ferox, -o¯cis
altezza sf altitudo: -ı˘nis; sublimı˘tas, -a¯tis
alto agg altus: um; proce¯rus, a,um; sublatus, a, um; sublı¯mis, e;editus, a, um
: altrettanto agg tantundem (colgen) ◊ altrettanti totı˘dem
: altrimenti avv alı˘ter; alias; secu˘ s;setius (comp di secus)
altro agg e pron (fra molti) alius: um; (fra due) alter, a, um ◊ tutti glialtri ceteri, -o¯rum
: altrove avv foris; (moto a luogo)alio¯; (stato in luogo) alibı¯
altrui agg alienus: um
altruismo sm humanı˘tas: -a¯tis sf
altura sf collis: -is sm; arx, arcis;clivus, -i sm; templum, -i sn, tumu˘lus, -i sm
alunna sf discı˘pula: -ae; alumna,-ae
alunno sm discı˘pulus: -i; alumnus,-i
alveare sm apiarium: -ı˘i sn; alve˘us, -i
alveo sm alve˘us: -i
alzare v tr erigo: e˘re; tollo, is, sustu˘li, subla¯ tum,e˘re; suscı˘to, as, avi, atum, a¯ re;alzarsi v rifl surgo, is, surrexi,surrectum, e˘re v tr e intr
: allora38amabilità sf suavı˘tas, -a¯tis; lepos,-o¯ris sm
amante agg: -a¯ntis;studiosus, a, um agg; adulter,-eri sm; paelex, -ı˘cis sf
amare v tr amo: a¯re;diligo, is, lexi, lectum, e˘re
amarezza sf ama¯ror: -o¯ris sm
amaro agg amarus: um; molestus,a, um
ambasceria sf legatio: -o¯nis
ambasciata sf nuntius: - ı˘i sm; legatio,-o¯nis
ambasciatore sm legatus: -i; orator,-o¯ris; nuntius, -ı˘i
ambiguo agg ambigu˘us: um;duplex, duplicis
ambizione sf ambitio: -o¯nis; famaecupidı˘tas (-a¯tis); cupido, -ı˘nis
ambizioso agg ambitiosus: um;honorum cupı˘dus (a, um)
ambra sf sucı˘num: -i sn; electrum,-i sn
ambrosia sf ambrosia: -ae
ambulante agg ambu˘lans: -a¯ntis;errabundus, a, um; circumforaneus,a, um
: amenità sf amoenı˘tas, -a¯tis
ameno agg amoenus: um; beatus,a, um
amicizia sf amicitia: -ae; contubernium,-ı˘i sn; socie˘tas, -a¯ tis; fraternı˘tas, -a¯tis; sodalı˘tas, -a¯tis;gratia, -ae
amico agg amicus: um; contubernalis,e; familiaris, e; noster,stra, strum; studiosus, a, um; smamicus, -i; frater, fratris; necessarius,-ı˘i; sodalis, -is
ammalarsi v rifl aegroto: a¯ re v intr; languesco, is,langu˘i, e˘re v intr
ammalato agg aeger: aegrum;valetudinarius, a, um; saucius,a, um
ammaliare v tr fascı˘no: a¯ re; irretio, is, ivi (o ı˘i),itum, ı¯re
ammansire v tr mansuefacio: e˘re; exarmo, as,avi, atum, a¯re; ammansirsi v riflmansuefio, is, factus sum, fie˘ri(pass di mansuefacio)
ammassare v tr conge˘ ro: e˘re; adicio, is, adieci,adiectum, e˘re; coacervo, as, avi,atum, a¯re; contrudo, is, trusi, trusum,e˘ re; stipo, as, avi, atum,a¯re
ammasso smcongeries: -e¯i sf; acervus,-i; agger, agge˘ris; strues,-is sf
ammazzare v tr neco: a¯ re; occı¯do, is, cı¯di, cı¯-sum, e˘ re; evito, as, avi, atum,a¯re; finio, is, ivi (o ı˘i), itum, ı¯re
ammenda sf multa: -ae; satisfactio,-o¯nis
ammenda38ammettere v tr (far entrare) admitto: e˘re;(riconoscere) probo, as, avi,atum, a¯re; agnosco, agnoscis,agnovi, agnı˘tum, e˘re; (confessare)confite˘or, e¯ris, confessussum, e¯ri v tr dep
ammiccamento sm nictatio: -o¯nissf; nictus, -u¯s
ammiccare v intr nicto: a¯re
amministrare v tr administro: a¯re v tr e intr; curo, as,avi, atum, a¯re; gero, is, gessi, gestum,e˘ re; habe˘o, es, habu˘i,habı˘tum, e¯re; rego, is, rexi, rectum,e˘re
amministratore sm administrator: -o¯ ris; curator, -o¯ ris; procurator,-o¯ris
amministrazione sf administratio: -o¯ nis; gubernatio, -o¯ nis; procuratio,-o¯nis
ammirare v tr e intr miror (o admiror): a¯ri v trdep; intu˘eor, e¯ris, intu˘itus sum,e¯ri v tr dep
ammiratore sm admira¯ tor: -o¯ ris;agg studiosus, a, um
ammirazione sf admiratio: -o¯nis;suspectus, -u¯s sm
ammirevole agg admirabilis: e;mirus, a, umammonire v tr mone˘o, es, monu˘i, monı˘tum, e¯re; praecipio, is,cepi, ceptum, e˘ re; praedı¯co, is,dixi, dictum, e˘re
ammontare v intr numerum exple˘o: e¯re v tr
ammonticchiare v tr accumu˘lo: a¯re; agge˘ro, as,avi, atum, a¯re
ammorbidire v tr e intr mollio: ı¯re v tr
ammucchiare v tr cumu˘lo: a¯re; conge˘ro, is, gessi, gestum,e˘re
ammuffito agg mucı˘dus: um
ammutinamento sm seditio: -o¯nissf ; consternatio,-o¯nis sf
ammutolire v intr obmutesco: e˘re
amnistia sf oblivio: -o¯nis; diplo¯ -ma, -a˘tis sn
amore sm amor: -o¯ris; carı˘tas,-a¯tis sf ; fervor, -o¯ris; flamma,-ae sf; pie˘tas, -a¯tis sf ◊ amore segretofurtum, -i sn
ampiezza sf amplitudo: -ı˘nis; latitu¯do, -ı˘nis
ampio agg amplus: um; latus, a,um; laxus, a, um; magnus, a,um; patu˘lus, a, um
amplesso sm amplexus: -u¯s
ampliare v tr amplio: a¯re; amplifico, as, avi,atum, a¯re; dilato, as, avi, atum,a¯re; propa¯go, as, avi, atum, a¯re;profero, fers, tuli, latum, ferre
ammettere388 ampolla sf ampulla: -ae
ampolloso agg inflatus: um;tumı˘dus, a, um; pinguis, e
amputare v tr amputo: a¯re; exseco, as, secui, sectum,are; trunco, as, avi, atum,a¯re; decurto, as, avi, atum, a¯re
analizzare v tr inspicio: e˘re; collustro, as, avi,atum, a¯re
analogo agg simı˘lis: e; vicinus, a,um; compe˘tens, -e¯ntis
ancella sf ancilla: -ae
: anche cong etiam; et; vero¯ avv econg; quoque˘ avv; et idem, ea˘-dem, idem agg e pron; item avv
: ancora cong etiam; dum avv econg
: àncora sf anco˘ra, -ae; uncus, -i sm
andamento sm incessus: -u¯s; meatus,-u¯s; tractus, -u¯s; cursus, -u¯s
andare v intr e˘o: ivi (o -ı˘i),itum, ı¯re; vado, is, e˘re; afflu˘o, is,affluxi, affluxum, e˘re; meo, as,avi, atum, a¯re; perveho, is, vexi,vectum, e˘re v tr; peto, is, ivi (oı˘i), itum, e˘re v tr; andarsene vrifl discedo, is, discessi, discessum,e˘re v intr; abe˘o, is, abı˘i,abı˘tum, ı¯re v intr; degredior,e˘ris, degressus sum, gre˘di v intrdep; obe˘o, is, obı˘i, obı˘tum, ı¯re vintr e tr; proficiscor, e˘ris, profectussum, proficisci v intr dep◊ andare a caccia venor, aris,atus sum, a¯ri v intr dep; andareal di là transgredior, e˘ris, gressussum, gre˘di v intr e tr dep;andare in aiuto succurro, is,succurri, succursum, e˘re v intr;andare in rovina pereo, is, ivi,itum, ı¯re v intr
andata sf itio: -o¯nis; itus, -u¯s sm
andatura sf incessus: -u¯s sm; gradus,-u¯s sm; gressus, -u¯s sm
anelante agg anhe¯lans: -a¯ntis; anhe¯lus, a, um
anello sm anu˘lus: -i; ungu˘lus, -i;(di catena) baca (o bacca), -ae sf
anfiteatro sm amphitea¯trum: -i sn;hemicyclium, -ı˘i sn
anfora sf ampho˘ra: -ae
anfratto sm anfractus: -u¯s
angelo sm ange˘lus: -i
angolo sm angu˘lus: -i
angoscia sf angor: -o¯ris sm; miseria,-ae; pavor, -o¯ris sm
angustia sf angor: -o¯ris sm; necessitudo,-ı˘nis; (di luogo) angustiae,-arum sf pl
angustiare v tr ango: e˘re; agı˘-to, as, avi, atum, a¯ re; urge˘o, es,ursi, e¯re v tr e intr
angusto agg angustus: um; artus,a, um
anima sf anima: -ae; spiritus, -u¯ ssm ◊ anime dei morti manes,-ium sm pl
anima38animale agg animalis: e; sm animal,-a¯ lis sn; belua, -ae sf; (selvaggio)ferı˘tas, -a¯tis sf
animato agg animatus: um; animalis,e
animo sm anı˘mus: -i; cor, cordissn; pectus, -o˘ris sn; praecordia,-o¯rum sn pl
annali sm pl anna¯les: -ium; memoriaesf pl
annebbiare v tr nebula tego: e˘re; annebbiarsi vrifl calı¯go, as, avi, atum, a¯re vintr
annerire v tr e intr nigro: a¯re v intr e tr; annerirsi vrifl nigresco, is, grui, e˘re v intr;fusco, as, avi, atum, a¯re v intr
annientamento sm exstinctio: -o¯nis sf ; letum, -i sn
annientare v tr exstinguo: e˘re; accı¯do, is, cı¯di,cı¯sum, e˘re; destru˘o, is, struxi,structum, e˘re; nullifico, as, a¯re;perimo, is, emi, emptum, e˘re;annientarsi v rifl in nihilum intere˘o, is, ı˘i, ı˘tum, ı¯re v intr
anno sm annus: -i
annodare v tr necto (conecto): e˘re; nodo, as, avi,atum, a¯ re; subnecto, is, nexu˘i,nexum, e˘re; relı˘go, as, avi, atum,a¯re
annoiare v tr taedium affe˘ro: alicui); satio, as, avi, atum,a¯re; annoiarsi v rifl taedet, taedu˘it, taesum est, e¯re v impers(con l’acc del soggetto e il gendella cosa); fastidio, is, ivi (o ı˘i),itum, ı¯re v tr
annotare v tr adnoto: a¯ re; subscribo, is, scripsi,scriptum, e˘re; dispungo, is, punxi,punctum, e˘re
annotazione sf adnotatio: -o¯nis
annottare v impers noctesco: e˘re v tr ; tene˘brae oboriuntur,obortae sunt, ı¯ri v intr dep; advesperascit,advesperavit, e˘re v impers
annoverare v tr adnume˘ro: a¯re; accense˘o, es, censu˘i,censum, e¯re
annuale agg annuus: um
annuire v intr adnu˘o: e˘re;adsentior, iris, sensus sum, ı¯ri vintr dep
annullamento sm abrogatio: -o¯nissf; abolitio, -o¯nis sf; resolutio,-o¯nis sf
annullare v tr abro˘go: a¯re; dero˘go, as, avi, atum, a¯re;perfringo, is, fregi, fractum, e˘re;rescindo, is, scı˘di, scissum, e˘re;resolvo, is, solvi, solutum, e˘re
annunciare v tr nuntio: a¯re; intimo, as, avi, atum,animale39a¯re; affe˘ro, fers, attu˘li, allatum,afferre; declaro, as, avi, atum,a¯re; praemitto, is, misi, missum,e˘re; praedı˘co, as, avi, atum, a¯re
annuncio sm nuntius: -ı˘i; nuntiatio,-o¯nis sf ; praeconium, -ı˘i sn
annuo agg annuus: um
annusare v tr odo¯ror: a¯ri v tr dep; olfacio, is, feci,factum, e˘re; olfacto, as, avi,atum, a¯re
annuvolarsi v intr (del cielo) nubilo: a¯re; (accigliarsi) superciliacontraho, is, traxi, tractum,e˘re
ansa sf ansa: -ae
ansia sf anxietas: -a¯tis; pavo˘r, -o¯rissm
: ansietà sf anxietas, -a¯tis; sollicitudo,-ı˘nis; trepidatio, -o¯nis
ansimare v intr anhelo: a¯re; follico, as, a¯re
ansioso agg anxius: um; intentus,a, um
antenato sm avus: -i ◊ gli antenatimaio¯res, -um; parentes, -um
anteporre v tr antepo¯no: e˘ re; praeopto, as, avi,atum, a¯re; praefe˘ro, fers, tu˘li, latum,ferre; praeverto, is, verti,versum, e˘re
anteriore agg anterior: -o¯ris; anticus,a, um; vetus, -e˘ris; superior,ius; prior, prius
: anticamente avv olim; antiquı˘tus
: antichità sf antiquı˘tas, -a¯tis; senium,-ı˘i sn; veternus, -i sm; vetustas,-a¯tis
anticipare v tr (precedere) occupo: a¯re; (sventare)praeripio, is, ripu˘i, reptum, e˘re;(far giungere prima) praecipio,is, cepi, ceptum, e˘re; praefe˘ro,fe˘rs, tu˘li, latum, ferre
antico agg antiquus: um; barbatus,a, um; priscus, a, um; pristı˘nus, a, um; vetustus, a, um ◊ gliantichi vete˘res, -um
antidoto sm antido˘tum: -i sn; adversitas,-a¯tis sf
antipasto sm promulsis: -sı˘dis sf;gustatio, -o¯nis sf
antipatia sf odium: -ı˘i sn; taedium,-ı˘i sn; fastidium, -ı˘i sn
antiquato agg obsole¯tus: um;vetustus, a, um
antro sm antrum: -i sn; specus,-u¯s; successus, -u¯s
anulare sm medicus: -i
: anzi avv ante avv e prep (di tempo);vel etiam avv e cong (comerafforzativo)
anziano agg senex: senis; grandaevus,a, um; vetus, -e˘ris
: anziché cong quin
apatia sf torpor: -o¯ris sm; frigus,-o˘ris sm; malacı˘a, -ae
apatico agg socors: -co¯rdis
apatico39Titoloape sf apis: -is; (maschio) fucus, -ism
: apertamente avv aperte¯; coram;pala˘m; patente˘r; plane¯
aperto agg apertus: um; patens,-e¯ntis; fusus, a, um; laxus, a, um;vacuus, a, um; patu˘lus, a, um
apertura sf fora¯men: -ı˘nis sn; orificium,-ı˘i sn; os, oris sn
apologo sm apolo˘gus: -i
apostata sm e sf aposta˘ta: -ae; negator,-o¯ris sm
appagare v tr exple˘o: e¯re; satio, as, avi, atum,a¯re; satisfacio, is, feci, factum,e˘re v intr (col dat); satu˘ ro, as,avi, atum, a¯re
appaiare v tr iungo (o coniungo): e˘re
appaltare v tr loco: a¯re; conduco, is, duxi, ductum,e˘re; vendo, is, vendı˘di, ı˘tum, e˘re;redı˘mo, is, emi, emptum, e˘re
appaltatore sm locator: -o¯ris; conductor,-o¯ris; manceps, -ı˘pis; redemptor,-o¯ris
appalto sm locatio: -o¯nis sf; conductio,-o¯nis sf
apparecchiare v tr paro: a¯re; adorno, as, avi, atum,a¯re ◊ apparecchiare la tavolamensam sterne˘re
apparecchiatura sf apparatus: -u¯ssm
apparente agg fictus: um; simulatus,a, um
apparenza sf species: -e¯i; frons,frontis; vanı˘tas, -a¯tis; umbra, -ae
apparire v intr appare˘o: e¯re; erumpo,is, rupi, ruptum, e˘re v intr e tr;patesco, is, patu˘i, e˘re; prode˘o, is,ı˘i, ı˘tum, ı¯re ◊ apparire all’improvvisooborior, e˘ris, ortussum, ı¯ri v intr dep
appariscente agg conspicuus: um; luculentus, a, um
apparizione sf visum: -i sn; simulacrum,-i sn; imago, -ı˘nis; figura,-ae; obiectus, -u¯s sm; visio, -o¯nis
appartato agg secretus: um; diversus,a, um; umbratı˘lis, e; recondı˘tus, a, um; reductus, a, um;remotus, a, um; reposı˘tus, a, um
appartenente agg proprius: alicuius) ◊ appartenentealla stessa gente gentilis, e
appassionare v tr accendo: e˘re; appassionarsiv rifl studio flagro, as, avi,atum, a¯re v intr (per qualcosa,alicuius rei)
appassionato agg cupidus: um
appassire v intr marce˘o: e¯re
appellativo sm nominatio: -o¯nissf ; titu˘lus, -i
appello sm appellatio: -o¯nis sf ; vocatus,-u¯s
: ape39appena avv e cong ut cong; simulavv; vix avv
appendere v tr suspendo: e˘re; figo, is, fixi, fixum,e˘re; suffigo, is, fixi, fixum, e˘re
appendice sf appendix: appendı˘-cis; additamentum, -i sn
appesantire v tr gravo: a¯re; one˘ro, as, avi, atum, a¯re
appianare v tr aequo: a¯re; (sanare) mede˘or, e¯ris,e¯ri, v intr dep; (comporre) compono,is, posu˘i, posı˘tum, e˘re; dirimo,is, emi, emptum, e˘re
applaudire v tr e intr plaudo: e˘re v intr (coldat); acclamo, as, avi, atum, a¯re vintr
applauso sm plausus: -u¯s; acclamatio,-o¯nis sf; clamor, -o¯ris; favor,-o¯ris; fragor, -o¯ris ◊ applausitestae, -a¯rum sf pl
applicare v tr (porre sopra) impono: e˘re; (esercitare)exerce˘o, es, exercu˘i, exercı˘tum, e¯re; (stendere) illı˘no, is,levi, litum, e˘re; applicarsi v riflstude˘o, es, u˘i, e¯re v intr (col dat);se confe˘ro, fers, tu˘li, la¯tum ferrev tr; elaboro, as, avi, atum, a¯re vintr
appoggiare v tr admove˘o: alicuirei); (deporre) reclino, as,avi, atum, a¯re; (nel senso di sostenere)fave˘o, es, favi, fautum,e¯re v intr; appoggiarsi v rifl innitor,e˘ris, nisus (o nixus) sum,nı¯ti v intr dep
appoggio sm fulcrum: -i sn; adminicu˘lum, -i sn; suffragatio, -o¯nissf
apportare v tr affe˘ro: afferre; afficio, is, affeci,affectum, e˘re
: apposta avv affectato¯; de industria¯
appostare v tr insidior: a¯ri v intr dep; appostarsi vrifl consı¯do, is, se¯di, sessum, e˘rev intr
apprendere v tr disco: e˘re; nosco, is, novi, notum, e˘re;percipio, is, cepi, ceptum, e˘re
apprestare v tr paro: a¯re; apto, as, avi, atum, a¯re ◊ apprestarsia fare qualcosa se adaliquid parare
approdare v intr appello: e˘re; (riuscire) vedo, is,cessi, cessum, e˘re
appropriato agg conveniens: -e¯ntis;compe˘tens, -e¯ntis
approvare v tr probo (o approbo): a¯re; adsentio, is,sensi, sensum, ı¯re v intr (coldat); laudo, as, avi, atum, a¯re;plaudo, is, plausi, plausum, e˘re vtr e intr
approvare39Titoloapprovazione sf probatio: -o¯nis;favor, -o¯ris sm; plausus, -u¯s sm;adsensus, -u¯s sm
: appunto avv quidem; demum;nam cong; scı¯licet; nempe˘; nimı¯rum ◊ egli appunto ipse is
appunto sm (annotazione) nota: -ae sf ; hypomnema, -a˘tis sn;(critica) reprehensio, -o¯nis sf
appurare v tr exquı¯ro: e˘re; cognosco, is, cognovi,cognı˘tum, e˘re
aprire v tr aperio: ı¯re; recludo, is, clusi, clusum,e˘re; rese˘ro, as, avi, atum,a¯re; pando, is, pandi, pansum (opassum), e˘re; patefacio, is, feci,factum, e˘re; aprirsi v rifl hisco,is, e˘re v intr; patesco, is, patu˘i,e˘re v intr
aquila sf aquila: -ae
aquilone (vento di settentrione)sm aquilo: -o¯nis
ara sf ara: -ae
araldo sm praeco: -o¯nis; praedicator,-o¯ris; nuntius, -ı˘i
arare v tr aro: a¯re;sulco, as, avi, atum, a¯re; liro, as,avi, atum, a¯re
arazzo sm aulaeum: -i sn
: arbitrariamente avv libidinose¯;ad arbitrium; ad libita (col gen)
arbitrario agg arbitrarius: um;licentiosus, a, um
arbitrio sm arbitrium: -ı˘i sn; arbitratus,-u¯s; licentia, -ae sf ; mos,moris
arbitro (di gare) sm arbı˘ter: arbı˘tri; brabeuta, -ae
arbusto sm frutex: -ı˘cis sf
architetto sm architectus: -i; mensor,-o¯ris
architettura sf architectura: -ae
architrave sf epistylium: -ı˘i sn;trabs, trabis
archivio sm tabularium: -ı˘i sn; tabulae,-arum sf pl
arciere sm sagittarius: -ı˘i; iacula¯-tor, -o¯ris
arco sm (arma) arcus: -u¯s; (architettura)fornix, -ı˘cis; arcus, -u¯s
: arcobaleno sm arcus (-u¯s) caelestis
ardente agg ardens: -e¯ntis; calidus,a, um; igneus, a, um; torrens,-e¯ntis; flagrans, -a¯ntis; animosus,a, um
ardere v intr e tr arde˘o: e¯re v intr ; uro, is, ussi,ustum, e˘re v tr; cale˘o, es, calu˘i,e¯re v intr; ferve˘o, es, ferbu˘i, e¯rev intr; flagro, as, avi, atum, a¯re vintr
ardimento sm audacia: -ae sf
ardimentoso agg audax: -a¯cis; inconsideratus,a, um
ardire v tr aude˘o: e¯re v tr semidep
approvazione39ardore sm ardor: -o¯ris; fax, facissf ; flagrum, -i sn; zelus, -i; flamma,-ae sf
arduo agg arduus: um
area sf area: -ae
arena sf are¯na (o harena): -ae
argenteria sf argentum: -i sn; argenteasupellex (-e¯ctilis)
argento sm argentum: -i sn
argilla sf argilla: ae; lutum, -i sn;figulare, -is sn
arginare v tr exaggero: a¯re; coërce˘o, es, cu˘i, cı˘-tum, e¯re; cohı˘be˘o, es, hibu˘i, hibı˘tum, e¯re
argine sm agger: agge˘ris; crepı¯do,-ı˘nis sf
argomentare v tr argumentor: a¯ri v intr dep
argomento sm res: rei sf; argumentum,-i sn; lemma, -a˘ tis sn;locus, -i; materia, -ae sf ; thema,-a˘tis sn; thesis, -is sf ; proposı˘tum,-i sn; quaestio, -o¯nis sf
arguire v tr collı˘go: e˘re; conicio, is, ieci, iectum,e˘re; suspı˘cor, aris, atussum, a¯ri v tr dep
arguto agg argutus: um; salsus,a, um; dicax, -a¯cis
arguzia sf acu¯men: -ı˘nis; sal, salissm; urbanı˘tas, -a¯tis
: aria sf aër, ae˘ris sm (acc ae˘rem oae˘ra); anima, -ae; caelum, -i sn
arido agg arı˘dus: um; siccus, a,um; ieiunus, a, um
ariete sm aries: arie˘tis
aristocratico agg egregius: um◊ gli aristocratici optimates,-ium (o -um)
aritmetica sf arithmetı˘ca: -ae
arma sf telum: -i sn; mucro, -o¯nissm ◊ armi arma, -o¯rum sn pl
armadio sm armarium: -ı˘i sn
armare v tr armo: a¯re; armarsi v rifl arma indu˘o,is, u˘i, u¯tum, e˘re v tr
armatura sf armatura: -ae
armonia sf concentus: -u¯s sm;competentia, -ae; unanimı˘tas,-a¯tis; concordia, -ae; consensus,-u¯s sm; numerus, -i sm
armonioso agg conso˘nus: um
arnese sm instrumentum: -i sn
arpione sm cardo: -ı˘nis; copu˘ la,-ae sf ; uncus, -i
arrabbiarsi v intr pron irascor: i v intr dep; rabidusfio, fis, factus, sum, fie˘riv intr
arrecare v tr affe˘ro: afferre
arrendersi v intr pronom se dedo: alicui); cedo, is, cessi,cessum, e˘re v intr
arrendevole agg facı˘lis: e; placabı˘lis, e; exorabilis, e
arrendevole39arrendevolezza sf docilitas: -a¯tis;facilı˘tas, -a¯tis; placabilı˘tas, -a¯tis
arrestare v tr detine˘o: e¯re; reprimo, is, pressi,pressum, e˘re; claudo, is, clausi,clausum, e˘re; deprehendo (ocomprehendo), is, prehendi, prehensum,e˘re; arrestarsi v riflconsisto, is, stı˘ti, e˘re v intr
arricchire v tr locuple¯to: a¯re; auge˘o, es, auxi, auctum,e¯re; arricchirsi v rifl divesfio, fis, factus, sum, fie˘ri v intr;acquiro, is, quisivi, quisitum, e˘rev intr
arricciare v tr crispo: a¯re; arricciarsi v rifl horreo,es, u˘i, e¯re v intr
arridere v intr arride˘o: e¯re; adiuvo, as, iuvi, iutum,a¯re
arringare v tr contio¯nor: a¯ri v intr dep; hortor, a¯ris,a¯tus sum, a¯ri v tr dep
arrivare v intr venio: ı¯re; perme˘o, as, avi, atum,a¯ re v intr e tr; pervado, is, vasi,vasum, e˘re v intr e tr; (in carrozza)curru advehor, eris, vectussum, vehi v tr pass
arrivo sm adventus: -u¯s
arrogante agg arro˘gans: -a¯ntis; superbus,a, um; procax, -a¯cis; immodestus,a, um
arroganza sf arrogantia: -ae; contumacia,-ae; fastidium, -ı˘i sn;fastus, -u¯s sm; ferocı˘tas, -a¯tis
arrossire v intr erubesco: e˘re
arrostire v tr e intr asso: a¯ re v tr; torre˘o, es, u˘i, tostum,e¯re v tr
arrotolare v tr convolvo (o volvo): e˘re
arrotondare v tr rotundo: a¯re; circı˘no, as, avi, atum,a¯re; globo, as, avi, atum, a¯re
arruolamento sm delectus: -u¯s; tironatus,-u¯s; sacramentum, -i sn
arruolare v tr deligo: e˘re; conscribo, is, scripsi,scriptum, e˘re; arruolarsi v riflnomen do, das, dedi, datum, a˘rev tr
arsenale sm navalia: -ium sn pl
arte sf ars: -artis; opus, -e˘ris sn
artefice sm e sf artı˘fex: -ı˘cis sm;opı˘fex, -ı˘cis
articolazione (delle membra) sfarticulus: -i sm; verte˘bra, -ae; artus,-u¯s (dat e abl pl -ubus) sm
articolo sm articulus: -i
artificio sm artificium: -ı˘i sn; fabricatio,-o¯nis sf
: artificiosità sf artificium, -ı˘i sn;cacoze¯lia, -ae
artigiano sm faber: fabri; opı˘fex,-ı˘cis
arrendevolezza39artiglio sm unguis: -is
artista sm e sf artı˘fex: -ı˘cis sm
artistico agg singulari arte factus(a: um); artificio¯sus, a, um; daeda˘lus, a, um
arto sm artus: -u¯s (dat e abl pl-ubus); membrum, -i sn
ascella sf ala: -ae
ascendere v intr e tr ascendo: e˘re
ascesso sm abscessus: -u¯ s; pendı¯go, -ı˘nis sf
ascia sf ascia: -ae
asciugamano sm mante¯le: -is sn;saba˘num, -i sn
asciugare v tr e intr sicco: a¯re v tr; absterge˘o, es, tersi,tersum, e¯re v tr; torre˘o, es, u˘i,tostum, e¯re v tr; asciugarsi v riflexaresco (o aresco), is, aru˘i, e˘rev intr
asciutto agg siccus: um; sudus,a, um; tersus, a, um
ascoltare v tr audio: ı¯re; ausculto, as, avi, atum,a¯re; adverto, is, adverti, adversum,e˘re; oboedio, is, ivi (o ı˘i),itum, ı¯re v intr
ascoltatore sm: quae audit; agg audiens, -e¯ntis
ascrivere v tr adscrı¯bo: e˘re; accense˘o, es, censu˘i, censum, e¯ re; adiudico, as,avi, atum, a¯re
asfalto sm bitumen: -ı˘nis sn
asilo sm asylum: -i sn; deverticulum,-i sn; portus, -u¯s; refugium,-ı˘i sn
asinello sm asellus: -i
asino sm asinus: -i
asma sf suspirium: -ı˘i sn; anhelitus,-u¯s sm
aspergere v tr aspergo: e˘re; libo, as, avi,atum, a¯re
: asperità sf asperı˘tas, -a¯tis; ferı˘tas,-a¯tis; (del suolo) salebrae, -a¯rumsf pl
aspettare v tr exspecto: a¯re; opperior, ı¯ris, pertus sum, ı¯riv tr e intr dep; aspettarsi v tr pronspero, as, avi, atum, a¯re v tr
aspettativa sf exspectatio: -o¯ nis;praesumptio, -o¯nis; spes, spe˘i
aspetto sm facies: -e¯i sf ; aspectus,-u¯s; schema, -a˘tis sn; species, -e¯isf ; spectaculum, -i sn; vultus,-u¯s; figura, -ae sf ; forma, -ae sf ;formula, -ae sf ; habı˘tus, -u¯s; natura,-ae sf ; os, oris sn; imago,-ı˘nis sf ; instar sn indecl (col gen)
aspide sm aspis: aspı˘dis
aspirante agg: -o¯ris sm; captator, -o¯ ris sm; (inpolitica) candidatus, -i sm
aspirare v tr e intr (tirare il fiato)spiritum haurio: ı¯re v tr; (anelare a qualcoaspirare39sa) appe˘to, is, petivi (o petı˘i),petı¯tum, e˘re v intr; concupisco,is, ivi (o ı˘i), itum, e˘re v tr; contendo,is, tendi, tentum, e˘re v tr;inhio, as, avi, atum, a¯re (col dato con in e l’acc)
aspirazione sf afflatus: -u¯s sm; cupidı˘tas, -a¯ tis; paratio, -o¯ nis; affectatio,-o¯nis
asportare v tr asporto: a¯ re; corrado, is, rasi, rasum,e˘re
asprezza sf asperı˘tas: -a¯ tis; acor,-o¯ris sm; severı˘tas, -a¯tis; austerı˘-tas, -a¯tis; ferı˘tas, -a¯tis
aspro agg aspe˘r: aspe˘rum;acer, acris, acre; scaber, bra,brum; scruposus, a, um; trux,tru˘cis; durus, a, um; importunus,a, um; indomı˘tus, a, um
assaggiare v tr degusto: a¯ re; delibo, as, avi, atum,a¯re; ligurrio, is, ivi (o -ı˘i), itum,ı¯re
assaggiatore sm gustator: -o¯ris
assaggio sm gusta¯ tus: -u¯ s; gustatio,-o¯nis sf; gustus, -u¯s
assai avv e agg multum (compplus: sup plurimum) avv; maximeavv (davanti ad agg); magnope˘re˘ avv (davanti a v); valde¯avv (davanti ad agg e v)
assalire v tr adorior: ı¯ri v tr dep; peto, is, petivi(o petı˘i), petı¯tum, e˘re; adsilio, is,silu˘i, sultum, ı¯re v intr (col dat);aggredior, e˘ris, aggressus sum,aggre˘di v tr dep; oppugno, as,avi, atum, a¯re
assalitore sm oppugnator: -o¯ ris;adgressor, -o¯ris
assalto sm impe˘tus: -u¯s; aggressio,-o¯nis sf; excursio, -o¯nis sf ; oppugnatio,-o¯nis sf; procella, -ae sf
assassino sm sicarius: -ı˘i; percussor,-o¯ris; interfector, -o¯ris
asse (moneta) sm as: assis
asse (tavola di legno) sf assis: -is;planca, -ae; tignum, -i sn
asse (terrestre) sm axis: -is
assecondare v tr obsecundo: a¯re v intr; blandior, iris,itus sum, ı¯ri v intr dep (assoluto ocol dat); obsequor, e˘ris, obsecutussum, obse˘qui v intr dep
assediante sm e sf obsessor: -o¯rissm; oppugnator, -o¯ris sm
assediare v tr obside˘o: e¯re; circumsisto, is, ste˘ti(o stı˘ti), e˘re
assedio sm obsidio: -o¯ nis sf ; conclusio,-o¯nis sf; obsessio, -o¯nissf ; obsidium, -ı˘i sn
assegnare v tr adsigno: a¯re; addico, is, dixi, dictum,e˘re; adscribo, is, adscripsi,adscriptum, e˘re; do, das, dedi,datum, dare
aspirazione39assegnazione sf adsignatio: -o¯ nis;addictio, -o¯nis
assegno sm merces: -e¯ dis sf ; perscriptio,-o¯nis sf
assemblea sf concilium: -ı˘i sn; consessus,-u¯ s sm; conventio, -o¯ nis;contio, -o¯nis; senatus, -u¯s sm
assennato agg sapiens: -e¯ntis;prudens, -e¯ntis; sanus, a, um
assenso sm adsensus: -u¯s; agnitio,-o¯nis sf
assentarsi v intr pron abe˘o: ı¯re v intr; emane˘o, es,mansi, mansum, e¯re v intr
assente agg absens: -e¯ntis
assenza sf absentia: -ae; abscessus,-u¯s sm; vacuı˘tas, -a¯tis
asserire v tr affirmo: a¯re; aio, ais v tr difett
assetato agg sitiens: -e¯ ntis; bibosus,a, um; siccus, a, um
assicurare v tr (garantire) promitto: e˘re; (renderesicuro) tutum reddo, is, reddı˘di, reddı˘tum, e˘re
: assiduità sf adsiduı˘tas, -a¯tis; sedulı˘tas, -a¯tis
assiduo agg adsiduus: um; frequens,-e¯ntis; praestans, -a¯ntis
assillo sm oestrus: -i
assistente sm adiu¯tor: -o¯ris; advocatus,-i; actuarius, -ı˘i
assistenza sf praesentia: -ae; susceptio,-o¯nis
assistere v intr e tr (presenziare aqualcosa) alicui rei adsum: esse v intr; (a uno spettacolo)specto, as, avi, atum, a¯ re vintr e tr; (una persona) adside˘o,es, adsedi, adsessum, e¯ re v intr(col dat)
associare v tr (fare socio) consocio: a¯re; (congiungere)coniungo, is, iunxi, iunctum,e˘ re; associarsi v rifl seadiungo, is, iunxi, iunctum, e˘re vtr ; coe˘o, is, coı˘i, coı˘tum, ı¯re vintr
associazione sf consociatio: -o¯nis;collegium, -ı˘i sn; sodalı˘tas, -a¯tis;socie˘tas, -a¯tis
assoldare v tr mercede conduco: e˘re
assoldato agg conducticius: um;mercenarius, a, um
: assolutamente avv absolu¯te; perqua˘m
assoluto agg absolutus: um
assolvere v tr absolvo: e˘ re; libero, as, avi,atum, a¯re
assorbire v tr sorbe˘o (o absorbe˘o): e¯re; imbibo, is,bı˘bi, e˘re; bibo, is, bibi, e˘re
assottigliare v tr adtenu˘ o (o tenuo): a¯re; assottigliarsiv rifl extenuor, aris, atussum, a¯ri v tr pass
assottigliare39assuefare v tr adsuefacio: e˘ re; assuefarsiv rifl assuesco, is, suevi,suetum, e˘re v intr
assumere v tr (una persona) adsumo: e˘ re; (un incarico) munus suscipio,is, scepi, sceptum, e˘re
assurdo agg absurdus: um
astenersi v intr abstine˘o: e¯re v tr e intr
astinenza sf abstinentia: -ae; continentia,-ae
astio sm invidia: -ae sf ; aerugo,-ı˘nis sf ; odium, ı˘i sn
astro sm astrum: -i sn; sidus, -e˘rissn; signum, -i sn; stella, -ae sf
astrologia sf astrologı˘a: -ae; mathematica,-ae
astuto agg astu¯tus: um; acutus,a, um; subdo˘lus, a, um; vafer,vafra, vafrum; callidus, a, um;pellax, -a¯cis
astuzia sf astutia: -ae; artificium,-ı˘i sn; sollertia, -ae; vafritia,-ae; dolus, -i sm; nequitia, -ae
atleta sm e sf athle¯ta: -ae sm
: atmosfera sf aër, ae˘ris sm (acc aëremo aëra)
atomo sm atomus: -i sf
atrio sm atrium: -ı˘i sn; vestibulum,-i sn; aula, -ae sf ; porticus, -u¯s
: atrocità sf atrocı˘tas, -a¯tis
attaccare v tr e intr (assalire) adorior: ı¯ri v tr dep;peto, is, ivi (o ı˘i), itum, e˘re v tr;(unire) conglutı˘no, as, avi,atum, a¯re v tr; collı˘go, as, avi,atum, a¯re; implecto, is, plexi,plexum, e˘re; (aderire) adhaere˘o,es, haesi, haesum, e¯re v intr;(trasmettere) adfrico, as, fricu˘i,frictum, a¯re
attacco sm impe˘tus: -u¯s; nexus,-u¯s; oppugnatio, -o¯nis sf ; pedatum,-i sn; petı¯tio, -o¯nis sf
attardare v tr tardo: a¯re; attardarsi v rifl cunctor,a¯ris, a¯tus sum, a¯ri v intr dep;moror, aris, atus sum, a¯ri v intrdep
atteggiamento sm gestus: -u¯s; status,-us; habitus, -us
attendere v tr e intr (aspettare)exspecto: a¯re;adopperior, iris, ı¯ri v tr dep;(dedicarsi) versor, a¯ris, a¯tussum, a¯ri v intr dep (a qualcosa,in aliqua re)
attendibile agg probabı˘lis: e
attenere v intr adtine˘o: ad aliquid);attenersi v rifl servo, as,avi, atum, a¯re v tr
attentare v intr peto: e˘re v tr; insidior, aris, atussum, a¯ri v intr dep
attentato sm scelus: -e˘ris sn
assuefare40attento agg attentus: um; diligens,-e¯ntis; intentus, a, um
attenuare v tr extenu˘o: a¯re; minu˘o, is, u˘i, u¯tum,e˘re
attenuazione sf extenuatio: -o¯nis;adlenimentum, -i sn; levatio,-o¯nis
attenzione sf attentio: -o¯nis; animadversio,-o¯nis; vigilantia, -ae;diligentia, -ae; intentio, -o¯nis
atterrare v tr e intr (gettare a terra)prosterno: e˘rev tr; everto, is, verti, versum, e˘rev tr; affligo, is, afflixi, afflictum,e˘re v tr; (scendere a terra) in terramdescendo, is, scendi, scensum,e˘re v intr
atterrire v tr terre˘o: e¯re; terrı˘to, as, avi, atum, a¯re;metu afficio, is, feci, fectum, e˘re
attesa sf exspectatio: -o¯nis; spes,spe˘i
attestare v tr (asserire con sicurezza)testor: a¯ri v trdep; testificor, aris, atus sum, a¯riv tr dep; (opporre) oppono, is,posu˘i, posı˘tum, e˘re
attestazione sf testimonium: -ı˘isn; testificatio, -o¯nis
attiguo agg contiguus: um;adia˘cens, -e¯ntis; vicinus, a, um
attingere v tr haurio: ı¯re
attirare v tr adtra˘ho: e˘re; devo˘co, as, avi, atum,a¯re
: attività sf industria, -ae; agitatio,-o¯nis; negotium, -ı˘i sn; occupatio,-o¯nis; opera, -ae
attivo agg industrius: um; actiosus,a, um; effı˘cax, -a¯cis; navus,a, um; negotiosus, a, um; operosus,a, um; intentus, a, um
atto sm actus: -u¯s; facı˘nus, -o˘rissn; actio, -o¯nis sf ◊ atto d’accusasubscriptio, -o¯nis sf
attonito agg adtonı˘tus: um
attore sm histrio: -o¯nis; actor,-o¯ris; ludius, -ı˘i; mimus, -i
: attorno avv circum avv e prep(con l’acc); circa avv e prep (conl’acc)
attrattiva sf illece˘brae: -a¯rum sfpl; amoenitas, -a¯tis; blandimentum,-i sn; delenimentum, -i sn
attraversare v tr transeo: ı¯re v intr e tr; emetior,iris, emensus sum, ı¯ri v tr dep;transcurro, is, curri, cursum, e˘rev intr; percense˘o, es, censu˘i,e¯re; perme˘o, as, avi, atum, a¯re vintr e tr; (andare oltre) transgredior,e˘ris, gressus sum, gre˘di vintr e tr dep ◊ attraversare navigandoenavigo, as, avi, atum,a¯re v tr; velifico, as, avi, atum,a¯re v tr
: attraversare40attraverso avv e prep per prep(con l’acc)
attrezzatura sf instrumenta: -o¯rumsn pl; (dell’esercito) impedimenta,-o¯rum sn pl
attrezzo sm instrumentum: -i sn
attribuire v tr tribu˘o: e˘re; imputo, as, avi, atum,a¯re; (a torto) affingo, is finxi, fictum,e˘re
attuale agg hodiernus: um;praesens, -e¯ntis
audace agg audax: -a¯cis; confı¯-dens, -e¯ntis
augurare v intr e tr (prendere auspici)augu˘ror: a¯riv tr dep; (auspicare) opto, as,avi, atum, a¯re v tr; impre˘cor,aris, atus sum, a¯ri v tr dep
augure sm augur: -u˘ris
augurio sm augurium: -ı˘i sn;omen, -ı˘nis sn; votum, -i sn
aumentare v tr e intr auge˘o: e¯re v tr; cresco, is,crevi, cretum, e˘re v intr; glisco,is, e˘re v intr; amplifico, as, avi,atum, a¯re v tr
aumento sm incrementum: -i sn;accretio, -o¯nis sf
: aureola sf aurea corona (-ae); nimbus,-i sm
aurora sf aurora: -ae
ausiliario agg auxilia¯ris: e; subsidiarius,a, um; sm auxiliaris, -is
auspicio sm auspicium: -ı˘i sn
austero agg auste¯rus: um; severus,a, um; tetrı˘cus, a, um
austro (vento) sm auster: austri
autenticare v tr consigno: a¯re; ratum facio, is, feci,factum, e˘re
: autenticità sf fides, -e¯i
autonomia sf libertas: -a¯tis
autore sm auctor: -o¯ris; conditor,-o¯ris; scriptor, -o¯ris; factor, -o¯ris;inventor, -o¯ris
: autorità sf auctorı˘tas, -a¯tis; dicio,-o¯nis; potentia, -ae; imperium,-ı˘i sn; potestas, -a¯tis
autorizzazione sf facultas: -a¯tis;permissus, -u¯s sm
autunno sm autumnus: -i
avambraccio sm brachium: -ı˘i sn;ulna, -ae sf
: avanti avv e prep ante (con l’acc);prae (con l’abl ); prorsus avv;protı˘nus avv
avanzamento sm progressus: us;progressio, -o¯nis sf
avanzare v intr e tr (andare avanti)procedo: e˘re vintr; progredior, e˘ris, progressussum, gre˘di v intr dep; (portareavanti) promove˘o, es, movi, motum,e¯re v tr; (rimanere in più, restare)supersum, es, fu˘i, esse vintr
avanzo sm reliquiae: -a¯rum sf pl
: attraverso40-a¯tis
avaro agg avarus: um; avı˘dus, a,um; parcus, a, um; te˘nax, -a¯cis;restrictus, a, um
avena sf avena: -ae
avere v tr habe˘o: habı˘-tum, e¯re; gesto, as, avi, atum, a¯re;posside˘o, es, sedi, sessum, e¯re
averi sm pl res: rei sf sing; calendarium,-ı˘i sn sing; sanguis, -ı˘nissm sing; pecunia, -ae sf sing
: avidità sf avidı˘tas, -a¯tis; sitis, -is;cupiditas, -a¯tis; fames, -is; hiatus,-u¯s sm; lucrum, -i sn
avido agg avı˘dus: um; cupı˘dus,a, um; rapax, -a¯cis ◊ avido di saperecuriosus, a, um
avo sm avus: -i ◊ gli avi maiores,-um
avorio sm ebur: ebo˘ris sn
avvedutezza sf prudentia: -ae;consilium, -ı˘i sn
avveduto agg prudens: e¯ntis; sapiens,-e¯ntis
avvelenamento sm veneficium: -ı˘isn
avvelenare v tr veneno: a¯re
avvenenza sf venustas: -a¯tis; venus,-e˘ris; pulchritudo, -ı˘nis
avvenimento sm casus: -u¯s; eventum,-i sn; memoria, -ae sf
avvenire v intr accı˘do: e˘re;sum, es, fui, esse; evenio, is,veni, ventum, ı¯re
: avvenire sm futurum tempus(-o˘ris sn)
avventare v tr conı˘cio: e˘re; avventarsi v rifl invehor,vehe˘ris, vectus sum, ve˘hi vtr pass (contro qualcuno, in aliquem)
avventatezza sf temerı˘tas: -a¯tis;imprudentia, -ae
avverarsi v rifl fio: fie˘ri v intr; accı˘do, is, cı˘di, e˘re vintr
avversare v tr obsisto: alicui in aliqua re)
avversario sm adversarius: -ı˘i; aemu˘lus, -i; hostis, -is; inimicus, -i
avversione sf odium: -ı˘i sn; fastidium,-ı˘i sn; adversitas, -a¯tis; simultas,-a¯tis; nolentia, -ae
: avversità sf res (rei) adversa
avverso agg adversus: um; alienus,a, um; inimicus, a, um
avvertimento sm monı˘tus: -u¯s;correctio, o¯nis sf avvertimentimonı˘ta, -o¯rum sn pl
avvertire v tr (ammonire) mone˘o: e¯re; (notare) sentio,is sensi, sensum, ı
: ¯re
avviare v tr (indirizzare) viammonstro: alicui); (intraprendeavviare40re) inco˘ho, as, avi, atum, a¯re;avviarsi v rifl viam ingre˘dior,e˘ris, ingressus sum, ingre˘di v trdep
avvicendare v tr alterno: a¯re ◊ avvicendarsi inqualcosa alternis vicı˘bus aliquidfacio
avvicinamento sm accessus: -u¯s;aditus, -u¯s; gradus, -u¯s
avvicinare v tr admove˘o: e¯re; accedo, is,accessi, accessum, e˘re v intr(con ad e l’acc); avvicinarsi vrifl appropinquo, as, avi, atum,a¯re v intr; aggredior, e˘ris, aggressussum, aggre˘di v intr dep(con ad e l’acc)
avvincere v tr vincio: ı¯re
avvisare v tr mone˘o: e¯re; nuntio, as, avi, atum, a¯re ◊avvisare qualcuno di qualcosaaliquem de aliqua re certioremface˘re
avviso sm nuntius: -ı˘i; denuntiatio,-o¯nis sf; edictum, -i sn
avvocato sm advocatus: -i; causidicus,-i; causa¯rum actor (-o¯ris)
avvolgere v tr involvo: e˘re; amicio, is, amicu˘i(o amixi), amictum, ı¯re; complico,as, avi (o u˘i), atum, a¯re; indu˘o, is, du˘i, du¯tum, e˘re; avvolgersiv rifl circumvolvi v trpass
avvoltoio sm vultur: -u˘ris sn
azione sf actio: -o¯nis; commissum,-i sn; facı˘nus, -o˘ ris sn ◊ azionenascosta furtum, -i sn; azioniacta, -o¯rum sn pl; exorsa, -o¯rumsn pl
azzurro agg caeruleus: um; cyaneus,a, um
bacca sf baca (o bacca): -ae; coccum,-i sn; conus, -i sm
baccanale sm (luogo sacro a Bacco)bacchanal: -alis sn; (festa inonore di Bacco) Bacchanalia,-o¯rum (o -ium) sn pl
baccano sm strepı˘tus: -u¯s; fragmen,-ı˘nis sn
baccante sf Baccha: -ae; maenas,-a˘dis
bacchetta sf virga: -ae; radius, -ı˘ism; (dei gladiatori) rudis, -is
baciare v tr basio: a¯re; osculor, aris, atus sum, a¯ri vtr dep
bacinella sf labrum: -i sn; pelvis,-is; lebes, -e¯tis sm
bacino sm lacus: -u¯s
avvicendare40bacio sm basium: -ı˘i sn; oscu˘lum,-i sn; savium, -ı˘i sn; osculatio,-o¯nis sf ; phile¯ma, -a˘tis sn
badare v intr (curarsi di) custodio: ı¯re v tr; prospicio,is, spexi, spectum, e˘re v intr e tr;animadverto, is, verti, versum,e˘re) v tr; (guardarsi da) cave˘o,es, cavi, cau˘tum, e¯re v tr
bagaglio sm sarcı˘na: -ae sf ; supellex,supellectı˘lis sf; impedimenta,-o¯rum sn pl ◊ bagagli vasa,-o¯rum sn pl
bagnare v tr irrigo: a¯re; madefacio, is, feci, factum,e˘re; humecto, as, avi, atum, a¯re;lavo, as, avi, atum, a¯re; (di pioggia)implu˘o, is, plu˘i, plu¯tum, e˘re;(di rugiada) roro, as, avi, atum,a¯re; bagnarsi v rifl immadesco,is, immadu˘i, e˘re v intr
bagno sm lavatio: -o¯nis sf; balneum,-i sn; lavacrum, -i sn◊ bagni balneae (o balineae),-a¯rum sf pl
bagordo sm crapula: -ae sf ; bacchatio,-o¯nis sf ; gane˘a, -ae sf (oganeum, -i sn)
balbettare v intr e tr balbutio: ı¯re; haesı˘to, as, avi, atum, a¯ re vintr
balbettio sm haesitatio: -o¯nis sf
balbuziente agg balbus: um;blaesus, a, um
balcone sm podium: -ı˘i sn; pergu˘la, -ae sf
balena sf balaena: -ae; pristis, -is
balestra sf balista (o ballista): -ae
balia sf nutrix: -ı¯cis
ballare v intr e tr salto: a¯re
ballatoio sm maenia¯num: -i sn;pergu˘la, -ae sf
ballerina sf saltatrix: -ı¯cis
ballerino sm saltator: -o¯ris
balneare agg balnearis: e; balnearius,a, um
balteo sm balteum: -i sn (o balteus,-i sm)
baluardo sm vallum: -i sn; propugnacu˘lum, -i sn; agger, agge˘ris;claustrum, -i sn
balzare v intr exsulto: a¯re; salio, is, salu˘i, saltum,ı¯re; subsulto, as, a¯re; (precipitarsi)ruo, is, ru˘i, rutum e˘re
bambina sf puellu˘la: -ae
bambino sm puer: pue˘ri; infans,-a¯ntis
banchettare v intr convı¯vor: a¯ri v intr dep; epulor,aris, atus um, a¯ri v intr dep
banchetto sm convivium: -ı˘i sn;symposium, -ı˘i sn; epu˘lae, -a¯rumsf pl; (sacro) polluctum, -i sn;(sacrificale) daps, dapis sf
banchiere sm argentarius: -ı˘i; negotians,-a¯ntis; negotiator, -o¯ris
banchiere405 bandiera sf signum: -i sn; vexillum,-i sn
bandire v tr relego: a¯re; amando (o amendo), as, avi,atum, a¯re; extermino, as, avi,atum, a¯re; (indire) edı¯co, is, dixi,dictum, e˘re
bandito sm (esiliato) exul: -u˘lis;profugus, -i; (delinquente) latro,-o¯nis; gladiator, -o¯ris; scelestus,-i
banditore sm praeco: -o¯nis
bando sm edictum: -i sn; relegatio,-o¯nis sf; proscriptio, -o¯nis sf
bara sf fere˘trum: -i sn; conditorium,-ı˘i sn
baracca sf tugurium: -ii sn; taberna,-ae; tabernaculum, -i sn
baratro sm vora¯go: -ı˘nis sf ; bara˘-thrum, -i sn
barattare v tr permuto: a¯re; commuto, as, avi,atum, a¯re
baratto sm permutatio: -o¯nis sf
barba sf barba: -ae
barbagianni sm strix: strı˘gis sf ;bubo, bubo¯nis; ulu˘la, -ae sf
barbarie sf barbaries: -e¯i
barbaro agg barbarus: um; barbaricus,a, um; efferatus, a, um
barbiere sm tonsor: -o¯ris
barbo (pesce) sm barbus: -i
barbuto agg barbatus: um; intonsus,a, um
barca sf scapha: -ae; cymba, -ae;lembus, -i sm; linter, -tris; ratis,-is; (da pesca) horia, -ae
barcaiolo sm navicularius: -ı˘i;nauta, -ae; portı˘tor, -o¯ris
barcollamento sm titubantia: -aesf
barcollare v intr vacillo: a¯re; titu˘bo, as, avi, atum,a¯re
bardo sm bardus: -i
barella sf fercu˘lum: -i sn; fere˘trum, -i sn
barile sm cadus: -i; seria, -ae sf
barriera sf cancelli: -o¯rum sm pl;obex, obı˘cis sm e sf; saepes, -is
barrito sm barritus: -u¯s
basamento sm basis: -is sf ; crepı¯do, -ı˘nis sf
base sf basis: -is; solum, -i sn; fundamentum,-i sn; fundus, -i sm
basilica sf basilı˘ca: -ae; regia, -ae
basilico sm ocı˘mum: -i sn
bassezza sf humilı˘tas: -a¯tis; vilı˘tas, -a¯tis
basso agg demissus: um; submissus,a, um; imus, a, um (supdi inferus); humilis, e
bastare v intr sufficio: e˘re; satis sum (es, fui, esse);suppe˘to, is, ivi (o -ı˘i), itum,e˘re; suppedito, as, avi, atum, a¯re
bastione sm vallum: -i sn; agger,agge˘ris
bandiera40bastoncino sm bacillum: -i sn
bastone sm bacu˘lum: -i sn (o baculus,-i); clava, -ae sf ; scipio,-o¯nis; fustis, -is; hasta, -ae sf ;pertica, -ae sf ; ramex, -ı˘cis
battaglia sf pugna: -ae; dimicatio,-o¯nis; proelium, -ı˘i sn
battello sm navis: -is sf ; lembus,-i; phase¯lus, -i
battente sm fores: -ium sf pl ◊ portaa due battenti valvae, -arumsf pl
battere v tr e intr plango: e˘re v tr ; percu˘tio,is, cussi, cussum, e˘re v tr; mulco,as, avi, atum, a¯re v tr; verbero,as, avi, atum, a¯re v tr; pulso,as, avi, atum, a¯re v tr; battersi vrifl conflı¯go, is, flixi, flictum,e˘re v intr (con qualcuno, cumaliquo) ◊ batter moneta nummossigno; battere in ritirata lococedo
battesimo sm baptisma: -a˘tis sn
battezzare v tr baptizo: -a¯re; tingo,is, tinxi, tinctum, e˘re
battito sm palpitatio: -o¯nis sf;plausus, -u¯s
battuta sf plangor: -o¯ris sm ◊ battutamusicale numerus, -i sm;percussio, -o¯nis; battuta di cacciavenatio, -o¯nis
bazzecola sf nugae: -a¯rum sf pl
beato agg beatus: um
becchino sm vespillo: -o¯nis
becco (di uccello) sm rostrum: -isn
becco (maschio della capra) smhircus: -i
beffa sf irrisio: -o¯nis; convicium,-ı˘i sn; derisus, -u¯s sm
belare v intr balo: a¯re; vagio, is, ivi, itum, ı¯re
belato sm balatus: -u¯s; vagitus,-u¯s
belletto sm fucus: -i; creta, -ae sf ;faex, faecis sf
bellezza sf pulchritu¯do: -ı˘nis; decor,-o¯ris sm; species, -e¯i; venus,-e˘ris; venustas, -a¯tis; decus, -o˘rissn; figura, -ae; forma, -ae; honestas,-a¯tis; honos, hono¯ris sm
bellico agg bellı˘cus: um
bellicoso agg bellicosus: um
bello agg pulcher: chrum;formosus, a, um; honestus, a,um; laetus, a, um; nitı˘dus, a, um;decorus, a, um; speciosus, a, um;venustus, a, um
belva sf belua: -ae; bestia, -ae
: benché cong quamquam; tametsi(con l’indic); licet; quamvis; etsi(con l’indic o il congiunt); cum(col congiunt)
benda sf fascia: -ae; infu˘la, -ae;mitella, -ae; taenia, -ae; vitta,-ae; filum, -i sn; fomentum, -i sn◊ bende velamentum, -i sn sing
benda40bendare v tr obligo: a¯re; praelı˘go, as, avi, atum, a¯re
: bene avv bene˘; sincere¯; apte¯; belle¯;commode¯; probe¯; recte¯ ◊ bene!macte
bene sm bonum: -i sn ◊ beni res,rei sf sing
benedire v tr benedico: e˘re v intr (col dat) e tr;conse˘cro, as, avi, atum, a¯re
beneficenza sf beneficentia: -ae
beneficio sm beneficium: -ı˘i sn;merı˘tum, -i sn
benefico agg benefı˘cus: um
benevolenza sf benevolentia: -ae;voluntas, -a¯tis
benevolo agg benevo˘lus: um;amicus, a, um; humanus, a, um;indulgens, -e¯ntis
benigno agg benignus: um;placı˘dus, a, um; praesens, -e¯ntis
: beninteso avv e agg scilı˘ce˘t avv
: bensì cong (con valore avversativo)sed; (con valore concessivo)quidem
beone sm pota¯tor: -o¯ris
bere v tr bibo: e˘re; poto, as, avi, atum, a¯re
bernoccolo sm tubercu˘lum: -i sn;tuber, -e˘ris sf
bernoccoluto agg tuberosus: um
berretto sm gale¯rus: -i; pille˘um (opileum), -i sn (o pille˘us, -i)
bestia sf bestia: -ae; pecu˘ s, pecu˘dis; belua, -ae
bestiame sm bestiae: -a¯rum sf pl;pecu˘s, peco˘ris sn
bevanda sf potus: -u¯s sm; potio,-o¯nis; sucus, -i sm; venenum, -isn; (pozione medicinale) medicamentum,-i sn
bevuta sf potatio: -o¯nis; potatus,-u¯s sm; potus, -u¯s sm
biada sf seges: -e˘tis; farrago, -ı˘nis
biancheggiare v intr albesco: e˘re
bianco agg albus: um; canus, a,um
biancospino sm phyllon: -i sn
biasimare v tr reprehendo (o reprendo): e˘re;imprope˘ro, as, avi, atum, a¯re; vitupero,as, avi, atum, a¯re; obstrigillo,as, a¯re
biasimevole agg reprehendendus: um; accusabilis, e; vituperabı˘lis, e
biasimo sm reprehensio: -o¯nis sf ;convicium, -ı˘i sn; vituperatio,-o¯nis sf
biblioteca sf bibliothe¯ca: -ae; scrinium-ı˘i sn; horreum, -i sn; museum,-i sn
bicchiere sm pocu˘lum: -i sn; cyathus,-i; modio˘lus, -i
bicolore agg bico˘lor: -o¯ris
bendare40bidente agg bidens: -e¯ntis
biennio sm biennium: -ı˘i sn
bietola sf beta: -ae
bifolco sm bubulcus: -i
biforcuto agg bifı˘dus: um; bifurcus,a, um
biga sf bigae: -a¯rum sf pl
bigama sf bimarı¯ta: -ae
bigamo sm bimarı¯tus: -i; bigamus,-i
bilancia sf libra: -ae; trutı˘na, -ae;iugum, -i sn; lanx, lancis
bilanciare v tr libro: a¯re; exaequo, as, avi, atum, a¯re
bile sf bilis: -is
bilingue agg bilinguis: e
biondo agg flavus: um; fulvus,a, um
bipede agg bipes: -e˘dis
bipenne (scure) sf bipennis: is
bisaccia sf saccus: -i sm; mantı˘ca,-ae; pera, -ae; culleus, -i sm
bisbigliare v tr e intr susurro: a¯re v intr; oggannio,is, ivi (o ı˘i), itum, ı¯re v tr
bisbiglio sm susurrus: -i; fremor,-o¯ris
: bisognare v intr impers necesseest v impers; oportet, oportu˘it,e¯re v impers; opus est v impers
bisogno sm necessı˘tas: -a¯tis sf;(povertà) egestas, -a¯tis sf
bisognoso agg egens: -e¯ntis; ege¯-nus, a, um; indı˘gus, a, um
bisonte sm bison: -o¯ntis; urus, -i
bisturi sm scalprum: -i sn; scalpellum,-i sn
bivio sm bivium: -ı˘i sn; compitum,-i sn; devortium, -ı˘i sn; divortium,-ı˘i sn
bizzarria sf novı˘tas: -a¯tis; perversı˘tas, -a¯tis
blandire v tr blandior: ı¯ri v intr dep (assoluto o coldat); delenio, is, ivi, itum, ı¯re;mulce˘o, es, mulsi, e¯re
blaterare v intr e tr blate˘ro: a¯re; garrio, is, ivi (oı˘i), itum, ı¯re
boato sm fremı˘tus: -u¯s; fragor,-o¯ris; mugı¯tus, -u¯s
bocca sf os: oris sn; bucca, -ae
boccale sm cantha˘rus: -i; urceus,-i; pocu˘lum, -i sn
bocconcino sm offu˘la: -ae sf ; buccella,-ae sf
boccone sm offa: -ae sf
bolla sf bulla: -ae; pustu˘la, -ae ◊bolla imperiale rescriptum, -i sn
bollare v tr obsigno: a¯re; inuro, is, ussi, ustum, e˘re
bollente agg fervens: -e¯ntis; fervı˘dus, a, um
bollire v intr e tr (giungere a bollore)ferve˘o: e¯re; (portarea bollore) fervefacio, is, fe¯ci,factum, e˘re; (far bolle) bullio, is,ivi, ı¯re v intr
bollire409 bollore sm fervor: -o¯ris
bonaccia sf tranquillı˘tas: -a¯tis; malacı˘a, -ae
: bontà sf bonitas, -a¯tis; benignı˘tas,-a¯tis; mansuetudo, -ı˘nis
borbottare v intr e tr murmu˘ro: a¯re; mussito, as,avi, atum, a¯re
borbottio sm murmur: -u˘ris sn;gannitus, -u¯s
borchia sf bulla: -ae
borea (vento) sm e sf boreas: -aesm; aquı˘lo, -o¯nis sm
borgo sm vicus: -i; pagus, -i
borioso agg superbus: um; iactabundus,a, um
borsa sf saccus: -i sm; saccellus, -ism; vesica, -ae
borsellino sm saccu˘lus: -i; saccellus,-i
bosco sm silva: -ae sf; nemus, -o˘rissn; saltus, -u¯s
boscoso agg silvosus: um; nemorosus,a, um; saltuosus, a,um; silvester, tris, tre
bosso sm buxus: -i sf; buxum, -i sn
botte sf cupa: -ae; dolium, -ı˘i sn
bottega sf taberna: -ae; pergu˘la,-ae; ◊ bottega di barbiere tonstrina,-ae; taberna tonsoris
bottegaio sm tabernarius: -ı˘i
bottiglia sf ampulla: -ae; lagoena,-ae
bottino sm praeda: -ae sf; manubia,-ae sf; sectio, -o¯nis sf; praemium,-ı˘i sn
braccialetto sm armilla: -ae sf
braccio sm (arto) brachium: -ı˘i sn;ulna, -ae sf; lacertus, -i; (di fiume)cornu, -u¯s sn; (misura dilunghezza) cubı˘tum, -i
brache sf pl bracae: -arum
braciere sm focu˘lus: -i; vatillum,-i sn; focus, -i
brama sf cupidı˘tas: -a¯tis; appetitus,-u¯s sm; sitis, -is; cupı¯do,-ı˘nis; flabrum, -i sn
bramare v tr cupio: e˘re; exopto, as, avi, atum,a¯re; appe˘to, is, petı¯vi (o petı˘i),petı¯tum, e˘re
bramoso agg cupı˘dus: um
brandire v tr stringo: e˘re; corusco, as, avi,atum, a¯ re; vibro, as, avi, atum,a¯re
bravura sf peritia: -ae; callidı˘tas,-a¯tis; virtus, -u¯tis
breve agg brevis: e; exiguus, a, um
: brevità sf brevitas, -a¯tis
briccone agg scelestus: um; smdespoliator, -o¯ris; scelestus, -i
briciola sf mica: -ae
brigantaggio sm latrocinium: -ı˘isn
brigante sm latro: -o¯nis
briglia sf habe¯na: -ae; lorum, -i sn;retinaculum -i sn
bollore41brillante agg splendens: -e¯ntis;pellucı˘dus, a, um; nitens, -e¯ntis;fulgens, -e¯ntis; nitı˘dus, a, um;radians, -a¯ntis
brillare v intr splende˘o: e¯re;corusco, as, avi, atum, a¯re; eluce˘o, es, luxi, e¯re; enite˘o, es, nitu˘i, e¯re; fulge˘o, es, fulsi, e¯re; mico,as, u˘i, a¯re
brina sf pruı¯na: -ae
brindare v intr propı¯no: a¯re v tr
brio sm vigor: -o¯ris; lepos, -o¯ris
brocca sf urna: -ae; hydria, -ae; lagoena,-ae; seria, -ae; testa, -ae;urceum, -i sn (o urceus, -i sm)
brodo sm ius: iuris sn
broglio sm ambı˘tus: -u¯s
bronchi sm pl arteriae: -a¯rum sf pl;ramices, -um
brontolare v intr e tr musso: a¯ re; fremo, is, mu˘i,mı˘tum, e˘re v intr
: bronzeo agg aëneus, a, um
bruciacchiare v tr suburo: e˘re; ustulo, as, avi, atum,a¯re
bruciare v tr e intr uro: e˘re v tr; inflammo, as,avi, atum, a¯re v tr; cremo, as,avi, atum, a¯re v tr; arde˘o, es, arsi,(arsurus), e¯re v intr; conflagro,as, avi, atum, a¯re v intr
bruciatura sf ustio: -o¯nis
brulicare v intr (di insetti) moveor: e¯ri v trpass; (di persone) ferve˘o, es, ferbu˘i, e¯re
bruma sf bruma: -ae
: brutalità sf ferı˘tas, -a¯tis
bruto agg brutus: um; sm bestia,-ae sf
bruttezza sf turpitudo: -ı˘nis; deformitas,-a¯tis
brutto agg turpis: e; deformis, e;malus, a, um; taeter, taetra, taetrum
bruttura sf foedı˘tas: -a¯tis; sordes,-ium sf pl
buca sf fovea: -ae; scrobis, -is; puteus,-i sm
bucare v tr perforo: a¯re; tere˘bro, as, avi, atum, a¯re
buco sm fora¯men: -ı˘nis sn; cavum,-i sn
budella sf pl lactes: -ium; fendicae,-a¯rum
bue sm bos: bovis; taurus, -i ◊ buoida lavoro triones, -um
bufera sf turbo: -ı˘nis sm
buffone sm balatro: -o¯nis; scurra,-ae; morio, -o¯nis
bugia sf mendacium: -ı˘i sn; fictio,-o¯nis
bugiardo agg mendax: -a¯cis
buio agg obscu¯rus: um; caecus,a, um
bulbo sm bulbus: -i
bulbo41buono agg bonus: um; probus,a, um; almus, a, um; bellus, a,um; frugi agg indecl (dat difrux)
: bure (manico dell’aratro) sm buris,-is sf
burlare v intr e tr iocor: a¯ri v intr dep; ludificor,aris, atus sum, a¯ri v tr dep
burrascoso agg procello¯sus: um; hibernus, a, um; hiemalis, e;turbı˘dus, a, um
burro sm buty¯rum: -i sn
bussare v intr pulso: ostium)
buttare v tr (lanciare) iacio: e˘re; (dissipare)dissı˘po, as, avi, atum, a¯re ◊ buttarsiai piedi di qualcuno ad alicuiuspedes se proice˘re
caccia sf venatio: -o¯nis
cacciagione sf venatio: -o¯nis
cacciare v tr (andare a caccia) venor: a¯ri v intr dep;(allontanare) pello, is, pepu˘li,pulsum, e˘re; remo˘ve˘o, es, mo¯vi,mo¯tum, e¯re; emitto, is, misi, missum,e˘re
cacciatore sm venator: -o¯ris; (procacciatore)captator, -o¯ris; prospector,-o¯ris
cacio sm case˘us: -i
cadavere sm cadaver: -e˘ris sn; corpus,-o˘ris sn; manes, -ium sm pl
cadente agg labens: -e¯ntis; occı˘dens, -e¯ntis
cadenza sf numerus: -i sm; ictus,-u¯s sm; clausula, -ae
cadere v intr cado: e˘re; succumbo, is, cubu˘i,cubı˘tum, e˘re; (tramontare) occı˘-do, is, occı˘di, occasum, e˘re; (caderescivolando) delabor, e˘ris,lapsus sum, labi v intr dep
: caducità sf fragilı˘tas, -a¯tis; mortalı˘tas, -a¯tis
caduco agg cadu¯cus: um; fugitivus,a, um; fragilis, e; mortalis, e
caduta sf casus: -u¯s sm; lapsus, -u¯ssm; ruina, -ae
cagna sf canis: -is
cagnolina sf catella: -ae
cagnolino sm catu˘lus: -i
: calamità sf calamı˘tas, -a¯tis
calare v tr e intr (far scendere) demitto: e˘re v tr;(scendere) descendo, is, scendi,scensum, e˘re v intr; (diminuire efar diminuire) minu˘o, is, u˘i,utum, ere
calcagno sm calx: calcis sf; talus, -i
calcare v tr calco: buono41a¯re; comprimo, is, pressi, pressum,e˘re
calce sf calx: calcis
calcio (colpo di piede) sm calx: calcis sf
calcio (elemento chimico) sm calcium: -ı˘i sn
calcolare v tr (contare) computo: a¯re; (considerare)repu˘to, as, avi, atum, a¯re
calcolo sm ratio: -o¯nis sf ; digestio,-o¯ nis sf ; consilium, -ı˘i sn ◊ calcolorenale calculus, -i
caldaia sf ahe¯num: i sn; cortina,-ae
caldo agg calidus: um; caldarius,a, um; sm calor, -o¯ris
calende sf pl calendae: -arum
calice sf calix: -ı˘cis sm
caligine sf calı¯go: -ı˘nis
caliginoso agg caliginosus: um
calligrafia sf calligraphı˘a: -ae; littera,-ae
callo sm: callosità sf callum, -i sn
calma sf quies: -e¯tis; tranquillı˘tas,-a¯tis; malacı˘a, -ae; tacı˘tum, -i sn
calmare v tr sedo: a¯re; sereno, as, avi, atum, a¯re;sopio, is, ivi, itum, ı¯re; calmarsiv rifl quiesco, is, quievi, quietum,e˘re v intr; subsı¯do, is, sedi,sessum, e˘re v intr; mitesco, is,e˘re v intr
calmo agg tranquillus: um; imbellis,e; aequus, a, um; moderatus,a, um; temperatus, a, um;placı˘dus, a, um; quietus, a, um
calo sm deminutio: -o¯nis sf ; dimissio,-o¯nis sf
calore sm calor: -o¯ris; flamma, -aesf; vapor, -o¯ris; incendium, -ı˘i sn
calpestare v tr obtero: e˘re; conculco, as, avi, atum,a¯re; opprimo, is, pressi, pressum,e˘re
calunnia sf calumnia: -ae; obtrectatio,-o¯nis
calunniare v tr calumnior: a¯ ri v tr dep; detraho,is, traxi, tractum, e˘re; obtrecto,as, avi, atum, a¯re v tr e intr
calunniatore sm calumnia¯tor: -o¯ris; obtrectator, -o¯ris
calvo agg calvus: um; levis, e
calzare sm calceus: -i
calzare v tr e intr calce˘o (o calcio): a¯re; indu˘o, is, du˘i,du¯tum, e˘re; (in senso figurato)aptus (a, um) sum, es, fui, esse
calzolaio sm sutor: -o¯ris
cambiale sf syngra˘pha: -ae
cambiamento sm mutatio: -o¯nissf ; vicissitudo, -ı˘nis sf
cambiare v tr e intr muto: a¯re; transfiguro, as, avi,atum, a¯re v tr; novo, as, avi,atum, a¯re v tr; vario, as, avi,atum, a¯re v tr e intr
cambiare41cambio sm mutatio: -o¯ nis sf ;(scambio) permutatio, -o¯nis sf ;vicis sf (gen, manca il nom)
camera sf conclave: is; (camera daletto) cubicu˘lum, -i sn
cameratesco agg sodalicius: um; sodalis, e
cameratismo sm sodalı˘tas: -a¯tissf ; contubernium, -ı˘i sn
cammello sm came¯lus: -i
camminare v intr gradior: gradi v intr dep;ambulo, as, avi, atum, a¯re v intre tr
cammino sm iter: itine˘ris sn; trames,-ı˘tis; via, -ae sf
camoscio sm rupicapra: -ae sf ; capreo˘lus, -i; dama (o damma), -aesf
campagna sf rus: ruris sn; campus,-i sm; ager, agri sm
campagnolo agg agrestis: e; paganicus,a, um; rustı˘cus, a, um
campanella sf nola: -ae
campanello sm tintinnabu˘lum: -isn
campo sm ager: agri; arvum, -i sn;finis, -is; praesidium, -ı˘i sn; seges,-e˘tis sf; terrenum, -i sn
canale sm canalis: -is; vena, -ae sf
cancellare v tr dele˘o: e¯re; expungo, is, punxi,punctum, e˘re; oblittero, as, avi,atum, a¯re
cancellatura sf litu¯ra: -ae
cancello sm cancelli: -o¯rum sm pl;clatri, -o¯rum sm pl
cancro sm cancer: -cri
candela sf candela: -ae; funalis,-is; (di sego) sebacı˘i, -o¯rum smpl
candelabro sm candela¯brum: -i sn
candidato sm candidatus: -i; petı¯-tor, -o¯ris
candido agg candı˘dus: um; lactens,-e¯ntis; lacteus, a, um; niveus,a, um
candore sm candor: -o¯ris
cane sm canis: -is
canicola sf canicu˘la: -ae; cancer,-cri sm
canizie sf canities: -e¯i
canna sf arundo (o harundo): -ı˘nis;cala˘mus, -i sm; syrinx, -ı¯ngis;canna, -ae; fistu˘la, -ae
cannella sf cinna˘mum: -i sn
canoro agg canorus: um
cantare v intr e tr cano: e˘re; canto, as, avi, atum,a¯re
canterino agg canorus: um; garrulus,a, um
canticchiare v intr e tr cantı˘to: a¯re
cantico sm cantı˘cum: -i sn
cantiere sm navalia: -ium sn pl
cantilena sf nenia: -ae; cantilena,-ae
: cambio41cantina sf cella (-ae) vinaria
canto sm cantus: -us; cantı˘cum, -isn; vox, vo¯cis sf; (canto nuziale)hymenaeus, -i
cantore sm cantor: -o¯ris; (cantoredivino) vates, -is sm e sf
canuto agg canus: um
canzonare v tr ludifı˘cor: a¯ri v tr dep; ludibrio habe˘o,es, habu˘i, habı˘tum, e¯ re v tr(qualcuno, aliquem)
canzone sf carmen: -ı˘nis sn
capace agg (capiente) capax: a¯cis;(abile) habı˘lis, e; potens, -e¯ntis
: capacità sf (abilità) sapientia, -ae;sensus, -u¯s sm; valentia, -ae; virtus,-u¯tis; idoneı˘tas, -a¯tis; (capienza)capacı˘tas, -a¯tis
capannello sm globus: -i; circu˘lus,-i; conventicu˘lum, -i sn
: caparbietà sf pervicacia, -ae; contumacia,-ae
capello sm capillus: -i; crinis, -is;pilus, -i
capelluto agg capillatus: um
capire v tr intelle˘go: e˘re; scio, is, ivi (o ı˘i), itum,ı¯re; sentio, is, sensi, sensum, ı¯re
capitale agg (che mette a rischiola vita) capitalis: e; (principale)praecipuus, a, um
capitale (beni posseduti) sm caput: -ı˘tis sn; fenus, -o˘ris sn
capitare v intr (giungere casualmente)adve˘ nio: ı¯re; (accadere) accı˘do,is, cı˘di, e˘re; contingo, is, tı˘gi, tactum,e˘re
capitolazione sf deditio: -o¯nis
capitolo sm caput: -ı˘tis sn; capitu˘lum -i sn
capo (comandante) sm caput: -ı˘tissn; dux, ducis; magister, -tri;praesul, -su˘lis; princeps, -ı˘pis;imperator, -o¯ris
: capo (testa o estremità) sm caput,-ı˘tis sn; vertex, -ı˘cis ◊ da capo afondo ab initio usque ad finem
capovolgimento sm eversio: -o¯nissf; commutatio, -o¯nis sf
cappella sf aedicu˘la: -ae; (mortuaria)templum, -i sn
cappello sm pileus: -i; peta˘sus, -i;causia, -ae sf
cappio sm laqueus: -i
cappotto sm paenu˘ la: -ae sf; sagu˘lum, -i sn
cappuccio sm cucullus: -i; capitium,-ı˘i sn
capra sf capra: -ae
capriccio sm libı¯do: -ı˘nis sf; arbitrium,-ı˘i sn
capriolo sm capreo˘lus: -i; dama (odamma), -ae sf
capro sm hircus: -i; caper, capri
captare v tr capto: a¯re; accı˘pio, is, acce¯pi, acce¯ptum,e˘re
captare41carattere (indole) sm indo˘les: -issf; mens, mentis sf ; mos, moris;natura, -ae sf
: carattere (segno dell’alfabeto emodo di scrivere) sm notae(-arum sf pl ) litterarum; litterae,-a¯rum sf pl
caratteristica sf notacu˘lum: -i sn
caratteristico agg proprius: um
carbone sm carbo: -o¯nis
carcere sm carcer: -e˘ris; robur,-o˘ris sn; tenebrae, -a¯rum sf pl;vincu˘lum (o vinclum), -i sn
carciofo sm cina˘ra: -ae sf; carduus,-u˘i
cardare v tr pecto: e˘re; carmı˘no, as,avi, atum, a¯re
cardine sm cardo: -ı˘nis
carena sf carina: -ae
carestia sf carı˘tas: -a¯tis; sterilı˘tas,-a¯tis; penuria, -ae
carezza sf palpum: -i sn (o palpus,-i sm); blanditiae, -arum sf pl;delenimentum, -i sn
carezzare v tr blandior: ı¯ri v intr dep (col dat)
carezzevole agg blandus: um
carica sf officium: -ı˘i sn; munus,-e˘ris sn; imperium, -ı˘i sn; iudicium,-ı˘i sn; vicis sf (gen, manca ilnom); dignitas, -a¯tis; negotium,-ı˘i sn; potestas, -a¯tis; honos (ohonor), hono¯ris sm
carico sm onus: one˘ris sn; pondus,-e˘ris sn; gestamen, -ı˘nis sn;sarcı˘na, -ae sf ; agg onustus, a,um ◊ carico d’anni grandaevus,a, um
carme sm carmen: -ı˘nis sn
carne sf caro: carnis; viscus, -e˘rissn (o viscera, -um sn pl ); corpus,-o˘ris sn
carnefice sm e sf carnı˘fex: -ı˘cissm; tortor, -o¯ris sm
caro agg carus: um; acceptus, a,um; dilectus, a, um
carpire v tr (con la forza) abrı˘pio: e˘re; (rubare) furor,aris, atus sum, a¯ri
carretto sm plaustrum: -i sn
carriola sf plostellum: -i sn
carro sm vehicu˘lum: -i sn; iumentum,-i sn; carrus, -i; raeda, -ae sf
carrozza sf raeda: -ae; carpentum,-i sn; petorı˘tum, -i sn
carta sf charta: -ae; papy¯rus, -i sm(o papy¯rum, -i sn); (carta geografica)tabula, -ae
cartello sm libellus: -i; titu˘lus, -i
casa sf domus: -u¯s; saeptum, -i sn;focus, -i sm; nidus, -i sm
caso sm casus: -u¯s; ale˘a, -ae sf ; temerı˘tas, -a¯ tis sf ; fors sf (solonom e abl sing); fortuna, -ae sf
: caspita! inter mirum; papae
casseruola sf sarta¯go: -ı˘nis
cassiere sm arcarius: -ı˘i
carattere41casta sf genus: -e˘ris sn; corpus,-o˘ris sn
castello sm arx: arcis sf; castellum,-i sn
castigare v tr punio: ı¯re; castigo, as, avi, atum, a¯re;multo, as, avi, atum, a¯re
castigo sm poena: -ae sf ; supplıicı˘um, -ı˘i sn; ultio, -o˘nis sf
: castità sf castı˘tas, -a¯tis
casto agg castus: um
castoro sm fiber: -bri; castor, -o¯ris
casuale agg fortuitus: um
catarro sm pituı¯ta: -ae sf
catasta sf strues: -is; congeries, -e¯i
categoria sf genus: -e˘ris sn; factio,-o¯nis; numerus, -i sm
catena sf catena: -ae
catenaccio sm claustrum: -i sn;pessu˘lus, -i; clavis, -is sf
catino sm pelvis: -is sf
cattedra sf cathe˘dra: -ae; sella, -ae
cattivo agg malus: um; impro˘bus, a, um; iniustus, a, um
catturare v tr capio: e˘re; comprehendo, is, prehendi,prehensum, e˘re
causa (legale) sf lis: litis; causa,-ae; dica, -ae; res, rei
causa (origine) sf causa: -ae; semen,-ı˘nis sn; fons, fontis; orı¯go, -ı˘nis
causare v tr efficio: e˘re; causa sum, es, fui, esse(di qualcosa, alicuius rei); gigno,is, genu˘i, genı˘tum, e˘re; pario, is,pepe˘ri, partum, e˘re
caustico agg urens: -e¯ntis; mordax,-a¯cis
cautela sf cautio: -o¯nis
cauto agg cautus: um; tardus, a,um; tutus, a, um
cauzione sf cautio: -o¯ nis; pignus,-o˘ris (o -e˘ris) sn; (giudiziaria)sacramentum, -i sn
cavalcare v intr e tr equito: a¯ re v intr; (un cavallo, unasino) equo, asino utor, e˘ris, usussum, uti v intr dep
cavaliere sm eques: -ı˘tis
cavalleria sf equitatus: -u¯s sm
cavallo sm equus: -i; (cavallo dafatica, da tiro) caballus, -i; cantherius,-ı˘i
cavare v tr effo˘dio: e˘re; extraho, is, traxi, tractum,e˘re
caverna sf specus: -u¯s sm; caverna,-ae; crypta, -ae
cavillo sm cavillatio: -o¯nis sf; captio,-o¯nis sf
cavilloso agg captiosus: um
: cavità sf cavum, -i sn; bucca, -ae;cavea, -ae; lacuna, -ae ◊ cavitàarticolare acetabu˘lum, -i sn
cavo agg cavus: um
cavolo sm brassica: -ae sf
cece sm cicer: -e˘ris sn
cece41cedere v intr e tr (nel senso sia diarretrare sia di concedere) cedo: e˘re
celare v tr celo: a¯re;abstrudo, is, trusi, trusum, e˘re;occu˘lo, is, culu˘i, cultum, e˘re; tego,is, texi, tectum, e˘re; celarsi vrifl delitesco, is, litui, e˘re v intr
celebrare v tr celebro: a¯re; agı˘to, as, avi, atum,a¯re; cano, is, cecı˘ni, cantum,e˘re; illustro, as, avi, atum, a¯re
celebrazione sf laudatio: -o¯nis
celebre agg clarus: um; nominatus,a, um; inclu˘tus, a, um
: celebrità sf claritas, -a¯tis; nobilı˘-tas, -a¯tis; celebrı˘tas, -a¯tis
celere agg cele˘r: e˘re; pernix,-ı¯cis
celeste agg caelestis: e; supe˘rus, a,um; supernus, a, um
celia sf iocus: -i sm ◊ celie facetiae,-a¯rum
celibe agg caelebs: -ı˘bis
cella sf cella: -ae
cembalo sm cymba˘lum: -i sn
cencio sm pannus: -i; pannu˘lus, -i
cenere sf cinis: -e˘ris sm; favilla, -ae
cenno sm nutus: -u¯s; notitia, -ae sf
censimento sm census: -u¯s
censo sm census: -u¯s
censore sm censor: -o¯ris; corrector,-o¯ris
censorio agg censorius: um
: cento agg num card inv centumagg num card indecl
centrale agg medius: um; medianus,a, um
centro sm medium: -ı˘i sn; medie˘-tas, -a¯tis sf; centrum, -i sn; umbilicus,-i
centuria sf centuria: -ae
centurione sm centurio: -o¯nis
: ceppo sm (d’albero) caudex, -ı˘cis;crus, cruris; frutex, -ı˘cis sf; (origine)stirps, stı¯rpis sf ◊ ceppi(catene) vinculum, -i sn sing;compes, -pe˘dis sf sing
cercare v tr inquiro: e˘re; affecto, as, avi,atum, a¯re; praetento, as, avi,atum, a¯re; sector, aris, sectatussum, a¯ri v tr dep
cerchia sf circuı˘tus: -u¯s sm; corona,-ae; coetus, -us sm
: cerchietto sm parvus circu˘lus (-i)
cerchio sm circulus: -i; cyclus, -i;gyrus, -i; orbis, -is
cerimonia sf caerimonia: -ae; officia,-o¯rum sn pl
certo agg certus: um; compertus,a, um; fidelis, e
: certo (certamente) avv profecto¯;ne¯; equı˘dem; nempe˘; nimirum
ceruleo agg caeruleus: um
cervello sm cere˘brum: -i sn; cerebellum,-i sn
cervo sm cervus: -i
cedere41Titolocesellare v tr caelo: a¯re
cesellatore sm caelator: -o¯ris
cesellatura sf caelatura: -ae
cesello sm caelum: -i sn
cespuglio sm frutex: -ı˘cis; frutectum,-i sn; vepres, -ium sm pl
cessare v intr e tr (aver termine)desino: e˘re v intr;deficio, is, feci, fectum, e˘re vintr; conquiesco, is, quievi, quietum,e˘re v intr (con a/ab o e/ex el’abl ); decedo, is, cessi, cessum,e˘re; (sospendere) desino, is, sı˘i,sı˘tum, e˘re v tr (con l’inf )
cessazione sf finis: -is sm; cessatio,-o¯nis
cessione sf cessio: -o¯nis; emancipatio,-o¯nis
cesta sf sporta: -ae; cista, -ae; qualum,-i sn (o qualus, -i sm); fiscus,-i sm; vimen, -ı˘nis sn
cesura (metrica) sf caesura: -ae
cetra sf citha˘ra: -ae; testudo, -ı˘nis;fides, -is; plectrum, -i sn
che pron rel qui: quod; pronint quis, quae, quid; agg qui,quae, quod; qualis, e; avv econg quam; cong quin ◊ chenon ne¯; quin; che cosa maıi?quidnam
chi pron qui: quod; pron intquis, quae ◊ chi? quis, quid pronint; chi mai? quisnam pron int
chiacchiera sf sermo: -o¯nis sm; fabu˘la, -ae
chiacchierare v intr fabu˘lor: a¯ri v tr e intr dep; garrio,is, ivi, itum, ı¯re v tr e intr
chiacchierone agg garru˘lus: um; multilo˘quus, a, um; sm garritor,-o¯ris; nugator, -o¯ris
chiamare v tr voco: a¯re; appello, as, avi, atum, a¯re;dico, is, dixi, dictum, e˘re; nuncupo,as, avi, atum, a¯re ◊ chiamarea gran voce tono, as, u˘i, a¯re vintr e tr; chiamare a testimoniotestor, aris, atus sum, a¯ri
chiamata sf vocatus: -u¯s sm; (allearmi) militum evocatio (-o¯nis)
chiarezza sf cları˘tas: -a¯tis; evidentia,-ae; perspicuı˘tas, -a¯tis
chiarire v tr (spiegare) explano: a¯re; (evidenziare)illustro, as, a¯vi, a¯tum, a¯re
chiaro agg clarus: um; dilucidus,a, um; expressus, a, um; liquidus,a, um; perspicuus, a, um
chiarore sm lumen: -ı˘nis sn; candor,-o¯ris
chiatta sf ratis: -is; placı˘da, -ae
chiave sf clavis: -is; fibula, -ae
chiavistello sm pessu˘lus: -i; repagu˘la, -o¯rum sn pl
chiazza sf macu˘la: -ae; litura, -ae
chiazzato agg maculosus: um;varius, a, um
chiazzato41chiedere v tr e intr (per avere) peto: e˘ re; (persapere) quaero, is, quaesivi,quaesitum, e˘ re; rogo, as, avi,atum, a¯re; (con insistenza) posco,is, poposci, e˘re v tr; flagito,as, avi, atum, a¯re
chiesa sf ecclesı˘a: -ae
china sf declivı˘tas: -a¯tis; devexı˘tas, -a¯tis
chinare v tr inclı¯no: a¯re; chinarsi v rifl inclina¯ri v trpass; se demitto, is, misi, missum,e˘re v tr
chino agg demissus: um; pronus,a, um
chiodo sm clavus: -i; paxillus, -i
chioma sf coma: -ae; iuba, -ae
chiomato agg coma¯tus: um
chiudere v tr claudo: e˘ re; coerce˘o, es, u˘i,ı˘tum, e¯re; comprimo, is, pressi,pressum, e˘ re; obsero, as, avi,atum, a¯re; chiudersi v rifl claudiv tr pass
chiunque pron rel e indef quicumque: quodcumqueagg e pron; quisquis, quaeque,quidquid agg e pron; quivis,quaevis, quodvis agg e pron
cianciare v intr garrio: ı¯re; balo, as, avi, atum, a¯re
ciarlatano sm circula¯tor: -o¯ris;mufrius, -ı˘i; nugator, -o¯ris
ciascuno agg e pron unusquisque: unumquodqueagg; quisque˘, quaeque,quodque agg e pron; omnis, -e
cibare v tr cibo: a¯re;cibarsi v rifl vescor, e˘ris, vesci vintr dep
cibo sm cibus: -i; alimentum, -i sn;sagina, -ae sf; fercu˘lum, -i sn;esca, -ae sf; mensa, -ae sf; pabu˘lum, -i sn
cicala sf cica¯da: -ae
cicatrice sf cicatrix: -ı¯cis
ciclico agg cyclı˘cus: um
ciclo sm cyclus: -i
cicogna sf ciconia: -ae
cicuta sf cicu¯ta: -ae
cieco agg caecus: um; orbus, a,um
cielo sm caelum: -i sn; astrum, -isn; aura, -ae sf; axis, -is
cifra sf nota: -ae
ciglio sm (degli occhi) cilium: -ı˘isn; (bordo) supercilium, -ı˘i sn
cigno sm cycnus: -i; olor, -o¯ris
cigolare v intr stride˘o: e¯re; crepo, as, u˘i, ı˘tum, a¯re
cigolio sm stridor: -o¯ris; crepitus,-u¯s
ciliegia sf cera˘sum: -i sn
ciliegio sm cera˘sus: -i sf
cima sf cacu¯men: -ı˘nis sn; culmen,-ı˘nis sn; summum, -i sn ◊ cimadi piante spica, -ae
chiedere420 Titolocimentare v tr periclı˘tor: a¯ri v intr e tr dep; indiscrı¯men addu¯co, is, duxi, ductum,e˘re v tr; cimentarsi v rifl pericu˘lum ade˘o, is, ı¯vi, ı˘tum, ı¯re v tr
cingere v tr cingo: e˘re; amplector, e˘ris, amplexussum, amplecti v tr dep; redı˘mio, is, redimı˘i, redimı¯tum,ı¯re; (con siepi) saepio, is, ivi,itum, ı¯re; cingersi v rifl cingi v trpass
cinghia sf cingu˘lum: -i sn; flagellum,-i sn; lorum, -i sn
cinghiale sm aper: apri
cinguettio sm cantus: -u¯ s; gannitus,-u¯s
: cinque agg num card inv quinqueagg num card indecl ◊ il numerocinque pentas, -a˘dis sf
cinquecento agg num card invquingenti: a agg num card
cintura sf cingu˘lum: -i sn; zona,-ae; balteum, -i sn; limbus, -i sm
: ciò pron dim hoc; haec; id
: cioè cong hoc est; id est
cipolla sf caepa: -ae; bulbus, -i sm
cippo sm cippus: -i
: circa avv e prep fere¯ avv; super(con l’acc); circiter (con l’acc);circa (con l’acc)
circo sm circus: -i
circolare v intr circume˘o: ı¯re v intr e tr
circondare v tr circumdo: a¯re; ambio, is, ivi (o ı˘i),itum, ı¯re; consaepio, is, saepsi,saeptum, ı¯re; contine˘o, es, tinu˘i,tentum, e¯re ◊ circondare di reticircumretio, is, ivi, itum, ı¯re; circondaredi attenzioni officı˘isprosequi
circonferenza sf circu˘lus: -i sm;circuı˘tus, -u¯s sm; peripherı¯a, -ae
circonlocuzione sf circumlocutio: -o¯nis
circoscrivere v tr circumscribo: e˘re; finio, is,ivi, itum, ı¯re; termino, as, avi,atum, a¯re
circostanza sf condicio: -o¯nis sf;tempora, -um sn pl ◊ secondo lecircostanze ex tempore
circuire v tr circumdo: da˘-tum, da˘re; (ingannare) circumve˘nio, is, veni, ventum, ı¯re
: circumnavigare v tr circumnavı˘-go, as, avi, atum, a¯re
cisterna sf cisterna: -ae; arca, -ae;lacus, -u¯s sm; piscina, -ae
citare v tr (riferire o menzionare)profe˘ro: ferre;nomino, as, avi, atum, a¯ re; (ingiudizio) in ius voco, as, avi,atum, a¯re
citeriore agg citerior: -o¯ris
: città sf urbs, urbis; civı˘tas, -a¯tis;gens, gentis; oppı˘dum, -i sn
: città42Titolocittadella sf oppı˘dum, -i sn; arx,arcis; praesidium, -ı˘i sn
cittadinanza sf civı˘tas: -a¯tis
cittadino agg urbanus: um; smcivis, -is; oppidanus, -i
ciurma sf remı˘ges: -um sm pl;classiarı˘i, -o¯rum sm pl
civetta sf noctua: -ae; parra, -ae
civico agg civı˘cus: um
civile agg civı¯lis: e; civicus, a, um;humanus, a, um; togatus, a, um
: civiltà sf humanı˘tas, -a¯tis
clamore sm clamor: -o¯ ris; strepı˘tus, -u¯s; rumor, -o¯ris
clandestino agg clandestinus: um
classe sf ordo: -ı˘nis sm; classis, -is;natio, -o¯nis; genus, -e˘ris sn
classificazione sf discriptio: -o¯nis
clausola sf clausu˘la: -ae; exceptio,-o¯nis; sanctio, -o¯nis
clemente agg clemens: -e¯ntis; lenis,e; placabı˘lis, e; venialis, e
clemenza sf clementia: -ae; placabilı˘tas, -a¯tis
cliente sm cliens: -e¯ ntis; necessarius,-ı˘i
clima sm caelum: -i sn; sidus, -e˘rissn; aër, ae˘ris
cocchiere sm raedarius: -ı˘i; auriga,-ae
cocchio sm currus: -u¯s
cocente agg ardens: -e¯ntis
coda sf cauda: -ae
codardo agg imbellis: e; ignavus,a, um
codesto pron e agg iste: istud
codice sm codex: -ı˘cis
coerede sm e sf cohe¯res: -ere¯dis
coerente agg cohaerens: -e¯ntis;constans, -a¯ ntis; consentaneus,a, um
coerenza sf gravı˘tas: -a¯tis
coetaneo agg aequaevus: um;aequalis, e
cogliere v tr carpo: e˘re; capto, as, avi, atum,a¯re; delibo, as, avi, atum, a¯re
coincidere v intr concurro: e˘re; competo, is, petivi(o petı˘i), petitum, e˘re; congru˘o, is, gru˘i, e˘re
coinvolgere v tr secum traho: e˘re; obligo, as,avi, atum, a¯ re; implico, as, implicavi(o implicu˘i), atum (o implicı˘tum), a¯re
colare v tr e intr perco¯ lo: a¯re v tr; mano, as, avi,atum, a¯re v intr e tr
colazione sf ientatio: -o¯ nis; ientacu˘lum, -i sn
colica sf tormı˘na: -um sn pl
colla sf glus: glutis; gluten, -ı˘nis sn
collana sf monı¯le: -is sn; torques,-is sm e sf
collare sm colla¯ re: -is; numella,-ae sf
cittadella42colle sm collis: -is; clivus, -i
collega sm e sf collega: -ae sm;contubernalis, e
collegare v tr coniungo: e˘re; collı˘go, as, avi,atum, a¯re; necto, is, nexu˘i (o nexi),nectum, e˘re
collegio sf collegium: -ı˘i sn; paedagogı¯um, -ii sn
collera sf ira: -ae; bilis, -is; dolor,-o¯ris sm; fel, fellis sn
collo sm collum: -i sn; cervix,-ı¯cis sf ; iugu˘lum, -i sn
collocare v tr collo˘co: a¯re; constitu˘o, is, stitu˘i,stitutum, e˘re; pono, is, posu˘i, posı˘tum, e˘re; sisto, is, stı˘ti, sta˘tum,e˘re v tr e intr
colloquio sm colloquium: -ı˘i sn;confabulatio, -o¯ nis sf; sermo,-o¯nis
colmare v tr reple˘o (o comple˘o): e¯re; agge˘ro, as,avi, atum, a¯re; satu˘ro, as, avi,atum, a¯re; perfundo, is, fudi, fusum,e˘re
colomba sf columba: -ae
colombo sm columbus: -i; palumbes,-is sm e sf
colonia sf colonia: -ae
colonna sf columna: -ae; agmen,agmı˘nis sn
colono sm colonus: -i
colorante sm pigmentum: -i sn
colorare v tr coloro: a¯re; fuco, as, avi, atum, a¯re; pingo,is, pinxi, pictum, e˘re
colore sm color: -o¯ ris; fucus, -i;pigmentum, -i sn
colosso sm colossus: -i
colpa sf culpa: -ae; crimen, -ı˘nissn; vitium, -ı˘i sn; delictum, -i sn;noxa, -ae; peccatum, -i sn; piacu˘lum, -i sn; reatus, -u¯s sm
colpevole agg sons: so¯ntis; damnabilis,e; nocens, -e¯ntis; noxius, a,um; sm e sf reus, -i sm; rea, -ae sf
colpire v tr percu˘tio: e˘re; iaculor, aris, atus sum,a¯ri v tr dep; caedo, is, cecı¯di, caesum,e˘re; macto, as, avi, atum,a¯re; pello, is, pepu˘li, pulsum, e˘re;plago, as, avi, atum, a¯re
colpo sm ictus: -u¯s; conflictatio,-o¯ nis sf; conflictus, -u¯ s; percussio,-o¯nis sf; pla¯ga, -ae sf; planctus,-u¯s; pulsus, -u¯s
coltello sm culter: -tri; novacu˘la,-ae sf ; scalpellum, -i sn
coltivare v tr colo: e˘re; aro, as, avi, atum, a¯re
coltivazione sf cultus: -u¯s sm; satio,-o¯nis
colto agg (di campi) excultus: um; (di persone) litteratus, a,um; politus, a, um
comandamento sm praeceptum: -i sn; iussum, -i sn
comandamento42comandante sm dux: ducis; imperator,-o¯ ris; praefectus, -i; praeposı˘tus, -i
comandare v intr e tr (essere a capodi) praesum: esse (coldat); (condurre) duco, is, duxi,ductum, e˘re v tr; imperı˘to, as,avi, atum, a¯ re v intr (col dat) etr; (ordinare) impero, as, avi,atum, a¯ re v tr e intr (con ut e ilcongiunt); iube˘o, es, iussi, iussum,iube¯re (con l’inf e l’acc);(commissionare) committo, is,misi, missum, e˘re
comando sm imperium: -ı˘i sn;ductus, -u¯ s; iussum, -i sn; praefectura,-ae sf; regı˘men, -ı˘nis sn
combattere v intr pugno: a¯re (con in e l’acc, cum el’abl o col dat); belligero, as,avi, atum, a¯re (con cum e l’abl oadversus e l’acc); certo, as, avi,atum, a¯re
combattimento sm pugna: -ae sf;proelium, -ii sn; ensis, -is
combattivo agg pugnax: -a¯cis
combinare v tr coniungo: e˘re; conglutino, as,avi, atum, a¯re
: come avv ut; tamquam; velu˘t; sicu˘t; quantope˘re; qua¯; avv e congquam; quemadmo˘dum; vel; aggqualis, e ◊ come se quasi cong
cometa sf cometa: -ae
comico agg comı˘cus: um
cominciare v tr e intr incı˘pio: e˘re; ineo, is, ii (oivi), itum, ı¯re; incho˘o, as, avi,atum, a¯re v tr; nascor, e˘ris, natussum, nasci v intr dep
comizio sm comitium: -ı˘i sn
commedia sf comoedia: -ae; argumentum,-i sn
commediante sm comı˘cus: -i; comoedus,-i; mimus, -i
commensale sm e sf convı¯va: -ae;contubernalis, e; parasitus, -i sm
commerciante sm e sf negotiator: -o¯ris sm merca¯tor, -o¯ris sm
commerciare v intr e tr negotior: a¯ ri v intr dep;mercaturam facio, is, feci, factum,e˘re
commercio sm negotiatio: -o¯nissf ; commercium, -ı˘i sn; actus,-u¯s; mercatura, -ae sf; mercatus,-u¯s; nundı˘nae, -arum sf pl
commestibile agg edu¯lis: e; esculentus,a, um
commettere v tr (affidare: a¯ re;(compiere) facio, is, feci, factum,e˘re; committo, is, misi,missum, e˘re
commilitone sm commilı˘to: -o¯nis;conturmalis, -is
commiserare v tr commise˘ror: a¯ri v tr dep
comandante424 commiserazione sf commiseratio: -o¯nis
commisurare v tr commetior: v tr dep
commosso agg commotus: um;perturbatus, a, um
commozione sf commotio: -o¯ nis;anı˘mi motus (-u¯s) sm; permotio,-o¯nis; perturbatio, -o¯nis
commuovere v tr move˘o (o commove˘o): e¯ re;incendo, is, incendi, incensum,e˘re
: comodità sf commodı˘tas, -a¯tis
comodo agg commodus: um;expedı¯tus, a, um; facı˘lis, e; smcommodum, -i sn
compagnia sf coetus: -u¯s sm; centuria,-ae; socie˘tas, -a¯ tis; congressus,-u¯s sm
compagno sm comes: -ı˘tis sm e sf;sodalis, -is; collega, -ae; socius,-ı˘i; agg consors, conso¯rtis (colgen o con in e l’abl); par, paris
comparire v intr appa¯reo: e¯re
compassione sf miseratio: -o¯ nis;misericordia, -ae
compassionevole agg miserandus: um; miserabı˘lis, e
compatire v tr misere˘or: e¯ri v intr dep (col gen)
compatto agg compactus: um;solidus, a, um; tenax, -a¯cis
compensare v tr compenso: a¯re; consolor, aris,atus sum, a¯ri v tr dep; emendo,as, avi, atum, a¯re; rependo, is,pendi, pensum, e˘re
compenso sm compensatio: -o¯ nissf ; hostimentum, -i sn; salarium,-ı˘i sn; merı˘tum, -i sn
competente agg compe˘tens: -e¯ ntis;idoneus, a, um
competenza sf auctoritas: -a¯tis; intellegentia,-ae
: competere v intr (nel senso dispettare) alicuius est e l’inf; (nelsenso di rivaleggiare) contendo,is, tendi, tentum, e˘re
compiacente agg benignus: um;beneficus, a, um
compiacere v tr e intr obse˘quor: obse˘qui vintr dep; gratificor, aris, atussum, a¯ri v intr dep (col dat);compiacersi v rifl delector, aris,atus sum, a¯ri v tr pass
compiangere v tr deploro: a¯re v intr e tr; illacrimor,aris, atus sum, a¯ri v tr e intr dep;fle˘o, es, flevi, fletum, fle¯re
compianto sm comploratio: -o¯ nissf ; luctus, -u¯s
compiere v tr facio: e˘re; gero, is, gessi, gestum,e˘re; perpetro, as, avi, atum, a¯re;persequor, e˘ris, persecutus sum,compiere42perse˘qui v tr dep; compiersi vrifl verus (a, um) eva¯do, is, vasi,vasum, e˘re v intr
compilare v tr compono: e˘re; conscribo, is,scripsi, scriptum, e˘re
compimento sm confectio: -o¯ nissf ; consummatio, -o¯nis sf ; peractio,-o¯ nis sf; effectus, -u¯ s; perfunctio,-o¯nis sf
compito sm officium: -ı˘i sn; pensum,-i sn; stipendium, -ı˘i sn
: compìto agg comis, e
compiuto agg perfectus: um
completare v tr compleo: e¯re; quadro, as, avi, atum,a¯ re v tr e intr; integro, as, avi,atum, a¯re
completo agg inte˘ger: grum;illibatus, a, um; plenus, a, um
complicare v tr implı˘co: a¯re
complicato agg contortus: um;multı˘plex, -plı˘cis; nodosus, a,um
complicazione sf implicatio: -o¯nis; nodosı˘tas, -a¯tis
complice sm e sf administer: -strism; socius, -ı˘i sm; fautor, -o¯ rissm; adiutor, -o¯ris sm; sodalis, -issm; satelles, -ı˘tis sm; agg affinis,e (col dat o col gen); conscius,a, um
: complicità sf socie˘tas, -a¯tis (in undelitto, scele˘ris)
complottare v intr coniu¯ ro: a¯re; consentio, is, sensi,sensum, ı¯re
complotto sm coniuratio: -o¯nis sf;consensio, -o¯nis sf
comporre v tr compono: e˘re; compingo, is, pegi,pactum, e˘re; contexo, is, texu˘i, textum, e˘re
composizione sf compositio: -o¯nis;constitutio, -o¯nis
comprare v tr emo: e˘ re; emercor, aris, atussum, a¯ ri v tr dep; praestı˘no, as,avi, atum, a¯re
compratore sm emptor: -o˘ris;manceps, -ı˘pis
compravendita sf mercatio: -o¯nis
comprendere v tr (capire) comprehendo: e˘re; intellego, is, lexi, lectum,e˘re; adipiscor, e˘ris, adeptussum, adipı¯sci v tr dep; (contenere)complector, e˘ris, complexussum, plecti v tr dep; contine˘o, es,tinu˘i, tentum, e¯re
comprensivo agg humanus: um
comprimere v tr comprı˘mo: e˘re
comunanza sf communio: -o¯nis
comune agg commu¯nis: e; trivialis,e; usualis, e; vulgaris, e
: compilare42comunemente avv communı˘ter;ferme¯; vulgo¯
comunicare v tr communico: a¯re; participo, as, avi,atum, a¯re
: comunque cong e avv utcumque˘avv; utu˘t avv
: con prep cum (con l’abl)
concavo agg conca˘vus: um
concedere v tr conce¯do: e˘re; dono, as, avi, atum,a¯re; largior, iris, itus sum, ı¯ri v trdep; permitto, is, misi, missum,e˘re; reddo, is, reddı˘di, reddı˘tum,e˘re; (permettere) sino, is, sivi, situm,e˘re
concentrato agg meditabundus: um; (denso) densa¯tus, a, um
concentrazione sf densı˘tas: -a¯tis;constipatio, -o¯nis
concepire v tr concı˘pio: e˘ re; mente adsequor,e˘ris, secutus sum, sequi v tr dep
concernere v tr pertine˘o: e¯re v intr (con ad e l’acc); respicio,is, spexi, spectum, e˘re v intre tr
concessione sf concessio: -o¯nis;largitio, -o¯nis
concetto sm notio: -o¯nis sf
conchiglia sf concha: -ae
conciliare v tr concilio: a¯re; conciliarsi v rifl consentio,is, sensi, sensum, ı¯re v intr
concimare v tr sterco˘ro: a¯re; pabulor, aris, atussum, a¯ri v intr e tr dep
concime sm stercus: o˘ris sn; fimus,-i
: concisamente avv brevı˘ter; exigue¯; perstricte¯
conciso agg brevis: e
concittadino sm civis: -is sm e sf;agg popularis, e
concludere v tr desino: e˘re; dirimo, is, emi,emptum, e˘re ◊ esser sul punto diconcludersi in exitu esse
conclusione sf finis: -is sm; conclusio,-o¯nis; collectio, -o¯nis; consecutio,-o¯nis; exitus, -u¯s sm
conclusivo agg extremus: um;decretorius, a, um
: concordare v tr e intr (andared’accordo) consentio, is, sensi,sensum, ı¯re; concordo, as, avi,atum, a¯ re; (mettere d’accordo)compo¯no, is, posu˘i, posı˘tum, e˘rev tr
concorde agg concors: conco¯rdis
concordia sf concordia: -ae; unanimı˘tas, -a¯tis
concussione sf repetundae: -a¯rumsf pl ; concussio, -o¯nis
condanna sf damnatio: -o¯ nis (colgen dell’accusa o della pena ocon ad e l’acc della pena); addictio,-o¯nis; multa, -ae
condanna42condannare v tr condemno (odamno): a¯re; multo,as, avi, atum, a¯re
condensare v tr denso: a¯re; adstringo, is, adstrinxi,adstrictum, e˘re; condensarsiv rifl concresco, is, crevi, cretum,e˘re v intr
condimento sm conditu¯ ra: -ae;condimentum, -i sn; blandimentum,-i sn
condire v tr condı˘o: ı¯re; ungo, is, unxi, unctum, e˘re
condiscendente agg facı˘lis: e
condizione sf condicio: -o¯nis; status,-u¯ s sm; facies, -e¯i; habı˘tus,-u¯s sm; positio, -o¯nis
condonare v tr remitto: e˘re
condono sm remissio: -o¯nis sf;manumissio, -o¯nis sf
condotta sf ductus: -us sm; regı˘men, -ı˘nis sn; secta, -ae
condottiero sm dux: ducis
condotto sm cunicu˘lus: -i; ductus,-u¯s
conducente sm vector: -o¯ris
condurre v tr e intr duco: e˘re; perveho, is, vexi,vectum, e˘re
confacente agg convenı˘ens: -e¯ntis;consentaneus, a, um
confarreazione (rito matrimoniale)sf confarreatio: -o¯nis
confederato agg foederatus: um
conferenza sf congressus: -u¯s sm
conferire v tr (dare) do: a˘re; (parlare) collo˘quor,eris, locu¯tus sum, loqui
confermare v tr confirmo (o affirmo): a¯re; sancio,is, sanxi, sanctum, ı¯re
confessare v tr fate˘or: e¯ ri v tr dep; confessarsi vrifl confiteor, eris, confessussum, e¯ri v tr dep
confessione sf confessio: -o¯nis;proditio, -o¯nis
confezione sf confectio: -o¯nis
conficcare v tr defigo: e˘re; conicio, is, ieci, iectum,e˘re; pango, is, panxi (o pepı˘gi),panctum (o pactum), e˘re
confidare v intr confido: alicui); confidarsi v riflanı˘mum aperio, is, aperu˘i, apertum,ı¯re v tr (con qualcuno, alicui)
configgere v tr configo: e˘re
confinante agg finitı˘mus: um;affinis, e (col dat); confinis, e;contermı˘nus, a, um; contiguus,a, um; sm acco˘la, -ae
confine sm finis: -is; determinatio,-o¯ nis sf; extremı˘tas, -a¯tis sf ; limen,-ı˘nis sn; limes, -ı˘tis; pomecondannare42rium, -ı˘i sn; regio, -o¯nis sf; termen,-ı˘nis sn; terminus, -i
confisca sf publicatio: -o¯nis; confiscatio,-o¯nis
confiscare v tr publı˘co: a¯re; confisco, as, avi, atum,a¯re
conflitto sm conflictus: -u¯s; concursus,-u¯s; conflictio, -o¯nis sf
confluente agg confluens: -e¯ntis
confluenza sf confluens: -e¯ntis sm
confondere v tr confundo: e˘re; confondersi v riflcaligo, as, avi, atum, a¯re v intr;labor, e˘ris, lapsus sum, labi v intrdep
conformare v tr conformo: a¯re; accommodo, as, avi,atum, a¯re; conformarsi v rifl seaccomodo, as, avi, atum, a¯re v tr
conformazione sf conformatio: -o¯nis; natura, -ae
conforme agg congru˘ens: -e¯ntis;similis, e; consentaneus, a, um(col dat o con cum e l’abl )
: conformità sf similitu¯do, -ı˘nis;peraequatio, -o¯nis
confortare v tr solor: a¯ri v tr dep; confirmo, as,avi, atum, a¯re; levo, as, avi,atum, a¯re; oblecto, as, avi, atum,a¯re; relaxo, as, avi, atum, a¯re
conforto sm solacium: -ı˘i sn; lenimentum,-i sn
confrontare v tr comparo: a¯re; confe˘ro, fers, tu˘li, colla¯tum, ferre; commetior, iris,mensus sum, ı¯ri v tr dep
confronto sm comparatio: -o¯nissf ; aequiperatio, -o¯nis sf ; collatio,-o¯nis sf
confusione sf confusio: -o¯nis; caligo,-ı˘nis; colluvies, -e¯i; permixtio,-o¯nis; perturbatio, -o¯nis; tumultus,-u¯s sm; turba, -ae
confuso agg confusus: um; turbatus,a, um; perplexus, a, um;perturbatus, a, um; promiscus (opromiscuus), a, um
confutare v tr confu¯to: a¯re; amolior, iris, amolitussum, ı¯ri v tr dep; coargu˘o, is, coargu˘i, coargu¯tum, e˘re; refello, is,felli, e˘re
congedare v tr dimitto: e˘re; (dal servizio militare)exauctoro, as, avi, atum,a¯re v tr
congedo sm commea¯tus: -u¯s
congegnare v tr coniungo: e˘re; machı˘nor, aris,atus sum, a¯ri v tr dep
congegno sm machı˘na: -ae sf
congelare v tr e intr gelo: a¯re v tr; congelarsi v riflcongelo, as, avi, atum, a¯re v intr
congettura sf opinio: -o¯nis; coniectura,-ae; opinatus, -u¯s sm
: congettura42congio (unità di misura per liquidi)sm congius, -ı˘i
congiungere v tr coniungo: e˘re; adnecto, is, nexu˘i, nexum, e˘re; committo, is,misi, missum, e˘re; socio, as, avi,atum, a¯re; congiungersi v riflconvenio, is, veni, ventum, ı¯re vintr
congiungimento sm coniunctio: -o¯nis sf; coitus, -u¯s; fibula, -ae sf◊ congiunzione di pianeti conventu¯s, -u¯s sm
congiura sf coniuratio: -o¯nis; factio,-o¯nis; pactio, -o¯nis
congiurare v intr coniuro: a¯re
conglobare v tr conglo˘bo: a¯re
congratularsi v intr pron gratulor: a¯ri v intr dep; grator,aris, atus sum, a¯ri (col dat econ l’acc e l’inf )
congruente agg congru˘ens: -e¯ntis;consentaneus, a, um
coniare v tr (riferito a monete) cudo: e˘re; ferio, is,ı¯re; (nel senso di ideare) fingo,is, finxi, finctum, e˘re
coniglio sm cunicu˘lus: -i
coniugale agg coniuga¯lis: e; maritalis,e; maritus, a, um
coniuge sm e sf coniunx: -iu˘gis;agg par, paris
cono sm conus: -i; meta, -ae sf
conocchia sf colus: -u¯s
conoscenza sf cognitio: -o¯nis; sensus,-u¯s sm; notitia, -ae; scientia,-ae; mathe¯sis, -is; peritia, -ae; ratio,-o¯nis
conoscere v tr (comprendere) intelle˘go: e˘re; (apprendere)cognosco, is, novi, cognitum,e˘re; nosco, is, novi, notum,e˘re; (sapere per esperienza)experior, ı¯ris, expertus sum, ı¯ri vtr dep
conoscitore agg peritus: um;gnarus, a, um; sciens, -e¯ntis
conquistare v tr potior: l’abl o l’acc); capio, is, cepi,captum, e˘re; rapio, is, rapu˘i, raptum,e˘re
consacrare v tr (rendere sacro)consecro (o sacro): a¯re; sancio, is, sanxi, sanctum,ı¯re; (dedicare) dico, as, avi, atum,a¯re; devove˘o, es, vovi, votum,e¯re
consacrazione sf consecratio: -o¯nis; dedicatio, -o¯nis
consanguineo agg consanguineus: um
consapevole agg conscius: um
: consapevolmente avv sciente˘r
consegna sf traditio: -o¯nis
consegnare v tr trado: e˘re; dedo, is, dedı˘di,dedı˘tum, e˘re
conseguente agg consequens: -e¯ntis;consectaneus, a, um; subse˘-quens, -e¯ntis
conseguenza sf consecutio: -o¯nis;exitus, -u¯s sm
conseguire v intr e tr (derivare eottenere) consequor: se˘qui v intr e tr dep;(ottenere) adipiscor, e˘ris, adeptussum, adipı¯sci v tr dep; impetro,as, avi, atum, a¯re v tr
consenso sm consensus: -u¯s; consensio,-o¯nis sf
consentire v intr e tr (concordare: ı¯re v intr; (permettere,dare il consenso) concedo, is,cessi, cessum, e˘re
conservare v tr conservo: a¯re; detine˘o, es, tinu˘i, tentum,e¯re; conservarsi v rifl integer(gra, grum) perma˘ne˘o, es,mansi, mansum, e¯re v intr
consesso sm consessus: -u¯s; conventus,-u¯s
considerare v tr observo: a¯re; contemplor, aris, atussum, a¯ri v tr dep; puto, as, avi,atum, a¯re; pensı˘to, as, avi, atum,a¯re ◊ considerare vero credo, is,credı˘di, credı˘tum, e˘re
considerazione sf observatio: -o¯nis; circumspectus, -u¯s sm;contemplatio, -o¯nis; existimatio,-o¯nis; respectus, -u¯s sm
consigliare v tr suade˘o: e¯re v intr (col dat); consiliumdo, das, dedi, datum, dare(col dat); commone˘o, es, monu˘i,monı˘tum, e¯re; sugge˘ro, is, gessi,gestum, e˘re
consigliere sm sua¯sor: -o¯ris; amicus,-i; monı˘tor, -o¯ris
consiglio sm consilium: -ı˘i sn;monı˘tus, -u¯s; suasio, -o¯nis sf
consistere v intr consto: e/ex e l’abl )
consolare agg consularis: e
consolare v tr consolor: a¯ri v tr dep
consolato sm consulatus: -u¯s
console sm consul: consu˘lis
consolidamento sm solidatio: -o¯nis sf ; confirmatio, -o¯nis sf
consolidare v tr solı˘do: a¯re; confirmo, as, avi,atum, a¯re
consono agg congru˘ens: -e¯ntis;conso˘nus, a, um
constatare v tr animadverto: e˘re
consueto agg usitatus: um; congruens,entis; notus, a, um; solitus,a, um; suetus, a, um
consultare v tr consu˘lo: e˘re; sciscitor, aris, atusconsultare43sum, a¯ri v tr dep ◊ consultare unoracolo delibero, as, avi, atum,a¯re
consultazione sf: -o¯nis sf; consultum, -i sn
consumare v tr consumo: e˘re; tero, is, trivi,tritum, e˘re; (dissipare) effundo,is, fudi, fusum, e˘re; (ingerire)haurio, is, hausi, haustum, ı¯re;consumarsi v rifl tabesco, is, tabu˘i, e˘re v intr; depere˘o, is, perı˘i,ı¯re v intr
contadino sm agricola: -ae; rustı˘-cus, -i; arator, -o¯ris; cultor, -o¯ris
contagio sm contactus: -u¯s; contagio,-o¯nis sf; pestilentia, -ae sf;tabes, -is sf ; tabum, -i sn
contaminare v tr contamı˘no: a¯re; consaucio, as, avi,atum, a¯ re; teme˘ro, as, avi, atum,a¯re; contingo, is, tı˘gi, tactum, e˘re
contare v tr nume˘ro: a¯re; comprehendo, is,prehendi, prehensum, e˘re; (avereimportanza) vale˘o, es, u˘i, e¯rev intr ◊ contare su qualcunoalicui confide˘re
contatto sm contactus: -u¯s; contagio,-o¯nis sf; usus, -u¯s
contemplare v tr contemplor: a¯ri v tr dep
contemplazione sf contemplatio: -o¯nis
: contemporaneamente avv simul
: contemporaneo agg eius aetatis(gen); aequalis, e; sm e sf aequalis,-is
contendere v intr contendo: cum aliquo de aliquare); confligo, is, flixi, flictum, e˘re(assoluto con inter se, con cum el’abl, con adversus o contra el’acc); contendersi v rifl diripio,is, ripu˘i, reptum, e˘re v tr; iurgo,as, avi, atum, a¯re v intr
contenere v tr contine˘o: e¯re; coerce˘o, es, u˘i, ı˘tum,e¯re; contenersi v rifl tempero,as, avi, atum, a¯re v tr e intr
contento agg laetus: um; contentus,a, um
contesa sf lis: litis; contentio,-o¯nis; pugna, -ae
contestazione sf contentio: -o¯nis;controversia, -ae
contiguo agg contiguus: um;contı˘nens, -e¯ntis
: continuamente avv continenter;identı˘dem; perenne¯; perpetuo¯;usque˘
continuare v tr e intr continuo: a¯re v tr; perpetuo, as,avi, atum, a¯re v tr; perseve¯ro, as,avi, atum, a¯re v intr (con l’inf )
: continuità sf continuitas, -a¯tis; series,-e¯i; perpetuı˘tas, -a¯tis
consultazione43continuo agg continuus: um;perennis, e; perpetuus, a, um
contorcere v tr detorque˘o: e¯re
contraccambiare v tr reddo: ere; remune˘ror, a¯ris,a¯tus sum, a¯ri v tr dep; hostio, is,ı¯re
contraddire v tr dissentio: ı¯re v intr; contradico,is, dixi, dictum, e˘re v intr (coldat); contraddirsi v rifl inter serepugno (as, avi, atum, a¯re) v intr
contraddizione sf contradictio: -o¯nis; repugnantia, -ae
contraffare v tr imitor: a¯ri; mangonico, as, avi,atum, a¯re
contraffazione sf imitatio: -o¯nis
contrappeso sm aequipondium: -ı˘i sn; sacoma, -a˘tis sn
contrapporre v tr oppono: e˘re; contrapporsiv rifl obnitor, e˘ris, obnisus (o obnixus)sum, obnı¯ti v intr dep
contrario agg contrarius: um;adversus, a, um; sinister, tra,trum; obvı˘us, a, um
contrarre v tr contra˘ho: e˘re; contrarsi v rifl adstringor,eris, strictus sum, i v trpass
contrassegnare v tr noto: a¯re
contrassegno sm nota: -ae sf;symbolum, -i sn
contrastare v intr e tr (essere contrario)discrepo: a¯re vintr; (opporsi) obsisto, is, stı˘ti,e˘re
contrasto sm diversitas: -a¯tis sf;discidium, -ı˘i sn; (disaccordo)dissensio, -o¯nis; lis, litis
contratto sm pactum: -i sn; fiducia,-ae sf ; emptio, -o¯ nis sf ; pittacium,-ı˘i sn; res, rei sf
contrazione sf contractio: -o¯nis
contribuire v intr confe˘ro: conferre v tr e intr
contrizione sf poenitentia: -ae;contritio, -o¯nis
: contro avv e prep contra (conl’acc); adversus avv; ob prep(con l’acc); erga¯ prep (conl’acc); in prep (con l’acc)
controllare v tr inspı˘cio: e˘re
controversia sf controversia: -ae
controverso agg controversus: um; dubius, a, um
: controvoglia avv ingrate¯; inique¯
contumace agg contu˘max: -a¯cis
contumacia sf contumacia: -ae
convegno sm congressus: -u¯ s;conventus, -u¯s; consilium, -ı˘i sn
conveniente agg convenı˘ens: -e¯ntis;accommodatus, a, um; bellus,a, um; legitı˘mus, a, um
conveniente43convenienza sf convenientia: -ae;opportunı˘tas, -a¯tis
convenire v intr (riunirsi) convenio: ı¯re; coe˘o, is,coı˘i, coı˘tum, ı¯re; (addirsi) decet,decu˘it, e¯ re v tr impers (col nomdella persona e l’acc della cosa);(essere d’accordo) adsentior, iris,adsensus sum, ı¯ri v intr dep (conqualcuno, alicui)convenzione sf foedu˘s, -e˘ris sn;conventum, -i sn; conventio,-o¯nis
conversare v intr colloquor: collo˘qui v intrdep
conversazione sf confabulatio: -o¯nis; sermo, -o¯nis sm
convincere v tr persuade˘o: alicui);confu¯to, as, avi, atum, a¯re
convinzione sf opinio: -o¯nis; conscientia,-ae; persuasio, -o¯nis
convito sm convivium: -ı˘i sn; convictus,-u¯s; symposium, -ı˘i sn
convivenza sf convictus: -u¯s sm
convocare v tr convo˘co: a¯re
coorte sf cohors: coho¯rtis
coperchio sm opercu˘lum: -i sn
coperta sf tegu˘men: -ı˘nis sn; aulaeum,-i sn; operimentum, -i sn;stratum, -i sn; velamentum, -isn; vestis, -is
copertura sf tegumentum: -i sn;opertus, -u¯s sm; involu¯crum, -isn; obtentio, -o¯nis
copia sf exemplar: -aris sn; imago,-ı˘nis; transcriptio, -o¯nis
copiare v tr transcribo: e˘re
copioso agg copio¯sus: um; dapsilis,e
coppa sf pate˘ra: -ae; scyphus, -ism; potorium, -ı˘i sn
coppia sf par: paris sn; iugum, -i sn
coprire v tr tego: e˘re; abdo, is, abdı˘di, ı˘tum, e˘re;nubo, is, nupsi, nuptum, e˘re v tre intr; occu˘lo, is, culu˘i, cultum,e˘re; umbro, as, avi, atum, a¯re
coraggio sm virtus: -u¯tis sf; anı˘-mus, -i; confidentia, -ae sf ; fortitudo,-ı˘nis sf
coraggioso agg strenuus: um;animosus, a, um; fidens, -e¯ntis
corazza sf lorı¯ca: -ae sf
corda sf funis: -is sm; fibra, -ae; linea,-ae; restis, -is; vinculum (ovinclum), -i sn; (di strumentomusicale) chorda, -ae
cordoglio sm luctus: -u¯s; aegritu¯do, -ı˘nis sf
coricare v tr sterno: e˘re; coricarsi v rifl recumbo,is, cubu˘i, cubı˘tum, e˘re v intr
coricato agg recu˘bans: -a¯ntis; reclinis,e; stratus, a, um
convenienza43cornacchia sf cornix: -ı¯cis; gracu˘lus, -i sm
cornice sf forma: -ae; corona, -ae;crepı¯do, -ı˘nis
corniolo sm cornus: -i sf
corno(di animali) smcornu: -u¯s sn
corno (strumento musicale) smcornu: -u¯s sn; bucı˘na, -ae sf
coro sm chorus: -i
corona sf corona: -ae; sertum, -i sn(in genere serta, -o¯rum pl ) ◊ piccolacorona corollarium, -ı˘i sn
coronare v tr corono: a¯re; redı˘mio, is, redimı˘i,redimı¯tum, ı¯re
corpo sm corpus: -o˘ris sn
corredo sm instrumentum: -i sn
correggere v tr corrı˘go: e˘re; tempe˘ro, as, avi,atum, a¯re
corrente agg currens: -e¯ntis; sfcursus, -u¯s sm; unda, -ae; fretum,-i sn; fluctus, -u¯s sm
correre v intr curro: e˘re; ru˘o, is, ru˘i, rutum, e˘re
correzione sf correctio: -o¯nis; emendatio,-o¯nis
corridore sm cursor: -o¯ris
corriere sm cursor: -o¯ris; angarius,-ı˘i; emissarius, -ı˘i
corrispondere v tr e intr congru˘o: e˘re ◊ corrispondereuna somma di denaro pecuniamsolve˘re
corrodere v tr corrodo: e˘re; exe˘do, is, e¯di, e¯sum,e˘re
corrompere v tr corrumpo: e˘ re; emercor, aris,atus sum, a¯ri v tr dep; vitio, as,avi, atum, a¯re; inficio, is, feci,fectum, e˘re
corruttore sm corruptor: -o¯ris;largı¯tor, -o¯ris
corruzione sf corruptio: -o¯nis; vitiosı˘tas, -a¯tis; largitio, -o¯nis;nundinatio, -o¯nis
corsa sf cursus: -u¯s sm
corso sm cursus: -u¯s; (di studi)curriculum, -i sn
corteccia sf cortex: -ı˘cis sm e sf;corium, -ı˘i sn
corteggiare v tr lenocı˘nor: a¯ri v intr dep (col dat);colo, is colui, cultum, e˘re
corteo sm pompa: -ae sf; (funebre)exsequiae, -arum sf pl
cortese agg comis: e; amabı˘lis, e;officiosus, a, um; urbanus, a, um
: cortesemente avv comı˘ter
cortesia sf comı˘tas: -a¯tis; officiosı˘tas, -a¯tis; urbanı˘tas, -a¯tis
cortile sm cavaedium: -ı˘i sn; area,-ae sf
corto agg brevis: e; curtus, a, um;restrictus, a, um
cosa sf res: rei ◊ è cosa mia meumest; ogni cosa omnia sn pl
cosa43Titolocoscia sf femur: -o˘ris (o -ı˘nis) sn;coxa, -ae; perna, -ae
coscienza sf conscientia: -ae; anı˘-mus, -i sm; religio, -o¯nis
coscienzioso agg religiosus: um; accuratus, a, um
coscritto sm tiro: -o¯nis
: così avv sic ◊ così da ita ut
cosmetico sm fucus: -i; medicamen,-ı˘nis sn
cospargere v tr conspergo: e˘re
cospicuo agg conspicuus: um
cospirare v intr conspiro: a¯re
cospirazione sf conspiratio: -o¯nis
costa sf (pendio) clivus: -i sm;(spiaggia) litus, -o˘ris sn
costante agg constans: -a¯ntis; aequus,a, um; fidus, a, um; firmus,a, um; immobı˘lis, e
costanza sf constantia: -ae; obstinatio,-o¯nis; perseverantia, -ae;pertinacia, -ae
costeggiare v tr (navigare lungocosta) litus rado: e˘re; (fiancheggiare) iuxta sum es,fui, esse (qualcosa, aliquam rem)
costellazione sf astrum: -i sn; sidus,-e˘ris sn
: costituzione sf res (rei) publica;constitutio, -o¯nis
costo sm pretium: -ı˘i sn; sumptus,-u¯s ◊ a ogni costo quavis ratione
costola sf costa: -ae
costoso agg pretiosus: um;sumptuo¯sus, a, um; impensus, a,um; carus, a, um
costringere v tr cogo: e˘re; perpello, is, pu˘li,pulsum, e˘re
costrizione sf vis: roboris; obtritio,-o¯nis; necessı˘tas, -a¯tis
costruire v tr aedifico: a¯re; constru˘o, is, construxi,constructum, e˘re; adtollo, is,e˘re; fundo, as, avi, atum, a¯re;(costruire davanti) praemunio,is, ivi, itum, ı¯re ◊ costruire conlegno materio, as, avi, atum, a¯re
costruttore sm aedifica¯tor: -o¯ris;aedifex, -ı˘cis; molı¯tor, -o¯ris
costruzione sf aedificatio: -o¯nis;structura, -ae; constructio, -o¯nis;fabricatio, -o¯nis; opus, -e˘ris sn
costui pron dim iste: istud
costume smmos: moris; consuetudo,-ı˘nis, vestitus, -u¯s
coturno sm cothurnus: -i
cratere sm crater: -e¯ris
creare v tr cre˘o: a¯re;fingo, is, finxi, fictum, e˘re; fundo,is, fudi, fusum, e˘re
creatore sm crea¯tor: -o¯ris; conditor,-o¯ris; pater, -tris; (del mondo)mundi effector (-o¯ris)
creazione sf procreatio: -o¯nis; fetus,-u¯s sm; fictio, -o¯nis
coscia43credenza sf fides: -e˘i; religio,-o¯nis; superstitio, -o¯nis
credere (ritenere: e˘re;reor, reris, ratus sum, reri v trdep; puto, as, avi, atum, a¯ re;(prestar fede) fidem habe˘o, es,u˘i, itum, e¯re (a qualcosa, alicuirei)
credibile agg credibı˘lis: e; memorabı˘lis, e
credito sm fides: -e˘i sf; gratia, -aesf; dignitas, -a¯tis sf ; (di denaro)pecunia (-ae) credita sf
credulone agg credu˘lus: um
cremazione sf crematio: -o¯nis; sepultura,-ae
crepitare v intr crepito: a¯re
crepuscolo sm crepusculum: -i sn
crescere v intr e tr cresco: e˘re v intr; adolesco, is,adolevi, adultum, e˘re v intr; educo,as, avi, atum, a¯re v tr; auge˘o,es, auxi, auctum, e¯re v tr
crescita sf incrementum: -i sn;auctus, -us sm
creta sf creta: -ae ◊ vasi di cretafictilia, -ium sn pl
crimine sm crimen: -ı˘nis; flagitium,-ı˘i sn; fraus, fraudis sf; scelus,-e˘ris sn
crine sm saeta (o seta): -ae sf; pilus,-i; (dell’uomo) crinis, -is
criniera sf iuba: -ae; coma, -ae
crisi sf crisis: -is; discrimen, -ı˘nissn
cristallo sm crystallus: -i; vitrum,-i sn
cristiano agg Christianus: um
criterio sm regula: -ae sf; iudicium,-ii sn
critica sf (rimprovero) censura: -ae; vituperatio, -o¯nis, reprehensio,-o¯nis
criticare v tr iudı˘co: a¯re; vitupero, as, avi, atum, a¯re
critico agg critı˘cus: um; sm iudex,-ı˘cis; grammaticus, -i
croce sf crux: crucis
crocicchio sm trivium: -ı˘i sn; compitum,-i sn; quadrivium, -ı˘i sn
crocifiggere v tr crucifigo: e˘re; (tormentare) crucio,as, avi, atum, a¯re
crollare v intr e tr corru˘o: e˘re v intr; sido, is, sedi (o sidi),sessum, e˘re v intr; concu˘tio, is,cussi, cussum, e˘re v tr
crollo sm quassatio: -o¯nis sf; labes,-is sf; ruina, -ae sf
crosta sf crusta: -ae; corium, -ı˘i sn
crucciare v tr crucio: a¯re; crucciarsi v rifl molestia¯ afficior,eris, affectus sum, affici vtr pass
cruccio sm molestia: -ae sf; aegritu¯do, -ı˘nis sf
cruccio43Titolocrudele agg crudelis: e; barbarus, a,um; dirus, a, um; saevus, a, um;torvus, a, um; truculentus, a, um
: crudelmente avv crudelı˘ter; saeve¯
: crudeltà sf crudelı˘tas, -a¯tis; diritas,-a¯tis; ferocia, -ae
crudo agg crudus: um
crusca sf furfur: -u˘ris sm (in generefurfures pl ); aplu¯da, -ae
cubito sm cubı˘tus: -i; ulna, -ae sf
cucchiaio sm cochlear: -a¯ris sn; ligu˘la, -ae sf
cucciolo smcatellus: -i; scymnus, -i
cucinare v tr coquino: a¯ re; coquo, is, coxi, coctum,e˘re
cucire v tr consu˘o (o suo): e˘re; (cucire insieme) consarcino,as, avi, atum, a¯re
cucito sm consu¯ta: -o¯rum sn pl
cucitura sf sutura: -ae
cugina sf consobrina: -ae
cugino sm consobrinus: -i; (perparte di madre) matruelis, -is;(per parte di padre) patruelis, -is
culla sf cunae: -a¯rum sf pl; cunabula(o incunabula), -o¯rum sn pl
culmine sm culmen: -ı˘nis sn; summa,-ae sf ; vertex, -ı˘cis; fastigium,-ı˘i sn
culto sm cultus: -us; sacra, -o¯rumsn pl; superstitio, -o¯ nis sf; religio,-o¯nis sf
cultura sf cultura: -ae; doctrina, -ae
cumulo sm cumu˘lus: -i; thesaurus,-i; acervus, -i
cunicolo sm cunicu˘lus: -i
cuoco sm coquus: -i; lixa, -ae
cuoio sm corium: -ı˘i sn; alu¯ ta, -aesf; pellis, -is sf; scortum, -i sn
cuore sm cor: cordis sn; pectus,-o˘ris sn; iecur, -o˘ris sn
cupidigia sf cupiditas: -a¯ tis; aerugo,-ı˘nis
cupo agg profundus: um; caeruleus,a, um; raucus, a, um
cura sf cura: -ae; studium, -ı˘i sn;vigilantia, -ae; curatio, -o¯nis
curare v tr curo: a¯re;mede˘or, e¯ ris, e¯ ri v intr dep (coldat); (coltivare) colo, is, colu˘i,cultum, e˘re ◊ curarsi di qualcosaalicui rei consule˘re
curioso agg curiosus: um
curva sf curva¯men: -ı˘nis sn
curvare v tr curvo: a¯re; sinu˘o, as, avi, atum, a¯re
curvo agg curvus: um; hamatus,a, um; sinuosus, a, um; tortı˘lis, e
cuscino sm pulvı¯nus: -i; cervı¯cal,-a¯lis sn; stratum, -i sn
cuspide sf cuspis: -ı˘dis
custode sm e sf custos: -o¯dis; pasto˘r, -o¯ris; paracletus, -i
custodia sf custodia: -ae
custodire v tr custodio: ı¯re; tue˘or, eris, tuı˘tus sum,e¯ri v tr dep
: crudele43da prep a/ab (con l’abl ); de (conl’abl ); e/ex (con l’abl )
dado sm tesse˘ra: -ae sf; talus, -i ◊dado da gioco alea, -ae sf
damascato agg polymı˘tus: um;florı˘bus distinctus, a, um
danaroso agg pecuniosus: um;nummatus, a, um
danneggiare v tr obsum: obesse v intr; damnum affero,fers, attuli, alla¯ tum, afferre;laedo, is, laesi, laesum, e˘re; noce˘o, es, nocu˘i, nocı˘tum, e¯re
danno sm damnum: -i sn; vulnus,-e˘ris sn; iactura, -ae sf; incommodum,-i sn; detrimentum, -isn; dispendium, -ı˘i sn; noxa, -aesf; populatio, -o¯nis sf
dannoso agg damnosus: um;noxius, a, um; incommodus, a,um; calamitosus, a, um; nocens,-e¯ntis; perniciosus, a, um
danza sf saltatio: -o¯ nis; chorus, -ism; (danza sacra o guerresca)tripudium, -ı˘i sn
danzare v intr e tr salto: a¯re; tripudio, as, a¯re v intr
danzatore sm saltans: -a¯ ntis; histrio,-o¯nis sm
: dappertutto avv ubı¯que; ubicumque˘; undı˘que˘; vulgo¯
: dappoco agg nequa¯m agg indecl;iners, -e¯rtis
: dapprima avv primum; primo¯
dardo sm sagitta: -ae sf; telum, -isn; iacu˘lum, -i sn; missı˘le, -is sn
dare v tr do: da˘-re; largior, iris, itus sum, ı¯ri v trdep; tribu˘o, is, tribu˘i, tribu¯tum,e˘re; (offrire) praebe˘o, es, u˘i,ı˘tum, e¯re ◊ dare in moglie, inconsegna trado, is, dı˘di, dı˘tum,e˘re; dare in custodia depono,is, posu˘i, ı˘tum, e˘re; darsi aqualcosa se alicui rei dede˘re
data sf dies: smal pl
: dativo sm casus (-u¯s) dativus
dattero sm palmu˘la: -ae sf ; balanus,-i sf e sm
: davanti avv e prep ante˘ (conl’acc); coram (con l’abl ); subprep (con l’abl o l’acc); praete˘r(con l’acc); pro prep (conl’abl)
: davvero avv vere; ita; equı˘dem;sane¯; vero¯ avv e cong; videlı˘cet
dazio sm vectı¯gal: -a¯ lis sn; portorium,-ı˘i sn
dea sf dea: -ae
debito agg debı˘tus: um ◊ a tempodebito opportuno tempore
debito sm debı˘tum: -i sn; creditum,-i sn; fenus, -o¯ris
debitore sm debitor: -o¯ris; reus, -i
debitore43debole agg imbecillus: um; invalı˘dus, a, um; tenuis, e; inefficax,-a¯cis; infirmus, a, um; inops,-o¯pis
debolezza sf imbecillı˘tas: -a¯tis; tenuı˘tas, -a¯tis; infı˘rmitas, -a¯tis; debilı˘tas, -a¯tis; mollitia, -ae
decadenza sf occa¯sus: -us sm ◊ decadenzadei costumi corruptimores
decadere decı˘do: e˘re vintr; senesco, is, senu˘i, e˘re
decaduto agg corruptus: um;degener, -e˘ris
decano sm decanus: -i
decapitare v tr decollo: a¯re; caput amputo, as, avi,atum, a¯re (qualcuno, alicui);contrunco, as, avi, atum, a¯re
decemviro sm decemvir: vı˘ri
decennale agg decennis: e; decennalis,e
decente agg decens: -e¯ntis
: decentemente avv decenter
decidere v tr e intr (nel senso dirisolvere una controversia) dirı˘mo: e˘re v tr;(nel senso di stabilire) statuo, is,statui, statu¯tum, e˘re v tr; decidersiv rifl in anı˘mum indu¯co,is, duxi, ductum, e˘re (con l’inf out e il congiunt)
decima (offerta agli dei o imposta)sf decu˘ma (o decima): -ae
decimo agg decimus: um
decimare v tr decimo: a¯re; deminuo, is, nui, nutum, e˘re
decisione sf consilium: -ı˘i sn; arbitrium,-ı˘i sn; decisio, -o¯nis; consultum,-i sn; disceptatio, -o¯nis;decretum, -i sn
decisivo agg certus: um; decretorius,a, um
deciso agg obstina¯tus: um; ratus,a, um
declamare v tr declamo: a¯re v intr e tr; pronuntio,as, a¯vi, a¯tum, a¯re
declamazione sf (in retorica) declamatio: -o¯nis; dictio, -o¯nis; pronuntiatio,-o¯nis
declino sm occasus: -u¯s
decomporre v tr solvo: e˘re; decomporsi v rifldissolvi v tr pass
decomposizione sf dissolutio: -o¯nis; maceratio, -o¯nis; resolutio,-o¯nis
decorare v tr deco˘ro: a¯re
decoratore sm exorna¯tor: -o¯ris;tector, -o¯ris
decorazione sf ornamentum: -i sn;insigne, -is sn
decoro sm decorum: -i sn; decus,-o˘ris sn; gravı˘tas, -a¯tis sf
decoroso agg decorus: um
decorso sm cursus: -u¯s
debole44decrepito agg decrepitus: um;senectute confectus (a, um)
decrescere v intr decresco: e˘re
decretare v tr decerno: e˘re; sancio, is, sanxi,sanctum, ı¯re; statu˘o, is, statu˘i,statu¯tum, e˘re
decreto sm decre¯tum: -i sn; consultum,-i sn; scitum, -i sn; ordinatio,-o¯nis sf; (decreto ingiuntivo)interdictum, -i sn ◊ decreto delsenato senatus consultum (-i sn)
decuria sf decuria: -ae
decurione sm decurio: -o¯nis; decanus,-i
dedica sf dedicatio: -o¯nis
dedicare v tr dedı˘co (o dico): a¯re; impertio, is, ivi (oı˘i), itum, ı¯re; dedicarsi v rifl alicuirei se trado, is, tradı˘di, traditum,e˘re v tr; inservio, is, ivi (oı˘i), itum, ı¯re v intr
deduzione sf deductio: -o¯nis; consecutio,-o¯nis
deferenza sf reverentia: -ae; obsequium,-ii sn; obsequela, -ae; observantia,-ae
defezionare v intr deficio: e˘re
defezione sf defectio: -o¯nis; defectus,-u¯s sm
definire v tr circumscribo: e˘re; finio, is,ivi (o ı˘i), itum, ı¯re; constitu˘o, is,stitu˘i, stitu¯tum, e˘re
deflusso sm fluxus: -us; effluvium,-ı˘i sn
deformare v tr deformo: a¯re; depravo, as, avi, atum,a¯re; detorque˘o, es, torsi, tortum,e¯re
deformato agg deformatus: um;distortus, a, um; deformis, e
deformazione sf deformatio: -o¯nis;depravatio, -o¯nis
deforme agg deformis: e; taeter,taetra, taetrum; foedus, a, um;pravus, a, um
: deformità sf deformı˘tas, -a¯tis; dehonestamentum,-i sn; foedı˘tas,-a¯tis; pravı˘tas, -a¯tis
defraudare v tr fraudo: a¯re; interverto, is, verti,versum, e˘re
defunto agg mortuus: um
degenerare v intr (riferito a cose) inpeius vertor: vertiv tr pass; depravor, aris, atussum, a¯ri v tr pass; (riferito a persone)degenero, as, avi, atum, a¯re
degenerato: -e˘ris; vitiosus, a, um
degnare v tr (considerare degno)dignum duco: aliquare) ◊ degnarsi di fare qualcosadigna¯ri aliquid face˘re
degnare44degno agg dignus: um ◊ in mododegno di un padre ut patremdecet
deificazione sf consecratio: -o¯nis;apotheo¯sis, -is
delatore sm delator: -o¯ris; accusator,-o¯ris; index, -ı˘cis sm e sf
delazione sf delatio: -o¯nis; indicium,-ı˘i sn
delega sf delegatio: -o¯nis
delegare v tr lego: a¯re
delegazione sf delegatio: -o¯nis;provincia, -ae
delibera sf deliberatio: -o¯nis; consultatio,-o¯nis
deliberare v intr e tr delibero: a¯re v tr; consulto, as,avi, atum, a¯re
deliberazione sf deliberatio: -o¯nis;consilium, -ı˘i sn
delicatezza sf mollitia: -ae; suavı˘tas, -a¯tis
delicato agg tene˘r: e˘rum; levis,e; mollis, e; tenuis, e; delicatus,a, um
delimitare v tr determino: a¯re; finio, is, ivi (o ı˘i),itum, ı¯re v tr e intr; describo, is,scripsi, scriptum, e˘re; designo,as, avi, atum, a¯re
delimitazione sf terminatio: -o¯nis;cardo, -ı˘nis sm; metatio, -o¯nis
delirante agg delirus: um
delirare v intr deliro: a¯re; vaticı˘nor, aris, atus sum, a¯riv intr dep
delirio sm delirium: -ı˘i sn; amentia,-ae sf ; error, -o¯ris
delitto sm scelus: -e˘ris sn; delictum,-i sn; crimen, -ı˘nis sn;facı˘nus, -o˘ris sn; nefarium, -ı˘isn; peccatum, -i sn; reatus, -u¯s
delizia sf deliciae: -a¯rum sf pl
deludere v tr fallo: e˘re; decı˘pio, is, ce¯pi, ceptum,e˘re; frustror, aris, atus sum,a¯ri v tr dep
demaniale agg publı˘cus: um
demenza sf dementia: -ae
democratico agg popularis: e◊ regime democratico populariscivitas
demolire v tr demolior: ı¯ri v tr dep; (confutare)refello, is felli, e˘re
demone sm daemon: -o˘nis
demoniaco agg daemonicus: um
denaro sm pecunia: -ae sf; peculium,-ı˘i sn; argentum, -i sn; aurum,-i sn; nummus, -i
denigrare v tr detrecto: a¯re v intr
denigrazione sf detractio: -o¯nis
denominare v tr denomino: a¯re; appello, as, avi, atum,a¯re; voco, as, avi, atum, a¯re
denominazione sf nomen: -ı˘nissn; vocabulum, -i sn
degno44Titolodenotare v tr declaro: a¯re
denso agg densus: um; crassus,a, um; pinguis, e
dente sm dens: dentis ◊ digrignarei denti dentibus infrende˘re
: dentro avv e prep intro¯ (moto a luogo)avv; intus avv; intra (conl’acc); in prep (con l’acc o l’abl )
denudare v tr nudo: a¯re; dete˘go, is, texi, tectum, e˘re
denuncia sf denuntiatio: -o¯nis; notorium,-ı˘i sn; proditio, -o¯nis;querela, -ae; indicium, -ı˘i sn
denunciare v tr denuntio: a¯re; monstro, as, avi,atum, a¯re ◊ denunciare all’autoritàgiudiziaria aliquem adpraetorem deferre
deperimento (fisico) sm viriumdefectio: -o¯nis sf
deperire v intr (riferito a persone)macresco: e˘re; senesco,is, senui, e˘re v tr; (riferito acose) corrumpor, e˘ris, corruptussum, i v tr pass
depilare v tr depilo: a¯re; devello, is, velli, vulsum, e˘re
depilato agg le¯vis: e
deplorare v tr deploro: a¯re; miseror, aris, atussum, a¯ri v tr dep; (lamentarsi)queror, e˘ris, questus sum, que˘ri vtr e intr dep
deplorevole agg infelix: -ı¯cis; miserandus,a, um
: deporre v tr e intr (metter giù) depono,is, posu˘i, posı˘tum, e˘re v tr;(testimoniare) testimonium dico,is, dixi, dictum, e˘re v tr
deposito sm (sedimento) faex: faecissf ; deposı˘tum, -i sn; (pegno)fiducia, -ae sf; (luogo di deposito)portus, -u¯s; horreum, -i sn
depravazione sf depravatio: -o¯nis
depredare v tr praedor: a¯ri v tr dep; nudo, as, avi,atum, a¯re v tr
deridere v tr deride˘o: e¯re v tr; illudo, is, illusi, illusum,e˘re v intr (con il dat) e tr
derisione sf derisio: -o¯nis; derisus,-u¯s sm; ludibrı˘um, -ı˘i sn
derivare v intr e tr (scaturire) flu˘o: e˘re v intr; mano,as, avi, atum, a¯re v intr; (avereorigine) orior, e˘ris, ortus sum,ı¯ri v intr dep; proficiscor, e˘ris,fectus sum, isci; (dipendere)pende˘o, es, pe˘pendi, e¯re v intr ;(dedurre) duco, is, duxi, ductum,e˘re v tr ◊ derivare acqua da unfiume aquam e flumine deriva¯re
derogare v tr dero˘go: de lege)
derubare v tr furor: a¯tus sum;a¯ri v tr dep; depeculor, aris, atussum, a¯ri v tr dep
derubare44descrivere v tr describo: e˘re; informo, as,avi, atum, a¯re; expono, is, posu˘i,posı˘tum, e˘re
descrizione sf descriptio: -o¯nis sf
deserto agg desertus: um;ere¯mus, a, um; viduus, a, um;vastus, a, um; sm deserta, -o¯rumsn pl; ere¯mus, -i; vastı˘tas, -a¯tissf ; tesca, -o¯rum sn pl
desiderabile agg optabı˘lis: e; expetendus,a, um
desiderare v tr cupio: e˘re; ege˘o, es, egu˘i, e¯re; opto,as, avi, atum, a¯re; sitio, is, ivi,itum, ı¯re v intr; volo, vis, volu˘i,velle
desiderio sm cupidı˘tas: -a¯tis sf;desiderium, -ı˘i sn; optatio, -o¯nissf; placı˘tum, -i sn; votum, -i sn
desideroso agg cupı˘dus: um;flagrans, -a¯ntis; indı˘gus, a, um
designare v tr designo: a¯re; noto, as, avi, atum, a¯re;sortior, iris, itus sum, ı¯ri v tr dep
designazione sf designatio: -o¯nis;nuncupatio, -o¯nis
desistere v intr desisto: e˘re; cesso, as, avi, atum,a¯re; quiesco, is, quievi, quietum,e˘re
desolato agg vastatus: um; funestus,a, um; (addolorato) maerens,-e¯ntis
desolazione sf vastatio: -o¯nis;squalor, -o¯ris sm; vastı˘tas, -a¯tis;(dolore) maeror, -o¯ris
destare v tr (nel senso di suscitare)excı˘to: a¯re; (nelsenso di svegliare) somno excı˘to, as, avi, atum, a¯re; destarsiv rifl expergiscor, e˘ris, experrectussum, i v intr dep
destinare v tr destino: a¯re; statuo, is, ui, u¯tum, e˘re
destinazione sf destinatio: -o¯nis
destino sm fatum: -i sn; fusus, -i;fortuna, -ae sf ; sors, so¯rtis sf ; vicissf (gen, manca il nom)
destituire v tr remove˘o: e¯re; exauctoro, as, avi,atum, a¯re
desto agg expergefactus: um;vigil, -ı˘lis
destro agg dexter: e˘rum; (abile)agı˘lis, e
desueto agg desuetus: um
detenere v tr tene˘o: e¯re
detenuto agg captivus: um
detergere v tr deterge˘o: e¯re
determinare v tr (nel senso di definirei termini) termino: a¯re; (nel senso di decidereo decidersi a) statu˘o, is, statu˘i,statu¯tum, e˘re
determinato agg certus: um; radescrivere44tus, a, um ◊ a tempo determinatoad tempus
detestabile agg detestabı˘lis: e;exosus, a, um; impro˘bus, a, um
detestare v tr detestor: a¯ri v tr dep; abhorre˘o, es,u˘i, e¯re
detestato agg detestatus: um;invidiosus, a, um; invı¯sus, a, um
detrarre v tr detraho: e˘re
detrazione sf detractio: -o¯nis; obtrectatio,-o¯nis
: dettagliatamente avv particulatim
dettare v tr dicto: a¯re
dettato sm dictatum: -i sn; praescriptum,-i sn
detto sm dictum: -i sn; elogium, -ı˘isn; significatio, -o¯nis sf ◊ queldetto di Socrate illud Socratis
deturpare v tr deturpo: a¯re; deformo,as, avi, atum, a¯re
devastare v tr vasto: a¯re; populo, as, avi, atum, a¯re (opopulor, aris, atus sum, a¯ri dep)
devastatore sm vastator: -o¯ris; populator,-o¯ris
devastazione sf vastatio: -o¯nis;vastı˘tas, -a¯tis
deviare v intr e tr deflecto: e˘re v tr; declino,as, avi, atum, a¯re v intr
devoto agg pius: um; deditus, a,um; religiosus, a, um
devozione sf pie˘tas: -a¯tis; benevolentia,-ae; studium, -ı˘i sn
: di prep e/ex (con l’abl ); a/ab (conl’abl )
diabolico agg diabolı˘cus: um
diacono sm diaco˘nus: -i
diadema sm diade¯ma: -a¯tis sn
diafano agg pellucı˘dus: um
: diagnosi sf morbi cognitio (-o¯nis)
dialettica sf dialectı˘ca: -ae; disserendiratio (-o¯nis) ac scientia(-ae)
dialettico agg dialectı˘cus: um
dialogo sm sermo: -o¯nis; (di attoriin scena) diverbium, -ı˘i sn
diamante sm ada˘mas: -a¯ntis
diario sm commentarii: -o¯rum smpl; diarium, -ı˘i sn; libellus, -i
diaspro sm iaspis: -ı˘dis sf
diavolo sm diabo˘lus: -i
diceria sf rumor: -o¯ris sm; ventus,-i sm; fama, -ae
dichiarare v tr (proclamare) declaro: a¯re; explano, as, avi, atum, a¯re;contionor, aris, atus sum, a¯ri vintr dep (con l’acc e l’inf ); profite˘or, e¯ris, professus sum, e¯ri v trdep; (spiegare) explico, as, avi,atum, a¯re; dichiararsi (manifestarsi)v rifl manifestus (a, um)fio, fis, factus sum, fie˘ri v intr
dichiarazione sf explanatio: -o¯nis;denuntiatio, -o¯nis; dicatio, -o¯nis
: dichiarazione44dieci agg num card inv decem aggnum card indecl
dieta sf diaeta: -ae; abstinentia,-ae; ieiunium, -ı˘i sn
: dietro avv e prep post (con l’acc);pone˘ (con l’acc); retro¯ avv; secundum(con l’acc)
difendere v tr defendo: e˘re; arce˘o, es, arcu˘i, e¯re;munio, is, ivi, itum, ı¯re; patrocı˘nor, aris, atus sum, a¯ri v intrdep; difendersi v rifl repugno,as, avi, atum, a¯re v intr
difensore sm defensor: -o¯ris; advocatus,-i; ecdı˘cus, -i; patronus,-i; praestes, -ı˘tis sm e sf
difesa sf defensio: -o¯nis; patrocinium,-ı˘i sn; praesidium, -ı˘i sn
difeso agg munı¯tus: um; tutus,a, um
difettare v intr (mancare) care˘o: aliquare); (non esserci) desum, es, defui,esse
difetto sm defectus: -u¯s; menda,-ae sf; vitiosı˘tas, -a¯tis sf; (mancanza)penuria, -ae sf
difettoso agg non perfectus (a: um); vitiosus, a, um; claudus, a,um; mendosus, a, um; pravus,a, um; truncus, a, um
diffamare v tr maledico: e˘re ◊ essere diffamatoinfamia opprı˘mi
diffamazione sf obtrectatio: -o¯nis
differente agg dissimı˘lis: e; diversus,a, um; dispar, -pa˘ris
differenza sf differentia: -ae; variatio,-o¯nis; discrimen, -ı˘nis sn; distinctio,-o¯nis; intervallum, -i sn
differenziare v tr distinguo: e˘re; differenziarsiv rifl diffe˘ro, differs, differrev intr
differire v intr e tr (essere diverso)diffe˘ro: differre v intr; discrepo,as, avi, a¯re v intr; dissentio,is, sensi, sensum, ı¯re v intr;intersum, es, fu˘i, esse; (rimandare)diffe˘ro, fers, distu˘li, dila¯tum,differre v tr; proro˘go, as, avi,atum, a¯re v tr
difficile agg difficı˘lis: e; abstrusus,a, um; arduus, a, um; laboriosus,a, um
: difficoltà sf difficultas, -a¯tis; nodosı˘tas, -a¯tis; sale˘brae, -a¯rum sfpl; impedimentum, -i sn
diffidare v intr e tr (nel senso dinon fidarsi) diffido: e˘re v intr semidep; (diffidarequalcuno) aliquem mone˘o, es,u˘i, itum, e¯re (dal fare qualcosa,ne aliquid faciat)
diffondere v tr diffundo: e˘re; vulgo, as, avi, atum,a¯re; diffondersi v rifl pervagor,aris, atus sum, a¯ri v intr dep
dieci44diffusione sf propagatio: -o¯nis; fusio,-o¯nis sm
diga sf moles: -is; brachium, -ı˘i sn;claustrum, -i sn
digerire v tr digero: e˘re; conco˘quo, is, coxi,coctum, e˘re
digestione sf digestio: -o¯nis; concoctio,-o¯nis
digiuno agg ieiunus: um; smieiunium, -ı˘i sn; inedia, -ae sf ◊stare a digiuno cibo se abstine¯re
: dignità sf dignı˘tas, -a¯tis; gravı˘tas,-a¯tis; statio, -o¯nis; decus, -o˘rissn; magisterium, -ı˘i sn
dignitoso agg gravis: e; decens,-e¯ntis
digressione sf digressio: -o¯nis; deverticulum,-i sn
digrignare (i denti) v tr frendo: e˘re v intr
dilagare v intr effundor: i v tr pass; pervado, is, vasi,vasum, e˘re v intr e tr
dilaniare v tr lanio: a¯re; lancı˘no, as, avi, atum, a¯re
dilapidare v tr dissı˘po: a¯re; consumo, is, sumpsi,sumptum, e˘re
dilapidatore sm helluo: -o¯nis; nepos,-o¯tis; gurges, gurgı˘tis
dilatare v tr dilato: a¯re; dilatarsi v rifl dilatari v trpass
dilazione sf dilatio: -o¯nis
dileggio sm derisio: -o¯ nis sf; illusio,-o¯nis sf
dilettare v tr delecto: a¯re; dilettarsi v rifl delectari v trpass
diletto sm delectatio: -o¯nis sf;amoenitas, -a¯tis sf; voluptas,-a¯tis sf; gaudium, -ı˘i sn; agg dilectus,a, um; carus, a, um
diligente agg dilı˘gens: -e¯ntis; adsiduus,a, um; sedu˘lus, a, um;confı˘ciens, -e¯ntis; navus, a, um
: diligentemente avv diligenter; navı˘te˘r; parate¯
diligenza sf diligentia: -ae; sedulı˘-tas, -a¯tis; studium, -ı˘i sn
diluire v tr dilu˘o: e˘re
dilungare v tr extendo: e˘re; dilungarsi v rifl (aproposito) digredior, e˘ris, gressussum, gre˘di v intr; declino, as,avi, atum, a¯re v intr
: diluvio sm effusus imber (-bris);(Universale) diluvium, -ı˘i sn
dimagrire v intr macresco: e˘re; gracilesco, is, e˘re
dimenare v tr quatio: e˘re; dimenarsi v riflse iacto, as, avi, atum, a¯re v tr;volı˘to, as, avi, atum, a¯re v intr
dimensione sf dimensio: -o¯nis;amplitu¯do, -ı˘nis; mensu¯ra, -ae
dimenticanza sf oblivio: -o¯nis
dimenticanza44dimenticare v tr obliviscor: alicuius rei); oblittero,as, avi, atum, a¯re v tr
dimesso agg humilis: e; intermissus,a, um; deductus, a, um
dimestichezza sf familiarı˘tas: -a¯tis; usus, -u¯s sm
dimettere v tr depo¯no: e˘re; dimettersi v rifl(da una carica) magistratum abdı˘co, as, a¯vi, a¯tum, a¯re v tr
dimezzare v tr in duas partesdivı˘do: e˘re
diminuire v tr e intr (nel senso diridurre) minu˘o: e˘re v tr; adtenu˘o, as, avi,atum, a¯ re v tr; (nel senso di decrescere)decresco, is, crevi, cretum,e˘re v intr; deficio, is, feci,fectum, e˘re v intr
diminuzione sf deminutio: -o¯nis;decessio, -o¯nis; decessus, -u¯ssm; intertrimentum, -i sn
dimissione sf abdicatio: -o¯nis; eiuratio,-o¯nis (dimissioni) ◊ dare ledimissioni munus depone˘re
dimora sf commoratio: -o¯nis; domicilium,-ı˘i sn; stabulum, -i sn;statio, -o¯nis; tectum, -i sn
dimorare v intr colo: e˘ re v tr (aliquem locum);moror, aris, atus sum, a¯ri v intr edep (in aliquo loco)
dimostrare v tr demonstro: a¯re; (provare) probo,as, avi, a-tum, a¯re; dimostrarsiv rifl se ostendo, is, tendi, tentum,e˘re v tr
dimostrazione sf demonstratio: -o¯nis; significatio, -o¯nis; documentum,i sn; probatio, -o¯nis
dio sm deus: dei; caelico˘la, -ae
diocesi sf dioece¯sis: -is; conventus,-u¯s sm
dipendere v intr pende˘o: pe˘-pendi, e¯re (da qualcosa, ex aliquare); (essere soggetto a qualcuno)in alicuius potestate sum,es, fui, esse
dipingere v tr pingo: e˘re
dipinto sm tabu˘la: -ae sf; pictura,-ae sf
diploma sm diplo¯ma: -a˘tis sn
diradare v tr rarefacio: e˘re; diradarsi v rifl rarefio,fis, factus sum, fie˘ri v intr;raresco, is, e˘re v intr
diramazione sf rami: -o¯rum smpl; brachium, -ı˘i sn; devortium,-ı˘i sn
dire v tr dico: e˘re;for, faris, fatus sum, fari v tr dep;inquam, inquis, inquı˘i v difett ◊per così dire ut ita dicam; si diceche dicı˘tur; dire di no nego, as,avi, atum, a¯re
dimenticare44diretto agg rectus: um
direttore sm rector: -o¯ris
direzione sf (il dirigere) ductus: -u¯s sm; (verso) regio, -o¯nis ◊ indirezione opposta in contrariampartem
dirigere v tr dirı˘go: e˘ re; guberno, as, a¯re v tr;rego, is, rexi, rectum, e˘re v tr; dirigersiv rifl contendo, is, tendi,tentum, e˘re v intr; peto, is, ivi (oı˘i), itum, e˘re v tr
dirimere v tr dirı˘mo: e˘re
diritto agg rectus: um; sm ius,iuris sn
disabitato agg desertus: um; habitatorı˘bus vacuus (a, um)
disabituare v tr ab usu alicuius reiabstra˘ho: e˘re;disabituarsi v intr pron ab usurece¯do, is, cessi, cessum, e˘re vintr
disagio sm incommo˘dum: -i sn;imbonı˘tas, -a¯tis sf
disapprovare v tr impro˘bo: a¯re
disapprovazione sf improbatio: -o¯nis ◊ grida di disapprovazioneacclamatio, -o¯nis
disarmare v tr armis spolio: a¯re
disastro sm calamı˘tas: -a¯tis sf;naufragium, -ı˘i sn
disastroso agg calamitosus: um
discendente sm e sf progenies: -e¯isf; nepos, -o¯tis sn ◊ discendentiposteri, -o¯rum
discendenza sf orı¯go: -ı˘nis; posterı˘tas, -a¯tis; progenies, -e¯i;sanguis, -ı˘nis sm
discendere v intr e tr (nel senso discendere) descendo: e˘re v intr; (nel senso diavere origine) nascor, e˘ris, natussum, nasci v intr dep; originemduco, is, duxi, ductum, e˘re v tr(da qualcuno, ab aliquo)
discepola sf discipula: -ae
discepolo sm discipulus: -i
discernere v tr cerno: e˘ re; dispicio, is, spexi,spectum, e˘re
discernimento sm iudicium: -ı˘isn; intellectus, -u¯s
discesa sf descensus: -u¯s sm; descensio,-o¯nis; devexı˘tas, -a¯tis
dischiudere v tr rese˘ro: a¯re; restringo, is, strinxi,strictum, e˘re; dischiudersi v riflse aperio, is, peru˘i, pertum, ı¯rev tr
disciplina sf disciplina: -ae
disconoscere v tr infitior: a¯ri v tr dep
discordante agg discre˘pans: -a¯ntis;discors, -co¯rdis; abso˘nus, a,um
discordante44discordare v intr discre˘po: a¯re; disside˘o, es, sedi, sessum,e¯re
discordia sf discordia: -ae
discorrere v intr loquor: loqui v intr dep
discorso sm sermo: -o¯nis; dictio,-o¯nis sf; adlocutio,-o¯nis sf; affatus,-u¯s; oratio,-o¯nis sf; (discorsodi incitamento) cohortatio,-o¯nis sf
discredito sm fides: -e˘i sf; offensio,-o¯nis sf
discreto agg (nel senso di moderato)modı˘cus: um; verecundus,a, um; (nel senso di sufficientementegrande) aliquantus, a, um;(nel senso di sufficientementebuono) satis bonus, a, um
discussione sf disputatio: -o¯nis;diatriba, -ae; disceptatio, -o¯nis;discussio, -o¯nis
discusso agg controversus: um
discutere v intr e tr discepto: a¯re v tr e intr (aliquido de aliqua re); altercor, aris,atus sum, a¯ri v intr dep; dissero,is, seru˘i, sertum, e˘re v intr
disdegnare v tr dedignor: a¯ri v tr dep; contemno,is, contempsi, contemptum, e˘re;sperno, is, sprevi, spretum, e˘re
disdegno sm dedignatio: -o¯nis sf;despicatio, -o¯nis sf
disegnare v tr delineo: a¯re; describo, is, scripsi,scriptum, e˘re
disegno sm delineatio: -o¯nis sf;pictura, -ae; descriptio, -o¯nis sf;coeptum, -i sn; linea, -ae sf
disertare v intr e tr dese˘ro: e˘re; perfugio, is, fugi,fugı˘tum, e˘re v intr
disertore sm desertor: -o¯ris; perfu˘ga, -ae
diserzione sf defectio: -o¯nis; transitio(-o¯nis) ad hostem
disgiungere v tr disiungo: e˘re; divido, is, visi,visum, e˘re; separo, as, avi, atum,a¯re
disgrazia sf offensa: -ae; calamı˘-tas, -a¯tis; casus, -u¯s sm; fulmen,-ı˘nis sn; malum, -i sn; res (rerumsf pl ) adversae
disgraziato agg infe¯lix: -ı¯cis; miser,e˘ra, e˘rum
disgregazione sf dissolutio: -o¯nis
disgustare v tr fastidio afficio: e˘ re; disgustarsi vintr pron fastidio satior, a¯ris, a¯tussum, a¯ri v tr pass (di qualcosa,alicuius rei)
disgusto sm fastidium: -ı˘i sn; nausea,-ae sf; satie˘tas, -a¯tis sf; taedium,-ı˘i sn
disgustoso agg molestus: um;fastidiosus, a um
discordare45disimparare v tr dedisco: e˘re
disinteressato agg abstı˘nens: -e¯ntis; gratuitus, a, um
disistima sf contemptus: -us sm;despicatio, -o¯nis
disobbedienza sf immodestia: -ae;contumacia, -ae
disoccupato agg otiosus: um;officiis (negotiis) vacuus, a, um
: disonestà sf improbı˘tas, -a¯tis
disonesto agg impro˘bus: um;impudı¯cus, a, um; inhonestus, a,um; foedus, a, um
disonorare v tr foedo: a¯re; dedeco˘ro, as, avi,atum, a¯re; maculo, as, avi, atum,a¯re; inquino, as, avi, atum, a¯re
disonorato agg infamis: e; ignominia¯ affectus, a, um
disonore sm infamia: -ae sf; dede˘-cus, -o˘ris sn; dehonestamentum,-i sn; flagitium, -ı˘i sn; labes, -issf; ignominia, -ae sf
disonorevole agg ignominiosus: um; turpis, e
disordinato agg inordina¯tus: um; indistinctus, a, um; confusus,a, um; dissipatus, a, um; tumultuarius,a, um
disordine sm perturbatio: -o¯nis sf;nullus ordo (-ı˘nis); turba, -ae sf;confusio, -o¯nis sf
dispari agg impar (dispar): -a˘ris
dispendio sm dispendium: -ı˘i sn;impensa, -ae sf
dispendioso agg sumptuo¯ sus: um; damnosus, a, um
dispensa sf (esonero) vacatio: -o¯nis (da qualcosa, alicuius rei);immunitas, -a¯tis; (distribuzione)distributio, -o¯nis; (stanza o mobile)penus, -u¯ s sm; cella (-ae)penaria
disperato agg despera¯tus: um;perdı˘tus, a, um
disperazione sf desperatio: -o¯nis
disperdere v tr disperdo: e˘re; dispergo, is,spersi, spersum, e˘re; dissipo, as,avi, atum, a¯re; disperdersi v rifldilabor, e˘ris, lapsus sum, labi vintr dep
dispersione sf dissipatio: -o¯nis
dispiacere sm aegritudo: -ı˘nis sf
dispiacere v intr displice˘o: e¯re
disporre v tr e intr (collocare: a¯re v tr; pono, is, posu˘i, posı˘tum, e˘re (preparare) paro,as, avi, atum, a¯re v tr; instru˘o,is, struxi, structum, e˘re v tr; (decidere)statu˘o, is, statu˘i, statu¯-tum, e˘re v tr; decerno, is crevi,cretum, e˘re v tr; disporsi v rifl separare v tr; consisto, is, stı˘ti, e˘rev intr
disporre45disposizione sf dispositio: -o¯nis;institutio, -o¯nis; arbitrium, -ı˘i sn;collocatio, -o¯nis; ordo, -ı˘nis sm
disposto agg paratus: um; proclivis,e; promptus, a, um
disprezzare v tr contemno: e˘re; aspernor,aris, atus sum, a¯ri v tr dep;despicio, is, spexi, spectum, e˘re
disprezzo sm contemptio: o¯nis sf;despectus,-u¯s; despicatio,-o¯nis sf
disputa sf disputatio: -o¯nis; contentio,-o¯nis; controversia, -ae;iurgium, -ı˘i sn
disputare v intr e tr dispu˘to: a¯re v intr; altercor,aris, atus sum, a¯ri v intr dep;ambı˘go, is, e˘re; dissero, is, seru˘i,sertum, e˘re
disseccare v tr sicco (o exsicco): a¯re
disseminare v tr spargo: e˘re
dissennato agg amens: -e¯ntis
dissenso sm dissensio: -o¯nis sf ;scissura, -ae sf; seditio, -o¯nis sf
dissentire v intr dissentio: ab aliquo de aliqua re)
dissertare v intr disse˘ro: e˘re v tr e intr
dissertazione sf dissertatio: -o¯nis;disputatio, -o¯nis; diatriba, -ae
dissimile agg dissimı˘lis: e
dissimulare v tr dissimu˘lo: a¯re
dissimulato agg abstrusus: um;tectus, a, um
dissimulazione sf dissimulatio: -o¯nis
dissipare v tr (nel senso di disperdere)dispello: e˘re; (nel senso di dilapidare) dissipo,as, avi, atum, a¯re); comedo,is, edi, esum (o estum), e˘re; disperdo,is, perdı˘di, perdı˘tum, e˘re
dissipatore agg damnosus: um;sm nepos, -o¯ tis; nebu˘lo, -o¯nis;hellu˘o, -o¯nis
dissipazione sf nepotatus: -u¯s sm;profusio, -o¯nis; effusio, -o¯nis
dissolutezza sf lascivia: -ae; libido,-ı˘nis
dissoluto agg dissolutus: um
dissoluzione sf dissolutio: -o¯nis
dissolvere v tr dissolvo: e˘re
dissomiglianza sf dissimilitu¯do: -ı˘nis; differentia, -ae
dissonante agg disso˘nus: um
dissuadere v tr dissuade˘o: e¯re
dissuasione sf dissuasio: -o¯nis
distaccare v tr separo: a¯re; detraho, is, traxi, tractum,e˘re
distacco sm separatio: -o¯nis sf; intervallum,-i sn; discessus, -u¯s
disposizione45distante agg remo¯tus: um; disiunctus,a, um; longinquus, a, um
distanza sf intervallum: -i sn
distare v intr absum: abesse
distendere v tr distendo: e˘re; relaxo, as, a¯vi,a¯tum, a¯re; distendersi v rifl extendiv tr pass; diffundor, e˘ris,fu¯sus sum, i v tr pass; pandiculor,aris, a¯ri v intr dep
: distesa sf magnum spatium (-ı˘isn); (del mare) aequor, -o˘ris sn
distinguere v tr discerno: e˘re; discrimino, as, avi,atum, a¯re; distinguersi v riflemine˘o, es, minu˘i, e¯re v intr; diffe˘ro, fers, differre v intr; antecello,is, e˘re v intr (col dat)
distinto agg excelsus: um; clarus,a, um; semotus, a, um; separatus,a, um; insignis, e
distinzione sf distinctio: -o¯nis; discriminatio,-o¯nis
distogliere v tr deverto: e˘re; deterre˘o, es, terru˘i,terrı˘tum, e¯re; distogliersi v riflaverti) v tr pass (da qualcosa, abaliqua re
distorcere v tr distorque˘o: e¯re
distrarre v tr distra˘ho: e˘re; distrarsi v rifl aberro,as, avi, atum, a¯re v intr
distratto agg distractus: um; parumattentus, a, um; negle˘gens,-e¯ntis
distretto sm regio: -o¯nis sf; conventus,-u¯s; pagus, -i
distribuire v tr distribu˘o: e˘re; dispenso, as, avi,atum, a¯re; partio, is, ivi (o ı˘i),itum, ı¯re
distribuzione sf partitio: -o¯nis; erogatio,-o¯nis; (di liquidi o denaro)congiarium, -ı˘i sn
distruggere v tr dele˘o: e¯re; disicio, is, ieci, iectum,e˘re; vasto, as, avi, atum, a¯re;(mandare in rovina) perdo, is,perdı˘di, perdı˘tum, e˘re
distruttore sm vastator: -o¯ris; eversor,-o¯ris; confector, -o¯ris;oppressor, -o¯ris
distruzione sf populatio: -o¯nis;eversio, -o¯nis; destructio, -o¯nis;excidium, -ı˘i sn; strages, -is; inte˘ritus, -u¯s sm
disturbare v tr turbo: a¯re; incommodo, as, avi,atum, a¯re
disturbo sm perturbatio: -o¯nis; incommodum,-i sn; interpellatio,-o¯nis sf
disuguaglianza sf inaequalı˘tas: -a¯tis; iniquı˘tas, -a¯tis
disuguale agg inaequa¯lis: e; dissimilis,e; dispar, -pa˘ris
disuguale45disumano agg inhumanus: um
disuso sm desuetudo: -ı˘nis sf ◊ caderein disuso obsolesco, is, solevi,e˘re v intr
dito sm digı˘tus: -i
dittatore sm dicta¯tor: -o¯ris
diuretico agg mictorius: um
diurno agg diurnus: um
divagare v tr e intr avo˘co: a¯re v tr; excurro, is, cucurri,cursum, e˘re v intr; divagarsiv rifl se recreo, as, avi, atum, a¯rev tr
divampare v intr orior: ı¯ri v intr dep
divano sm pulvı¯nar: -a¯ris sn
diventare v intr fio: fie˘ri diventar vecchio senesco,is, senu˘i, e˘re v intr
diverbio sm altercatio: -o¯nis sf;iurgium, -ı˘i sn
: diversità sf diversı˘tas, -a¯tis; varietas,-a¯tis
diverso agg dissimı˘lis: e; alter, altera,alterum; discors, -co¯rdis
divertimento sm delectatio: -o¯nissf; oblectamentum, -i sn
divertire v tr recreo: a¯re; divertirsi v rifl ludo, is, lusi,lusum, e˘re v intr
dividere v tr divı˘do: e˘ re; dividersi (in piùparti) v rifl discedo, is, cessi,cessum, e˘re v intr
: divieto sm interdictum sn
divinazione sf divinatio: -o¯nis
: divinità sf deus, dei sm; divinı˘tas,-a¯tis; numen, -ı˘nis sn
divino agg divı¯nus: um; divus,a, um; caelestis, e; pulcher, chra,chrum; sidereus, a, um
divisa (militare) sf vestitu¯s: -u¯ssm; paludamentum, -i sn
divisione sf divisio: -o¯nis; dissidium,-ı˘i sn; partitio, -o¯nis; scissura,-ae; seditio, -o¯nis
divorare v tr comedo: e˘re; voro, as,avi, atum, a¯re; hellu˘or, aris, atussum, a¯ri v intr dep (col dat)
divorzio sm divortium: -ı˘i sn
divulgare v tr vulgo: a¯re v tr; circumfe˘ro, fe˘rs, tu˘li, latum,ferre; divulgarsi v rifl percrebesco,is, crebru˘i (o crebu˘i),e˘re v intr
docile agg docilis: e; flexibı˘lis, e
: docilità sf docilitas, -a¯tis; mansuetudo,-ı˘nis; modestia, -ae
documento smtabulae: -arum sf pl;fides, -e˘i sf; monumentum, -i sn
: dodici agg num card inv duodecimagg num card indecl; bisseni,ae, a agg num
dogana sf portorium: -ı˘i sn; telonium,-ı˘i sn dichiarare qualcosaalla dogana aliquid apudpublicanos profite¯ri
disumano45Titolodoganiere sm portı˘tor: -o¯ris
dolce agg dulcis: e; lenis, e; mellı¯-tus, a, um; mulsus, a, um
dolcezza sf dulce¯do: -ı˘nis; mollitia,-ae; suavı˘tas, -a¯tis
dolere v intr doleo: e¯re; dolersi v rifl queror,e˘ris, questus sum, que˘ri v tr eintr dep
dolo sm dolus: -i
dolore sm dolor: -o¯ris; luctus, -u¯s;tenebrae, -a¯rum sf pl
: dolorosamente avv dolenter
doloroso agg acerbus: um; lacrimosus,a, um; tristis, e
doloso agg dolo¯sus: um
domanda sf quaesı¯tum: -i sn; interrogatio,-o¯nis; percontatio, -o¯nis;petı¯tio, -o¯nis; postulatio, -o¯nis
domandare v tr e intr quaero is: e˘re v tr; posco,is, poposci, e˘re v tr; postulo,as, avi, atum, a¯re v tr
: domani avv cras
domare v tr domo: a¯re; subı˘go, is, e¯gi, actum, e˘re
domestico agg domestı˘cus: um;vernaculus, a, um; intestinus, a,um; sm servus, -i; minister, -stri
domicilio sm domus: -u¯s sf
dominare v intr e tr domı˘nor: a¯ri v intr dep; dominarsiv rifl sibi impe˘ro, as, a¯vi,a¯tum, a¯re v tr e intr
dominatore sm domina¯tor: -o¯ris;agg potens, -e¯ntis
dominazione sf dominatio: -o¯nis;regnum, -i sn
dominio sm regnum: -i sn; imperium,-ı˘i sn; dominium, -ı˘i sn;potentia, -ae sf ; sceptrum, -i sn
donare v tr dono: a¯re; mune˘ro, as, avi, atum, a¯re;largior, iris, itus sum, ı¯ri v tr dep
donatore sm donator: -o¯ris; largı¯tor, -o¯ris; oblator, -o¯ris
donazione sf donatio: -o¯nis; largitio,-o¯nis; liberalı˘tas, -a¯tis
donna sf femı˘na: -ae; mulier, -e˘ris
donnaiolo sm amator: -o¯ris; muliero¯sus homo, -inis
donnicciola sf muliercula: -ae
donnola sf muste¯la: -ae
dono sm donum: -i sn; munus,-e˘ris sn; oblatio, -o¯nis sf; praemium,-ı˘i sn
: dopo avv e prep a/ab (con l’abl )prep; e/ex (con l’abl ) prep; post(con l’acc); sub (con l’abl ol’acc) prep; ultra (con l’acc); retro¯ avv; inde˘ avv ◊ dopo chepostquam cong; cum cong; dopodi che poste˘a¯quam (anche postea
:
:
: quam) cong
: dopodomani avv perendie; smcomperendinus dies (diei)
dorato agg auratus: um; inauratus,a, um
dorato45dormire v intr dormio: ı¯re
dorso sm tergum: -i sn; dorsum, -isn; scapulae, -arum sf pl dorsodella mano inversa manus sf
dotare v tr (dare la dote) dotemdo: da˘re; (fornire)suppedito, as, avi, atum,a¯re
dotto agg doctus: um; eruditus,a, um; sciens, -e¯ntis
dottrina sf doctrı¯na: -ae; disciplina,-ae; eruditio, -o¯nis; praeceptio,-o¯nis; scientia, -ae
: dove avv ubi; ibi; (moto per luogo)qua¯; (moto a luogo) quo¯ ◊ versodove? quorsus avv int
dovere sm officium: -ı˘i sn; munus,-e˘ris sn ◊ fare il proprio dovereofficium praesta¯re
dovere v intr debe˘o: e¯re
doveroso agg debı˘tus: um
: dovunque avv ubicumque; populatim;(moto a luogo) quocumque˘
drago sm draco: -o¯nis
drappo sm pannus: -i; mappa, -aesf; stragu˘lum, -i sn
drizzare v tr corrı˘go: e˘re; drizzarsi v rifl se converto,is, verti, versum, e˘re v tr
droga sf aro¯ma: -a˘tis; medicamentum,-i sn
dubbio agg dubius: um; anceps,ancipı˘tis; sm dubitatio, -o¯nis sf;dubium, -ı˘i sn; error, -o¯ris
dubbioso agg dubius: um; controversus,a, um; incertus, a, um
dubitare v intr in dubio sum: esse; dubito, as, avi, atum,a¯re v intr e tr; ambı˘go, is, e˘re vintr e tr
due agg num card inv duo: duoagg num card
: dunque cong e avv (come formuladi passaggio) igitur avv; (comecongiunzione logica) ergo¯ cong;proinde˘ avv (per lo più in frasiesortative)
duplice agg duplex: duplicis; anceps,ancipı˘tis; bivius, a, um
: durante prep in (con l’abl ); de¯(con l’abl ); inter (con l’acc);sub (con l’abl o l’acc)
durare v intr e tr mane˘o: e¯re v intr; consisto,is, stı˘ti, e˘re v intr; vivo, is, vixi,victum, e˘re v intr
durata sf tempus: -o˘ris sn; longitudo,-ı˘nis; perpetuı˘tas, -a¯tis
duraturo agg perpetuus: um;diuturnus, a, um; perennis, e;immortalis, e
durezza sf duritia: -ae; acerbı˘tas,-a¯tis
duro agg durus: um; lapide˘us, a,um; patiens, -e¯ntis
duumviro sm duumvir: -i
: dormire45e cong et; ac; atque; que˘ cong encl ◊e anche vel; e non neu (o neve˘)
ebano sm (albero) ebe˘nus: -i sf;(legno) ebe˘num, -i sn
ebbro agg ebrius: um; temulentus,a, um
eburneo agg eburne˘us: um
ecatombe sf hecatombe: -es
eccedere v tr excedo: e˘re
eccellente agg excellens: -e¯ntis;praecipu˘us, a, um
eccellenza sf excellentia: -ae;praestantia, -ae
eccellere v intr excello: inter aliquosaliqua re)
eccelso agg excelsus: um; magnus,a, um; profundus, a, um
eccessivo agg nimius: um; immodera¯tus, a, um; impro˘bus, a,um
eccesso sm immodestia: -ae sf; luxus,-u¯s; nimietas, -a¯tis sf; insolentia,-ae sf
: eccetto prep praete˘r (con l’acc)
eccezionale agg novus: um; mirabilis,e
eccezione sf exceptio: -o¯nis
eccidio sm excidium: -ı˘i sn
eccitare v tr excı˘to: a¯re; instigo, as, avi, atum, a¯re;eccitarsi v rifl commove˘or, e¯ris,commotus sum, e¯ri v tr pass
eccitato agg incitatus: um; irritatus,a, um
: ecco avv ecce
echeggiare v intr e tr (fare eco) vociresponde˘o: e¯re; (risuonare) reso˘no, as,sonu˘i, sonı˘tum, a¯re v intr
edera sf hedera: -ae; helix, -ı˘cis
edificare v tr aedifico: a¯re
edificio sm aedificium: -ı˘i sn;fabrı˘ca, -ae sf; opus, -e˘ris sn
edile (magistrato) sm aedı¯lis: -is
editto sm edictum: -i sn
educare v tr edu˘co: a¯re; imbu˘o, is, bu˘i, bu¯tum, e˘re;institu˘o, is, stitu˘i, stitu¯tum, e˘re
educato agg cultus: um ◊ maleducatomale mora¯tus
educazione sf educatio: -o¯nis; cultura,-ae; humanı˘tas, -atis
effeminato agg effeminatus: um; femineus, a, um
efferato agg efferatus: um
effetto sm effectus: -u¯s; consecutio,-o¯nis sf; fructus, -u¯s
: effettuare v tr ad effectum addu¯-co, is, duxi, ductum, e˘re; efficio,is, feci, fectum, e˘re; effettuarsiv rifl fio, fis, factus sum, fieri vintr
effettuare45Titoloefficace agg effı˘cax: -a¯cis; praesens,-e¯ntis
efficacia sf efficientia: -ae; praesentia,-ae; (riferita a un discorso)acrimonia, -ae
efficiente agg efficiens: -e¯ntis
effimero agg fugax: -a¯cis; unı¯usdie¯i; fluxus, a, um; precarius, a,um; evanı˘dus, a, um
effondere v tr effundo: e˘re
egida sf aegis: -ı˘dis (acc aegida)
egli pron pers is: id pron e agg;ille, illa, illud pron e agg
egloga sf eclo˘ga: -ae
egregio agg egregius: um
elargire v tr largior: ı¯ri v tr dep
elargizione sf largitio: -o¯nis
elefante sm ele˘phas: -a¯ntis
elegante agg ele˘gans: -a¯ntis; comptus,a, um; venustus, a, um
eleganza sf elegantia: -ae; munditia,-ae
eleggere v tr elı˘go: e˘re; dico, is, dixi, dictum, e˘re;nomino, as, avi, atum, a¯re; creo,as, avi, atum, a¯re
elemento sf elementum: -i sn; semen,-ı˘nis sn; pars, partis
elemosinare v tr emendı¯co: a¯re v tr
elenco sm index: -ı˘cis; album, -isn; numerus, -i; pagina, -ae sf
elettore sm suffragato˘r: -o¯ris
elettrice sf suffragatrix: -ı¯cis
elevare v tr extollo: ela¯-tum, extolle˘re; elevarsi v riflconsurgo, is, surrexi, surrectum,e˘re v intr
elevatezza sf elatio: -o¯ nis; sublimı˘tas, -a¯tis
elevato agg altus: um; aerius, a,um; excelsus, a, um; sublı¯mis, e;impensus, a, um
elevazione sf elatio: -o¯ nis; fastigium,-ı˘i sn; levatio, -o¯nis; summum,-i sn; intentio, -o¯nis
elezione sf electio: -o¯ nis; arbitrium,-ii sn; designatio, -o¯nis
eliminare v tr amo˘veo: e¯ re; recı¯do, is, recı¯di,recı¯sum, e˘re; (sopprimere) tollo,is, sustu˘li, subla¯tum, e˘re
elisione sf elisio: -o¯nis
elleboro sm hellebo˘rum: -i sn
elmo sm galea: -ae sf; cassis, -ı˘dissf
elogiare v tr laudo: a¯re
elogio sm laus: laudis sf; laudatio,-o¯nis sf; plausus, -u¯s
eloquente agg elo˘quens: -e¯ntis;disertus, a, um
eloquenza sf eloquentia: -ae; eloquium,-ı˘i sn; facundia, -ae
eludere v tr elu¯do: e˘re; evito, as, avi, atum, a¯re
efficace45emanare v intr e tr (nel senso dimandar fuori) effundo: e˘re; (nel senso di pubblicare)edo, is, edı˘di, edı˘tum, e˘re;(nel senso di uscire) emano, as,avi, atum, a¯re v intr
emendamento sm emendatio: -o¯nis sf
emendare v tr emendo: a¯re; castigo, as, avi, atum,a¯re; corrı˘go, is, rexi, rectum, e˘re
emergere v intr emergo: e˘re
emettere v tr emitto: e˘re; eiecto, as, avi, atum,a¯re; edo, is, edidi, editum, e˘re
emiciclo sm hemicyclium: -ı˘i sn
emigrare v intr emı˘gro (o migro): a¯re
eminente agg edı˘tus: um; electus,a, um
: emozione sf anı˘mi motus (-u¯s) sm
: empietà sf impie˘tas, -a¯tis; nefarium,-ı˘i sn; nefas sn indecl; nefastum,-i sn; sacrilegium, -ı˘i sn
empio agg impius: um; nefandus,a, um; profanus, a, um; sacrile˘gus, a, um
empirico agg empiricus: um; irrationalis,e
emporio sm emporium: -ı˘i sn
emulazione sf aemulatio: -o¯nis
emulo sm aemula¯tor: -o¯ris; aemu˘lus, -i; agg aemu˘lus, a, um
energia sf vis: robo˘ris; validı˘tas,-a¯tis; vigor, -o¯ris sm
: energicamente avv acrı˘ter; fortiter;valente˘r
energico agg fortis: e; nervosus, a,um; validus, a, um; effı˘cax, -a¯cis
enfasi sf emphasis: -is; magniloquium,-ı˘i sn
enigma sm aenigma: -a˘tis sn
enorme agg ingens: -e¯ntis; immanis,e; impro˘bus, a, um
entrambi agg num e pron ambo: o agg num; uterque, utraque,utrumque agg e pron indef
entrare v intr ine˘o: ı¯re v intr (con in e l’acc) etr; ingredior, eris, ingressussum, ingre˘ di v intr (con in el’acc) e tr dep
entrata sf introı˘tus: -u¯s sm; ingressus,-u¯s sm; foris, -is sm; accessus,-u¯s sm; aditus, -u¯s sm
: entro prep cis (con l’acc); intra(con l’acc)
: entusiasmo sm anı˘mi ardor (-o¯ris)
enumerare v tr numero: a¯re; recense˘o, es, censu˘ i,censı¯tum, e¯re
enunciare v tr enuntio: a¯re
epico agg epı˘cus: um
epidemia sf pestilentia: -ae
epigramma sm epigramma: -a˘tissn; lemma, -a˘tis sn
epigramma45epilogo sm epilo˘gus: -i; conclusio,-o¯nis sf
epitaffio sm titu˘lus: -i; elogium, -ı˘isn; littera, -ae sf
epoca sf aetas: -a¯tis; saeculum (osaeclum), -i sn; tempestas, -a¯tis;tempus, -o˘ris sn; tractus, -u¯s sm
equilibrio sm aequilibritas: -a¯tissf; libramentum, -i sn
equinoziale agg aequinoctia¯lis: e
equipaggiamento sm ornatus: -u¯s;supellex, supellectı˘lis sf
equipaggiare v tr orno: a¯ re; (di armi) armis instru˘o, is, struxi, structum, e˘re
: equità sf aequı˘tas, -a¯tis; moderatio,-o¯nis
equivalente agg aequipollens: -e¯ntis;par, paris
equivoco agg ambiguus: um; smambiguı˘tas, -a¯tis sf
equo agg aequus: um; humanus,a, um
erario sm aerarium: -ı˘i sn
erba sf herba: -ae; planta, -ae; pratum,-i sn
erboso agg herbı˘dus: um; gramineus,a, um; herbosus, a, um
erede sm e sf heres: here¯dis; successor,-o¯ris sm
: eredità sf heredı˘tas, -a¯tis; successio,-o¯nis
eresia sf haere˘sis: -is
ergastolo sm ergastu˘lum: -i sn
erica sf erı¯ce: -e¯s
erigere v tr erı˘go: e˘ re; tollo, is, sustu˘li, subla¯tum,e˘ re; erigersi v rifl adsto, as,adstı˘ti, a¯re v intr; insurgo, is,surrexi, surrectum, e˘re v intr
ernia sf hernia: -ae; rames, -ı˘tis sm
erodere v tr erodo: e˘re
eroe sm heros: hero¯is; vir, viri
erogare v tr erogo: a¯re
erogazione sf erogatio: -o¯nis
eroico agg heroı˘cus: um
eroina sf hero¯is: -ı˘dis; virago,-ı˘nis
erompere v intr erumpo: e˘re
errabondo: um; palabundus, a, um; errabundus,a, um; vagabundus, a, um
errare v intr (sia vagare sia sbagliare)erro: a¯re
errato agg falsus: um; erroneus,a, um
: erroneamente avv falso; mendose¯; perpe˘ram; perverse¯
errore sm error: -o¯ris; menda, -aesf ; pervagatio, -o¯nis sf
erto agg acclı¯vis: e; arduus, a, um
erudito agg erudı¯tus: um; philolo˘gus, a, um; sm scholasticus, -i
eruttare v tr e intr eructo: a¯re v tr
epilogo46eruzione sf eruptio: -o¯nis; conflagratio,-o¯nis
esacerbazione sf exacerbatio: -o¯nis; irritatio, -o¯nis
esagerato agg immoderatus: um; immodı˘cus, a, um
esagerazione sf immoderatio: -o¯nis; elatio, -o¯nis
esalare v tr exhalo: a¯ re; (l’ultimo respiro) animamefflo, as, avi, atum, a¯re
esalazione sf exhalatio: -o¯ nis; nidor,-o¯ris sm; vapor, -o¯ris sm
esaltare v tr extollo: e˘re;effe˘ro, fers, extu˘li, elatum, efferre;incito, as, avi, atum, a¯re
esame sm pervestigatio: -o¯nis sf;comparatio, -o¯nis sf
esaminare v tr conside˘ro: a¯ re; penso, as, avi, atum,a¯re; perlustro, as, avi, atum, a¯re;(interrogare) interrogo, as, avi,atum, a¯re
esangue agg exsanguis: e
esanime agg exanı˘mis: e
esasperare v tr exaspe˘ro: a¯re
esattezza sf diligentia: -ae; elegantia,-ae; religio, -o¯nis
esatto agg accuratus: um
esattore sm exactor: -o¯ris; coactor,-o¯ris sf
esaudire v tr exaudio: ı¯re; beo, as, avi, atum, a¯re
esaurire v tr exhaurio: ı¯re; conte˘ro, is, trivi,tritum, e˘re; esaurirsi v rifl defı˘-cio, is, fe¯ci, fectum, e˘re v tr; fatisco,is, e˘re v intr
esazione sf exactio: -o¯nis
esca sf esca: -ae; (per il fuoco) fomes,-ı˘tis sm
esclamare v intr clamo: a¯re
escludere v tr excludo: e˘ re; eximo, is, emi,emptum, e˘re
escogitare v tr escogı˘to: a¯re
escrescenza sf tumor: -o¯ris sm; caro(carnis) excrescens
esecutore sm exsecu¯tor: -o¯ris; actor,-o¯ris; patrator, -o¯ris
esecuzione sf effectio: -o¯nis; functio,-o¯nis
eseguire v tr facio: e˘re; exsequor, e˘ris, exsecutussum, exse˘qui v tr dep; patro, as,avi, atum, a¯re
esempio sm exemplum: -i sn; documentum,-i sn; forma, -ae sf
esemplare agg egregius: um;sm exemplar, -a¯ris sn
esente agg immu¯nis: e; liber, libera,liberum; vacuus, a, um
esenzione sf immunı˘tas: -a¯tis
esequie sf pl exsequiae: -a¯rum; inferiae,-a¯rum; iusta, -o¯rum sn pl
esequie46esercitare: e¯re; esercitarsi(in un’arte) v rifl facio, is, feci,factum, e˘re v tr
esercito sm exercı˘tus: -u¯ s; acies,acie¯ i sf; manus, -u¯ s sf ; militia,-ae sf ; phalanx, -a¯ ngis sf; copiae,-a¯rum sf pl
esercizio sm exercitatio: -o¯ nis sf;palaestra, -ae sf; usus, -u¯s
esibire v tr exhı˘beo: e¯re
esigente agg difficı˘lis: e
esigenza sf severı˘tas: -a¯ tis; necessı˘tas, -a¯tis
esigere v tr postu˘lo: a¯re; reposco, is, e˘re ◊ esigere unimpegno stipu˘lor, aris, atus sum,a¯ri
esile agg exı¯lis: e; tenuis, e
esiliare v tr in exilium ago: e˘re; amando, as, avi,atum, a¯re
esilio sm exilium: -ı˘i sn; fuga, -ae sf
: esilità sf exilı˘tas, -a¯ tis; tenuı˘tas,-a¯tis
esimere v tr exı˘mo: e˘re ◊ non posso esimermidal facere non possum quin (colcongiunt)
esimio agg eximius: um; egregius,a, um
esistere v intr sum: esse
esitante agg cunctabundus: um;dubius, a, um; diversus, a, um
esitare v intr cunctor: a¯ ri v intr dep; haesı˘to, as,avi, atum, a¯re
esitazione sf dubitatio: -o¯nis;cunctatio, -o¯nis; titubantia, -ae
esito sm exı˘tus: -u¯s; eventus, -u¯s
esiziale agg exitia¯lis: e
esordio sm exordium: -ı˘i sn; tirocinium,-ı˘i sn; introitus, -u¯s
esordire v intr exordior: ı¯ri v tr dep
esortare v tr hortor: a¯ri v tr dep; admone˘o, es, admonu˘i, admonı˘tum, e¯re
esortazione sf hortatio: -o¯nis
esotico agg alienige˘nus: um; peregrinus,a, um
espandere v tr expando: e˘re
espansione sf diffusio: -o¯ nis; diductio,-o¯nis
espellere v tr expello: e˘re; excludo, is, clusi, clusum,e˘re
esperimento sm experimentum: -isn
esperto agg perı¯tus: um; callı˘-dus, a, um; eruditus, a, um; gnarus,a, um; doctus, a, um
espiare v tr expio: a¯re; lu˘o, is, lu˘i, (luiturus), e˘re
espiatorio agg piacularis: e ◊ sacrificioespiatorio piacu˘lum, -i sn
esercitare46esplodere v intr dirumpor: i v tr pass; erumpo,is, rupi, ruptum, e˘re v intr
esplorare v tr exploro: a¯re; scrutor, aris, atus sum,a¯ri v tr dep; speculor, aris, atussum, a¯ri v tr e intr dep
esploratore sm explora¯ tor: -o¯ris;speculator, -o¯ris
esporre v tr expono: e˘ re v tr; edo, is, dı˘di,dı˘tum, e˘re; perhibe˘o, es, hibu˘i,hibı˘tum, e¯re; profe˘ro, fe˘rs, tu˘li,latum, ferre
esposizione sf expositio: -o¯nis; declamatio,-o¯nis; dictio, -o¯nis
: espressamente avv disertim (o diserte¯)
espressione sf significatio: -o¯ nis;elocutio, -o¯nis; sermo, -o¯nis sm
: espressività sf argutiae, -a¯rum sfpl
espressivo agg signifı˘cans: -a¯ntis;argutus, a, um
esprimere v tr exprı˘mo: e˘re; eloquor, e˘ris, elocutussum, eloqui v tr dep
espropriazione sf alienatio: -o¯nis;deiectio, -o¯nis
espugnare v tr expugno: a¯re
espulsione sf expulsio: -o¯ nis; exactio,-o¯nis
essenza sf essentia: -ae
essere v intr sum: esse
essiccare v tr e intr sicco: a¯ re v tr; torre˘o, es, u˘i, tostum,e¯re v tr
estate sf aestas: -a¯tis; arista, -ae;calor, -o¯ris sm; messis, -is
estemporaneo agg extemporalis: e
estendere v tr extendo: e˘re; laxo, as,avi, atum, a¯re v tr e intr
estensione sf spatium: -ı˘i sn;laxı˘tas, -a¯tis; quantı˘tas, -a¯tis
esteriore agg exterior: ius; extraneus,a, um
esterno agg externus: um
esteso agg patu˘lus: um; magnus,a, um; diffusus, a, um; grandis,e; porrectus, a, um
estinguere v tr exstinguo: e˘re v tr;estinguersi v rifl evanesco, is,vanui, e˘re v intr; morior, e˘ris,mortuus sum, mori v intr dep
estirpare v tr extirpo: a¯ re; eicio, is, eieci, eiectum,e˘re
estorcere v tr concutio: e˘re; extorque˘o, es, torsi,tortum, e¯re; furor, aris, atus sum,a¯ri v tr dep
estorsione sf concussio: -o¯nis
estraneo agg extraneus: um;alienus, a, um; externus, a, um;peregrı¯nus, a, um
estraneo46estrarre v tr extra˘ho: e˘re; depromo, is, deprompsi,depromptum, e˘re; effodio, is,fodi, fossum, e˘re; eru˘ o, is, ru˘i,ru¯tum, e˘re
: estremità sf extre¯mum, -i sn; cacumen,-ı˘nis sn; cornu, -u¯s sn; extremı˘tas, -a¯tis; summum, -i sn
estremo agg extre¯mus: um;summus, a, um; ultimus, a, um;maximus, a, um
estro sm oestrus: -i; (poetico) vena,-ae sf
esuberante agg redundans: -antis;luxuriosus, a, um
esuberanza sf nimietas: -a¯tis; alacrı˘tas, -a¯tis
esule sm e sf exul: exu˘lis; agg profugus,a, um
esultare v intr exsulto: a¯re; tripudio, as, a¯re; vitulor,aris, a¯ri v intr dep; gestio, is,ivi (o ı˘i), itum, ı¯re
: età sf aetas, -a¯tis; vetustas, -a¯tis
: eternamente avv semper
eterno agg aeternus: um; sempiternus,a, um
etichetta sf nota: -ae; pittacium,-ı˘i sn
etimologia sf veriloquium: -ı˘i sn
eucaristia sf eucharistı˘a: -ae; fermentum,-i sn
eunuco agg debilis: e; sm spado,-o¯nis
evadere v intr eva¯do: e˘re
evaporare v intr vaporo: a¯re
evaporazione sf vaporatio: -o¯nis
evento sm factum: -i sn; accidentia,-ae sf; eventum, -i sn
evidente agg perspicuus: um; illustris,e; flagrans, -a¯ntis; manifestus,a, um; planus, a, um
evidenza sf evidentia: -ae; perspicuı˘tas, -a¯tis
evitare v tr vito: a¯re;declino, as, avi, atum, a¯ re; eludo,is, lusi, lusum, e˘re
evocare v tr evo˘co: a¯re; elicio, is, elicu˘i, elicı˘tum,e˘re
: evviva! inter bene!; macte!; io!
fabbrica sf officina: -ae; (fabbricazione)fabricatio, -o¯nis
fabbricare v tr fabrı˘cor: a¯ri v tr dep; facio, is, feci,factum, e˘re; molior, iris, itussum, ı¯ri v tr e intr dep; aedifico,as, avi, atum, a¯re
fabbricato sm aedificium: -ı˘i sn;superficies, e¯rum sf pl
estrarre46fabbro sm faber: fabri
faccenda sf negotium: -ı˘i sn; res, rei
facchino sm baiu˘lus: -i
faccia sf facies: -e¯i; vultus, -u¯s sm◊ faccia a faccia con qualcunocoram aliquo
facciata sf (di un palazzo) frons: frontis; (di un libro) pagı˘na, -ae
faceto agg face¯tus: um; lepı˘dus,a, um; ridiculus, a, um
: facezia sf facete dictum; fatigatio,-o¯nis; sal, salis sm e sn (pl salessm) ◊ facezie facetiae, -a¯rum
facile agg facı˘lis: e; planus, a, um;promptus, a, um
: facilità sf facilı˘tas, -a¯tis
facinoroso agg facinorosus: um
: facoltà sf facultas, -a¯tis; copia, -ae;potestas, -a¯tis
facoltoso agg locu˘ ples: -e¯tis; dives,divitis; opulentus, a, um
facondia sf facundia: -ae
facondo agg facundus: um; copiosus,a, um
faggio sm fagus: -i sf
fagiolo sm phase¯lus: -i
faina sf mustela: -ae; feles, -is
falange sf phalanx: -a¯ngis; (falangea cuneo) cuneus, -i sm
falarica sf faları˘ca: -ae
falce sf falx: falcis
falcetto sm falcu˘la: -ae sf; scalprum,-i sn
falciare v tr meto: e˘re v tr e intr; succı¯do, is,cı¯di, cı¯sum, e˘re
falco sm accipı˘ter: accipı˘tris
falera sf phale˘rae: -a¯rum sf pl
fallace agg fallax: -a¯cis; fraudulentus,a, um
fallacia sf fallacia: -ae
fallito sm agg infe¯lix: -ı¯cis; contemptus,a, um; (bancarottiere)decoctor, -o¯ris
falsario sm falsarius: -ı˘i
falsificare v tr adultero: a¯re; vitio, as, avi, atum,a¯re; interpolo, as, avi, atum, a¯re
falsificatore sm falsarius: -ı˘i
falsificazione sf adulteratio: -o¯nis;subiectio, -o¯nis
: falsità sf vanı˘tas, -a¯tis; fallacia,-ae; (bugia) mendacium, -ı˘i sn
falso agg falsus: um; adulter,era, erum; fictus, a, um; mendax,-a¯cis; mimı˘cus, a, um; simulatus,a, um; imaginarius, a, um
fama sf fama: -ae; cları˘tas, -a¯tis;existimatio, -o¯nis; fulgor, -o¯rissm; gloria, -ae; nobilı˘tas, -a¯tis;nomen, -ı˘nis sn; rumor, -o¯ris sm
famelico agg famelı˘cus: um
famiglia sf familia: -ae; domus,-u¯s; stirps, stı¯rpis ◊ di buona famigliabono gene˘re natus
familiare agg familiaris: e; notus, a,um; communis, e; solitus, a, um ◊i familiari necessarı˘i, -o¯rum
: familiare46familiarità sf familiaritas, -a¯ tis;consuetu¯ do, -ı˘nis; convictio,-o¯nis
: familiarmente avv familiariter
famoso agg clarus: um; cele˘ber,bris, bre; gloriosus, a, um; notus,a, um; inclu˘tus, a, um; (famoso ofamigerato) famosus, a, um
fanatico agg fanatı˘cus: um
fanciulla sf puella: -ae; virgo,-ı˘nis; iuvenis, -is
fanciullezza sf pueritia: -ae; puerilı˘tas, -a¯tis
fanciullo sm puer: pue˘ri; agg parvu˘lus, a, um; sm e agg iuvenis, is
fanfarone agg glorio¯sus: um;sm balatro, -o¯nis
fango sm lutum: -i sn; caenum, -isn; fimus, -i; limus, -i
fangoso agg lutulentus: um; limosus,a, um; luteus, a, um
fannullone sm nebulo: -o¯nis; vappa,-ae sf ; agg deses, desı˘dis; nequa¯m agg indecl
fantasma sm ima¯go: -gı˘nis sf; forma,-ae sf; larva, -ae sf; spectrum,-i sn; somnium, ii sn
fante sm (nel senso di soldato) pedes: -ı˘tis; (nel senso di servo) famu˘lus, -i
fanteria sf pedı˘tes: -dı˘tum sm pl;pedita¯tus, -u¯s sm
fardello sm onus: one˘ris sn; sarcı˘na, -ae sf ; pondus, -e˘ris sn
fare v tr e intr facio: e˘re v tr; ago, is, egi, actum,e˘re v tr; perficio, is, feci, fectum,e˘re v tr; (fare immediatamente)repraesento, as, avi, atum, a¯re vtr; (andar facendo) actito, as, avi,atum, a¯re v tr; farsi v rifl fio, fis,factus, sum, fie˘ri v intr ◊ fare loscultore statuariam exerce¯ re;avere molto da fare multis occupationibusdistineri; questo nonfa per me hoc me non decet
faretra sf phare˘tra: -ae
farfalla sf papilio: -o¯nis sm
farina sf farina: -ae
farneticare v intr delı¯ro: a¯re; insanio, is, insanivi (oı˘i), itum, ı¯re
farro sm far: farris sn
farsa sf exodium: -ii sn; res (rei)ridicu˘la
farsesco agg ridicu˘lus: um
fascia sf fascia: -ae; diadema, -a˘tissn; ligamen, -ı˘nis sn; vitta, -ae;mitella, -ae; taenia, -ae
fasciare v tr oblı˘go: a¯re
: fascina sf sarmentorum fascis (-is)sm; rama¯le, -is sn
fascino sm gratiosı˘tas: -a¯tis sf; illece˘brae, -arum sf pl; (stregoneria)fascinatio, -o¯nis sf
fascio sm fascis: -is; cumu˘lus, -i;manipu˘lus, -i
: familiarità46fastidio sm fastidium, -ı˘i sn; molestia,-ae sf; negotium, -ı˘i sn; satie˘tas, -a¯tis sf
fastidioso agg molestus: um; fastidiosus,a, um; morosus, a, um
fasto sm fastus: -u¯s; pompa, -ae sf;apparatus, -u¯s
fastoso agg magnifı˘cus: um;pompatı˘cus, a, um
fatale agg fatalis: e; exitiosus, a,um; irremeabilis, e
: fatalità sf fatum, -i sn; casus -u¯s sm
fatica sf labor: -o¯ris sm; contentio,-o¯nis; fatigatio, -o¯nis; molimentum,-i sn; operosı˘tas, -a¯tis; opus,-e˘ris sn; poena, -ae
faticoso agg operosus: um; exercitus,a, um; laboriosus, a, um;onerosus, a, um
fatidico agg fatidı˘cus: um
fato sm fatum: -i sn; fas sn indecl;filum, -i sn
fatto sm factum: -i sn; opus, -e˘rissn; res, rei sf; agg fictus, a, um◊ fatto di sangue caedes, -is sf; afatti e non a parole re, non verbis;uomo fatto per agire vir natusad agendo; a notte fatta multanocte
fattore sm vilı˘cus (o villı˘cus): -i
fattoria sf villa: -ae
fauce sf fauces: -ium sf pl
fautore sm fautor: -o¯ ris; suffragator,-o¯ris; agg studiosus, a, um ◊essere fautore della pace pacemdefende˘re
fava sf faba: -ae; phase¯lus, -i sm
favilla sf favilla: -ae, flamma, -ae
favo sm favus: -i
favola sf fabu˘la: -ae; affabulatio,-o¯nis; apolo˘gus, -i sm; argumentum,-i sn; historia, -ae
favonio (vento) sm favonius: -ı˘i
favore sm favor: -o¯ris; beneficium,-ı˘i sn; gratia, -ae sf; suffragatio,-o¯nis sf; venia, -ae sf
favorevole agg studiosus: um(col gen); benevo˘lus a, um (conin e l’acc); propitius, a, um (coldat); bonus, a, um; secundus, a,um; faustus, a, um; opportunus,a, um
favorire v tr e intr fave˘o: e¯ re v intr (col dat); secundo,as, avi, atum, a¯re; suffragor,aris, atus sum, a¯ri v intr dep(col dat); (giovare) prosum, prodes,profui, prodesse v intr ◊ favoriscimangiare ede, quaeso
fazione sf factio: -o¯nis; pars, partis
fazioso agg factiosus: um; seditiosus,a, um
febbre sf febris: -is; ardor, -o¯ris sm
feccia sf faex: faecis; faecu˘la, -ae;sentı¯na, -ae
fecondare v tr fecundum reddo: e˘re; feto, as, a¯re;opı¯mo, as, avi, atum, a¯re
fecondare46Titolofecondato agg fetus: um
fecondatore agg genitalis: e; quifecundum reddit
: fecondità sf fecundı˘tas, -a¯ tis; fertilı˘tas, -a¯tis
fecondo agg fecundus: um; felix,-ı¯cis; multı˘fe˘r, fe˘ra, fe˘rum;uber, ube˘ris; opı¯mus, a, um; fertilis,e
fede sf fides: -e˘i; persuasio, -o¯nis;religio, -o¯nis ◊ uomo senza fedehomo impius
fedele agg fidelis: e; devotus, a,um; fidus, a, um
: fedelmente avv fideliter; sancte¯
: fedeltà sf fidelı˘tas, -a¯tis; cura, -ae;pie˘tas, -a¯tis
fegato sm iecur: -o˘ris sn
felce sf filix: -ı˘cis
felice agg beatus: um; candidus,a, um; prosperus, a, um; faustus,a, um; felix, -ı¯cis; fortunatus, a,um; secundus, a, um
: felicità sf beatitudo, -ı˘nis; felicı˘-tas, -a¯tis; vita (-ae) beata
felicitazione sf gratulatio: -o¯nis
femmina sf femı˘na: -ae
femminile agg mulie˘bris: e; femineus,a, um
femore sm femur: -o˘ris (o -ı˘nis) sn
fendere v tr findo: e˘re; rimor, aris, atus sum, a¯ri v trdep; saucio, as, avi, atum, a¯ re;fendersi v rifl dehisco, is, e˘re vintr; fatisco (o fatiscor dep), is,e˘re v intr
feretro sf fere˘trum: -i sn; capu˘lus,-i sm
ferino agg ferinus: um
ferie sf pl feriae: -arum ◊ averedue giorni di ferie ferias haberebidu˘um
ferire v tr vulnero: a¯re; ferio, is, ı¯re; icio, is, ı¯ci, ictum,e˘re; foedo, as, avi, atum,a¯ re; plago, as, avi, atum, a¯re;saucio, as, avi, atum, a¯re
ferita sf vulnus: -e˘ris sn; foramen,-ı˘nis sn; pla¯ga, -ae; securis, -is;ulcus, -e˘ris sn; saucie˘tas, -a¯tis
ferito agg saucius: um
feritoia sf fenestra: -ae
fermare v tr firmo: a¯re; reprehendo (o reprendo), is,prehendi, prehensum, e˘re; sisto,is, stı˘ti, sta˘tum, e˘re; impedio, is,ivi (o ı˘i), itum, ı¯re; supprimo, is,pressi, pressum, e˘re; fermarsi vrifl consisto, is, constı˘ti, e˘ re vintr ; consı¯do, is, se¯di, sessum,e˘re v intr; moror, aris, atus sum,a¯ri v intr e tr dep; sto, stas, steti,statum, a¯re v intr
fermentare v intr e tr tumesco: e˘re v intr; fermentor, aris,atus sum, a¯ri v tr pass
fermento sm fermentum: -i sn; tumor,-o¯ris
fecondato46fermezza sf firmı˘tas: -a¯tis; contumacia,-ae; perpessio, -o¯nis; perseverantia,-ae; stabilı˘tas, -a¯tis
fermo agg firmus: um; immo¯-tus, a, um; contu˘max, -a¯cis; fixus,a, um; inconcussus, a, um;obnixus, a, um; reses, -ı˘dis
feroce agg ferus: um; capitalis,e; effe˘rus, a, um; ferox, -o¯cis;implacı˘dus, a, um; saevus, a,um; trux, tru˘cis
ferocia sf ferı˘tas: -a¯ tis; atrocı˘tas,-a¯ tis; ferocia, -ae; saevitia, -ae;violentia, -ae
ferreo agg ferreus: um
ferro sm ferrum: -i sn; (arma) gladius,-ı˘i
fertile agg fecundus: um; ubertus,a, um; ferax, -a¯cis; fertı˘lis, e;fructuosus, a, um; gravı˘dus, a,um; laetus, a, um; opı¯mus, a,um; pinguis, e
: fertilità sf fecunditas, -a¯ tis; laetitia,-ae; fertilı˘tas, -a¯tis; ubertas,-a¯tis
fervore sm fervor: -o¯ris
fessura sf rima: -ae; scissura, -ae
: festa sf dies (-e¯i, sm) festus; sollemne,-is sn ◊ fare festa ludoscelebra¯re
festeggiare v tr e intr ago: e˘ re; cele˘bro, as, avi,atum, a¯re; laetor, aris, atus sum,a¯ri v intr dep
festivo agg festivus: um; sollemnis,e
fetido agg foetı˘dus: um; virosus,a, um
fetore sm foetor: -o¯ris
fetta sf segmentum: -i sn
feziale (sacerdote) sm fetialis: -is
fiaccare v tr frango: e˘re; emacero, as, avi, atum,a¯re; solvo, is, solvi, solu¯tum, e˘re
fiacchezza sf languor: -o¯ ris sm;debilitatio, -o¯nis
fiacco agg languı˘dus: um; fragilis,e; hebes, -e˘tis
fiaccola sf fax: facis; flamma, -ae;ignis, -is sm; lampas, -a˘dis; lumen,-ı˘nis sn; (nuziale) taeda,-ae
fiamma sf flamma: -ae; flagrantia,-ae; vapor, -o¯ris sm
fianco sm latus: -e˘ris sn; lumbus,-i; costa, -ae sf; ala, -ae; (anatomico)ile, ilis sn fianchi diuna nave ute˘rum, -i sn sing; difianco ex latere; offrire il fiancoa qualcosa ansas dare ad aliquid
fiato sm spirı˘tus: -u¯ s; flatus, -u¯ s;haustus, -u¯s
fibbia sf fibu˘la: -ae
fibra sf fibra: -ae
fico sm (albero e frutto) ficus: -i sf
fidanzamento sm sponsalia: -iumsn pl
fidanzamento46fidanzare v tr sponde˘o: e¯re; fidanzarsiv rifl (con una ragazza) aliquamsibi desponde¯re; (con un uomo)alicui desponde¯ri
fidanzata sf sponsa: -ae
fidanzato sm sponsus: um; pactus,-i; agg sponsus, a, um
fidare v tr e intr (nel senso di affidare)credo: e˘re; fidarsi v rifl fido, is, fisussum, e˘re v intr semidep (di qualcuno,alicui)
fidato agg fidus: um; certus, a,um
fiducia sf fiducia: -ae; confidentia,-ae; fides, -e¯i
fiduciario agg fiduciarius: um◊ contratto fiduciario fiducia,-ae sf
fiducioso agg credulus: um; fidens(o confı¯dens), -e¯ntis; fretus,a, um
fiele sm fel: fellis sn
fienile sm fenı¯le: -is sn; fenilia,-ium sn pl
fieno sm fenum: -i sn
fiera (animale feroce) sf fera: -ae;belua, -ae
fiera (mercato) sf mercatus: -u¯ ssm
fierezza sf ferı˘tas: -a¯ tis; ferocı˘tas,-a¯tis; asperı˘tas, -a¯tis; (riferita all’animo)nobilı˘tas, -a¯tis
fiero agg (feroce) ferus: um; ferox,-o¯cis; (superbo) iactans,-a¯ntis; superbus, a, um; celsus, a,um; erectus, a, um; sublatus, a,um; (minaccioso) torvus, a, um
figlia sf filia: -ae; alumna, -ae;gnata, -ae; nata, -ae
figlio sm filius: -ı˘i; alumnus, -i; fetus,-u¯s; natus, -i; puer, pueri
figura sf figura: -ae; conformatio,-o¯nis; imago, -ı˘nis; persona, -ae;sigillum, -i sn
fila sf ordo: -ı˘nis sm; versus, -u¯ ssm ◊ in fila directo ordı˘ne
filare sm (di alberi) ordo: -ı˘nis◊ filari di viti antes, -ium
filare v tr ne˘o: e¯re ◊filare la lana lanam tractare
filo sm filum: -i sn; licium, -ı˘i sn;linum, -i sn; stamen, -ı˘nis sn
filosofare v intr philoso˘phor: a¯ri v intr dep
filosofia sf philosophı˘a: -ae
filosofico agg philoso˘phus: um
filosofo sm philoso˘phus: -i
filtrare v tr e intr perco¯lo: a¯ re v tr; mano, as, avi,atum, a¯re v intr
filtro sm colum: -i sn ◊ filtro (pozione)d’amore amatorium poculum,-i sn; filtro magico venenum,-i sn
finale agg extre¯mus: um; sm finis,-is
: fidanzare47finalmente avv postremo¯; aliquando¯; denı˘que; tandem
finanziario agg pecuniarius: um; nummarius, a, um; (attinenteall’erario) ad aerarium pertı˘nens, pertine¯ntis
: finanziere sm rei pecuniariae perı¯-tus, -i; negotians, -a¯ntis
: finché cong dum avv e cong; doneccong; quamdiu¯ avv
fine agg subtı¯lis: e; acutus, a, um;argutus, a, um; perscitus, a, um
fine sf finis: -is sm; exitus, -u¯ s sm;terminus, -i sm; (compimento)peractio, -o¯nis
fine sm proposı˘tum: -i sn
: finemente avv tenuiter
finestra sf fenestra: -ae
finezza sf tenuı˘tas: -a¯tis; venustas,-a¯tis
fingere v tr fingo: e˘re; simu˘lo, as, a¯ vi, a¯ tum, a¯re;imitor, aris, atus sum, a¯ ri v trdep
finire v tr e intr perfı˘cio: e˘re v tr; termino, as, avi,atum, a¯re v tr; morior, e˘ris, mortuussum, mori v intr dep; desino,is, desı˘i, desı˘tum, e˘re; finio,is, ivi (o ı˘i), itum, ı¯re
fino prep usque (fino a: usque adcon l’acc); adusque˘ (con l’acc);tenu˘s (col gen o l’abl, posposta)
: finora avv adhu¯c
finocchio sm fenicu˘lum: -i sn
finto agg simulatus: um; falsus,a, um; subditivus, a, um
finzione sf simulatio: -o¯ nis; commentum,-i sn; confictio, -o¯ nis;imitamentum, -i sn
fiocco sm (di lana) floccus: -i; (dineve) nives, -ium sf pl
fioco agg raucus: um
fionda sm fundibulum: -i sn
fiore sm flos: floris ◊ essere nelfiore degli anni in flore aetatisesse; il fior fiore dei poeti optimusquisque poeta
fiorellino sm floscu˘lus: -i
fiorente agg florens: -e¯ntis; inte˘ger, gra, grum; virens, -e¯ ntis;viridis, e
fiorire v intr flore˘o: e¯re;vire˘o, es, e¯re
firma sf subscriptio: -o¯nis
firmamento sm caelum: -i sn
firmare v tr signo: a¯re
firmatario sm subscriptor: -o¯ris
fischiare v intr e tr sibı˘lo: a¯ re; stride˘o, es, stridi, e¯ rev intr
fisco sm aerarium: - ı˘i sn; fiscus, -i
fisica sf physı˘ca: -orum sn pl
fisico agg physı˘cus: um; (riferitoal corpo) corpo˘ris (gen); smcorpus, -o˘ris sn; (studioso di fisica)physı˘cus, -i
fisico47fissare v tr (conficcare) figo: e˘re; (guardare conattenzione) aspecto, as, avi,atum, a¯re; (stabilire) constitu˘o,is, stitu˘i, stitutum, e˘re; statu˘o,is, statu˘i, statutum, e˘re; edico,is, dixi, dictum, e˘re ◊ fissare gliocchi su qualcosa oculos defige˘re in aliquid
fisso agg firmus: um; stabilis, e
fistola sf fistu˘la: -ae
fitto agg densus: um; artus, a,um; creber, bra, brum; pinguis,e; profundus, a, um; spissus, a,um ◊ a capo fitto praeceps, praecipitisagg
fiume sm flumen: -ı˘nis sn; amnis,-is; fluvius, -ı˘i; vadum, -i sn;fluentum, -i sn
fiutare v tr olfacio: e˘re; odo¯ror, aris, atus sum,a¯ri v tr dep; olfacto, as, avi,atum, a¯re
flaccido agg flaccı˘dus: um; vietus,a, um
flagellare v tr flagello: a¯re
flagello sm flagellum: -i sn; flagrum,-i sn; labes, -is sf; pernicies,-e¯i sf; pestis, -is sf
: flagranza sf manifestum facı˘nus(-o˘ris sn)
flamine (sacerdote) sm flamen: -ı˘nis
flautista sm e sf tibı¯cen: -ı˘nis sm;tibicı˘na, ae sf; auloedus, -i sm
flauto sf tibia: -ae; avena, -ae;arundo (o harundo), -ı˘nis; aula,-ae; fistu˘la, -ae; syrinx, -ı¯ngis
flessibile agg flexibı˘lis: e; lentus,a, um; flexı˘lis, e
flessione sf flexio: -o¯nis
florido agg florı˘dus: um; florens,-e¯ntis; nitı˘dus, a, um
floscio agg flaccı˘dus: um; flaccus,a, um
flotta sf classis: -is
fluente agg fluens: -e¯ntis; fluidus,a, um; fusus, a, um
fluido agg fluens: -e¯ntis; umidus,a, um; sm liquor, -o¯ris
fluire v intr fluo: e˘re; exe˘o, is, ı˘i (o ivi), itum, ı¯re
flusso sm fluxus: -u¯s; profluvium,-ı˘i sn; profusio, -o¯nis sf
fluttuare v intr fluctuo: a¯re; perflu˘o, is, fluxi, fluxum,e˘re; undo, as, avi, atum,a¯re
focaccia sf offa: -ae; placenta, -ae;laga˘num, -i sn; libum, -i sn; more¯tum, -i sn; pastillus, -i sm; (votiva)strues, -is
foce sf os: oris sn; caput, -ı˘tis sn
focolare sm focus: -i
focoso agg vehe˘mens: -e¯ntis; ardens,ardentis; ferox, -o¯cis; cerebrosus,a, um
fissare47fodera sf tegmen: -ı˘nis sn
fodero sm (della spada) vagina: -ae sf; (contenitore generico)theca, -ae sf
foggiare v tr formo: a¯re; affingo, is, finxi, fictum,e˘re; figulo, as, avi, atum, a¯re
foglia sf folium: -ı˘i sn foglia metallicabracte˘a, -ae
fogliame sm folia: -orum sn pl;frons, frondis sf
foglio sm folium: -ı˘i sn; scida, -aesf; pagina, -ae sf; pagella, -ae sf
folaga sf fulı˘ca: -ae; phale¯ris, -ı˘dis
folgore sm e sf fulgur: -u˘ ris sn;ignis, -is
folla sf multitu¯do: -ı˘nis; constipatio,-o¯nis; caterva, -ae; celebrı˘tas, -a¯tis; conventus, -u¯s sm;coetus, -u¯s sm; plebs, plebis;exercitus, -u¯s sm; grex, gregissm; popu˘lus, -i sm; turba, -ae
folle agg amens: -e¯ntis; stultus, a,um
follemente avv dementer: insa¯ne
follia sf insania: -ae; error, -o¯rissm; febris, -is; vesa¯nı˘a, -ae
folto agg densus: um; profundus,a, um; spissus, a, um
fomentare v tr suscı˘to: a¯re; alo, is, alu˘i, altum (oalı˘tum), e˘re; fove˘o, es, fovi, fotum,e¯re
fomento sm fomentum: -i sn
fomite sm orı¯go: -ı˘nis sf; fomes,-ı˘tis
fondamento sm fundamentum: -isn; fundatio, -o¯nis sf; radix,-ı¯cis sf ◊ gettare le fondamentafundamenta iace˘re
fondare v tr condo: e˘ re; institu˘o, is, stitui, stitu¯tum,e˘re; fondarsi su qualcosa v riflaliqua re nitor, eris, nixus sum, iv intr dep
fondatore sm conditor: -o¯ris
fondere v tr liquefacio: e˘re; fundo, is, fudi, fusum,e˘re; fondersi v rifl liquefio, is,factus sum, fie˘ri (pass di liquefacio);coalesco, is, alu˘i, coalı˘tum,e˘re v intr
: fonderia sf officı¯na (-ae) aeraria
fondibile agg fusı˘lis: e
fondo sm fundus: -i; praedium, -ı˘isn; solum, -i sn
fonte sf fons: fontis ◊ fonte battesimalebaptisterium, -ı˘i sn
foraggiare v intr e tr pabulor: a¯ri v tr dep
foraggio sm pabu˘lum: -i sn; capitum,-i sn
forare v tr foro: a¯re;perfodio, is, fodi, fossum, e˘re
forbito agg comptus: um; ele˘-gans, -a¯ntis
forca sf patibulum: -i sn; furca,-ae; gaba˘lus, -i sm
forca47forense agg forensis: e
foresta sf silva: -ae; nemus, -o˘ris sn
forestiero agg externus: um; advecticius,a, um; alienige˘nus, a,um; peregrı¯nus, a, um; sm adve˘na, -ae sm e sf
forfora sf furfu˘res: -um sm pl; albugo,-ı˘nis
forgiare v tr formo: a¯re; procudo, is, cudi, cusum, e˘re
forma sf forma: -ae; conformatio,-o¯nis; fabricatio,-o¯nis; habı˘tus,-u¯s sm; figura, -ae; instar sn indecl;schema, -a˘tis sn ◊ formasimile configuratio, -o¯nis
formale agg formalis: e; legitı˘-mus, a, um
formare v tr formo: a¯re; figuro, as, avi, atum, a¯re; institu˘o, is, stitu˘i, stitutum, e˘ re;formarsi v rifl fio, is, factussum, fie˘ri v intr; concresco, is,crevi, cretum, e˘re v intr ◊ formarsialla scuola di qualcunose formare in more alicuius
formica sf formica: -ae
: formicaio sm formicarum cunicu˘-lus (-i)
formula sf formu˘la: -ae; (formulaper incantesimi) carmen, -ı˘nissn; canticum, -i sn
: formulario sm formula¯rum liber(-bri); formula, -ae sf
fornace sf fornax: -a¯cis
fornaia sf pistrix: -ı¯cis
fornaio sm pistor: -o¯ris
fornello sm focu˘lus: -i
fornire v tr orno: a¯ re; instru˘o, is, struxi, structum,e˘re (qualcuno di qualcosa, aliquemaliqua re); ministro, as,avi, atum, a¯ re (qualcosa a qualcuno,aliquid alicui); praebe˘o,es, bu˘i, bı˘tum, e¯re; fornirsi diqualcosa v rifl aliquid sibi comparo,as, avi, atum, a¯re
fornito agg praedı˘tus: um;abundans, -a¯ntis (con il gen el’abl ); subornatus, a, um
forno sm furnus: -i
foro (buco) sm fora¯men: -ı˘nis sn
foro (piazza) sm forum: -i sn
forra sf fossa: -ae; convallis, -is
: forse avv fortasse˘; forsan; forsitan◊ forse che non? nonne avv int;forse che? num avv int; numnam(o numne) avv int
forte agg fortis: e; fidelis, e; fidens,-e¯ntis; magnus, a, um; pollens,-e¯ntis; robustus, a, um; valens,-e¯ntis; validus, a, um
: fortemente avv fortiter; constanter;pollente˘r; valı˘de; vehemente˘r
fortezza (militare) sf arx: arcis;castrum, -i sn; praesidium, -ı˘i sn;oppı˘dum, -i sn
: fortezza (qualità dell’animo) sffortitudo, -ı˘nis
forense47fortificare v tr munio: ı¯re; armo, as, avi, atum, a¯re; firmo,as, avi, atum, a¯re; vallo, as,avi, atum, a¯re
fortificazione sf munitio: -o¯ nis;castellum, -i sn ◊ fortificazionimoenia, -ium sn pl
fortuito agg fortuı¯tus: um
fortuna sf fortuna: -ae; ale˘a, -ae;felicı˘tas, -a¯ tis; res (rerum sf pl )secundae
fortunato agg fortunatus: um;candidus, a, um; faustus, a, um;felix, -ı¯cis; prosperus, a, um
foruncolo sm furuncu˘lus: -i
forza sf vis: roboris; fortitudo,-ı˘nis; potentia, -ae; valentia, -ae;validı˘tas, -a¯tis; vigor, -o¯ris sm;virtus, -u¯tis
forzare v tr vi cogo: e˘re; compello, is, compu˘li, pulsum, e˘re
fosco agg fuscus: um; niger, nigra,nigrum
fossa sf fossa: -ae; fovea, -ae; lacuna,-ae; scrobis, -is sm e sf
fossato sm fossa: -ae sf ; e¯lix, -ı˘cis
fracassare v tr infringo: e˘ re; rumpo, is, rupi,ruptum, e˘re
fracasso sm fragor: -o¯ris; sonı˘tus,-u¯s
fragile agg fragı˘lis: e; cadu¯cus, a,um; fragosus, a, um
fragore sm fragor: -o¯ris; mugı¯tus,-u¯s; tumultus, -u¯s
fragoroso agg fragosus: um
fragranza sf odor: -o¯ris sm; fragrantia,-ae
frammento sm fragmentum: -i sn;reliquiae, -a¯rum sf pl
frammischiare v tr interpo¯no: e˘re; immisce˘o, es,miscu˘i, mixtum (o mistum), e¯re
frana sf labes: -is; lapsus, -u¯s sm
: francamente avv libere¯; pala˘m
frangia sf fimbriae: -a¯rum sf pl
frantoio sm torcu˘lar: -a¯ris (o torculum,-i) sn
frantumare v tr comminuo: e˘ re; rumpo, is, rupi, ruptum,e˘re
frapporre v tr interpo¯no: e˘re; intericio, is, ieci,iectum, e˘re; frapporsi v rifl intercedo,is, cessi, cessum, e˘re v intr
frassino sm fraxı˘nus: -i sf
fratellanza sf necessitudo: -ı˘nis;fraternı˘tas, -a¯tis; germanı˘tas,-a¯tis
fratello sm frater: fratris
fraterno agg fraternus: um;consanguineus, a, um; germanus,a, um
frattura sf fractura: -ae
fraudolento agg fraudulentus: um; captiosus, a, um; dolosus, a,um; fallax, -a¯cis
fraudolento47freccia sf sagitta: -ae; arundo (oharundo), -ı˘nis; spicu˘lum, -i sn;telum, -i sn
freddezza sf frigus: -o˘ris sm; (dell’animo)lentitu¯do, -ı˘nis
freddo agg frigı˘dus: um;algı˘dus, a, um; horrı˘dus, a, um;sm algor, -o¯ris; frigus, -o˘ris;hiems, hie˘mis sf ; rigor, -o¯ris
fregare v tr frico: a¯re
fregiare v tr orno: aliqua re); insignio,is, insignivi, itum, ı¯re
fregio sm ornamentum: -i sn; limbus,-i
fremente agg fremebundus: um
fremito sm fremı˘tus: -u¯s; fremor,-o¯ris
frenare v tr freno: a¯re; coerce˘o, es, u˘i, ı˘tum, e¯re;compesco, is, compescu˘i, e˘re;constringo, is, constrinxi, constrictum,e˘re; frenarsi v rifl setene˘o, es, tenu˘i, tentum, e¯re v tr
frenetico agg insa¯nus: um; rabidus,a, um
freno sm frenum: -i sn; sufflamen,-ı˘nis sn ◊ allentare il freno habe¯nas laxa¯re
frequentare v tr (luoghi o persone)frequento: a¯re;celebro, as, avi, atum, a¯re
frequentato agg frequens: -e¯ntis;cele˘ber, bris, bre; tritus, a, um
frequente agg creber: brum;densus, a, um; frequens, -e¯ntis;spissus, a, um
frequenza sf crebrı˘tas: -a¯tis; celebrı˘tas, -a¯tis; frequentia, -ae;frequentatio, -o¯nis
fresco agg frigı˘dus: um; egelidus,a, um; intrı¯tus, a, um; smfrigus, -o˘ris
fretta sf festinatio: -o¯nis; immaturı˘tas, -a¯tis
frettoloso agg festı¯nans: -a¯ntis;praeprope˘rus, a, um
frittella sf laga˘num: -i sn
frivolezza vanı˘tas: -a¯tis; sf inanı˘-tas, -a¯tis; levı˘tas, -a¯tis; nugacı˘-tas, -a¯tis ◊ frivolezze nugae,-a¯rum
frivolo agg vanus: um; ina¯nis, e;frivolus, a, um; nugalis, e
frizionare v tr defrico: a¯re
frizzante agg acutus: um; (dettodel vino) acer, acris, acre
frodatore sm fraudator: -o¯ris
frode sf fraus: fraudis; dolus, -i sm;captio, -o¯nis; factio, -o¯nis
fronda sf frons: frondis; (fronde)coma, -ae
frondoso agg frondosus: um;comatus, a, um; nemorosus, a,um; silvosus, a, um
freccia47fronte sf frons: frontis ◊ il fiume difronte flumen adversum
frontiera sf fines: -ium sm pl; limes,-ı˘tis sm
frontone sm fastigium: -ı˘i sn
frotta sf turma: -ae; globus, -i sm
frottola sf fabu˘la: -ae ◊ frottole tricae,-arum
frugale agg frugalis: e; parcus, a,um; aridus, a, um; sobrius, a, um
: frugalità sf frugalı˘tas, -a¯tis; parcı˘tas, -a¯tis
frugare v tr inda¯go: a¯re; effodio, is, fodi, fossum,e˘ re; perscrutor, aris, atus sum,a¯ri v tr dep
frumentario agg frumentarius: um
frumento sm frumentum: -i sn;tritı˘cum, -i sn
frusta sf flagellum: -i sn; verbera,-um sn pl
frustare v tr verbero: a¯re; (riferito agli animali) flagello,as, avi, atum, a¯re
fruttare v intr e tr (riferito agli alberi)fructus edo: dı˘-tum, e˘re v tr; (nel senso di darecome guadagno) merito, as, avi,atum, a¯re v tr
frutteto sm pomarium: -ı˘i sn
frutto sm fructus: -u¯s; frux, fru¯gissf; pomum, -i sn; seges, -e˘tis sf;usura, -ae sf
fruttuoso agg fructuo¯sus: um;grandife˘r, fe˘ra, fe˘rum
fucina sf camı¯nus: -i sm
fuco sm fucus: -i
fuga sf fuga: -ae; effugium, -ı˘i sn
fugace agg fugax: -a¯cis
fuggiasco agg fugitivus: um; fugiens,-e¯ntis; profugus, a, um;sm fugitivus, -i; perfu˘ga, -ae◊ fuggiaschi conve˘nae, -a¯rum
fuggire v intr e tr fugio: e˘ re; effluo, is, fluxi,fluxum, e˘re; evolo, as, avi, atum,a¯re ◊ fuggire da tutte le partiprofuge˘re
fuliggine sf fulı¯go: -ı˘nis
fulminare v intr e tr fulmino: a¯re
fulmine sf fulmen: -ı˘nis sn; flamma,-ae; fulgur, -u˘ris sn
fulmineo agg repentinus: um;subitus, a, um
fulvo agg fulvus: um
fumare v intr (emettere fumo) fumo: a¯re
fumo sm fumus: -i; nebula, -ae sf
fumoso agg fumosus: um
funambolo sm funambulus: -i; petaminarius,-ı˘i
fune sf funis: -is sm; restis, -is; retinaculum-i sn; rudens, -e¯ntis sm ◊fune ritorta cotormentum, -i sn
funebre agg funebris: e; maestus,a, um; lugubris, e
funebre47Titolofunerale sm funus: -e˘ris sn; iusta(-orum sn pl) funebria ◊ fare ilfunerale a qualcuno alicui funusface˘re
funestare v tr affligo: e˘re
funesto agg nefastus: um; perniciosus,a, um; exitialis, e; funebris,e; infe¯lix, -ı¯cis; lacrimosus,a, um; laevus, a, um; luctuosus,a, um; nocens, -e¯ntis; pestife˘r,fe˘ra, fe˘rum; saevus, a, um; obscenus,a, um; tristis, e
fungo sm fungus: -i
funzione sf ministerium: -ı˘i sn;supplicatio, -o¯nis; functio, -o¯nis;munus, -e˘ris sn; officium, -ı˘i sn;opus, -e˘ris sn; pars, partis ◊ esercitarele funzioni di consoleconsulari imperio fungi
fuoco sm ignis: -is; ardor, -o¯ris; focus,-i, flamma, -ae sf
: fuorché cong e prep praete˘r prep(con l’acc); nisi cong; praeterquamavv
: fuori avv e prep extra avv; foras(col gen o l’acc); foris avv ◊ fuoridi extra prep (con l’acc)
furbacchione sm vetera¯tor: -o¯ris;hario˘lus, a, um
furbizia sf callidı˘tas: -a¯tis; vafritia,-ae; astus, -u¯s sm
furbo agg callı˘dus: um; vafer,vafra, vafrum
furente agg furens: -e¯ntis; iracundus,a, um; fremebundus, a, um;furiosus, a, um; lymphaticus, a,um; rabiosus, a, um; rapax, -a¯cis
furfante sm scelestus: -i; furcı˘fer,-e˘ri; artı˘fex, -ı˘cis
furia sf furor: -o¯ris sm; rabies, -e¯i(acc -em, abl -e); insania, -ae;impetus, -u¯s sm ◊ a furia di gridaremagno clamore
furore sm furor: -o¯ris; ignis, -is;rabies, -e¯i sf; vecordia, -ae sf; ira,-ae sf
: furtivamente avv furtim
furtivo agg furtivus: um; tagax,-a¯cis
furto sm furtum: -i sn; raptum, -isn
fuscello sm festuca: -ae sf
fusione (dei metalli) sf fusura: -ae
fuso sm fusus: -i ◊ far girare il fusofusum torque¯re
fustigare v tr flagello: a¯re; catomidio, as, a¯re
fusto sm truncus: -i; caulis, -is;scapus, -i; thyrsus, -i
futile agg futı˘lis: e; nugalis, e
: futilità sf futilı˘tas, -a¯tis; nugae,-a¯rum sf pl
futuro agg futurus: um;poste˘rus, a, um; sm tempus(-o˘ris sn) futurum ◊ le generazionifuture posterı˘tas, -a¯tis sfsing; posteri, -o¯rum sm pl
funerale47Titologabbia sf cavea: -ae
gabbiano sm gavia: -ae sf
: gagliardamente avv acrı˘ter; valente˘r
gagliardo agg valens: -e¯ntis
gaiezza sf laetitia: -ae; comitas,-a¯tis
: galantuomo sm vir (viri) probus ◊galantuomini optimates, -ium(o -um)
: galassia sf lacteus circu˘lus (-i sm)
: galateo sm liber (libri) de urbanitate;urbanı˘tas, - a¯tis sf
galleggiare v intr innato: a¯re; aquae inno, as, avi,atum, a¯re (con il dat e l’abl )
gallina sf gallı¯na: -ae
gallo sm gallus: -i
gamba sf crus: cruris sn; sura, -ae;(del tavolo) pes, pedis sm
gambero sm cancer: -cri
gambo sm caulis: -is; culmus, -i;gramen, -ı˘nis sn
gancio sm uncus: -i; fibula, -ae sf
gara sf certamen: -ı˘nis sn; contentio,-o¯nis; curriculum, -i sn; pugna,-ae
garante sm e sf sponsor: -o¯ris sm;auctor, -o¯ris sm; vindex, -ı˘cis;notor, -o¯ris sm; praes, praedis sm;signator, -o¯ris sm; vas, vadis sm
garantire v tr sponde˘o: pro aliquo); subsigno,as, avi, atum, a¯re; recı˘pio,is, recepi, receptum, e˘re; garantirsiv rifl sibi cave˘o, es, cavi,cautum, e¯re (contro qualcuno, abaliquo) v intr
garanzia sf sponsio: -o¯nis; affirmatio,-o¯nis; cautio, -o¯nis; fides,-e˘i; obses, obsı˘dis sm e sf; praes,praedis sm; praestatio, -o¯nis; vadimonium,-ı˘i sn
garbato agg officio¯sus: um;amabı˘lis, e; bellus, a, um; urbanus,a, um
gareggiare v intr certo: alicui ocum aliquo); aemu˘lor, aris, aemulatussum, a¯ri v tr dep
garretto sm poples: -ı˘tis
: garrulità sf garrulı˘tas, -a¯tis
: gastronomia sf ars (artis) coquinaria
gatto sm feles: -is sf
gaudio sm gaudium: -ı˘i sn
gazza sf pica: -ae; monedu˘la, -ae
gazzella sf dorcas: -a˘dis
gelare v intr e tr gelo: a¯re v tr; alge˘o, es, alsi, e¯re v intr
gelatina sf garimatium: -ı˘i sn; ius(iuris sn) concre¯tum
gelato agg gela¯tus: um; rigidus,a, um; algidus, a, um
gelato47gelido agg algidus: um
gelo sm frigus: -o˘ris sn; bruma, -aesf; gelu, -u¯s sn
gelosia sf invidia: -ae; obtrectatio,-o¯nis; aemulatio, -o¯nis; zelus, -ism
gelso sm morus: -i sf
gemello agg gemı˘nus: um; gemellus,a, um
gemere v intr gemo: e˘re v tr (con pronomeneutro) e intr; plango, is, planxi,planctum, e˘re v tr; fle˘o, es, flevi,fletum, e¯re
gemito sm gemı˘tus: -u¯s; fletus,-u¯s; lamentum, -i sn; planctus,-u¯s; suspirium, -ı˘i sn
gemma sf gemma: -ae; lapillus, -ism; ocu˘lus, -i sm; (pietra preziosa)ocellus, -i sm
genealogia sf genealogia: -ae
generale agg generalis: e; infinitus,a, um; universus, a, um; smdux, ducis; imperator, -o¯ris
: generalmente avv universe; generatim
generare v tr gigno: e˘re; pario, is, pepe˘ri,partum, e˘re; procre˘o, as, avi,atum, a¯re; generarsi v rifl nascor,e˘ris, natus sum, nasci v intr
generazione sf generatio: -o¯nis;fetus, -u¯s sm; nativı˘tas, -a¯tis;saeculum (o saeclum), -i sn
genere sf genus: gene˘ris sn
genero sm gener: -e˘ri
: generosamente avv genero¯se; largı˘ter; liberalı˘ter; munifice¯
: generosità sf magnanimı˘tas, -a¯tis;beneficentia, -ae; benignı˘tas,-a¯tis; largı˘tas, -a¯tis; munificentia,-ae; liberalı˘tas, -a¯tis
generoso agg generosus: um;largus, a, um; liberalis, e; magnanı˘mus, a, um; munificus, a,um; amplus, a, um
geniale agg iucundus: um; genialis,e
genio sm genius: -ı˘i; voluntas, -a¯tissf ◊ un genio vir summi ingenii
genitale agg genita¯lis: -e ◊ genitalilumbus, -i sm sing
: genitivo sm casus (-u¯s) genetı¯vus
genitore sm parens: -e¯ntis
gente sf gens: gentis; natio, -o¯nis;popu˘lus, -i sm
gentilezza sf comı˘tas: -a¯tis; benignı˘tas, -a¯tis; urbanı˘tas, -a¯tis
gentilizio agg gentilicius: um
genuino agg genuinus: um; sincerus,a, um; merus, a, um
gerarchia sf ordo: -ı˘nis sm; gradus,-u¯s sm
germe sm germen: -ı˘nis sn
germoglio sm germen: -ı˘nis sn;planta, -ae sf; caespes, -ı˘tis;subo˘les, -is sf ; surcu˘lus, -i
gesso sm gypsum: -i sn
: gelido48gesta sf sing e pl res (rei sf sing)gesta; exorsa, -o¯rum sn pl; gesta,-o¯rum sn pl
gestazione sf gravidı˘tas: -a¯tis;praegnatio, -o¯nis
gesticolare v intr gesticulor: a¯ri v intr dep; gestumago, is, egi, actum, e˘re; gestio,is, ivi (o ı˘i), itum, ı¯re
gesto sm gestus: -u¯s; actio, -o¯nis sf
gettare v tr iacio: e˘ re; (gettare avanti) proicio, is,ie¯ci, iectum, e˘re; (gettare davantio contro) obiecto, as, avi,atum, a¯re
getto sm iactus: -u¯s; iactura, -ae sf
gheppio sm accipı˘ter: -tris; tinnuncu˘lus, -i
ghermire v tr arrı˘pio: e˘re; rapio, is, rapu˘i, raptum,e˘re
ghiacciato agg gelidus: um
ghiaccio sm glacies: -e¯i sf; gelu,-u¯s sn
ghianda sf glans: glandis; glarea,-ae
ghiandola sf glandu˘la: -ae
ghiotto agg edax: eda¯cis; (riferitoad alimenti) gratus, a, um
ghiottone sm hellu˘o: -o¯nis; lurco,-o¯nis
ghirlanda sf coro¯na: -ae; stemma,-a˘tis sn; plecta, -ae; serta, -o¯rumsn pl; torques, -is sm e sf
ghiro sm glis: gliris ◊ dormire comeun ghiro arte dormı¯re
: già avv iam; abhinc; etiam cong
: giacché cong nam; quippe˘ avv econg
giacchio (rete) sm funda: -ae sf ;iacu˘lum, -i sn
giacere v intr iace˘o: e¯re; incubo, as, cubu˘i,cubı˘tum, a¯re
giaciglio sm cubile: -is sn
giallastro agg suffla¯vus: um;lurı˘dus, a, um
giallo agg flavus: um; luteus, a,um
giallognolo agg suffla¯vus: um;helvus, a, um
giambo sm iambus: -i
: giammai avv numquam
giardino sm hortus: -i; paradisus, -i
giavellotto smtelum: -i sn; gaesum,-i sn; veru, -u¯s sn; pilum, -i sn
giglio sm lilium: -ı˘i sn
gineceo sm gynaeceum: -i sn
ginestra sf genista: -ae
: gingillo sm res (rei sf ) nullius pretii;(bazzecole) nugae, -arum sf pl
ginnasio sm gymnasium: -ı˘i sn
ginocchio sm genu: -u¯s sn; geniculum,-i sn; poples, -ı˘tis sm
giocare v intr e tr ludo: e˘re (con abl e acc interno);(metter in gioco) mitto, is, misi,missum, e˘re
giocare48gioco sm ludus: -i; iocus, -i; lusus,-u¯s ◊ prendersi gioco di qualcunoludos facere alicui
gioia sf laetitia: -ae; tripudium, -ı˘isn; festivı˘tas, -a¯tis; gaudium, -ı˘isn; genialı˘tas, -a¯tis; venustas,-a¯tis; voluptas, -a¯tis
gioiello monile: -is sn; sm gemma,-ae sf; ornamentum, -i sn
gioioso agg laetus: um
gioire v intr gaude˘o: e¯re v intr semidep; laetor,aris, atus sum, a¯ri v intr dep
giornaliero agg cotidianus: um;diurnus, a, um
giornata sf dies: sm al pl
giorno sm dies: sm al pl; lampas, -a˘dis sf; Lucife˘r, fe˘ri; lux, lucis sf; sol, solis ◊giorno festivo sabba˘tum, -i sn
giovane sm e sf puer: -e˘ri sm; puella,-ae sf; adulescens, -e¯ntis; aggiuvenis, is; mustus, a, um;virı˘dis, e; virens, -e¯ntis; (riferitoa cose) novus, a, um; (riferito adanimali) pullus, a, um; tene˘r,e˘ra, e˘rum
giovanile agg iuvenilis: e
giovare v intr iuvo: a¯re v tr; prosum, prodes, profu˘i,prodesse (col dat); affave˘o, es,e¯re (col dat); succurro, is, succurri,succursum, e˘re (col dat)
: gioventù sf adulescentia, -ae; iuventus,-u¯tis
: giovialità sf comitas, -a¯tis; iucundı˘tas, -a¯tis; lepos, -o¯ris sm
giovinetto sm ephe¯bus: -i
giovinezza sf adulescentia: -ae; iuventa,-ae; pueritia, -ae
girare v tr e intr volvo: e˘re; v tr circuma˘go, is,e¯gi, actum, e˘re v tr; meo, as, avi,atum, a¯re v intr; torque˘o, es, torsi,tortum, e¯re v tr; erro, as, avi,atum, a¯re v tr
giravolta sf flexus: -us sm; anfractus,-us sm
girevole agg volubı˘lis: e; versatı˘lis, e
giro sm circu˘lus: -i; ambages, -is sf(al sing solo abl ); orbis, -is;gyrus, -i; ambı˘tus, -u¯s; circuı˘tus,-u¯s ◊ giro di parole verborumcomprehensio
girovago agg vagus: um; sm erro,-o¯nis
giudicare v tr e intr (esprimere ungiudizio) iudico: a¯re v tr; (come arbitro) arbitror,aris, arbitratus sum, a¯ri v tr dep;(ritenere, pensare) deputo, as,avi, atum, a¯re v tr; opı¯nor, aris,atus sum, a¯ri v tr dep; re˘or, reris,ratus sum, re¯ri v tr dep ◊ giudicarebene (male) qualcuno bene(male) existima¯re de aliquo
gioco48giudice sm iudex: -ı˘cis; arbı˘ter, -tri
giudizio sm iudicium: -ı˘i sn; existimatio,-o¯nis sf; arbitratus,-u¯s; censura, -ae sf; interpretatio,-o¯nis sf; iudicatio, -o¯nis sf;ratio, -o¯nis sf; sensus, -u¯s; sententia,-ae sf
: giudiziosamente avv prudenter
giumenta sf equa: -ae
giumento sm iumentum: -i sn
giunco sm iuncus: -i; palus, -u¯dissf; schoenus, -i; scirpus, -i; vimen,-ı˘nis sn
giungere v intr e tr (nel senso di arrivare)pervenio: ı¯re v intr; (nel senso di raggiungere)adse˘quor, e˘ris, adsecu¯tus sum,adse˘qui v tr dep; adtingo, is,adtı˘gi, adtactum, e˘re v tr; (nelsenso di congiungere) coniungo,is, iunxi, iunctum, e˘re v tr
giuramento sm iusiurandum: iurisiurandisn (o ius iurandum);fides, -e¯i sf; iuramentum, -i sn;obtestatio, -o¯nis sf; (militare) sacramentum,-i sn
giurare v tr e intr iuro: a¯re v tr; obtestor, aris, atussum, a¯ri v tr dep
: giurisprudenza sf iuris prudentia(-ae)
: giustamente avv aeque¯; merito¯
giustificare v tr (nel senso di scusare)excuso: a¯re;purgo, as, avi, atum, a¯re; (nelsenso di dimostrare giusto) probo,as, avi, atum, a¯re
giustizia sf iustitia: -ae; aequı˘tas,-a¯tis
giusto agg iustus: um; aequus, a,um; legitı˘mus, a, um; rectus, a,um; verus, a, um
glabro agg glaber: brum
gladiatore sm gladia¯tor: -o¯ris
glauco agg glaucus: um
gleba sf gleba: -ae
globo sm globus: -i; sphaera, -ae sf
gloria sf gloria: -ae; lumen, -ı˘nissn ◊ fare di tutto per la gloriagloriae inservı¯re
gloriarsi v intr glorior: a¯ri v intr e tr dep; ala˘por,aris, a¯ri v intr dep
glorioso agg gloriosus: um; memorabı˘lis, e
goccia sf gutta: -ae; stilla, -ae
godere v intr e tr gaude˘o: e¯re v intr semidep;fruor, e˘ris, fruı˘tus (o fructus)sum, fru˘i v tr dep
godimento sm gaudium: -ı˘i sn; delectatio,-o¯nis sf; fruitio, -o¯nis sf;voluptas, -a¯tis sf
gola sf gula: -ae; guttur, -u˘ ris sn;ingluvies, -e¯i; iugu˘lum, -i sn; ruma,-ae; (di monti) fauces, -iumsf pl
golfo sm sinus: -u¯s
: golfo48golosità sf gula, -ae; cuppedia, -ae;ingluvies, -e¯i
goloso agg edax: -a¯cis; sm gulo,-o¯nis
gomito sm cubı˘tus: -i; geniculum,-i sn; umbo, -o¯nis
gomitolo sm glomus: -e˘ris sn
: gomma sf cummi sn indecl; gumen,-ı˘nis sn
gonfiare v tr e intr inflo: a¯re v tr ; gonfiarsi v rifl(diventare gonfio) tumesco, is,tumu˘i, e˘re v intr; follico, as, a¯rev intr
gonfio agg tumı˘dus: um; inflatus,a, um; turgı˘dus, a, um
gonfiore sm tumor: -o¯ris; inflatio,-o¯nis sf
gorgo sm gurges: gurgı˘tis; vertex,-ı˘cis; vorago, -ı˘nis sf
gorgoglio sm murmur: -u˘ris sn;singultus, -u¯s
gota sf mala: -ae, maxilla, -ae
: gotta sf articula¯ris morbus (-i sm);(alle mani) chira˘gra, -ae; (ai piedi)podagra, -ae
governare v tr rego: e˘re; praeside˘o, es, sedi, sessum,e¯re v intr e tr; praesum, es,fu˘i, esse v intr (col dat); governarsiv rifl se gero, is, gessi, gestum,e˘re v tr
governatore smrector: -o¯ris; moderator,-o¯ris; praeses, -ı˘dis sm e sf
governo sm rectio: -o¯nis sf; administratio,-o¯nis sf; gubernaculum, -isn; moderamen, -ı˘nis sn; praefectura,-ae sf; respublica, reipublicaesf; regı˘men, -ı˘nis sn;res, rei sf
gozzo sm guttur: -u˘ris sn; toles,-ium sm pl
gozzoviglia sf comissatio: -o¯nis;potatio, -o¯nis
gozzovigliare v intr comissor: a¯ri v intr dep; perpoto,as, avi, atum, a¯re v tr
gozzovigliatore sm helluo: -o¯nis;comissator, -o¯ris
gracidare v intr coaxo: a¯re; garrio, is, ivi, itum, ı¯re
: gracidio sm ranarum clamor(-o¯ris)
gracile agg gracı˘lis: e; vescus, a,um
: gracilità sf gracilı˘tas, -a¯tis
: gradatamente avv gradatim
gradevole agg gratus: um;amoenus, a, um; lepı˘dus, a, um
gradevolezza sf iucundı˘tas: -a¯tis;lepos, -o¯ris sm; suavı˘tas, -a¯tis
gradino sm gradus: -u¯s
gradito agg gratus: um; acceptus,a, um; dulcis, e; felix, -ı¯cis;gratiosus, a, um; optatus, a, um
grado sm (gradino e grado sociale)gradus: -us; (dignità, grado)fastigium, -ı˘i sn
: golosità484 graffiare v tr unguı˘bus lacero, as,avi, atum, a¯re; liro, as, avi, atum,a¯re
grammaticale agg grammatı˘cus: um
grammatico sm grammatı˘cus: -i
granaio sm horreum: -i sn; granarium, -ı˘i sn
granchio sm cancer: -cri; maea,-ae sf
grande agg magnus: um; grandis,e; impensus, a, um; ingens,-e¯ntis; latus, a, um; altus, a, um◊ i grandi megista¯nes, -um
: grandemente avv magnope˘re;grandı˘ter; multum; valı˘de¯
grandezza sf magnitudo: -ı˘nis;amplitudo, -ı˘nis; grandı˘tas, -a¯tis;instar sn indecl; magnanimı˘tas,-a¯tis; maiestas, -a¯tis
grandine sf grando: -ı˘nis; gelu,-u¯s sn
: grandiosità sf magnitudo, -ı˘nis; dignitas,-a¯tis; magnificentia, -ae
granello sm granum: -i sn; minutia,-ae sf; mica, -ae sf
grano sm granum: -i sn; frumentum,-i sn; far, farris sn; messis,-is sf
grappolo sm race¯mus: -i; uva, -aesf; (di fiori) corymbus, -i
grasso agg pinguis: e; adipeus, a,um; sm adeps, -ı˘pis sm e sf; pinguedo,-ı˘nis sf
graticcio sm cratis: -is sf
gratificazione sf praemium: -ı˘i sn;gratificatio, -o¯nis
: gratis avv gratis
grato agg (nel senso di gradito odi riconoscente) gratus: um
grattare v tr e intr scalpo: e˘ re v tr; scabo,is, scabi, e˘re v tr
gratuito agg gratuı¯tus: um
grave agg gravis: e; severus, a, um
gravidanza sf gravidı˘tas: -a¯tis;praegnatio, -o¯nis
gravido agg gravı˘dus: um; praegnans,-a¯ntis; fetus, a, um; plenus,a, um
gravoso agg gravis: e; durus, a,um; molestus, a, um
grazia sf venustas: -a¯tis; gratia,-ae; decor, -o¯ris sm; lepos, -o¯rissm; venia, -ae
graziare v tr parco: alicui);ignosco, is, ignovi, ignotum, e˘rev tr e intr (col dat)
grazioso agg venustus: um; delicatus,a, um; lepı˘dus, a, um;mundus, a, um; perscitus, a, um;citus, a, um
: gregario sm miles (-ı˘tis) gregarius
gregge sm grex: gregis; pecu˘s, peco˘ris sn
grembo sm gremium: -ı˘i sn; sinus,-u¯s
grembo48greppia sf praesepe: -is sn; pate˘na,-ae
grettezza sf sordes: -ium sf pl
grezzo agg rudis: e; infectus, a, um
gridare v tr e intr clamo: a¯re; circumstrepo, is, strepu˘i, strepı˘tum, e˘re v intr; (continuarea gridare) clamito, as, avi,atum, a¯re
grido sm clamor: -o¯ris; clangor,-o¯ris; convicium, -ı˘i sn; ululatus,-u¯s; vox, vocis sf
grifone sm gryps: grypis
grillo sm gryllus: -i
grondare v intr e tr stillo: a¯re v intr; sudo, as, avi,atum, a¯re
groppa sf tergum: -i sn; scapulae,-a¯rum sf pl
grosso agg crassus: um; plenus,a, um; magnus, a, um
: grossolanità sf rusticı˘tas, -a¯tis;rus, ruris sn
grossolano agg incondı˘tus: um;invenustus, a, um
grotta sf specus: -u¯s; antrum, -i sn;foramen, -ı˘nis sn; spelunca, -ae;caverna, -ae
gru (macchina sollevapesi) sfcarchesium: -ii sn
gru (uccello) sf grus: gruis sf e sm
grugnito sm grumnı¯tus: -u¯s
grumo sm globus: -i; grumus, -i
gruppo smmanus: -u¯s sf; globus, -i
guadagnare v tr e intr acquiro: e˘re v tr;lucror, aris, atus sum, a¯ri v trdep; adipiscor, e˘ris, adeptussum, adipı¯sci v tr dep
guadagno sm quaestus: -u¯ s; lucrum,-i sn; fructus, -u¯s
guadare v tr vado transe˘o: ı¯re
guado sm vadum: -i sn
: guai! inter vae (col dat o l’acc)
guaina sf vagina: -ae; theca, -ae;gena, -ae
guanto sm digitabu˘lum: -i sn ◊guanti manicae, -arum sf pl
guardare v tr e intr intue˘or: e¯ri v tr dep; (guardarea) vergo, is, e˘re; (guardareavanti) prospicio, is, spexi, spectum,e˘re; (guardare indietro)respicio, is, spexi, spectum, e˘re;(guardare dentro) inspecto, as,avi, atum, a¯re v tr; (guardare consdegno) indignor, aris, atus sum,a¯ri v tr dep; guardarsi da v riflsibi cave˘o, es, cavi, cautum, e¯rev intr
guardia sf custodia: -ae; excubiae,-arum sf pl; satelles, -ı˘tis sm e sf;specu˘la, -ae; vigil, -ı˘lis sm; vigilia,-ae
guardiaboschi sm saltuarius: -ı˘i
guardiano sm custos: -o¯dis; servator,-o¯ris
greppia48guardingo agg cautus: um
guarire v tr e intr sano: a¯re v tr; convalesco, is,valu˘i, e˘re v intr; auxilior, aris,atus sum, a¯ri v intr dep (col dat);corrigo, is, rexi, rectum, e˘re v tr
guarnigione sf praesidium: -ı˘i sn
guastare v tr corrumpo: e˘re; perdo, is, perdı˘di,perdı˘tum, e˘re; depravo, as, avi, atum,a¯re; labefacto, as, avi, atum,a¯re; vitio, as, avi, atum, a¯re
guasto agg corruptus: um; insincerus,a, um; vitiosus, a, um;sm vitium, -ı˘i sn
guercio agg limus: um; paetus,a, um
guerra sf bellum: -i sn; certamen,-ı˘nis sn; arma, -orum sn pl
guerresco agg bellı˘cus: um
guerriero agg bellı˘cus: um; militaris,e; sm bellator, -o¯ris
guerriera sf virago: -ı˘nis
gufo sm bubo: -o¯nis; ulu˘la, -ae sf
guglia sf obeliscus: -i sm
guida sf dux: ducis sm; moderamen,-ı˘nis sn; pasto˘r, -o¯ris sm;rector, -o¯ris sm; regı˘men, -ı˘nissn; magister, -tri sm
guidare v tr duco: e˘re; guberno, as, avi, atum,a¯re; rego, is, rexi, rectum, e˘re
guinzaglio sm lorum: -i sn; copu˘la,-ae sf
guizzare v intr (riferito ai pesci) seagito: a¯re v tr; corpusvibro, as, a¯vi, a¯tum, a¯re v tr;(riferito a luci) mico, as, u˘i, a¯re vintr
guscio sm puta¯men: -ı˘nis sn; involucrum,-i sn; follicu˘lus, -i; (ditartaruga) testudo, -ı˘nis sf; (deicrostacei) testa, -ae sf
gustare v tr e intr degusto: a¯re v tr; sapio, is, sapı˘i, e˘rev intr; tango, is tetı˘gi, tactum,e˘re v tr
gusto sm gustatus: -u¯s; palatum, -isn; sapor, -o¯ris; (indole) voluntas,-a¯tis sf; iudicium, -ı˘i sn
gustoso agg suavis: e; sapı˘dus, a,um
iato sm hia¯tus: -us
iattanza sf iactatio: -o¯nis; inanissuperbia (-ae); fastus, -u¯s sm
ibis sm ibis: ibis (o ibı˘dis) sf
ibrido agg nothus: um; sm e sfhybrida, -ae
idea sf forma: -ae; notio, -o¯nis; idolum,-i sn; informatio, -o¯nis; intellectus,-us sm; intellegentia, -ae
identico agg idem: idem
: identico48identità sf identı˘tas, -a¯tis
idiota agg stultus: um; sm e sfcucu¯lus, -i
idolo sm ido¯lum: -i sn
: idoneità sf idoneı˘tas, -a¯tis; alicuiusrei usus (-u¯s sm)
idoneo agg idoneus: um; aptus,a, um; compe˘tens, -e¯ntis; (riferitoa cose) opportunus, a, um
idra sf hydra: -ae
: ieri avv heri
ignaro agg ignarus: um; nescius,a, um
ignobile agg ignobı˘lis: e; degener,-e˘ris; turpis, e
ignominia sf ignominia: -ae
ignominioso agg ignominio¯sus: um
ignorante agg nescius: um; indoctus,a, um; ignotus, a, um;imperı¯tus, a, um; indocı˘lis, e;inscı¯tus, a, um; nesapius, a, um;parvu˘lus, a, um
ignoranza sf inscitia: -ae; ignoratio,-o¯nis; imprudentia, -ae; incultus,-u¯s sm; innotitia, -ae; inscientia,-ae
ignorare v tr ignoro: a¯re; nescio, is, ivi (o ı˘i), itum,ı¯re
ignoto agg ignotus: um; ignobı˘-lis, e; ignoratus, a, um; incognı˘-tus, a, um
ilare agg hilaris: e; laetus, a, um
: ilarità sf hiları˘tas, -a¯tis
illanguidire v tr e intr languı˘dumreddo: e˘re; illanguidirsiv rifl languesco, is, langui,e˘re v intr
illanguidito agg languı˘dus: um;elumbis, e
illazione sf illatio: -o¯nis; consequentia,-ae
: illecitamente avv iniuria¯; illicite¯
illecito agg illicı˘tus: um
illegittimo agg non legitı˘mus: um; nothus, a, um; spurius, a,um ◊ figlio illegittimo filius incertopatre natus
illeso agg incolu˘mis: e; illaesus, a,um; inte˘ger, gra, grum; sospes,-ı˘tis
illetterato agg illittera¯tus: um
illibato agg illibatus: um; purus,a, um
illimitato agg infinı¯tus: um; impunı¯tus, a, um; interminus, a,um
illudere v tr frustror: a¯ri v tr dep; spem alicuiusfallo, is, fefelli, falsum, e˘re; decipio,is, cepi, ceptum, e˘re; ludo,is, lusi, lusum, e˘re; illudersi vrifl se falle˘re v tr
illuminare v tr illumı˘no: a¯re; collustro, as, avi,atum, a¯re; illucesco, is, illuxi,e˘re; (informare) doce˘o, es, docu˘i,identità48doctum, e¯re (qualcuno di qualcosa,aliquem aliquid)
illusione sf illusio: -o¯nis; fraus,fraudis; (degli occhi) oculorumludibrium, -ı˘i sn; (della mente)falsa species, -e¯i
illusorio agg fallax: -a¯cis
illustre agg illustris: e; honoratus,a, um; nobilis, e; praeclarus, a,um; pulcher, chra, chrum; superbus,a, um
imbalsamare v tr condı˘o: corpus)
imbarazzo sm angustiae: -a¯rum sfpl; impedimentum, -i sn; confusio,-o¯nis sf; inopia, -ae sf
imbarcazione sf navigium: -ı˘i sn;placı˘da, -ae, scapha, -ae
imbattersi v intr occurro: alicui);nanciscor, eris, nactus (onanctus) sum, nancisci v tr dep
imbelle agg imbellis: e
imberbe agg imberbis: e; vulsus,a, um
imbevere v tr imbu˘o: e˘re; imbeversi v rifl seimbue˘re v tr
imbiancamento sm dealbatio: -o¯nis sf
imbottire v tr farcio: ı¯re
imbottitura sf tomentum: -i sn
imbrattare v tr oblı˘no: e˘re; pollu˘o, is, pollu˘i, pollu¯tum, e˘re
imbrogliare v tr fallo: e˘re; (confondere) implı˘-co, as, avi (o cu˘i), atum (o cı˘-tum), a¯re; perturbo, as, avi,atum, a¯re; (tramare) manticulor,aris, atus sum, a¯ri v tr dep
imbroglio sm dolus: -i; tricae,-a¯rum sf pl; implicatio, -o¯nis sf;fraus, fraudis sf
imbroglione sm trico: -o¯nis; fraudator,-o¯ris; mango, -o¯nis
imitare v tr imı˘tor: a¯ri v tr dep; adsimulo, as, avi,atum, a¯re; aemu˘lor, aris, aemulatussum, a¯ri v tr dep; mentior,iris, itus sum, ı¯ri v intr e tr dep;simu˘lo, as, avi, atum, a¯re
imitatore sm imita¯tor: -o¯ris; simulator,-o¯ris
imitazione sf imitatio: -o¯nis; imitamentum,-i sn
immacolato agg immaculatus: um; purus, a, um
immaginare v tr effingo: e˘re; formo, as, avi, atum,a¯re; imaginor, aris, atus sum, a¯riv tr dep; (inventare) invenio, is,veni, ventum, ı¯re
immaginario agg fictus: um;opina¯tus, a, um; imaginarius, a,um
immaginario48immaginazione sf cogitatio: -o¯nis;mens, mentis
immagine sf imago: -ı˘nis; effigies,-e¯i; forma, -ae; idolum, -i sn; sigillum,-i sn; simulacrum, -i sn;species, -e¯i; spectrum, -i sn; specu˘lum, -i sn
immateriale agg immaterialis: e;vanus, a, um
: immaturità sf acerbı˘tas, -a¯tis; immaturı˘tas, -a¯tis
immaturo agg acerbus: um;crudus, a, um; immaturus, a, um
: immediatamente avv extemplo;comminus; confestim
immediatezza sf immedietas: -a¯tis
immemore agg imme˘mor: -o˘ris
: immensità sf immensı˘tas, -a¯tis;vastı˘tas, -a¯tis
immenso agg immensus: um;immoderatus, a, um
immergere v tr mergo: e˘re; sepelio, is, ivi (o ı˘i),pultum, ı¯re; sufficio, is, feci, fectum,e˘re v tr e intr ◊ immergersinello studio studio incumbe˘re
immeritevole agg indignus: aliqua re); immerens,-e¯ntis; immerı˘tus, a, um
immettere v tr immitto: e˘re
immigrare v intr migro: are (con in e l’acc)
imminente agg immı˘nens: -e¯ntis
immischiare v intr immisce˘o: e¯re v tr; immischiarsiv rifl intervenio, is, veni,ventum, ı¯re v intr (col dat)
immobile agg immobı˘lis: e; immotus,a, um
: immobilità sf immobilı˘tas, -a¯tis;statio, -o¯nis
immolare v tr immo˘lo: a¯re; sacrifico, as, avi,atum, a¯re
immondizia sf immunditia: -ae;inquinamentum, -i sn
immondo agg immundus: um
immortalare v tr immortalem (e)reddo: e˘re; illustro,as, avi, atum, a¯re; sacro, as,avi, atum, a¯re
immortale agg immortalis: e
: immortalità sf immortalı˘tas, -a¯tis;astrum, -i sn
immoto agg immotus: um
immune agg immunis: e; expers,expe¯rtis; inte˘ger, gra, grum; vacuus,a, um
: immunità sf immunı˘tas, -a¯tis
immutabile agg immutabı˘lis: e;ferreus, a, um
impacciare v tr impedio: ı¯re; illigo, as, avi, atum,a¯re
impadronirsi v intr potior: l’abl o l’acc); possido, is,sedi, sessum, e˘re v tr; invado, is,vasi, vasum, e˘re v intr (con in el’acc) e tr; occupo, as, avi, atum,a¯re v tr
impalcatura sf contignatio: -o¯nis
impallidire v intr pallesco: e˘re
imparare v tr disco: e˘re;nosco, is, novi, notum, e˘re ◊ impararea memoria perdisco, is,didı˘ci, e˘re
impari agg impar: -pa˘ris
impartire v tr impertio: ı¯re ◊ impartire un ordinealiquid impe˘ro
imparziale agg aequus: um; aequabı˘lis, e; inte˘ger, gra, grum
impassibile agg immotus: um;imperturba¯tus, a, um; ab omniperturbatione liber, era, erum
impastare v tr depso: e˘re; glomero, as, avi,atum, a¯re
impavido agg impavı˘dus: um;intrepı˘dus, a, um
impaziente agg impatiens: -e¯ntis;festinans, -a¯ntis
impazienza sf impatientia: -ae; festinatio,-o¯nis
impazzire v intr insanio: ı¯re
impedimento sm impedimentum: -i sn; compes, -pe˘dis sf; fibula,-ae sf ; obligatio, -o¯nis sf ; repagu˘la, -o¯rum sn pl
impedire v tr impedio: ı¯re; arce˘o, es, arcu˘i, e¯re; inhibe˘o, es, hibu˘i, ı˘tum, e¯re; obsisto,is, stı˘ti, stı˘tum, e˘re v tr e intr;obsto, as, stı˘ti, a¯re v intr; praecave˘o, es, cavi, cautum, e¯re v tr eintr; prohibeo, es, hibu˘i, hibı˘-tum, e¯re; veto, as, vetu˘i, vetı˘tum,a¯re
impegnare v tr e intr (obbligare)obligo: a¯re v tr; obstringo,is, strinxi, strictum, e˘re vtr; onero, as, avi, atum, a¯re v tr;(dare in pegno) pigne˘ro (o pigno˘ro), as, avi, atum, a¯re v tr;impegnarsi v rifl sibi recı˘pio, is,ce¯pi, ceptum, e˘re v tr (a farequalcosa, aliquid); (promettere)pollice˘or, e¯ris, pollicı˘tus sum,e¯ri v tr dep
impegno sm officium: -ı˘i sn; munus,-e˘ris sn; nexus, -u¯ s; nodus,-i; obligatio, -o¯nis sf; occupatio,-o¯nis sf; onus, one˘ris sn; sacramentum,-i sn; stipulatio, -o¯nissf; vadimonium, -ı˘i
impenetrabile agg impenetrabı˘lis: e; densus, a, um
: imperatore sm (nell’Impero Romano)princeps, princı˘pis; Augustus,-i; (fuori Roma) imperator,-o¯ris; rex, regis
imperatore49imperdonabile agg inexcusabı˘lis: e; qui (quae, quod) nihil excusationishabet
imperfetto agg imperfectus: um; mancus, a, um
imperituro agg immortalis: e;sempiternus, a, um
imperizia sf imperitia: -ae; inscitia,-ae
imperterrito agg imperturba¯tus: um; interrı˘tus, a, um
imperturbabile agg constans: -a¯ntis; inconfusus, a, um
imperversare v intr furo: e˘re; saevio, is, ı˘i, itum, ı¯re
impervio agg impervius: um;asper, era, um
impeto sm impe˘tus: -u¯s; vehementia,-ae sf; fulmen, -ı˘nis sn;fervor, -o¯ris; rabies, -e¯i sf
impetrare v tr (ottenere pregando)impe˘tro: ab aliquo); (chiederepregando) peto, is, ivi (o ı˘i),itum, e˘re
: impetuosamente avv vehemente˘r
impetuoso agg vehe˘mens: -e¯ntis;fervı˘dus, a, um; impetuosus, a,um; procax, -a¯cis; prope˘rus, a,um; rapidus, a, um; violentus, a,um; animosus, a, um
impiccagione sf suspendium: -ı˘i sn
impiccato agg suspensus: um
impiegare v tr utor: usus sumuti v intr dep; adhibe˘o, es, u˘i,ı˘tum, e¯re; consumo, is, sumpsi,sumptum, e˘re; impendo, is, pendi,pensum, e˘re
impiego sm usus: -u¯s; munus, -e˘rissn; ministerium, -ı˘i sn; opera,-ae sf; usurpatio, -o¯nis sf
impietosire v tr misericordiamcommove˘o: alicuius); inflecto,is, flexi, flexum, e˘re; impietosirsiv rifl misere˘or, eris,miseritus sum, e¯ri v intr dep
impigliare v tr implico: a¯re; impedio,is, ivi (o ı˘i), itum, ı¯re; impigliarsiv rifl implicari v tr pass
implacabile agg implacabı˘lis: e;inexorabilis, e
implicare v tr implico: a¯re
implorare v tr imploro: a¯re; deprecor, aris, atussum, a¯ri v tr dep; exposco, is,poposci, e˘re; precor, aris, atussum, a¯ri v tr dep
implorazione sf imploratio: -o¯nis
implume agg implumis: e
impluvio sm impluvium: -ı˘i sn
: impopolarità sf invidia, -ae; popu˘li odium (-ı˘i sn)
imporre v tr impono: e˘re; indo, is, dı˘di,dı˘tum, e˘re; iniungo, is, iunxi,imperdonabile49iunctum, e˘re; dicto, as, avi,atum, a¯ re; imporsi v rifl suaauctoritate move˘o, es, movi,motum, e¯ re v tr (su qualcuno,aliquem)
importante agg gravis: e; capitalis,e
importanza sf gravı˘tas: -a¯tis; antiquı˘tas, -a¯tis; auctorı˘tas, -a¯tis; magnitudo,-ı˘nis; pondus, -e˘ris sn
importare v tr e intr (portare dentro)importo: a¯re;advecto, as, a¯re; (stare a cuore)interest, interfuit, interesse v intrimpers; refe˘rt, retu˘lit, referre vintr impers
importato agg advecticius: um
importunare v tr molestia¯ affı˘cio: e˘re; interpello,as, avi, atum, a¯re; laedo, is, laesi,laesum, e˘re; obturbo, as, avi,atum, a¯re
importuno agg importu¯nus: um; incommodus, a, um
impossibile agg qui (quae: quod)fie˘ri non potest; infectus, a, um
imposta sf vectiga˘l: -a¯lis sn; fiscus,-i sm; illatio, -o¯nis; onus,one˘ris sn; pensio, -o¯nis; stipendium,-ı˘i sn; (sulle merci) venalicium,-ı˘i sn
impostore sm simulator: -o¯ris; nugator,-o¯ris
impotente agg impotens: -e¯ntis
impoverimento sm inopia: ae sf;deminutio, -o¯nis sf
impraticabile agg impedı¯tus: um; invı˘us, a, um
imprecare v intr e tr exsecror: aliquem); detestor,aris, atus sum, a¯ri v tr dep; impre˘cor, aris, atus sum, a¯ri v trdep
imprecazione sf exsecratio: -o¯nis;detestatio, -o¯nis
impreciso agg incertus: um;perfusorius, a, um
impregnare v tr imbu˘o: e˘re; intero, is, trivi, tritum,e˘re; ungo, is, unxi, unctum,e˘re; impregnarsi v rifl perbibo,is, bı˘bi, e˘re v tr
impreparato agg imparatus: um
impresa sf inceptum: -i sn; conatus,-u¯s sm; facı˘nus, -o˘ris sn; factum,-i sn; labor, -o¯ris sm; opus, -e˘rissn; res, rei; susceptio, -o¯nis ◊ impresegesta, -o¯rum sn pl; impresacommerciale negotium, -ı˘i sn
impressionare v tr commove˘o: e¯re
impressione sf (impronta) vestigium: -ı˘i sn; (commozione) motus,-u¯s sm ◊ impressione di gioiagaudium, -ı˘i sn
imprevidente agg improvı˘dus: um; imprudens, -e¯ntis
imprevidente49imprevidenza sf imprudentia: -ae;temerı˘tas, -a¯tis
imprevisto agg improvı¯sus: um;necopı¯nus, a, um; necopinatus,a, um; sm inopinatum, -i sn ◊ inmodo imprevisto necopinato
imprigionare v tr vinculo conicio: e˘re; necto, is, nexu˘i (o nexi), nectum, e˘re
imprimere v tr imprı˘mo: e˘re; inculco, as, avi,atum, a¯re; infigo, is, fixi, fixum,e˘re; sigillo, as, avi, atum, a¯re; signo,as, avi, atum, a¯re; imprimersiv rifl insido, is, sedi, sessum,e˘re v intr (con in e l’abl o ildat)
improduttivo agg sterı˘lis: e; ignavus,a, um; infelix, -ı¯cis
impronta sf vestigium: -ı˘i sn;ima¯go, -ı˘nis; impressio, -o¯nis;nota, -ae; orbı˘ta, -ae; passus, -u¯ssm; signum, -i sn; indicium, -ı˘isn
improprio agg improprius: um
: improvvisamente avv subito¯; repente¯
improvvisare v tr subito paro: a¯re
improvviso agg subı˘tus: um;improvı¯sus, a, um; inopinatus, a,um; repens, -e¯ntis, inexspectatus,a, um
imprudente agg impru¯dens: -e¯ntis;incautus, a, um; inconsultus,a, um; temerarius, a, um
: imprudentemente avv imprudenter;improvide¯; incaute¯
imprudenza sf imprudentia: -ae;temerı˘tas, -a¯tis
impudente agg impu˘dens: -e¯ntis
impudenza sf impudentia: -ae
impudico agg impudı¯cus: um
impugnare v tr (nel senso di stringerein pugno) stringo: e˘re; (nel senso diconfutare) refello, is, felli, e˘re;impugno, as, avi, atum, a¯re
impugnatura sf capu˘lus: -i sm;ansa, -ae
impulso sm impulsio: -o¯nis sf; instinctus,-us; irritatio, -o¯nis sf;motio, -o¯nis sf
: impunità sf impunı˘tas, -a¯tis; fides,-e¯i
impunito agg impunı¯tus: um;inultus, a, um ◊ rimanere impunitoextra poenam esse
: impurità sf impuritas, -a¯tis; obscenı˘tas, -a˘tis; faex, faecis; peripse¯ma, -a˘tis sn
impuro agg impurus: um; incestus,a, um; insincerus, a, um
imputare v tr (nel senso di attribuire)tribu˘o: e˘re; imputo, as, avi, atum, a¯re;(nel senso di accusare) accuso,as, avi, atum, a¯re
imprevidenza494 imputata sf rea: -ae
imputato sm reus: -i
imputazione sf crimen: -ı˘nis sn;reatus, -u¯s sm
: in prep in (con l’abl ); de¯ (conl’abl ); sub (con l’abl o l’acc)
inabile agg inhabilis: alicui rei)
inaccessibile agg invius: um;impenetrabilis, e; importunus, a,um; insuperabı˘lis, e; (riferito apersona) nemini affabilis, e
inadatto agg non aptus: um; indignus,a, um; inhabilis, e
inanimato agg inanı˘mus: um
inappagabile agg insatiabilis: e
inarcare v tr curvo: a¯re
inarcato agg pandus: um
inaridire v tr e intr sicco: a¯re v tr; uro, is, ussi,ustum, e˘re v tr; inaridirsi v riflexaresco, is, aru˘i, e˘re v intr
inaridito agg siccus: um; arı˘-dus, a, um; torrı˘dus, a, um
: inaspettatamente avv necopinato¯
inaspettato agg inexspecta¯tus: um; incautus, a, um; insperatus,a, um; adventicius, a, um; inopinatus,a, um; repentinus, a, um;subı˘tus, a, um
inasprire v tr exacu˘o: e˘re; aspero, as, avi, atum,a¯re; effe˘ro, as, avi, atum, a¯re;inasprirsi v rifl indignor, a¯ris,a¯tus sum, a¯ri v tr; crudesco, is,crudu˘i, e˘re v intr
: inattività sf inertia, -ae; otium, -ı˘isn; silentium, -ı˘i sn
inaudito agg inaudı¯tus: um; incredibilis,e; novus, a, um
inaugurale agg aditialis: e
inaugurare v tr inauguro: a¯re; dedı˘co, as, avi, atum,a¯re; auspicor, aris, atus sum, a¯riv tr dep
inazione sf desidia: -ae; otium, -ı˘isn; cessatio, -o¯nis
incagliarsi v rifl in vadum illı¯dor: i v tr pass; adhaeresco,is, adhaesi, adhaesum,e˘re v intr
incallito agg callo¯sus: um; durus,a, um
incalzare v tr insto: a¯re vintr (col dat) e tr; adurge˘o, es,e¯re; agı˘to, as, avi, atum, a¯re; immine˘o, es, e¯re v intr (col dat)
incamminarsi v rifl viam ineo: ı¯re v tr dep
incantare v tr fascı˘no: a¯re; incanto, as, avi, atum,a¯re
incantesimo sm fascinatio: -o¯nissf ; veneficium, -ı˘i sn
incanto sm (asta) auctio: -o¯nis
incanutire v intr canesco: e˘re
incanutire49incanutito agg canus: um
incapace agg ineptus: um; nonaptus, a, um; debilis, e; ignarus,a, um; iners, -e¯rtis; inhabilis, e;inutilis, e; invalı˘dus, a, um
: incapacità sf imperitia, -ae; inertia,-ae; infirmı˘tas, -a¯tis; inscientia,-ae; inscitia, -ae
incappare v intr incı˘do: in aliquid); incurro,is, curri, cursum, e˘re
incaricare v tr mando: alicui aliquid); incaricarsi v riflsibi sumo, is, sumpsi, sumptum,e˘re v tr; suscipio, is, cepi, ceptum,e˘re v tr
incarico sm munus: -e˘ris sn; causa,-ae sf ; mandatum, -i sn; pars,partis sf ; provincia, -ae sf
incassare v tr (nel senso di riscuotere)exı˘go: e˘re;(nel senso di riporre in una cassa)in arcam condo, is, dı˘di,dı˘tum, e˘re
incasso sm exactio: -o¯nis sf
incatenare v tr (catenis) vincio: ı¯re; (legare) colligo,as, avi, atum, a¯re
incauto agg incautus: um; improvı˘dus, a, um; incustoditus, a,um; imprudens, -e¯ntis
incavare v tr cavo: a¯re
incavato agg cavus: um; curvus,a, um
incedere v intr incedo: e˘re; ingredior, eris, ingressussum, ingre˘di v intr dep
incedere sm incessus: -u¯s; ingressus,-u¯s; gradus, -u¯s
incendiare v tr incendo: e˘re; uro, is, ussi,ustum, e˘re; inflammo, as, avi,atum, a¯re; incendiarsi v intrpron ignem concipio, is, cepi,ceptum, e˘re v tr
incendio sm incendium: -ı˘i sn; accensio,-o¯nis sf ; conflagratio,-o¯nis sf ; ignis, -is
incensatore sm adula¯tor: -o¯ris;cantor, -o¯ris
incensiere sm turibu˘lum: -i sn; vatillum,-i sn
incenso sm tus: tu¯ris sn
incentivo sm incentivum: -i sn;adiumentum, -i sn
incertezza sf dubium: -ı˘i sn; ambages,-is; error, -o¯ris sm
incerto agg incertus: um; ambigu˘us, a, um; dubius, a, um; inconstans,-a¯ntis; instabilis, e; labans,-a¯ntis; obscurus, a, um
incessante agg continuus: um
incesto sm incestus: -u¯s
incetta sf emptio: -o¯nis
incettare v tr coemo: e˘re
incanutito49inchiesta sf inquisitio: -o¯nis; quaestio,-o¯nis; investigatio, -o¯nis
inchinarsi v rifl procumbo: e˘re v intr; (in segnodi saluto) summissis cervicibusaliquem saluto, as, avi,atum, a¯re v tr
: inchino sm corpo˘ris inclinatio(-o¯nis) sf
inchiodare v tr confı¯go: e˘re
inchiostro sm atramentum: -i sn
inciampare v intr offendo: alicuirei) v tr; titu˘bo, as, avi, atum,a¯re v intr e tr
incidentale agg fortuitus: um;casualis, e
incidente sm casus: - u¯s
incidere v tr incı¯do: e˘re; insculpo, is, sculpsi,sculptum, e˘re; imprimo, is, pressi,pressum, e˘re; (influire) vale˘o,es, u˘i, e¯re
incinta agg gravida: -ae; praegnans,-a¯ntis
incisione sf incisio: -o¯nis
inciso sm incı¯sum: -i sn; comma,-a˘tis sn
incitamento sm incitamentum: -isn; calcar, -a¯ris sn; irritamen,-ı˘nis sn; stimu˘lus, -i
incitare v tr incı˘to: a¯re; cohortor, aris, atus sum, a¯riv tr dep; inflammo, as, avi,atum, a¯re; perpello, is, pu˘li, pulsum,e˘re; sollicı˘to, as, avi, atum,a¯re; stimu˘lo, as, avi, atum, a¯re
incivile agg inurbanus: um; incultus,a, um; illiberalis, e; inhumanus,a, um
incivilire v tr mansuefacio: e˘re; ad humanitateminformo, as, avi, atum, are; incivilirsiv rifl ad humanitatem effingor,eris, fictus sum, i v trpass
: inciviltà sf inurbanitas, -a¯tis; incultimores (-um sm pl )
inclemente agg incle¯mens: -e¯ntis
inclinare v tr e intr (abbassare)inclı¯no: a¯re v tr;(essere incline) incumbo, is, cubu˘i, cubı˘tum, e˘re v intr; vergo,is, e˘re v intr e tr
inclinato agg inclinatus: um;acclinis, e; devexus, a, um; proclivis,e; pronus, a, um; supinus,a, um
inclinazione sf inclinatio: -o¯nis;animus, -i sm; studium, -ı˘i sn
incline agg proclinis: ad aliquid)
includere v tr addo: e˘re; subicio, is, ieci, iectum,e˘re
: incoerentemente avv inconstanter;incondı˘te
incoerentemente49incollare v tr agglutı˘no: a¯re
incolpare v tr accuso: a¯re; culpam confe˘ro, fers,tuli, collatum, ferre (qualcuno,in aliquem); argu˘o, is, argu˘i, argu¯tum, e˘re; culpo, as, avi, atum,a¯re
incolto agg incultus: um; illaboratus,a, um; intonsus, a, um;squalı˘dus, a, um; (riferito a persone)indoctus, a, um
incolume agg incolu˘mis: e; illaesus,a, um; inviolatus, a, um; salvus,a, um
: incolumità sf incolumı˘tas, -a¯tis
incombente agg instans: -a¯ntis
incombenza sf munus: -e˘ris sn;opus, -e˘ris sn
incombere v intr immine˘o: e¯re;ingru˘ o, is, ingru˘i, e˘re (con in el’acc o col dat)
incominciare v tr e intr incı˘pio: e˘re v tr; orior, e˘ris,ortus sum, ı¯ri v intr dep; coepto,as, avi, atum, a¯re v tr e intr; exordior,iris, orsus sum, ı¯ri v tr dep
incomodare incommodo: a¯re v tr; incommo˘dum affe˘ro, fers, attu˘ li, allatum, ferre(qualcuno, alicui)
incomodo sm incommo˘dum: -i sn
incompatibile agg intolerabı˘lis: e;alienus, a, um; insociabilis, e
incompetente agg imperı¯tus: um
incompiuto agg imperfectus: um; inchoa¯tus, a, um
: incondizionato agg sine ulla exceptione;summus, a, um
inconsueto agg inusitatus: um;insolitus, a, um
inconsulto agg inconsultus: um
incontenibile agg effrenatus: um; impotens, -e¯ntis
incontentabile agg insatiabilis: e;delicatus, a, um
incontestabile agg haud dubius: um; insolubı˘lis, e
incontinenza sf intemperantia: -ae; incontinentia, -ae
incontrare v tr occurro: alicui);obvı˘o, as, avi, atum, a¯re v tre intr; convenio, is, veni, ventum,ı¯re; (ottenere) nanciscor, eris, nactus(o nanctus) sum, nancisci v trdep; incontrarsi v rifl inter se occurre˘re v intr; congre˘dior, e˘ris,congressus sum, gre˘di v intr dep;(in un punto) competo, is, petivi(o petı˘i), petitum, e˘re v intr
: incontro avv e prep obvı˘am (coldat)
incontro sm occursus: -u¯s; obı˘tus,-u¯s; conventus, -u¯s
incoraggiamento sm confirmatio: -o¯nis sf
incollare49incoraggiare v tr animum confirmo: alicuius); erigo, is, rexi, rectum,e˘re; firmo, as, avi, atum, a¯re; invito,as, avi, atum, a¯re; suscı˘to,as, avi, atum, a¯re
incoronare v tr corono: a¯re
incorporare v tr commisce˘o: e¯re; contribu˘o,is, tribu˘i, tribu¯tum, e˘re
incorrere v intr incurro: e˘re v intr(con in e l’acc); oppe˘to, is, ivi (oı˘i), itum, e˘re v tr
incorrotto agg incorruptus: um;intemeratus, a, um
incorruttibile agg incorruptibilis: e; purus, a, um
incostante agg inconstans: -a¯ntis;mobı˘lis, e
: incostantemente avv inconstanter
incostanza sf incostantia: -ae; intemperies,-ei; varietas, -a¯tis
incredibile agg incredibı˘lis: e; fabulosus,a, um
incrementare v tr adauge˘o: e¯re
incremento sm incrementum: -i sn
increspare v tr crispo: a¯re
incrociare v tr e intr (nel senso didisporre a croce) decusso: a¯re; (nel senso di intrecciare)conse˘ro, is, seru˘i, sertum,e˘re; (nel linguaggio marinaro)navı˘go, as, avi, atum, a¯re(in un luogo, in aliquo loco)
incrollabile agg inconcussus: um; illabefactus, a, um
incrostare v tr incrusto: a¯re
incrostazione sf crusta: -ae
incrudelire v intr saevio: ı¯re; crudesco, is, crudu˘i,e˘re
incruento agg incruentus: um
incubo sm incu˘bus: -i; angor, -o¯ris
incudine sf incus: -u¯dis
inculcare v tr inculco: a¯re
incurante agg incuriosus: um
incuria sf incuria: -ae; incultus,-u¯s sm
incursione sf incursio: -o¯nis; decursus,-u¯s sm
incurvare v tr incurvo: a¯re
incurvato agg curvus: um; convexus,a, um; flexı˘lis, e
incustodito agg incustodı¯tus: um; sine praesidio
incutere v tr incu˘tio: e˘re; inicio, is, ie¯ci, iectum,e˘re
indaffarato agg negotiosus: um;multis negotiis districtus, a, um
indaffarato49indagare v tr e intr investigo: a¯re v tr; indago, as, avi,atum, a¯re v tr; inquiro, is, quisivi,quisitum, e˘re v tr; perscrutor, aris,atus sum, a¯ri v tr dep; scisco, is,scivi, scitum, e˘re v tr
indagatore sm investiga¯tor: -o¯ris;percontator, -o¯ris
indagine sf indagatio: -o¯nis; indago,-ı˘nis; inquisitio, -o¯nis
indebitarsi v rifl aes alienum facio: e˘re v tr
indebitato agg aere alieno oppressus: um; obaeratus, a, um
indebito agg indebı˘tus: um
indebolire v tr infirmum (am: e˘re; debilito,as, avi, atum, a¯re; mollio, is,ivi (o ı˘i), itum, ı¯re; frango, is,fregi, fractum, e˘re; indebolirsi vrifl debilis fio, is, factus sum,fieri v intr; senesco, is, senui, e˘rev intr; languesco, is, langu˘i, e˘re vintr; mollesco, is, e˘re v intr
indecenza sf turpitudo: -ı˘nis
indeciso agg cunctabundus: um;ambigu˘us, a um; dubius, a, um;suspensus, a, um; (non giudicato)iniudica¯tus, a, um
indecoroso agg indeco¯rus: um;illiberalis, e
indefesso agg assiduus: um
indefinito agg infinitus: um; vagus,a, um
indegno agg indignus: um ◊ indegnidi lode indigni laude, indigniqui laudentur
indicare v tr indico: a¯re; monstro, as, avi, atum, a¯re;doce˘o, es, docu˘ i, doctum, e¯re;noto, as, avi, atum, a¯re; significo,as, avi, atum, a¯re
indicazione sf demonstratio: -o¯nis; significatio, -o¯nis; indicium,-ı˘i sn
: indietro avv retro; rursum (o rursus)◊ cadere all’indietro supinus(a, um) cade˘re
indifeso agg indefensus: um;inermis, e; intutus, a, um; nudus,a, um
indifferente agg (riferito a cose)neglegendus: um; (riferito apersone) indiffe˘rens, -e¯ntis; frigı˘dus, a, um; lentus, a, um
indifferenza sf neglegentia: -ae;anı˘mus (-i sm) frigı˘dus; lentitu¯do, -ı˘nis; irreverentia, -ae; securı˘tas, -a¯tis
indigente agg pauper: -eris; indı˘-gens, -e¯ntis; egens, -e¯ntis
indigenza sf pauperta¯s: -a¯tis; indigentia,-ae; angustiae, -a¯rum sfpl; fames, -is
indignazione sf indignatio: -o¯nis;dolor, -o¯ris sm
indipendente agg liber: erum
indipendenza sf libertas: -a¯tis
indagare50indire v tr indico: e˘re
indiretto agg obliquus: um
indisciplinatezza sf licentia: -ae;immodestia, -ae
indisciplinato agg licentiosus: um; effrenatus, a, um
indiscreto agg importunus: um;immodestus, a, um; curiosus, a,um
indispettire v tr bilem move˘o: alicui); iram excito, as, avi,atum, a¯re (qualcuno, alicuius);indispettirsi v rifl irascor, e˘ris,ira¯tus sum, i v intr dep (per qualcosa,aliqua re)
indissolubile agg indissolubı˘lis: e;insolubı˘lis, e
indistinto agg indistinctus: um;confusus, a, um; indiscretus, a,um; promiscuus, a, um
individuale agg proprius: um;singulorum hominum (gen); privatus,a, um
individuo sm homo: -ı˘nis; singu˘lihomı˘nes (-um sm pl)
indivisibile agg individuus: um
indiviso agg indivisus: um
indizio sm indicium: -ı˘i sn; index,-ı˘cis sm e f ; nota, -ae sf ; suspicio,-o¯nis sf
indole sf indo˘les: -is; ingenium, -ı˘isn; natura, -ae; materia, -ae
indolente agg iners: -e¯rtis; lentus,a, um; socors, -co¯rdis
indolenza sf desidia: -ae; inertia,-ae; socordia, -ae
indomito agg indomı˘tus: um;immansuetus, a, um; intractatus,a, um; invictus, a, um; contumax,-a¯cis
indossare v tr indu˘o: e˘re; sumo, is, sumpsi,sumptum, e˘re
indovina sf vates: -is; saga, -ae
indovinare v tr invenio: ı¯re; conicio, is, ieci, iectum,e˘re
indovino sm vates: -is; haruspex(o aruspex), -ı˘cis; augur, -u˘ris;hario˘lus, -i; fatidı˘cus, -i; aggpraesa¯gus, a, um
indubitabile agg indubius: um;certus, a, um; compertus, a, um
indugiare v tr e intr moror: a¯ri v intr e tr dep;exspecto, as, avi, atum, a¯re v tr
indugio sm mora: -ae sf ; sessio,-o¯nis sf ; cunctatio, -o¯nis sf
indulgente agg indulgens: -e¯ntis;clemens, -e¯ntis; facı˘lis, e
indulgenza sf indulgentia: -ae; laxamentum,-i sn; pie˘tas, -a¯tis
indulgere v intr indulge˘o: e¯re (col dat); ignosco,is, ignovi, ignotum, e˘re (coldat)
indulgere50indurire v tr e intr duro (o induro): a¯re v tr; indurirsiv rifl duresco, is, durui, e˘re vintr ; durus fio, fis, factus sum,fie˘ri v intr; congelo, as, avi,atum, a¯re v intr
indurre v tr induco: e˘re; cogo, is, egi, actum,e˘re; commove˘o, es, movi, motum,e¯re; illicio, is, illexi, illectum,e˘re; impello, is, pu˘li, pulsum,e˘re; persuade˘o, es, suasi,suasum, e¯re; indursi v rifl animuminduce˘re (con l’inf)
inebriare v tr inebrio: a¯re; ebrium (am, um) facio,is, feci, factum, e˘re; (esaltare)effe˘ro, fers, extu˘li, ela¯tum,efferre; inebriarsi v rifl exsulta¯re (per qualcosa, aliqua re)
inedito agg inedı˘tus: um; nondumvulga¯tus, a, um
ineducato agg inurba¯nus: um;indocı˘lis, e
inefficace agg inefficax: -a¯cis; invalı˘dus, a, um; iners, -e¯rtis
ineguagliabile agg unı˘cus: um
ineluttabile agg ineluctabı˘lis: e
inerme agg inermis: e; indefensus,a, um
inerte agg iners: -e¯rtis; languı˘dus,a, um; reses, -ı˘dis
inerzia sf inertia: -ae; segnitia, -ae;torpedo, -ı˘nis
inesatto agg mendosus: um; parumdilı˘gens, -e¯ntis
inesauribile agg inexhaustus: um; iugis, e
inesausto agg inexhaustus: um
inesorabile agg inexorabı˘lis: e;destrictus, a, um
inesperienza sf imperitia: -ae; inscitia,-ae; ignorantia, -ae; imprudentia,-ae; insolentia, -ae; tirocinium,-ı˘i sn
inesperto agg imperı¯tus: um;ignarus, a, um; imprudens, -e¯ntis;inexpertus, a, um; inscius, a,um; rudis, e; sm hospes, -ı˘tis(col gen o con in e l’abl)
inesplicabile agg inexplicabı˘lis: e
: inespugnabile agg inexpugnabı˘-lis, e
inestimabile agg inaestimabı˘lis: -e
inestinguibile agg sempiternus: um; perennis, e; inexstinctus, a,um; (riferito al fuoco) qui (quae,quod) exstingui non potest
inettitudine sf nequitia: -ae; imperitia,-ae
inetto agg ineptus: um; nugax,-a¯cis; non idoneus (a, um)
: inevitabile agg necesse˘ agg indecl;inevitabı˘lis, e; ineluctabilis,e; necessarius, a, um; qui(quae, quod) vitari non potest
: inevitabilmente avv necessarie¯ (onecessario¯)
indurire50inezia sf recula: -ae; res (rei) parvu˘la; minutia, -ae; naucum, -i sn◊ inezie nugae, -a¯rum
infagottare v tr convaso: a¯re; (imbacuccare) amı˘-cio, is, micu˘i (o mixi), mictum,ı¯re; involvo, is, volvi, utum, e˘re
infamante agg infamis: e; famo¯-sus, a, um
infamare v tr infa¯mo: a¯re; dedecoro, as, avi,atum, a¯re
infame agg infamis: e; famosus, a,um; intestabı˘lis, e; sceleratus, a,um; turpis, e
infamia sf infamia: -ae; ignominia,-ae; labes, -is; nota, -ae; probrum,-i sn ◊ infamia! nefas! snindecl
infangare v tr luto: a¯re; oblimo, as, avi, atum, a¯re
infante agg infans: -a¯ntis; sm puerulus,-i
infantile agg puerilis: e
infanzia sf pueritia: -ae; infantia,-ae; aetas (aetatis) puerilis
infastidire v tr fastidio afficio: e˘re; molesto, as,avi atum, a¯re; fastı¯dio, is, ivi,itum, ı¯re; exerce˘o, es, exercu˘i,exercı˘tum, e¯re; fatigo, as, avi,atum, a¯re; molestiae sum, es, fui,esse (per qualcuno, alicui)
infaticabile agg indefessus: um
: infatti cong nam; enim
infatuare v tr (esaltare) effe˘ro: efferre;(istupidire) infatu˘o, as, avi,atum, a¯re; infatuarsi v rifl admirationearde˘o, es, arsi, arsurus,arde¯re (per qualcosa, alicuiusrei) v intr
infausto agg infaustus: um; obscenus,a, um
infedele agg infı¯dus: um; infide¯lis, e
infelice agg infelix: -ı¯cis; flebı˘lis,e; infortunatus, a, um
: infelicemente avv infelicı˘ter; male˘
: infelicità sf infelicı˘tas, -a¯tis; miseritudo,-ı˘nis
Inferi sm pl infe˘ri: -o¯rum
inferiore agg inferior: inferius (tradue); infı˘mus, a, um (tra più);inferus, a, um; posterior, ius
: infermità sf infirmı˘tas, -a¯tis; valetudo,-ı˘nis; insania, -ae
infermo agg infirmus: um; aeger,aegra, aegrum; causarius, a, um
infernale agg infernus: um; infernalis,e; horribilis, e
inferno sm infe˘ri: -o¯rum sm pl; loca(-orum sn pl) inferna; bara˘-thrum, -i sn
inferriata sf clatri: -o¯rum sm pl;transenna, -ae
infervorare v tr incı˘to: a¯re; infervorarsi v rifl flainfervorare50gro, as, avi, atum, a¯re v intr (perqualcosa, alicuius rei); confervesco,is, ferbu˘i, e˘re v intr
infestare v tr infestum (am: e˘re
infettare v tr inficio: e˘re
infiacchire v tr debilito: a¯re; infiacchirsi v rifl languesco,is, langu˘i, e˘re v intr;consenesco, is, senu˘i, e˘re v intr
infiammare v tr inflammo: a¯re; accendo, is, accendi,accesum, e˘re; (d’amore) torre˘o,es, u˘i, tostum, e¯re; infiammarsiv rifl flammas concı˘pio, is, cepi,ceptum, e˘re
infido agg infı¯dus: um
infierire v intr saevio: ı¯re
infimo agg infı˘mus: um; ultimus,a, um
: infine avv postremo¯; demum; ultime¯; denı˘que; tame˘n; tandem
infinito agg infinitus: um; immensus,a, um
inflessibile agg ferreus: um;rigı˘dus, a, um; atrox, o¯cis; edurus,a, um; pervı˘cax, -a¯cis
: inflessibilità sf anı˘mus (-i sm) invictus;rigor, -o¯ris sm
infliggere v tr infligo: e˘re; irrogo, as, avi, atum,a¯re; inhibe˘o, es, hibu˘i, ı˘tum, e¯re
infondere v tr infundo: e˘re; immitto, is, misi, missum,e˘re; ingenero, as, avi, atum,a¯re
informare v tr (erudire) certioremfacio: aliquem de aliquare); erudio, is, ivi (o -ı˘i),itum, ı¯re; (dare forma) informo,as, avi, atum, a¯re; informarsi vrifl quaero, is, sı¯vi, sı¯tum, e˘re vtr; percontor, aris, atus sum, a¯ri vtr dep; sciscitor, aris, atus sum,a¯ri v tr dep (di qualcosa da qualcuno,aliquid ex aliquo)
informe agg informis: e
infrangere v tr infringo (o frango): e˘re
infrequente agg infre˘quens: -e¯ntis;rarus, a, um
infuocare v tr inflammo: a¯re; infuocarsi v rifl flammasconcı˘pio, is, cepi, ceptum,e˘re; candesco, is, candu˘i, e˘re vintr
infuriare v intr furo: e˘re;bacchor, baccharis, bacchatussum, a¯ri v intr dep; ferve˘o, es,ferbu˘i, e¯re; infuriarsi v rifl saevio,is, ı˘i, itum, ı¯re v intr
ingaggiare v tr (arruolare) conduco: e˘re; (cominciare)committo, is, misi,missum, e˘re
infestare50Titoloingannare v tr fallo: e˘re; circume˘o, is, ivi (o ı˘i),itum, ı¯re; decipio, is, cepi, ceptum,e˘re; deludo, is, lusi, lusum,e˘re; fraudo, as, avi, atum, a¯re;frustror (o frustro), aris, atussum, a¯ri v tr dep
ingannatore sm circumscriptor: -o¯ris; fraudator, -o¯ris; agg pellax,-a¯cis; subdo˘lus, a, um
ingannevole agg fallax: -a¯cis; insidiosus,a, um; lubrı˘cus, a, um;dolosus, a, um; falsus, a, um; illex,illı˘cis; mendax, -a¯cis
inganno sm dolus: -i; decipu˘la, -aesf; deceptio, -o¯nis sf; fallacia, -aesf; fraus, fraudis sf; maleficium,-ı˘i sn; mendacium, -ı˘i sn; pellacia,-ae sf; praestigia, -ae
ingegnere sm architectus: -i; machinator,-o¯ris
ingegno sm ingenium: -ı˘i sn; mens,mentis sf
ingegnoso agg ingeniosus: um;callidus, a, um; daeda˘lus, a, um;sollers, -e¯rtis
ingentilire v tr exco˘lo: e˘re
: ingenuità sf credulitas, -a¯tis; simplicı˘tas, -a¯tis
ingenuo agg simplex: plı˘cis; credulus,a, um; improvı˘dus, a, um
ingerire v tr devo˘ro: a¯re; absorbeo, es, sorbu˘i, e¯re
inghiottire v tr devo˘ro: a¯re
ingiuria sf iniuria: -ae; maledictum,-i sn; offensa, -ae; opprobrium,-ı˘i sn
ingiustizia sf iniquitas: -a¯tis; iniustitia,-ae; iniuria, -ae
ingiusto agg iniquus: um; iniustus,a, um; immerı˘tus, a, um
inglorioso agg ingloriosus: um
ingordigia sf ingluvies: -e¯i; edacı˘tas, -a¯tis; aviditas, -a¯tis
ingovernabile agg irregı˘bilis: e
ingrandire v tr amplifı˘co: are; exaggero, as, avi,atum, a¯re; extendo, is, tendi, tentum(o tensum), e˘re
ingrassare v intr e tr opı¯mo: a¯re v tr; pinguem facio,is, feci, factum, e˘re v tr; sagino,as, avi, atum, a¯re v tr; farcio,is, farsi, fartum, ı¯re v tr; imple˘o, es, plevi, pletum, e¯re v tr;pinguesco, is, e˘re v intr
ingratitudine sf ingratia: -ae; ingratusanı˘mus (-i sm)
ingrato agg ingratus: um; immemor,-o˘ris
ingravidare v tr gravido: a¯re; gravı˘dam facio, is, feci,factum, e˘re
ingraziarsi v rifl gratiam sibi concilio: alicuius)
ingraziarsi50ingresso sm aditus: -u¯s; introı˘tus,-u¯s; ingressus, -u¯s; ianua, -ae sf;porta, -ae sf
ingrossare v tr e intr maiorem facio: e˘re v tr;maior fio, fis, factus sum, fie˘ri vintr; augesco, is, e˘re v intr
inguaribile agg insanabı˘lis: e
inguine sm inguen: -ı˘nis sn; ile,ilis (o ilium, -ı˘i) sn
iniettare v tr iniecto: a¯re; infundo, is, fu¯di, fu¯sum, e˘re
inimicarsi v intr pron (qualcuno)alicuius anı˘mum a se averto: e˘re v tr; (con qualcuno)ab aliquo alienari v tr pass
inimicizia sf inimicitia: -ae; simultas,-a¯tis
: ininterrottamente avv continuo¯
ininterrotto agg continuus: um;continens, -e¯ntis
iniziare v tr e intr (nel senso di dareinizio a) incı˘pio: e˘re v tr; (nel senso di avereinizio) initium capio, is, cepi,captum, e˘re v tr; (nel senso diammettere in un sodalizio religioso)initio, as, avi, atum, a¯re vtr; (nel senso di addottrinare)doce˘o, es, docu˘i, doctum, e¯re v tr(qualcuno in qualcosa, aliquemaliquid)
iniziato agg initiatus: sacris); inchoa¯tus, a, um
iniziazione sf initiatio: -o¯nis; initium,-ı˘i sn
inizio sm initium: -ı˘i sn; contractus,-u¯s; exortus, -u¯s; inceptum, -i sn;ingressus, -u¯s; introitus, -u¯s;orı¯go, -ı˘nis sf; principium, -ı˘i sn
innaffiare v tr aspergo: e˘re; irrigo, as, avi,atum, a¯re; (con acqua) adaquo,as, avi, atum, a¯re
innalzare v tr tollo: e˘re; edo, is, dı˘di, dı˘tum,e˘re; ascendo, is, ascendi, ascensum,e˘re; innalzarsi v rifl cresco,is, crevi, cretum, e˘re v intr; adsurgo,is, surrexi, surrectum, e˘rev intr; excello, is, e˘re v intr; exorior,e˘ris, ortus sum, ı¯ri v intr dep
innamorarsi v rifl amore capior: alicuius)
innamorato agg amans: -a¯ntis; smamator, -o¯ris
: innanzi avv e prep ante avv; prae(con l’abl ); ultra (con l’acc)
innato agg innatus: um; genuinus,a, um; natalis, e; nativus, a,um
innestare v tr (riferito ad alberi)insero: e˘re
innesto sm surcu˘lus: -i; insitio,-o¯nis sf; conubium, -ı˘i sn
inno sm hymnus: -i
innocente agg inno˘cens: -e¯ntis; imingresso50merens, -e¯ntis; insons, -o¯ntis; integer,gra, grum; innoxius, a, um
innocenza sf innocentia: -ae
innocuo agg innocuus: um; innoxius,a, um; innocens, -e¯ntis;insons, -o¯ntis
innovazione sf renovatio: -o¯nis;novamen, -ı˘nis sn
inoffensivo agg innoxius: um;imbellis, e
inoltrare v tr mitto: e˘re; inoltrarsi v rifl procedo,is, cessi, cessum, e˘re v intr
: inoltre avv praetere˘a; adhu¯c; ultro¯
inondare v tr inundo: a¯re; perfundo, is, fudi, fusum,e˘re
inondazione sf inundatio: -o¯nis;abundatio, -o¯nis; eluvies, -e¯i
inopportuno agg non opportunus: um; intempestı¯vus, a, um;praeposte˘rus, a, um
inorridire v tr e intr horre˘o: e¯re; perhorresco, is, horru˘i, e˘re v intr
inosservato agg inobservatus: um; neglectus, as, um; ignoratus,a, um
inquietante agg metuendus: um; tumultuosus, a, um
inquietare v tr agito: a¯re; inquieto, as, avi, atum, a¯re
inquieto agg inquietus: um; anxius,a, um; sollicı˘tus, a, um
inquietudine sf sollicitu¯do: -ı˘nis;cura, -ae; scrupus, -i sm
inquilina sf inquilina: -ae
inquilino sm inquilinus: -i
inquinamento sm pollutio: -o¯nissf; corruptio, -o¯nis sf
inquinare v tr pollu˘o: e˘re; inquı˘no, as, avi, atum,a¯re
inquisire v tr quaero: sı¯-tum, e˘re
insalata sf lactuca: -ae; acetaria,-orum sn pl
insanguinare v tr cruento: a¯re; sanguı˘ne respergo, is,spersi, spersum, e˘re
insaporire v tr obdulco: a¯re
insaziabile agg insatiabı˘lis: e
: insaziabilità sf aviditas -a¯tis; indigentia,-ae
insegna sf signum: -i sn; vexillum,-i sn; insigne, -is sn
insegnamento sm praeceptum: -isn; institutio, -o¯nis sf; disciplina,-ae sf; documentum, -i sn; eruditio,-o¯nis sf; magisterium, -ı˘i sn
insegnante sm e sf magister: -trism; magistra, -ae sf; doctor, -o¯rissm; praeceptor, -o¯ris sm
insegnare v tr doce˘o: aliquid aliquem); praecipio,is, cepi, ceptum, e˘re
insegnare50inseguimento sm insectatio: -o¯nissf; persecutio, -o¯nis sf
inseguire v tr sequor: se˘qui v tr dep; consector,aris, atus sum, a¯ri v tr dep; venor,aris, atus sum, a¯ri v tr dep
insenatura sf sinus: -u¯s sm; flexus,-u¯s sm
insensato agg stultus: um; absurdus,a, um; amens, -e¯ntis;stolı˘dus, a, um; vecors, -co¯rdis
insensibile agg torpens: -e¯ntis;sensu carens (-e¯ntis); durus, a,um; occallatus, a, um; siccus, a,um; surdus, a, um
inseparabile agg inseparabilis: e;individuus, a, um
insepolto agg insepultus: um
inserire v tr inse˘ro: e˘re; includo, is, cludi, clusum,e˘re; intericio, is, ieci, iectum,e˘re
insidia sf insidiae: -a¯rum sf pl;machı˘na, -ae; laqueus, -i sm; dolus,-i sm
insidiare v tr insidior: a¯ri v intr dep (col dat)
insidiatore sm insidia¯tor: -o¯ris;adulter, -e¯ri
insidioso agg insidiosus: um
: insieme avv una¯; commixtim; simul
insieme sm caterva: -ae sf ; massa,-ae sf ; summa, -ae sf
insigne agg insignis: e; emı˘nens,-e¯ntis; illustris, e; notabı˘lis, e;praestans, -a¯ntis; spectabı˘lis, e
insignificante agg levis: e; parvus,a, um
insignire v tr signo: a¯re; orno, as, a¯vi, a¯tum, a¯re
insinuare v tr insinuo: a¯re; instillo, as, avi, atum,a¯re; insinuarsi v rifl adlabor,e˘ris, lapsus sum, la˘bi v intr dep;irrepo, is, repsi, reptum, e˘re vintr; penetro, as, avi, atum, a¯re vtr
insipiente agg stultus: um; insipiens,-e¯ntis
insistere v intr insisto: e˘re;insto, as, stı˘ti, (instaturus), a¯re(con in e l’abl ); commoror, aris,atus sum, a¯ri v intr dep
insofferente agg impatiens: -e¯ntis
insofferenza sf impatientia: -ae
insolente agg inso˘lens: -e¯ntis; petu˘lans, -a¯ntis; procax, -a¯cis
insolenza sf insolentia: -ae; petulantia,-ae
insolito agg insolı˘tus: um; extraordinarius,a, um; insuetus, a,um; inusitatus, a, um
: insomma avv postre¯mo; denı˘que
insonne agg insomnis: e
insonnia sf insomnia: -ae; insomnium,-ı˘i sn; vigilia, -ae
insorgere v intr coorior: ı¯ri v intr dep; insurgo, is,surrexi, surrectum, e˘re
insperato agg insperatus: um
instabile agg instabı˘lis: e; multı˘-plex, -plı˘cis; temporalis, e; vagus,a, um
: instabilità sf mobilı˘tas, -a¯tis; varietas,-a¯tis
instancabile agg indefessus: um; impı˘ger, gra, grum
insubordinazione sf intemperantia: -ae; nulla disciplina (-ae);immodestia, -ae
insudiciare v tr pollu˘o: e˘re; inquı˘no, as, a¯vi, a¯tum,a¯re; incrusto, as, avi, atum, a¯re
insulso agg insulsus: um; frivolus,a, um; insipiens, -e¯ntis
insultare v tr e intr insulto: a¯re v tr e intr (col dat);convicior, aris, atus sum, a¯ri vintr dep; maledico, is, dixi, dictum,e˘re v intr (col dat)
insulto sm iniuria: -ae sf; contumelia,-ae sf ; convicium, -ı˘i sn; maledictum,-i sn
insuperabile agg insuperabı˘lis: e;(invincibile) invictus, a, um
insuperbire v intr e tr diventaresuperbo) superbio: ı¯re v intr;superbus (a, um) fio, fis, factussum, fie˘ri v intr; (rendere superbo)superbum (am, um) facio, is,feci, factum, e˘re v tr
intarsiare v tr tessello: a¯re; lacuno, as, avi, atum,a¯re
intatto agg intactus: um; illabefactus,a, um; incorruptus, a, um;inte˘ger, gra, grum; salvus, a, um;sanus, a, um
: integrità sf integrı˘tas, -a¯tis; sanctı˘tas, -a¯tis; sincerı˘tas, -a¯tis
integro agg (sia intero sia in sensomorale) inte˘ger: grum
intelletto sm intellectus: -u¯s; intellegentia,-ae sf; cerebrum, -i sn;mens, mentis sf
intelligente agg intelle˘gens: -e¯ntis;noe˘rus, a, um
intelligenza sf intellegentia: -ae;captus, -u¯s sm; cor, cordis sn; intellectus,-u¯s sm; mens, mentis;sensus, -u¯s sm; ingenium, -ı˘i sn
intemerato agg intemeratus: um; inte˘ger, gra, grum
intemperante agg incontı˘nens: entis; intemperans, -a¯ntis
intemperanza sf intemperantia: -ae; incontinentia, -ae; intemperies,-e¯i sf
intendere v tr (capire) intellego: e˘re; comprehendo,is, prehendi, prehensum, e˘re; percipio,is, cepi, ceptum, e˘re; (considerare)puto, as, avi, atum, a¯re;(essere intento) adverto, is, verti,sum, e˘re; intendersi v rifl peritusintendere50Titolo(a, um) sum, es, fui, esse (di qualcosa,alicuius rei)
intenerire v tr e intr mollio: ı¯re v tr; mitigo, as, avi,atum, a¯re v tr; intenerirsi v riflcommoveor, eris, motus sum, e¯riv tr pass
: intensità sf vehementia, -ae; vis,roboris
intenso agg vehe˘mens: entis; contentus,a, um; intentus, a, um
intentato agg intenta¯tus: um;intactus, a, um
intento agg intentus: um; sf voluntas,-a¯tis; propositum, -i sn;meditamen, -ı˘nis sn
intenzione sf voluntas: -a¯tis; consilium,-ı˘i sn; proposı˘tum, -i sn
: interamente avv omnı¯no
intercedere v intr intercedo: e˘re
intercettare v tr intercı˘pio: e˘re
intercorrere v intr intersum: esse
interdetto agg attonı˘tus: -o¯nis;interdictum, -i sn
interdire v tr interdico: alicui aliqua¯ re); veto,as, vetu˘i, vetı˘tum, a¯re
interessante agg iucundus: um;vendibı˘lis, e
: interessare v tr e intr (suscitarel’interesse) anı˘mum allı˘cio, is,lexi, lectum, e˘re (di qualcuno,alicuius); (importare) interest vimpers (a qualcuno, alicuius);interessarsi v rifl stude˘o, es, u˘i,e¯re v intr (a qualcosa, alicui rei)
interesse sm (rendita di denaro)usura: -ae sf; fenus, o˘ris sn; impendium,-ı˘i sn; lucrum, -i sn;utilı˘tas, -a¯tis sf; (vantaggio) necessı˘tas, -a¯tis sf; (premura) cura,-ae sf; (affare) negotium, - ı˘i sn
interiora sf pl exta: -o¯rum sn pl;fendicae, a¯rum; ile, ilis (o ilium,-ı˘i) sn
interloquire v intr interlo˘quor: lo˘qui v intrdep
intermediario agg sequester: trum; sm sequester, tris; leno,-o¯nis
intermedio agg medius: um
interminabile agg infinitus: um; intermina¯tus, a, um; interminus,a, um
: internamente avv intus; introrsum
interno agg interior: -o¯ris; intimus,a, um; internus, a, um; intestinus,a, um; penı˘tus, a, um;gremium, -ı˘i sn
intero agg inte˘ger: grum; illibatus,a, um; universus, a, um;totus, a, um
intenerire51interporre v tr interpo¯no: e˘re; interse˘ro, is,seru˘i, sertum, e˘re; interporsi vrifl medio, as, a¯re v tr e intr; intercurro,is, curri, cursum, e˘re vintr
interpretare v tr interpretor: a¯ri v tr dep
interpretazione sf interpretatio: -o¯nis; coniectio, -o¯nis; explicatio,-o¯nis; hermeneuma, -a˘tis sn
interprete sm e sf interpres: -pre˘tis
interregno sm interregnum: -i sn
interrogare v tr rogo (o interrogo): aliquem de aliquare); percontor, aris, atus sum, a¯riv tr dep (qualcuno su qualcosa,ex aliquo aliquid)
interrogazione sf interrogatio: -o¯nis; percontatio, -o¯nis
interrompere v tr interrumpo: e˘re; (qualcuno cheparla) interpello, as, avi, atum,a¯re; (una lite) dirimo, is, emi,emptum, e˘re; interrompersi (farepausa) v rifl interquiesco, is,quievi, quietum, e˘re v intr
interruzione sf intermissio: -o¯nis;intercapedo, -ı˘nis
intervallo sm intervallum: -i sn;discrimen, -ı˘nis sn
intervenire v intr (sopraggiungere)intervenio: ı¯re; (capitare) accı˘do, is, cı˘di,e˘re; evenio, is, veni, ventum, ı¯re
intervento sm interventus: -u¯s
intestazione sf praescriptio: -o¯nis
intestino agg intestı¯nus: um; smintestinum, -i sn; (intestino crasso)colon (o colum), -i sn
intimare v tr nuntio: a¯re; indico, is, dixi, dictum, e˘re
intimidazione sf minae: -arum sfpl; terror, -o¯ris
: intimidire v tr e intr metum incu˘-tio, is, cussi, cussum, e˘re v tr(qualcuno, alicui); minı˘tor, aris,atus sum, a¯ri v tr e intr dep
: intimità sf familiarı˘tas, -a¯tis; convictio,-o¯nis
intimo agg intı˘mus: um; interior,-o¯ris; penetralis, e; sm anı˘-mus, -i
intingere v tr intingo: e˘re
intirizzito agg rigens: -e¯ntis; torrı˘dus, a, um
intitolare v tr (riferito a libri) inscribo: e˘re;(dedicare) dedı˘co, as, avi, atum,a¯re (a qualcuno, alicui)
intollerabile agg intolerabı˘lis: e;impetibı˘lis, e; difficı˘lis, e
intollerante agg impatiens: -e¯ntis;intole˘rans, -a¯ntis
intonacare v tr calce illı˘no: e˘re
intonacare51intonare v tr hio: a¯re; (accordare) tendo, is, tetendi,tentum (o tensum), e˘re
intonso agg intonsus: um
intontimento sf gravatio: -o¯nis
intoppo sm impedimentum: -i sn;offensio, -o¯nis sf ; sale˘bra, -ae sf◊ essere d’intoppo per qualcosaimpedimento esse alicui rei
: intorno avv e prep circa (conl’acc)
intorpidimento sm torpor: -o¯ris;narce, -e¯s sn
intorpidire v tr torpidum reddo: e˘re; intorpidirsiv rifl torpesco, is, torpu˘i, e˘re vintr
intralciare v tr impedio: ı¯re; excludo, is, clusi, clusum,e˘re
intraprendere v tr coepio: e˘re; aggredior, e˘ris, aggressussum, aggre˘di v dep tr (eintr con ad e l’acc); adorior, ı¯ris,adortus sum, ı¯ri v tr dep; molior,iris, itus sum, ı¯ri v tr e intr dep; sumo,is, sumpsi, sumptum, e˘re◊ intraprendere un viaggio itersuscipe˘re
intrattabile agg intractabı˘lis: e;difficilis, e; insociabilis, e
intrattenere v tr delecto: a¯re; detine˘o, es, tinu˘i, tentum,e¯re; intrattenersi v rifl collo˘quor, e˘ris, locu¯tus sum, i (conqualcuno, cum aliquo) v intr dep
intravedere v tr conspı˘cor: a¯ri v tr dep; vix dispı˘cio, is, spexi, spectum, e˘re
intrecciare v tr necto: e˘re; conse˘ro, is,seru˘i, sertum, e˘re; contexo, is,texu˘i, textum, e˘re; implecto, is,plexi, plexum, e˘re
intrecciato agg nexı˘lis: e; plectı˘lis, e; virge˘us, a, um
intreccio sm nexum: -i sn (o nexus,-u¯s); discursus, -u¯s; textum,-i sn
intrepido agg intrepı˘dus: um;interrı˘tus, a, um
intricato agg densus: um; perplexus,a, um; tortuosus, a, um
intrigante agg ambitiosus: um;factiosus, a, um
intrigo sm ambı˘tus: -u¯s; fallacia,-ae sf; molestia, -ae sf; scaena,-ae sf ; tela, -ae sf
introdurre v tr inse˘ro: e˘re; immergo, is, mersi,mersum, e˘re; immitto, is, misi,missum, e˘re; (far entrare) induco,is, duxi, ductum, e˘re (qualcunoin qualche luogo, aliquem inaliquem locum); introdursi vrifl introeo, es, ı¯vi (o ı˘i), ı˘tum,ı¯re v intr ; illabor, e˘ris, illapsussum, illa¯bi v intr dep
intonare51inumano agg inhuma¯nus: um;immanis, e; immitis, e
inumazione sf humatio: -o¯nis
inumidire v tr umecto: a¯re; madefacio, is, fe¯ci,factum, e˘re
inusitato agg inusitatus: um
inutile agg inutı˘lis: e; fumeus, a,um; inanis, e; irrı˘tus, a, um; superfluus,a, um; vanus, a, um
: inutilmente avv inutilı˘ter; frustra;nequicquam; superflue¯
invadere v tr invado: ere v intr (con in e l’acc) etr; possido, is, sedi, sessum, e˘re
invalidare v tr infirmo: a¯re
invalido agg infirmus: um; debilis,e; invalı˘dus, a, um
: invano avv frustra; irrito; nequicquam;vane¯
invariabile agg immutabı˘lis: e;constans, -a¯ntis
invasato agg lympha¯tus: um;adtonı˘tus, a, um; fanaticus, a,um; furibundus, a, um
invasione sf irruptio: -o¯nis; adventus,-u¯s sm
invecchiare v intr e tr senesco: e˘re v intr; exolesco, is,exolevi, exoletum, e˘re v intr; inveterasco,is, veteravi, e˘re v intr;senem reddo, is, dı˘di, dı˘tum, e˘rev tr
: invece avv contra; invicem
inveire v intr inve˘hor: in aliquem); convicior, aris,atus sum, a¯ri v intr dep (col dat);oblatro, as, avi, atum, a¯re (coldat)
inventare v tr invenio: ı¯re; fabulor, aris, atussum, a¯ri v tr dep; fingo, is, finxi,fictum, e˘re
inventiva sf inventio: -o¯nis
inventore sm inventor: -o¯ris; commentor,-o¯ris; repertor, -o¯ris
inventrice sf inventrix: -ı¯cis
invenzione sf inventio: -o¯nis; ingenium,-ı˘i sn; mendacium, -ı˘i sn
inverecondo agg inverecundus: um; impurus, a, um
invernale agg hiema¯lis: e; hibernus,a, um
inverno sm hiems: hie˘mis sf; bruma,-ae sf
: invero avv sane; vere¯
investigare v tr e intr investı¯go: a¯re v tr; excutio, is,cussi, cussum, e˘re v tr
investigatore sm investiga¯tor: -o¯ris; percontator, -o¯ris
investigatrice sf investiga¯trix: -ı¯cis
investire v tr (insignire) permitto: aliquid alicui); (asinvestire51salire) adorior, eris, ortus sum,ı¯ri v tr dep; (in senso economico)pono, is, posu˘i, posı˘tum, e˘re(denaro in qualcosa, pecuniamin aliqua re)
invettiva sf insectatio: -o¯nis (controqualcuno, alicuius); convicium,-ı˘i sn
inviare v tr mitto: e˘re; lego, as, avi, atum, a¯re(come ambasciatore)
inviato sm lega¯tus: -i; mittendarius,-ı˘i
invidia sf invidia: -ae; livor, -o¯rissm; malevolentia, -ae; malignı˘-tas, -a¯tis; obtrectatio, -o¯nis
invidiare v tr invide˘o: e¯re v intr (col dat); obtrecto,as, avi, atum, a¯re v tr e intr;zelo, as, avi, atum, a¯re
invidiato agg invidiosus: um
invidioso agg invidiosus: um;invı˘dus, a, um; aemu˘lus, a, um(col gen o col dat); livı˘dus, a,um; malignus, a, um; obliquus,a, um; sm obtrectator, -o¯ris
invincibile agg invictus: um;impenetrabilis, e; intractabı˘lis, e
invio sm missio: -o¯nis sf; missus,-u¯s
inviolabile agg sanctus: um; inviolatus,a, um
inviolato agg inviolatus: um; illibatus,a, um
invischiato agg viscatus: um
inviso agg invisus: um
invitante agg iucundus: um;blandus, a, um
invitare v tr invito: a¯re; voco, as, avi, atum, a¯re; allicio,is, lexi, lectum, e˘re
invito sm invitatio: -o¯nis sf; vocatio,-o¯nis sf; invitamentum, -i sn;vocatus, -u¯s
invitto agg invictus: um
invocare v tr invoco: a¯re; adoro, as, avi, atum, a¯re;cie˘o, es, civi, citum, e¯re; contestor,aris, atus sum, a¯ri v tr dep;imploro, as, avi, atum, a¯re
invocazione sf invocatio: -o¯nis;adiuramentum, -i sn; prex, precis
involare v tr surrı˘pio: e˘re; involo, as, avi, atum,a¯re; involarsi v rifl evo˘lo, as,avi, atum, a¯re v intr
involucro sm involucrum: -i sn;cortex, -ı˘cis sm e sf; cutis, -is sf;follicu˘lus, -i; oppansum, -i sn;vagina, -ae sf
inzuppare v tr madefacio: e˘re
: io pron pers ego
ipocrisia sf simulatio: -o¯nis; fallacia,-ae
ipocrita sm simula¯tor: -o¯ris; aggfallax, -a¯cis; fictus, a, um
invettiva51Titoloipoteca sf hypothe¯ca: -ae; pigneratio,-o¯nis
ipotecare v tr pigneror (o pignoror): a¯ri v tr dep;suppono, is, posu˘i, posı˘tum, e˘re
ipotecato agg opposı˘tus: um
ipotesi sf coniectura: -ae; opinio,-o¯nis; fictio, -o¯nis
ira sf ira: -ae; anı˘mus, -i sm; fermentum,-i sn; fulmen, -ı˘nis sn
irascibile agg iracundus: um
: irascibilità sf iracundia, -ae
ironia sf ironia: -ae; acetum, -i sn;dissimulatio, -o¯nis
irradiare v tr e intr irradio: a¯re v tr e intr; collustro, as,avi, atum, a¯re v tr
: irragionevolmente avv irrationaliter;sine ratione; stulte¯
irrazionale agg irrationalis: e
irregolare agg abnormis: e; pravus,a, um
irremovibile agg firmus: um;immobı˘lis, e; immotus, a, um
irreparabile agg insanabı˘lis: e
irretire v tr irretio: ı¯re; illaque˘o, as, avi, atum,a¯re
irrevocabile agg irrevocabı˘lis: e
irriflessivo agg temerarius: um;praeprope˘rus, a, um
irrigare v tr irrigo: a¯re
irrigidimento sm rigor: -o¯ris; torpor,-o¯ris; (dovuto alla vecchiaia)gelu, -u¯s sn
irrigidire v tr e intr rigı˘dum facio: e˘re; adstringo,is, adstrinxi, adstrictum, e˘re; irrigidirsiv rifl obrigesco, is, rigu˘i, e˘re v intr; torpesco, is, torpu˘i, e˘re v intr
irriguardoso agg irreve˘rens: -e¯ntis
irrimediabile agg irremediabilis: e
irritabile agg irritabı˘lis: e; iracundus,a, um
irritare v tr irrito: a¯re; lacesso, is, ivi (o -ı˘i), itum,e˘re; irritarsi v rifl indignor, a¯ris,a¯tus sum, a¯ri v intr dep; suscense˘o, es, suscensu˘i, suscensum,e¯re v intr
irritazione sf irritatio: -o¯nis
irriverente agg irreve˘rens: -e¯ntis;inverecundus, a, um
irriverenza sf irreverentia: -ae;impudentia, -ae
irrobustire v tr corroboro: a¯re; confirmo, as, avi,atum, a¯re
irrompere v intr irrumpo: inaliquem locum)
irrorare v tr irroro: a¯re; perlu˘o, is, lu˘i, lutum, e˘re
irruente agg vehe˘mens: -e¯ntis;alacer, alacris, alacre
irruente51Titoloirruzione sf irruptio: -o¯nis; excursus,-u¯s sm; impressio, -o¯nis
irsuto agg hirsutus: um; villosus,a, um
irto agg horrı˘dus: um; hirtus, a,um; (di difficoltà) nodosus, a,um; (di punte) aculeatus, a, um
iscrivere v tr inscribo: e˘re; iscriversi v riflnomen profite˘or, e¯ris, professussum, e¯ri v tr dep
iscrizione sf inscriptio: -o¯nis; littera,-ae; titu˘lus, -i sm
isola sf insu˘la: -ae
: isolatamente avv separa¯tim
ispessire v tr spisso: a¯re
ispettore sm inspector: -o¯ris; curator,-o¯ris; conquisı¯tor, -o¯ris
ispezionare v tr inspı˘cio: e˘re; circume˘o, is, ivi (oı˘i), itum, ı¯re
ispezione sf inspectio: -o¯nis; recognitio,-o¯nis
ispirare v tr inspiro: a¯re; haurio, is, hausi, haustum,ı¯re; afflo, as, avi, atum, a¯re vintr; ispirarsi v rifl imitor, aris,atus sum, a¯ri; anı˘mum concito,as, avi, atum, a¯re v tr (a qualcosa,aliqua re)
ispirazione sf spiritus: -u¯s sm; divinusafflatus (-u¯s sm); furor,-o¯ris sm; instinctus, -u¯s sm
: istante smtemporis punctum (-i sn)
istanza sf postula¯tio: -o¯nis; adiuramentum,-i sn
istigare v tr instigo: a¯re; accendo, is, accendi, accesum,e˘re; hortor, a¯ris, atus sum, a¯riv tr dep; incito, as, avi, atum, a¯re
istigatore sm instiga¯tor: -o¯ris; auctor,-o¯ris; fax, facis sf; hortator,-o¯ris; impulsor, -o¯ris
istituire v tr institu˘o: e˘re; condo, is, dı˘di,dı˘tum, e˘re; conscribo, is, scripsi,scriptum, e˘re
istitutore sm auctor: -o¯ris; comes,-ı˘tis sm e sf; magister, -tri
istrione sm histrio: -o¯nis; ludius,-ı˘i
istruire v tr erudio: ivi (o -ı˘i),itum, ı¯re; edoce˘o, es, docu˘i, doctum,e¯re; educo, as, avi, atum,a¯re; praecipio, is, cepi, ceptum,e˘re
istruito agg doctus: um; litteratus,a, um
istruttoria sf indago: -ı˘nis; causaecognitio (-o¯nis); quaestio,-o¯nis
istruzione sf institutio: -o¯nis; eruditio,-o¯nis; instructio, -o¯nis
istupidire v tr e intr stupefacio: e˘re v tr; hebesco,is, e˘re v intr
iugero sm iuge˘rum: -i sn
: irruzione51là avv (stato in luogo) illı¯c; ibi;(moto a luogo) eodem; (motoper luogo) illa¯c; (moto da luogo)illínc
labaro sm laba˘rum: -i sn
labbro sm labrum: -i sn; labea, -aesf; labium, -ı˘i sn (di solito labia,-orum pl ); (piccolo labbro) labellum,-i sn
laboratorio sm officina: -ae sf
laborioso agg sedu˘lus: um; laboriosus,a, um; negotiosus, a,um; operosus, a, um
laccio sm laqueus: -i; decipu˘la,-ae sf ; tenu˘s, -o˘ris sn; ligamen,-ı˘nis sn; (da cacciatore) plaga,-ae sf
lacerare v tr lace˘ro: a¯re; discindo, is, scidi, scissum,e˘re
lacerazione sf laceratio: -o¯nis; laniatio,-o¯nis; vulnus, -e˘ris sn;scissio, -o¯nis
lacero agg lacer: e˘rum; pannosus,a, um; (lacerato) sparsus,a, um
lacrima sf lacrı˘ma: -ae; gutta, -ae
lacrimare v intr lacrı˘mo: a¯re
lacrimoso agg lacrimosus: um;lacrı˘mans, -a¯ntis
: laddove avv ubi
ladro sm fur: furis; praedo, -o¯nis;pirata, -ae; latro, -o¯nis; (di bestiame)abactor, -o¯ris
lagnanza sf querela: -ae; questus,-u¯s sm
lago sm lacus: -u¯s; stagnum, -i sn
laico agg laicus: um; smlaicus, -i
lama sf ferrum: -i sn; lamı˘na, -ae;(spada) gladius, -ı˘i
lambire v tr lambo: e˘re
lamentare v tr: que˘ri vtr e intr dep
lamentela sf querela: -ae; conquestio,-o¯nis; querimonia, -ae
lamento sm questus: -u¯s; comploratio,-o¯nis sf; gemitus, -u¯s; lamentatio,-o¯nis sf; nenia, -ae sf;planctus, -u¯s; querela, -ae sf; vagitus,-u¯s
lamentoso agg querulus: um;flebı˘lis, e
lamina sf lamı˘na: -ae; bractea, -ae;lamella, -ae
lampada sf lucerna: -ae; lanterna,-ae; lumen, -ı˘nis sn; testa, -ae
lampeggiare v intr fulgurat: a¯re v intr impers; corusco, as,avi, atum, a¯re
lampo sm fulgur: -u˘ris sn; splendor,-o¯ris
lampone sm rubus: -i
51lamponelana sf lana: -ae; lanugo, -ı˘nis;ovis, -is; vellus, -e˘ris sn; (cardata)tractum, -i s
lancia sf hasta: -ae; cuspis, -ı˘dis;lancea, -ae; pinus, -i (o -u¯s); (deiGermani) frame˘a, -ae
lanciare v tr iacio: e˘re; pulso, as, avi, atum, a¯re;spargo, is, sparsi, sparsum, e˘re;permitto, is, misi, missum, e˘re;lanciarsi v rifl proru˘o, is, ru˘i,ru˘tum, e˘re v intr e tr; (lanciarsicontro) incurso, as, avi, atum,a¯re v intr (con in e l’acc)
lanciatore sm iaculator: -o¯ris
lancio sm iactus: -u¯s; coniectio,-o¯nis sf; emissio, -o¯nis sf
: landa sf incultus campus (-i sm);◊ lande tesca (o tesqua), -orumsn pl
languido agg languı˘dus: um
languire v intr (essere languido)langue˘o: e¯re; (diventarelanguido) languesco, is, gui, e˘re;(struggersi) depere˘o, is, ı˘i, ı¯re
languore sm languor: -o¯ris
lanista (maestro dei gladiatori)sm lanista: -ae
lanoso agg lanatus: um; lanige˘r,ge˘ra, ge˘rum
lanterna sf lanterna: -ae ◊ prenderelucciole per lanterne decı˘piac falli
lanugine sf lanu¯go: -ı˘nis
lapidare v tr lapidı˘bus obru˘o: e˘re
lapide sf lapis: -ı˘dis, sm (iscrizione)inscriptus lapis (-ı˘dis sm)
lardo sm lardum: -i sn
larghezza sf latitudo: -ı˘nis; largı˘-tas, -a¯tis; laxı˘tas, -a¯tis
largo agg latus: um; largus, a,um; laxus, a, um
larice sm larix: -ı˘cis sf ; peuce, -e¯ssf
larva sf (nel senso di spettro) larva: -ae; (riferito a insetti) vermicu˘lus, -i sm
lasciare v tr (abbandonare) relinquo: e˘re; destitu˘o, is, destitu˘i, e˘re; (permettere)sino, is, sivi, situm, e˘re; permitto,is, misi, missum, e˘re
lascito sm legatum: -i sn
lascivia sf lascivia: -ae; impudicitia,-ae
lascivo agg lascı¯vus: um; impudı¯cus, a, um
: lassù avv illı¯c; illu¯c
lastricato sm silex: -ı˘cis sn; strata(-orum sn pl ) viarum saxea; pavimentum,-i sn
lato sm latus: -e˘ris sn ◊ da un lato
:
:
: dall’altro
:
:
: ab hac parte
:
:
: ab illa parte
:
:
latore sm perlator: -o¯ris
latrare v intr latro: a¯re
lana51latrato sm latratus: -u¯s
latrina sf latrina: -ae
lattante agg lactens: -e¯ntis; nefrendis,e
latte sm lac: lactis sn
lattuga sf lactuca: -ae
lauro sm laurus: -i sf
lauto agg lautus: um
lavaggio sm lavatio: -o¯nis sflavandaio sf lavator, -o¯ris sm; fullo,-o¯nis sm
lavare v tr lavo: a¯re;ablu˘o, is, ablu˘i, ablu¯tum, e˘re; lavarsiv rifl lava¯ri v tr pass ◊ lavarsile mani di qualcosa alicuiusrei curam depone˘re
lavello sm labellum: -i sn
lavorante sm operarius: -ı˘i
lavorare v intr e tr laboro: a¯re v intr; in opere sum,es, fui, esse v intr; (maneggiare)tracto, as, avi, atum, a¯re
lavoro sm labor: -o¯ris; opus, -e˘rissn; opera, -ae sf ; sudor, -o¯ris
: lealmente avv fidelı˘ter; sancte¯
: lealtà sf fides, -e˘i; bonitas, -a¯tis;religio, -o¯nis; simplicı˘tas, -a¯tis;sincerı˘tas, -a¯tis
lebbra sf lepra: -ae
lebbroso agg leprosus: um
leccare v tr lingo: e˘re; lambo, is, lambı˘ (olambu˘i), lambı˘tum, e˘re
lecito agg licı˘tus: um
ledere v tr laedo: e˘re
: legale agg legis (gen di lex); legitı˘mus, a, um
: legalmente avv legitime¯; lege¯
legame sm vincu˘lum (o vinclum): -i sn; nervus, -i; coniunctio,-o¯nis sf; copu˘la, -ae sf; frenum,-i sn; necessitudo, -ı˘nis sf; nexum,-i sn; pedı˘ca, -ae sf; retinaculum-i sn; ligatura, -ae sf; ligamen,-ı˘nis sn
legare v tr e intr vincio: ı¯re v tr; ligo, as, avi,atum, a¯re v tr; necto, is, nexu˘i (onexi), nectum, e˘re v tr ◊ far legacon qualcosa cum aliqua re misceri
legato sm legatus: -i; agg obligatus,a, um; finitı˘mus, a, um
legatura sf vincu˘lum: -i sn; constrictio,-o¯nis
legazione sf legatio: -o¯nis
legge sf lex: legis; ius, iuris sn;constitutio, -o¯nis; foedu˘s, -e˘rissn; iussum, -i sn; mos, moris sm;norma, -ae
leggenda sf fabu˘la: -ae
leggere v tr lego: e˘re; (declamare) recito, as, avi,atum, a¯re
leggerezza sf levı˘tas: -a¯tis
: leggermente avv levı˘ter
leggero agg levis: e; lenis, e
leggero51leggiadria sf venustas: -a¯tis; venus,-e˘ris
leggiadro agg venustus: um;perscitus, a, um
: legionario sm legionarius miles(-ı˘tis)
legione sf legio: -o¯nis
legittimo agg legitı˘mus: um; iustus,a, um; licı˘tus, a, um; verus,a, um
legname sm lignum: -i sn; materia,-ae sf
legno sm lignum: -i sn; (di quercia)robur, -o˘ris sn
legume sm legumen: -ı˘nis sn; (legumi)olus, -e˘ris sn sing
lembo sm lacinia: -ae sf; limbus, -i
lenimento sm adlenimentum: -isn; mitigatio, -o¯nis sf
lenire v tr lenio: ı¯re; adlevo, as, avi, atum, a¯re;permulce˘o, es, mulsi, mulsum (omulctum), e¯re
lenitivo sm lenimentum: -i sn; aggleniens, -e¯ntis
lenocinio sm lenocinium: -ı˘i sn
lentezza sf lenı˘tas: -a¯tis; tardı˘tas,-a¯tis; segnitia, -ae; tractus, -u¯s sm
lento agg lentus: um; cunctabundus,a, um; ignavus, a, um;laxus, a, um; piger, gra, grum;segnis, e; tardus, a, um
leone sm leo: -o¯nis
leonessa sf leaena: -ae; lea, -ae
leopardo sm leopardus: -i
lepre sm lepus: -o˘ris
lesina sf subu˘la: -ae
lesione sf laesio: -o¯nis; damnum,-i sn
leso agg saucius: um
lestofante sm trico: -o¯nis; veterator,-o¯ris
letale agg letalis: e; feralis, e; letife˘r, fe˘ra, fe˘rum
letame sm stercus: -o˘ris sn; fimus,-i; pabu˘lum, -i sn
letargo sm veternus: -i; lethargia,-ae; sopor, -o¯ris
letizia sf laetitia: -ae
: lettera (dell’alfabeto) sf littera,-ae
lettera (epistola) sf epistula: -ae;litterae, -arum sf pl; tabella, -ae
letterato sm scholasticus: -i; doctushomo (-ı˘nis); philolo˘gus, -i
lettiera sf lectus: -i sm; (di animali)stramen, -ı˘nis sn
lettiga sf lectica: -ae; fercu˘lum, -isn
letto sm lectus: -i; cubı˘tus, -u¯s; cubile,-is sn; fulcrum, -i sn; stratum,-i sn; torus, -i
lettore sm lector: -o¯ris
lettura sf lectio: -o¯nis; recitatio,-o¯nis
leva (macchina) sf vectis: -is sm;(stimolo) stimu˘lus, -i sm
leva (militare) sf dilectus: -u¯s sm
leggiadria52levare v tr (nel senso di alzare) tollo: e˘re; (nelsenso di togliere) demove˘o, es,movi, motum, e¯re; levarsi (nelsenso di alzarsi) v rifl surgo, is,surrexi, surrectum, e˘re v intr
levigare v tr levigo: a¯re; polio, is, ivi, itum, ı¯re; rado,is, rasi, rasum, e˘re
levigatezza sf levı˘tas: -a¯tis; levigatio,-o¯nis
levigatura sf politura: -ae
lezione sf (a scuola) schola: -ae;(lezioni dettate dal maestro) dictata,-o¯rum sn pl; (consiglio)praeceptum, -i sn
libagione sf libatio: -o¯nis
libare v tr libo: a¯re
libbra sf libra: -ae; as, assis sm;pondo s indecl
liberale agg liberalis: e; benignus,a, um; liber, libera, liberum; munifı˘cus, a, um
: liberalità sf liberalı˘tas, -a¯tis
liberare v tr libe˘ro: a¯re; expedio, is, ivi (o ı˘i), itum,ı¯re; privo, as, avi, atum, a¯re; solvo,is, solvi, solu¯tum, e˘re; purgo,as, avi, atum, a¯re; (riferito aschiavi)manumitto, is, misi, missum,e˘re; liberarsi v rifl se liberare;defungor, e˘ris, functus sum,fungi v intr dep (con l’abl); emergo,is, mersi, mersum, e˘re v intr
liberatore sm liberator: -o¯ris; servator,-o¯ris
liberazione sf liberatio: -o¯nis; missio,-o¯nis; solutio, -o¯nis; vindicta,-ae
libero agg libe˘r: libe˘rum;ingenuus, a, um; remotus, a, um;solutus, a, um; vacans, -a¯ntis;vacuus, a, um
: libertà sf libertas, -a¯tis; licentia,-ae ◊ libertà di parola libera lingua;eccesso di libertà nimia libertas
liberta (schiava affrancata) sf liberta: -ae
liberto (schiavo affrancato) smlibertus: -i
librarsi (in volo) v rifl libratis alispende˘o: e¯re
libriccino sm libellus: -i
libro sm liber: libri; codex, -ı˘cis
licenza sf facultas: -a¯tis; libertas,-a¯tis; missio, -o¯nis; (licenza militare)commeatus, -u¯s sm; (sfrenatezza)libido, -ı˘nis
licenziare v tr dimitto: e˘re; licenziarsi v riflmissionem exposco, is, poposci,poscı˘tum, e˘re v tr
licenzioso agg dissolu¯tus: um;libidinosus, a, um
lido sm litus: -o˘ris sn
lieto agg laetus: um; genialis, e;pulcher, chra, chrum
lieto52lieve agg le˘vis: e
lievito sm fermentum: -i sn
lima sf lima: -ae ◊ lavoro di lima(rifinitura) labor limae
limare v tr limo: a¯re;levo, as, avi, atum, a¯re; perpolio,is, ivi, itum, ı¯re
limatura sf pale˘a: -ae; scobis, -is
limitare v tr (nel senso di delimitare)finio: ı¯re; (nelsenso di moderare) moderor,aris, atus sum, a¯ri v tr e intr dep;tempero, as, avi, atum, a¯re v intr(col dat); (nel senso di restringere)restringo, is, strinxi, strictum,e˘re; limitarsi v rifl se contine˘o,es, tinu˘i, tentum, e¯re v tr (a qualcosa,aliqua re)
limitato agg angustus: um; obligatus,a, um
limite sm termı˘nus: -i; determinatio,-o¯nis sf; frenum, -i sn; limes,-ı˘tis; modus, -i; ora, -ae sf
limitrofo agg finitı˘mus: um;confinalis, e
limo sm limus: -i
limpido agg purus: um; liquı˘dus, a, um; serenus, a, um;splendı˘dus, a, um
lince sf lynx: lyncı˘s
linea sf linea: -ae; ductus, -u¯s sm;scriptum, -i sn; scriptura, -ae; (diconfine) finis, -is; (riga di unoscritto) versus, -u¯s sm; (linea retta)regio, -o¯nis ◊ schierarsi inprima linea in aciem se pone˘re
lineamento sm lineamentum: -isn; (del volto) os, oris sn
lineare agg linearis: e
linfa sf umor: -o¯ ris sm; cibus, -ism
lingua sf (organo) lingua: -ae; (nelsenso di linguaggio) sermo,-o¯nis sm; eloquium, -ı˘i sn; stilus,-i sm ◊ la lingua latina Latinussermo; lingua di terra lacinia,-ae
linguaggio sm lingua: -ae sf; verba,-o¯rum sn pl; eloquium, -ı˘i sn;oratio, -o¯nis sf ; os, oris sn
linguetta sf ligu˘la (o lingu˘la): -ae
lino sm linum: -i sn; byssus, -i sf
linterno (arbusto) sm alaternus: -isf
liquefare v tr liquefacio: e˘re; liquefarsi v rifl liquefio,fis, factus sum, fie˘ri v trpass; (riferito a cera e neve) tabesco,is, tabu˘i, e˘re v intr
liquefatto agg tabı˘dus: um
liquido agg liquı˘dus: um; fluidus,a, um; sm umor, -o¯ris; latex,-ı˘cis; liquor, -o¯ris
lira sf lyra: -ae; fides, -is; testudo,-ı˘nis
lirico agg lyricus: um; melı˘cus,a, um ◊ poesia lirica lyrica carmina
lieve522 lisca sf spina: -ae; arista, -ae
lisciare v tr polio: ı¯re;demulce˘o, es, mulsi, mulctum,e¯re; lisciarsi v rifl se como, is,compsi, comptum, e˘re v tr
liscio agg le¯vis: e; calvus, a, um;glaber, bra, brum; tere˘s, tere˘tis
: lista sf (striscia di stoffa) pannu˘lus(-i sm) longus; (elenco) index,-ı˘cis sm; album, -i sn
lite sf lis: litis; iurgium, -ı˘i sn; rixa,-ae ◊ intentare una lite (un processo)a qualcuno alicui litemintendere
litigare v intr litigo: a¯re; velito, as, a¯re; iurgo, as, avi,atum, a¯re (con qualcuno, cumaliquo)
litigio sf lis: litis
litigioso agg litigiosus: um; contentiosus,a, um
litorale agg litoralis: e; sm litus,-o˘ris sn; ora, -ae sf
littore sm lictor: -o¯ris
: lituo (bastone degli aùguri otromba di guerra) sm litu˘us, -i
livella sf amussis: -is; libella, -ae;libra, -ae
livellare v tr libro: a¯re; pavio, is, ivi, itum, ı¯re
lividezza sf livor: -o¯ris sm; luror,-o¯ris sm
livido agg livı˘dus: um; lurı˘dus,a, um; pallidus, a, um; sm livor,-o¯ris; vibix, -ı¯cis sf (di solito vibicessf pl ); suggillatio, -o¯nis
livore sm livor: -o¯ris
: località sf locus, -i sm
lodare v tr laudo: a¯re(qualcuno per il fatto che
:
:
: , aliquemquod e l’indic)
lode sf laus: laudis; laudatio, -o¯nis
lodevole agg laudabı˘lis: e; plausibı˘lis, e; probabı˘lis, e
loggia sf portı˘cus: -u¯s; cubiculum,-i sn
logico agg logı˘cus: um; consectaneus,a, um
logorare v tr consumo: e˘re; tero, is, trivi, tritum,e˘re; logorarsi v rifl atteri vtr pass
lombo sm lumbus: -i
longevo agg longaevus: um; vivax,-a¯cis
lontananza sf longinquitas: -a¯tis;absentia, -ae
lontano agg longinquus: um; diversus,a, um; longus, a, um; remotus,a, um; avv procul; longe¯;peregre¯; porro¯; remote¯
loquace agg loquax: -a¯cis; garru˘-lus, a, um; verbosus, a, um
: loquacità sf loquacı˘tas, -atis; garrulı˘tas, -a¯ tis; verbosı˘tas, -a¯tis
lotta sf luctatio: -o¯nis; conflictio,-o¯nis sm; palaestra, -ae; rixa,-ae; unctio, -o¯nis; unda, -ae
lotta52lottare v intr luctor: a¯ri v intr dep; bello, as, avi,atum, a¯re v intr (con qualcuno,cum e l’abl o adversus o contrae l’acc); dimı˘co, as, avi, atum,a¯re v intr; rixor, aris, atus sum,a¯ri v intr dep; confligo, is, flixi,flictum, e˘re v intr (con qualcuno,cum e l’abl o adversus o contrae l’acc)
luccicare v intr luce˘o: e¯re;fulge˘o, es, fulsi, e¯re; candesco,is, candu˘i, e˘re
luce sf lux: lucis; ignis, -is sm; lampas,-a˘dis; lumen, -ı˘nis sn ◊ metterein luce in lucem proferre
lucente agg lucens: -e¯ntis; nitı˘dus,a, um; splendı˘dus, a, um
lucerna sf lucerna: -ae
lucertola sf lacerta: -ae
lucidare v tr polio: ı¯re; nitido, as, a¯re
lucroso agg lucro¯sus: um; quaestuosus,a, um
lumaca sf limax: -a¯cis
: luminosità sf splendor, -o¯ris sm;cları˘tas, -a¯tis
luminoso agg splendens: -e¯ntis; illustris,e; perspicuus, a, um; luculentus,a, um; praeclarus, a, um
luna sf luna: -ae ◊ luna nuova lunaplena; neomenia, -ae
lunghezza sf longitudo: -ı˘nis; longinquı˘tas, -a¯tis
lungo agg longus: um; longinquus,a, um; porrectus, a, um;proce¯rus, a, um; prep secundumavv e prep (con l’acc)
luogo sm locus: -i; sedes, -is sf◊ luoghi sterili tesca, -o¯rum snpl; luogo di raduno schola, -aesf; luogo natale cunabula, -o¯rumsn pl; in primo luogo primum
lupo sm lupus: -i
lusinga sf blanditiae: -a¯rum sf pl;delenimentum, -i sn; elece˘bra,-ae; lenocinium, -ı˘i sn
lusingare v tr blandior: ı¯ri v intr dep (col dat); pellicio,is, pellexi, pellectum, e˘re;permulce˘o, es, mulsi, mulsum(o mulctum), e¯re
lusingatore sm adulator: -o¯ris; assentator,-o¯ris
lusso sm luxus: -u¯s; deliciae, -a¯rumsf pl; magnificentia, -ae sf
lussuria sf impudicitia: -ae; libido,-ı˘nis
lussurioso agg impudı¯cus: um;luxuriosus, a, um; salax, -a¯cis
lustro agg polı¯tus: um
lustro (arco di 5 anni) sm lustrum: -i sn
lustro (splendore) sm nitor: -o¯ris;splendor, -o¯ris
lutto sm luctus: -u¯s
luttuoso agg luctuosus: um; funestus,a, um; maestus, a, um
: lottare524 ma cong sed; at; autem; quidemavv; (ma anche) verum avv econg
macchia (chiazza) sf macula: -ae;dedecus, -o˘ris sn; menda, -ae;nota, -ae; (neo) naevus, -i sm
macchia (fitta boscaglia) sf dumetum: -i sn; frutex, -ı˘cis
macchiare v tr maculo: a¯re; contamino, as, avi,atum, a¯re; pollu˘o, is, pollu˘i, pollu¯tum, e˘re ◊ macchiarsi di undelitto imbui macula¯ sceleris
macchiato agg maculosus: um;sceleratus, a, um
macchina sf machı˘na: -ae; organum,-i sn
macchinare v tr machı˘nor: a¯ ri v tr dep; molior,iris, itus sum, ı¯ri v tr e intr dep;fingo, is, finxi, fictum, e˘re
macchinatore sm machina¯tor: -o¯ris; molı¯tor, -o¯ris
macchinazione sf machina¯tio: -o¯nis; balista (o ballista), -ae; calumnia,-ae
macellaio sm lanius: -ı˘i; lanio,-o¯nis
macelleria sf lanie¯na: -ae
macello sm laniena: -ae sf; (strage)caedes, -is sf; trucidatio,-o¯nis sf
macerare v tr mace˘ro: a¯re; commalaxo, as, a¯re;macerarsi v rifl se macerare
: macerazione sf maceratio -o¯nis
maceria sf maceria: -ae ◊ macerieruı¯nae, -a¯rum; parietinae, -arum;rudus, -e˘ris sn
macigno sm saxum: -i sn; molaris,-is, lapis, -ı˘dis sf
macilento agg macilentus: um;macie confectus (a, um)
macina sf mola: -ae
macinare v tr molo: e˘re; frendo, is, fressum, e˘re; pinso(o piso), is, pinsu˘i (o pinsi),pistum (o pinsı˘tum), e˘re
macinatura sf molitio: -o¯nis
madre sf mater: -tris ◊ madre patriapatria, -ae; orı¯go, -ı˘nis
: maestà sf maiestas, -a¯tis; gravı˘tas,-a¯tis ◊ delitto di lesa maestà crimenmaiestatis
maestoso agg gravis: e; augustus,a, um, magnificus, a, um
maestra sf magistra: -ae
maestro sm magister: -tri; artı˘fex,-ı˘cis; doctor, -o¯ris; grammaticus,-i; paedagogus, -i
maga sf saga: -ae; maga, -ae
magari inter: cong e avv utı˘namavv (col congiunt); forsı˘tan avv(con congiunt e indic)
magazzino sm horreum: -i sn; receptacu˘lum, -i sn; thesaurus, -i
: magazzino52maggese sm ager (agri) novalis
maggiorana sf amaracum: -i sn;amaracus, -i sm e sf
maggiorente sm princeps: -cı˘pissm ◊ i maggiorenti optimates,-um (o -ium)
magico agg magı˘cus: um; venefı˘cus, a, um
magistrato sm magistratus: -u¯s
magistratura sf magistratus: -u¯ ssm; potestas, -a¯tis
maglio sm malleus: -i
: magnanimità sf magnanimı˘tas,-a¯tis; magnus anı˘mus (-i sm)
magnanimo agg magnanı˘mus: um; generosus, a, um
magnificenza sf magnificentia: -ae; luxus, -u¯s sm
magnifico agg magnifı˘cus: um;amplus, a, um; apparatus, a, um
mago sm magus: -i
magrezza sf gracilı˘tas: -a¯tis; macies,-e¯i; tenuı˘tas, -a¯tis; ieiunium,-ı˘i sn
magro agg gracı˘lis: e; ieiunus, a,um; macer, cra, crum; macilentus,a, um; tenuis, e; vescus, a, um
: mai avv non umquam; (nessunavolta) numquam
maiale sm sus: su˘is; porcus, -i
malafede sf perfidia: -ae; mala fides(-e˘i)
malagevole agg arduus: um;difficilis, e
malanimo sm simultas: -a¯tis sf; invidia,-ae sf; indignatio, -o¯nis sf
: malanno sm fortuna (-ae) adversa;malum, -i sn; crux, crucis sf
malato agg aeger: aegrum;causarius, a, um; imbecillus, a,um; invalı˘dus, a, um; morbidus,a, um
malattia sf morbus: -i sm; aegritudo,-ı˘nis; debilitas, -a¯tis; imbecillı˘tas, -a¯tis; languor, -o¯ris sm;malum, -i sn; taedium, -ı˘i sn
malaugurato agg infe¯lix: -lı¯cis;dirus, a, um
maldestro agg ineptus: um
maldicente agg maledı˘cus: um;sm obtrectator, -o¯ris
maldicenza sf obtrectatio: -o¯nis;lingua, -ae; maledictio, -o¯nis
male avv male˘ (comp peius: suppessime¯); dure¯; nequite˘r; sm malum,-i sn; morbus, -i; vitium, -ı˘isn ◊ mal di mare nausea, -ae sf
maledetto agg exsecratus: um;sacer, sacra, sacrum; devotus, a,um; nefastus, a, um
maledire v tr exsecror: a¯ri v tr dep; detestor, aris,atus sum, a¯ ri v tr dep
maledizione sf exsecratio: -o¯ nis;deprecatio, -o¯nis; religio, -o¯nis;detestatio, -o¯nis
maleficio sm maleficium: -ı˘i sn;fascinum, -i sn
maggese52malefico agg malefı˘cus: um
: malessere sm aegra valetudo (-ı˘nissf ); debilı˘tas, -a¯ tis sf
malevolenza sf malevolentia: -ae;malignı˘tas, -a¯tis
malevolo agg malevo˘lus: um
malfattore sm malefactor: -o¯ ris;homo (-ı˘nis) maleficus; facı˘nus,-o˘ris sn; agg facinorosus, a, um
malfidato agg infı¯dus: um; insidiosus,a, um
: malignità sf malignı˘tas, -a¯tis; fel,fellis sn; malitia, -ae
maligno agg malignus: um; malevo˘lus, a, um; malus, a, um
malinconia sf maestitia: -ae; anı˘miaegritudo (-ı˘nis); senium, -ı˘i sn
malinconico agg maestus: um;illaetabı˘lis, e
mallevadore sm sponsor: -o¯ ris;vas, vadis
malmenare v tr vexo: a¯ re; mulco as, avi, atum, a¯ re
malocchio sm fascinatio: -o¯nis sf ;fascinum, -i sn
malsano agg insalu¯ber: bre;morbidus, a, um; pestife˘r, fe˘ra,fe˘rum
maltempo sm intemperies: -e¯i sf;tempestas, -a¯tis sf
maltrattamento sm vexatio: -o¯nissf
maltrattare v tr vexo: a¯ re; afflicto, as, avi, atum, a¯ re
malumore sm tristitia: -ae sf; taedium,-ı˘i sn
malva sf malva: -ae
malvagio agg malus: um; malefı˘cus, a, um; nocens, -e¯ntis;pravus, a, um; scelestus, a, um;vecors, -co¯rdis
: malvagità sf malitia, -ae; improbı˘tas, -a¯tis; pravı˘tas, -a¯tis; nequitia,-ae; scelus, -e˘ris sn
: malvolentieri avv aegre; moleste¯
mammella sf mamma: -ae; papilla,-ae; uber, ube˘ris sn
mancante agg absens: -e¯ntis; ege¯nus, a, um; orbus, a, um
mancanza sf defectio: -o¯nis; egestas,-a¯ tis; inopia, -ae; lacuna,-ae; orbı˘tas, -a¯tis; vacatio, -o¯nis;pauperta¯s, -a¯tis; penuria, -ae
mancare v intr deficio: e˘re v intr e tr; desum, es,fui, esse; absum, afui, afuturus,abesse; delinquo, is, liqui, lictum,e˘re; indige˘o, es, u˘i, e¯re
manchevolezza sf vitium: -ı˘i sn;mendum, -i sn
manciata sf manipu˘lus: -i sm; pugillus,-i sm; (un po’) aliquantum(col gen)
mancino agg sinister: trum;laevus, a, um; scaevus, a, um
mandare v tr mitto: e˘re; (fuori) proicio, is, ieci,iectum, e˘re v tr; (in rovina) submandare52Titoloverto, is, verti, versum, e˘re; perdo,is, perdı˘di, perdı˘tum, e˘re;(come ambasciatore) lego, as,avi, atum, a¯re
mandato sm mandatum: -i sn
mandibola sf ma¯la: -ae; mandibula,-ae; maxilla, -ae
mandorla sf amygda˘lum: -i sn;nucleus, -i sm
mandorlo sm amygda˘lus: -i sf
maneggevole agg tractabı˘lis: e;habı˘lis, e
maneggiare v tr tracto: a¯re; condepso, is, u˘i, e˘re
maneggio sm (atto del maneggiare)tractatio: -o¯nis sf ; (campo dicorse) trigarium, -ı˘i sn; (intrigo)fallacia, -ae sf
manette sf pl manı˘cae: -a¯rum
mangiare v tr edo: e˘re; epulor, aris, atus um, a¯ ri vintr e tr dep; ceno, as, avi, atum,a¯re; manduco, as, avi, atum, a¯re;vescor, e˘ris, vesci v intr e tr dep
: Mani (dèi) sm pl manes, -ium
mania sf furor: -o¯ ris sm; insania,-ae; cupiditas, -a¯tis
manica sf manı˘ca: -ae; manuleus,-i sm
manico sm capu˘lus: -i; ansa, -ae sf
maniera sf modus: -i; ratio, -o¯nis
manifestare v tr e intr patefacio: e˘re v tr; aperio,is, aperu˘i, apertum, ı¯re v tr; confite˘or, e¯ris, confessus sum, e¯ri vtr dep; detego, is, texi, tectum,e˘re v tr; manifestarsi v rifl patefio,fis, factus sum, fie˘ri (pass dipatefacio)
manifesto agg manifestus: um;clarus, a, um; praesens, -e¯ntis;sm libellus, -i; pittacium, -ı˘i sn
manipolare (soldato di un manipolo)sm manipularis: is
manipolo sm manipulus: -i; (disoldati triari) pilus, -i
mano sf manus: -u¯s; palma, -ae
manomissione sf violatio: -o¯nis;manumissio, -o¯nis
manovra sf (esercitazione militare)decursio: -o¯nis; (di una macchina)administratio, -o¯nis
manovrabile agg agilis: e
mansueto agg mansuetus: um;mitis, e
mansuetudine sfmansuetudo: -ı˘nis
mantello sm amictus: -u¯s; abolla,-ae sf ; lacerna, -ae sf; paenu˘la,-ae sf ; pallium, -ı˘i sn; (mantellomilitare) sagum, -i sn
mantenere v tr conservo: a¯re; obtine˘o, es, tinu˘i, tentume¯re
mantenimento sm conservatio: -o¯nis sf ; alimentum, -i sn
mantice sm follis: -is
manto sm peplum: -i sn
marcato agg signatus: um
mandato52marchiare v tr noto: a¯re; insignio, is, insignivi, itum,ı¯re; inuro, is, ussi, ustum, e˘re
marchio sm nota: -ae sf; stigma,-a˘tis sn; signacu˘lum, -i sn
marcia sf (incedere dei soldati)iter: itine˘ris sn; agmen, agmı˘nissn; nisus, -u¯s sm
marciapiede sm semı˘ta: -ae sf
marciare v intr (riferito a soldati)iter facio: e˘rev tr; progre˘dior, e˘ris, progressussum, progre˘di v intr dep
marcio agg putrı˘dus: um
marcire v intr tabesco: e˘re;marcesco, is, e˘re
marciume sm tabes: -is; situs, -u¯s
mare sm mare: -is sn; aequor, -o˘rissn; arvum, -i sn; liquor, -o¯ris; pela˘gus, -i sn; pontus, -i; unda, -aesf ◊ Mar Nero Pontus; Mar MediterraneoMare Nostrum
margine sm margo: -ı˘nis sm e sf;supercilium, -ı˘i sn
marinaio sm nauta: -ae; navı˘ta,-ae ◊ soldati di marina classiarii,-orum
marino agg marı¯nus: um;pela¯ gius, a, um; aequore˘us, a,um; maritı˘mus, a, um; paralius,a, um
maritale agg maritalis: e
maritare v tr marito: a¯ re; nuptum do, das, dedi, datum,a˘re; colloco, as, avi, atum,a¯ re; maritarsi v rifl nubo, is,nupsi, nuptum, e˘re v intr (conqualcuno, alicui); se matrimonioiungo, is, iunxi, iunctum, e˘re
marito sm vir: vı˘ri; maritus, -i; coniunx,-iu˘gis
marmo sm marmor: -o˘ris
marmoreo aggmarmoreus: um
martelletto sm malleolus: -i
martello sm malleus: -i
martire sm e sf martyr: -y˘ris
martirio sm martyrium: -ı˘i sn
martora sf meles: -is
mascella sf maxilla: -ae; mala, -ae;mandibula, -ae
mascellare agg maxillaris: e
maschera sf persona: -ae
mascheramento sm dissimulatio: -o¯nis sf
mascherato agg personatus: um
maschile agg mascu˘lus: um;mas, maris; masculinus, a, um;virilis, e
maschio agg virilis: e; sm mas,maris
massa sf moles: -is; congestus, -u¯ssm; massa, -ae; multitudo, -ı˘nis;numerus, -i sm
massacrare v tr trucido: a¯re
massima sf effa¯tum: -i sn; flosculus,-i sm
massima52Titolomassimo agg maxı˘mus: um;summus, a, um
masso sm saxum: -i sn; molaris,-is; scopu˘lus, -i
mastello sm labrum: -i sn; linter,-tris sf
masticare v tr manduco: a¯ re; mando, is, mandi,mansum, e˘re
matematica sf mathematı˘ca: -ae
materasso sm culcı˘ta: -ae sf ; torus,-i
materia sf materia: -ae
materiale agg corporeus: um;sm materia, -ae sf ; apparatus,-u¯s; agger, agge˘ris
materno agg maternus: um
matrigna sf noverca: -ae
matrimoniale agg matrimonialis: e; coniugalis, e; maritus, a, um;uxorius, a, um
matrimonio sm matrimonium: -ı˘isn; coniugium, -ı˘i sn; torus, -i;nuptiae, -arum sf pl
matrona sf matro¯na: -ae
matronale agg matronalis: e
: mattino sm mane˘ sn indecl; matutinumtempus (-o˘ris sn)
mattone sm later: -e˘ris; testa, -ae sf◊ fatto di mattoni latericius, a,um
mattutino agg matutinus: um
maturare v intr e tr maturesco: e˘re v intr; maturo, as,avi, atum, a¯re v tr; coquo, is, coxi,coctum, e˘re v tr
: maturità sf (riferito sia ai prodottidella terra sia alle persone) maturı˘tas, -a¯tis
maturo aggmaturus: um; mitis, e
meccanico agg mechanı˘cus: um; sm mechanı˘cus, -i; machina¯tor, -o¯ris
mediatore sm interpres: -pre˘tis;intercessor, -o¯ris
mediatrice sf interpres: -pre˘tis
mediazione sf intercessio: -o¯nis;mediatio, -o¯nis
medicare v tr medeor: e¯ri vintr dep (col dat); lenio, is, ivi (o-ı˘i), itum, ı¯re
medicazione sf medicatio: -o¯nis
medicina sf (scienza medica) medicina: -ae; (medicamento) medicamen,-ı˘nis sn; potio, -o¯ nis;remedium, -ı˘i sn; venenum, -i sn;medicamentum, -i sn
medicinale agg medicina¯lis: e; smmedicamentum, -i sn ◊ erba medicinaleherba salutaris
medico sm medı˘cus: -i
medio agg medius: um; modı˘cus, a, um
mediocre agg medio˘cris: e
: mediocremente avv mediocrı˘ter
: mediocrità sf mediocrı˘tas, -a¯tis
meditare v tr e intr reputo: a¯re v tr; meditor, aris, atusmassimo53sum, a¯ri v tr e intr dep; concoquo,is, coxi, coctum, e˘ re v tr;volu¯to, as, avi, atum, a¯re v tr
meditazione sf meditatio: -o¯ nis;cogitatio, -o¯nis
: meglio avv melius; satius; potius;agg melior, melius
mela sf malum: -i sn
melissa sf melisphyllum: -i sn
melo sm malus: -i sf
melodia sf modi: -o¯rum sm pl; melodı˘a, -ae; modulatio, -o¯nis
melodioso agg modulatus: um;modulabı˘lis, e
melone sm (frutto e pianta) melo: -o¯nis
membrana sf membrana: -ae
membro sm (nel senso di parte delcorpo) membrum: -i sn; (nelsenso di parte del verso) colon(o colum), -i sn; (nel senso di socio)socius, -ı˘i
memorabile agg memorabı˘lis: e;notabı˘lis, e
memore agg memor: -o˘ris
memoria sfmemoria: -ae ◊ impararea memoria memoriae mandare
memoriale sm libellus: -i; monumentum,-i sn
menade sf maenas: -a˘dis
mendace agg mendax: -a¯cis
mendicare v intr e tr mendı¯co: a¯re
mendico agg mendı¯cus: um
: meno avv (tra due o più) minus;(tra più) minime; agg minor, minus◊ non di meno nihilo minus
menomare v tr minu˘o: e˘re; mutilo, as, avi,atum, a¯re
mensa sf mensa: -ae
mensile agg menstru˘us: um;menaeus, a, um
mensola sf mutu˘lus: -i sm; podium,-ı˘i sn
menta sf mentha: -ae
mente sf mens: mentis
mentire v intr e tr mentior: ı¯ri v intr dep; peiero,as, avi, atum, a¯re
mentitore agg mendax: a¯cis; periurus,a, um
mento sm mentum: -i sn
: mentre cong dum avv e cong; donec;(durante) in prep (con l’abl)
menzionare v tr commemoro: a¯re; nomino, as, avi,atum, a¯re
menzione sf mentio: -o¯nis
menzogna sf mendacium: -ı˘i sn;simulatio, -o¯nis
menzognero agg mendax: -a¯cis
meraviglia sf admiratio: -o¯nis; miraculum,-i sn; stupor, -o¯ris sm
meravigliare v tr admiratio¯neaffı˘cio: e˘re v tr;meravigliarsi v rifl admiror,aris, admiratus sum, a¯ri v tr dep
meravigliare53meraviglioso agg mirus: um;admirabilis, e; horrendus, a, um;mirifı˘cus, a, um
mercante sm mercator: -o¯ris; negotiator,-o¯ris
mercanteggiare v intr e tr mercor: a¯ri v tr dep; nundinor,aris, atus sum, a¯ ri v tr eintr dep; (contrattare sul prezzo)de pretio contendo, is, tendi, tentum,e˘re v tr
mercanzia sf mercatu¯ra: -ae; mercimonium,-ı˘i sn; merx, mercis
mercato sm mercatus: -u¯ s; commercium,-ı˘i sn; forum, -i sn;nundı˘nae, -arum sf pl; (di schiavi)venalicium, -ı˘i sn; (di generialimentari) macellum, -i sn
merce sf merx: mercis
mercenario agg mercenarius: um; conducticius, a, um; stipendiarius,a, um; sm mercenariusmiles (-ı˘tis); latro, -o¯nis
meretrice sf mere˘trix: -ı¯cis; scortum,-i sn
meridiano agg meridianus: um;sm meridianus circu˘lus (-i)
meridionale agg australis: e; meridianus,a, um; notius, a, um
meritare v tr mereor: e¯ri
: meritatamente avv merito¯
meritevole agg dignus: aliqua re)
merito sm merı˘tum: -i sn; benefactum,-i sn; dignitas, -a¯ tis sf;laus, laudis sf
merlatura sf (riferito a fortificazione)pinnae: -arum sf pl; minae,-arum sf pl
merlo sm meru˘la: -ae sf
mescere v tr (mescolare) misce˘o: e¯re; (versare)ministro, as, avi, atum, a¯re
meschino agg miser: e˘rum;exiguus, a, um; ieiunus, a, um;illiberalis, e; parvus, a, um
mescolanza sf mixtio: -o¯nis; confusio,-o¯nis; coniugatio, -o¯nis
mescolare v tr misce˘o: e¯ re; condepso, is, u˘i,e˘re; confundo, is, fudi, fusum,e˘re; tempero, as, avi, atum, a¯re vtr e intr
mese sm mensis: -is
messaggio sm nuntius: -ı˘i
messe sf messis: -is; frux, fru¯gis;proventus, -u¯s sm; seges, -e˘tis
messo sm nuntius: -ı˘i; accensus, -i;emissarius, -ı˘i; legatus, -i; tabellarius,-ı˘i; cursor, -o¯ris; viator,-o¯ris
mestiere sm ars: -artis sf; quaestus,-u¯s
mestizia sf maestitia: -ae
mesto agg maestus: um; aeger,aegra, aegrum
mestruale agg menstru˘us: um
: meraviglioso53metà sf dimidium, -ı˘i sn; medietas,-a¯ tis; semis, semissis (o semisindecl ) sm e agg
meta sf meta: -ae; calx, calcis
: metaforicamente avv parabolice¯;tropı˘ce¯
metallico agg metallı˘cus: um
metallo sm metallum: -i sn
metamorfosi sf metamorphosis: -is; mutatio, -o¯nis
meteora sf bolis: -ı˘dis; res (rei)caelestis; columna, -ae
metodo sf ratio: -o¯ nis; institutio,-o¯nis
metonimia sf metonymı˘a: -ae; immutatio,-o¯nis
metopa sf meto˘pa: -ae
metrico agg metrı˘cus: um
metro smmodus: -i; metrum, -i sn
mettere v tr pono: e˘re; loco, as, avi, atum,a¯ re; (mettere di traverso) obliquo,as, avi, atum, a¯re; (metterein mezzo) intermitto, is, misi,misssum, e˘re v tr e intr; (metterein ordine) constru˘o, is, construxi,constructum, e˘re; mettersi v riflse pone˘re; (mettersi a tavola) accumbo,is, accubu˘ i, accubı˘tum,e˘re v intr; (mettersi vicino) adsisto,is, adstı˘ti, e˘re v intr
mezzana sf lena: -ae
mezzano sm leno: -o¯nis; agg medius,a, um
: mezzanotte sf media nox (noctis)
mezzo sm dimidium: -ı˘i sn; (strumentoper ottenere qualcosa) ratio,-o¯nis; agg dimidius, a, um
mezzogiorno sm meridies: -e¯i
micidiale agg mortı˘fer (o mortiferus): um
midollo sm medulla: -ae sf
mielato agg mulsus: um
miele sm me˘l: mellis sn; favus, -i
mietere v tr demeto: e˘re; tonde˘o, es, totondi,tonsum, e¯re
mietitore sm messor: -o¯ris
mietitura sf messis: -is
migliaio sm milia: -ium sn pl (alsing mille, agg indecl )
miglio smmilium: -ı˘i sn; panı¯cum,-i sn
migliorare v tr e intr (rendere migliore)meliorem facio: e˘re v tr; (diventare migliore)melior fio, fis, factus sum,fie˘ri v intr
migrazione sf migratio: -o¯nis
militare agg militaris: e; sm miles,-ı˘tis
militare v intr milito: a¯re
milizia sf militia: -ae
millantare v tr iacto: a¯re; glorior, aris, atus sum, a¯ri vtr dep
millantatore sm iactator: -o¯ris
millantatore53millanteria sf iactatio: -o¯nis; gloria,-ae; vaniloquentia, -ae
: mille agg num card inv mille aggnum card indecl al sing
milza sf splen: splenis sm; lien,-e¯nis sn
mimare v tr e intr salto: a¯re
mimo smmimus: -i; hypocrı˘ta, -ae
mina (moneta greca) sf mina: -ae
minaccia sf minae: -a¯rum sf pl;eminatio, -o¯nis; terror, -o¯ris sm
minacciare v tr minor: a¯ri v tr e intr dep; incubo,as, cubu˘i, cubı˘tum, a¯ re v intr;immine˘o, es, e¯re v intr (col dat);impende˘o, es, e¯re v intr dep
minaccioso agg minax: -a¯cis; trux,tru˘cis
minerale sm metallum: -i sn
miniera sf metallum: -i sn; fodina,-ae; (di rame) aeraria, -ae
minimo minı˘mus: um
minio sm minium: -ı˘i sn
ministero sm ministerium: -ı˘i sn◊ ministero o dignità di sacerdotesacerdotium, -ı˘i sn
ministro sm minister: -stri; satelles,-ı˘tis sm e sf
minuto agg minutus: um; smmomentum (-i sn) temporis; horaesexagesı˘ma pars (partis sf )
minuzia sf tenuı˘tas: -a¯tis; parvı˘-tas, -a¯tis; res (rei) pusilla
: minuziosamente avv subtilı˘ter
minuzioso agg diligentissı˘mus: um; anxius, a, um
mio agg e pron poss meus: um
: miope aggmyops -o¯pis; lusciosus,a, um
mirabile agg mirus: um; mirabı˘lis, e
miracolo sm miracu˘lum: -i sn;monstrum, -i sn
miracoloso agg portentosus: um; mirabı˘lis, e
mirare v tr e intr (nel senso diguardare con attenzione) aspicio: e˘re v tr;(nel senso di aspirare a qualcosa)aliquid peto, is, petivi (opetı˘i), petitum, e˘re v tr
mirmillone (gladiatore) sm mirmillo: -o¯nis
mirra sf myrrha: -ae; smyrna, -ae
miscuglio sm mixtura: -ae sf; colluvies,-e¯i sf; permixtio, -o¯nis sf;satu˘ra, -ae sf
miserabile agg miser: e˘rum;mendı¯cus, a, um
miseria sf miseria: -ae; egestas,-a¯tis; inopia, -ae
misericordia sf misericordia: -ae
misericordioso agg miserı˘cors: -co¯rdis
misero agg miser: e˘rum; calamitosus,a, um; ieiunus, a, um;sordı˘dus, a, um
millanteria53Titolomisfatto sm scelus: -e˘ris sn; commissum,-i sn; factum, -i sn; maleficium,-ı˘i sn; legatio, -o¯nis sf
missiva sf epistu˘la: -ae
mistero sm mysterium: -ı˘i sn; arcanum,-i sn; opertum, -i sn
misto agg mixtus: um; miscellaneus,a, um
misura sf modus: -i sm; mensu¯ra,-ae; modulatio, -o¯nis; metrum, -isn; frugalı˘tas, -a¯ tis; quantı˘tas,-a¯tis; temperamentum, -i sn
misurare v tr e intr (nel senso diprendere la misura) metior: ı¯ri v tr dep; (nelsenso di dosare) cohı˘beo, es, hibui,ı˘tum, e˘re v tr; (nel senso diavere una determinata misura)pate˘o, es, u˘i, e¯re v intr; misurarsiv rifl certo, as, avi, atum, are(con qualcuno, cum aliquo)
misurato agg moderatus: um;temperatus, a, um
misuratore sm mensor: -o¯ris
mite agg mitis: e; clemens, -e¯ntis;lenis, e; mansuetus, a, um
mitezza sf lenı˘tas: -a¯tis; mansuetudo,-ı˘nis
mitico agg fabulosus: um
mitigare v tr mitı˘go: a¯re; lenio, is, ivi (o ı˘i), itum, ı¯re
mito sm fabula: -ae sf
mitra (copricapo) sf mitra: -ae
mobile agg mobı˘lis: e; agilis, e;versatı˘lis, e; sm supellex, supellectı˘lis sf
: mobilità sf mobilı˘tas, -a¯tis
modellare v tr fingo: e˘re
modellatore sm fictor: -o¯ris
modello sm exemplar: -a¯ris sn;praescriptum, -i sn; specı˘men,-ı˘nis sn
moderare v tr moderor: a¯ri v tr e intr dep; reprimo,is, pressi, pressum, e˘re
moderato agg moderatus: um;frugalis, e; iustus, a, um; modestus,a, um; parcus, a, um; sobrius,a, um; temperatus, a, um
moderazione sf moderatio: -o¯nis;abstinentia, -ae; aequı˘tas, -a¯tis;mediocrı˘tas, -a¯tis; modestia, -ae;temperamentum, -i sn; parcı˘tas,-a¯tis
modestia sf modestia: -ae; humilı˘tas, -a¯tis; rubor, -o¯ris sm; verecundia,-ae
modesto agg modestus: um; demissus,a, um; levis, e; modicus,a, um; restrictus, a, um; submissus,a, um
modico agg modı˘cus: um
modificare v tr modifico: a¯re; muto, as, avi, atum,a¯re
modo smmodus: -i; genus, gene˘rissn; ritus, -u¯s
modo53modulare v tr modu˘lor: a¯ri v tr dep
modulazione sf modulatio: -o¯nis;flexio, -o¯nis
modulo sm modu˘lus: -i; exemplum,-i sn
moggio sm modius: -ı˘i
moglie sf uxor: -o¯ris; coniunx,-iu˘gis; mulier, -e˘ris
mola sf mola: -ae
molare (dente) sm molaris: -is;dens (dentis) maxillaris
mole sf moles: -is
molestare v tr molestia¯ affı˘cio: e˘re; vexo, as, avi,atum, a¯re; incommodo, as, avi,atum, a¯re; molesto, as, avi, a¯re;fastidio sum, es, fui, esse (coldat)
molestatore sm vexator: -o¯ris
molestia sf molestia: -ae; taedium,-ı˘i sn
molesto aggmolestus: um; infestus,a, um; incommodus, a, um
molle agg mollis: e; femineus, a,um; fractus, a, um; puter, putris,putre; udus, a, um
: mollemente avv mollite˘r
mollezza sf mollitia: -ae; deliciae,-a¯rum sf pl
molo sm moles: -is sf; crepı¯do,-ı˘nis sf
molteplice agg multı˘plex: -plı˘cis;pluralis, e
moltiplicare v tr multiplico: a¯re
moltitudine sfmultitudo: -ı˘nis; turba,-ae; unda, -ae; vulgus, -i sn
molto agg multus: um; avv multum;bene˘; valde¯ ; (moltissimo)magnope˘re; longe¯ ◊ molti complures,complura agg e sost pl(col gen o e/ex e l’abl); plerı¯que,pleraeque, plera˘que agg pl
: momento sm tempo˘ris momentum(-i sn); tempestas, -a¯ tis sf ◊ perun momento parumper; al momentogiusto tempore
monaca sf monacha: -ae; nonna,-ae
monaco sm mona˘chus: -i
monade sf monas: -a˘dis
monarchia sf monarchı˘a: -ae; singulareimperium (-ı˘i sn)
monastero sm monasterium: -ı˘isn; monachium, -ı˘i
moncare v tr trunco: a¯re
monco agg truncus: um; mancus,a, um
mondare v tr emundo: a¯re; decortı˘co, as, avi,atum, a¯re
mondo sm mundus: -i; orbis, -is;agg purgatus, a, um
moneta sf nummus: -i sm; lamı˘na,-ae; moneta, -ae
monetina sf nummu˘lus: -i sm
modulare53monile sm monile: -is sn; torques,-is sm e sf
monito sm monı˘tum: -i sn; documentum,-i sn
montagna sf mons: montis sm
montano agg montanus: um
monte sm mons: montis; iugum, -isn ◊ un monte di problemi plurimaecurae
montone sm aries: -e˘tis; vervex,-e¯cis
montuoso agg montanus: um
monumento sm monumentum: -isn; ara, -ae sf; tropaeum, -i sn
mora (frutto del gelso) sf morum: -i sn
mora (indugio) mora: -ae
: moralità sf moralı˘tas, -a¯tis; honestum,-i sn; praeceptum, -i sn;castimonia, -ae
: moralmente avv moralı˘ter
morbido agg mollis: e; mala˘cus,a, um; tene˘r, e˘ra, e˘rum
mordace agg dicax: -a¯cis; mordens,-e¯ntis; mordax, -a¯cis; nasutus,a, um; salsus, a, um
: mordacità sf dicacı˘tas,-a¯tis; acetum,-i sn
mordere v tr morde˘o: e¯re
morente agg moriturus: um;moribundus, a, um; occı˘dens,-e¯ntis; semianı˘mis, e
morire v intr morior: mori v intr dep; decedo, is,cessi, cessum, e˘re; defungor,e˘ris, functus sum, fungi v intrdep; obe˘o, is, obı˘i, obı˘tum, ı¯re
mormorare v intr e tr murmuro: a¯re v intr; levı˘terstrepo, is, u˘i, ı˘tum, e˘re v intr; susurro,as, a¯re v tr; fremo, is, fremu˘i, fremı˘tum, e˘re v tr
mormorio sm murmur: -u˘ ris sn;levis strepı˘tus (-u¯s); susurrus, -i;fremitus, -u¯s
morso sm (atto del mordere) morsus: -u¯s; (boccone) bucca, -ae sf;(attaccatura delle redini) frenum,-i sn
mortaio sm mortarium: -ı˘i sn
mortale agg (destinato a morire)mortalis: e; (che causa morte)mortife˘rus, a, um; capitalis, e;fatalis, e; letalis, e
: mortalità sf mortalı˘tas, -a¯tis; mortaliscondicio (-o¯nis)
morte sf mors: mortis; cinis, -e˘rissm; decessus, -u¯s sm; exitus, -u¯ssm; inte˘ritus, -u¯s sm; letum, -i sn;nex, ne˘cis; obı˘tus, -u¯s sm; suprema,-o¯rum sn pl; casus, -u¯s sm
morto agg mortuus: um; exanı˘mis, e; sm funus, -e˘ris sn
mosaico sm musivum: -i sn
mosca sf musca: -ae
mosso agg iactabundus: um;(mare) ventis agitatus (a, um)
mosso53mosto sm mustum: -i sn
mostrare v tr monstro: a¯re; declaro, as, avi, atum,a¯ re; expromo, is, prompsi (opromsi), promptum (o promtum),e˘re; ostendo, is, tendi, tentum,e˘re; praebe˘o, es, u˘i, itum,e¯re; mostrarsi v rifl appare˘o, es,apparu˘i, (appariturus), e¯re v intr;emergo, is, mersi, mersum, e˘re vintr
mostro sm monstrum: -i sn; portentum,-i sn
mostruoso agg monstruo¯ sus: um; portentosus, a, um
mota sf caenum: -i sn; limus, -i sm
motivo sm causa: -ae sf; ratio,-o¯nis sf; motus, -u¯s; nume˘rus, -i
moto sm motus: -u¯s; motio, -o¯nissf ◊ mettere in moto qualcosaaliquid move¯re
motteggio sm ludificatio: -o¯nis sf;cavillatio, -o¯ nis sf; dicacı˘tas,-a¯tis sf; irrisus, -u¯s
motto sm iocus: -i; dictum, -i sn;(parola d’ordine) signum, -i sn
movimento sf motus: -u¯s sm; agitatio,-o¯nis; iactatio, -o¯nis; momentum,-i sn ◊ movimento continuotenor, -o¯ris
mozzo agg truncus: um; mutı˘-lus, a, um
: mozzo sm (di nave) puer (pueri)navalis; (di stalla) agaso, -o¯nis
mucca sf vacca: -ae
mucchio sm acervus: -i; congeries,-e¯i sf ; congestus, -u¯s; cumulus,-i; strues, -is sf ; globus, -i; massa,-ae sf
muco sm mucus: -i; pituı¯ta, -ae sf
muffa sf situs: -u¯s sm; mucor, -o¯rissm
muggire v intr mugio: ı¯re
muggito sm mugı¯tus: -u¯s; boatus,-u¯s
mugnaio sm pistor: -o¯ris; molı¯tor,-o¯ris
mugolare v intr gannio: ı¯re
mugolio sm gannı¯tus: -u¯s
mula sf mula: -ae
mulattiera sf callis: -is
muliebre agg mulie˘bris: e
mulino sm pistrinum: -i sn; molina,-ae sf
mulo sm mulus: -i
multa sfmulta: -ae; damnum, -i sn
multare v tr multo: a¯re
multicolore agg varius: um;multico˘lor, -o¯ris
multiforme agg varius: um;multiformis, e
multiplo agg multı˘plus: um;multı˘plex, -plı˘cis; pluralis, e
mummia sf sceletus: -i sm; corpus(-o˘ris sn) mortui medica¯ tum ◊mummie gabba˘rae, -a¯rum
mosto53mungere v tr emungo: e˘re; mulge˘o, es, mulsi,mulctum, e¯re
municipio sm municipium: -ı˘i sn
munificenza sf munificentia: -ae
munifico agg munifı˘cus: um
munire v tr (nel senso di fortificare)munio: ı¯re;(nel senso di dotare) comparo,as, avi, atum, a¯ re; munirsi diqualcosa v rifl aliquid sibi compararev tr
munizione sf (nel senso di fortificazione)munitio: -o¯nis; (nel sensodi proiettile) tela, -o¯rum sn pl
muovere v tr e intrmove˘o: e¯ re v tr; agı˘to, as,avi, atum, a¯re v tr; cie˘o, es, civi,citum, e¯re v tr; sollicı˘to, as, avi,atum, a¯re v tr; muoversi v rifl semove˘o, es, movi, motum, e¯ re vtr; (muoversi velocemente) volo,as, avi, atum, a¯re v intr
muraglia sf murus: -i sm
murale agg muralis: e; parietinus,a, um
murena sf muraena: -ae
murice sm murex: -ı˘cis
muro sm murus: -i; maceria, -aesf; paries, -e˘tis ◊ mura moenia,-ium sn pl
muscolo sm muscu˘lus: -i; lacertus,-i; nervus, -i; torus, -i ◊ muscolinervia, -orum sn pl
muscoloso agg musculo¯ sus: um; torosus, a, um
: museruola sf oris vincu˘lum (-isn); fiscella, -ae
musica sf musı˘ca: -o¯rum sn; musica,-ae
musicale agg musı˘cus: um;melı˘cus, a, um
musicista sm cantor: -o¯ris; musicus,-i; musicis eruditus (a, um)
mutamento sm mutatio (o permutatio): -o¯nis sf; conversio, -o¯nissf; translatio, -o¯nis sf
mutande sf pl sublı˘gar: -a¯ ris sn;feminalia, -ium sn pl
mutare v tr e intr muto: a¯ re; converto, is, verti,versum, e˘re; vario, as, avi, atum,a¯re ◊ mutare in meglio in meliusmutari
mutevole agg mutabı˘lis: e; volubı˘lis, e; mobı˘lis, e; inconstans,-a¯ntis
mutevolezza sf mutabilı˘tas: -a¯tis
mutilare v tr mutı˘lo: a¯re
mutilato aggmutı˘lus: um; lacer,era, erum; truncus, a, um
mutilazione sf amputatio: -o¯ nis;mutilatio, -o¯nis
muto agg mutus: um; elinguis,e; silens, -e¯ntis
mutuo agg mutuus: um; sm pecunia(-ae, sf ) mutua
mutuo53nano sm nanus: -i
narciso sm narcissus: -i; anhydros,-i sf
nardo sm nardus: -i sf; nardum -isn
narice sf naris: -is
narrare v tr e intr narro: a¯re v tr; memoro, as, avi,atum, a¯re; recense˘o, es, censu˘i,censı¯tum, e¯re v tr; trado, is,tradı˘di, tradı˘tum, e˘re v tr; fabulor,aris, atus sum, a¯ri v tr dep
narratore sm narrator: -o¯ris
narrazione sf narratio: -o¯nis; traditio,-o¯ nis; logos (o logus), -ism; fabula, -ae
nascere v intr nascor: nasci v intr dep; orior, e˘ris,ortus sum, ı¯ri v intr dep; provenio,is, veni, ventum, ı¯re v intr
nascita sf ortus: -u¯s sm; genus, gene˘ris sn; natio, -o¯nis; nativı˘tas,-a¯tis; natura, -ae; proventus, -u¯ssm; satus, -u¯s sm
nascondere v tr celo: a¯re; abdo, is, abdı˘di, ı˘tum,e˘re; dissimulo, as, avi, atum,a¯re; obru˘o, is, ru˘i, ru¯tum, e˘re; occu˘lo, is, culu˘i, cultum, e˘re; operio,is, operu˘i, opertum, ı¯re; tego,is, texi, tectum, e˘re; velo, as,avi, atum, a¯re; nascondersi v rifldelitesco, is, litu˘i, e˘re v intr; late˘o, es, u˘i, e¯re v intr
nascondiglio sm latibu˘lum: -i sn;angu˘lus, -i; late˘bra, -ae sf; recessus,-u¯s; tenebrae, -arum sf pl
: nascostamente avv clam; obscure¯;secreto
naso sm nasus: -i
nassa sf nassa: -ae
nasuto agg nasutus: um
natalizio agg natalis: e
natio agg nativus: um; natalis, e;ingenuus, a, um; oriundus, a, um
nato agg natus: um; enixus, a,um; satus, a, um
natrice sf natrix: -ı˘cis sm e sf
natura sf (tutte le cose) rerum natura: -ae; (spontaneità) verı˘tas,-a¯tis; (dote naturale) natura, -ae
naturale agg naturalis: e; nativus,a, um; physı˘cus, a, um
: naturalmente avv naturalı˘ter; secundumnaturam; (ovviamente)videlı˘cet
naufragio sm naufra¯gium: -ı˘i sn
naufrago sm naufra˘gus: -i; aggnaufra˘gus, a, um
naumachia sf naumachı˘a: -ae
nausea sf nausea (o nausia): -ae;aversio, -o¯nis; fastidium, -ı˘i sn;satie˘tas, -a¯tis; stomachus, -i sm
nauseante agg fastidiosus: um;nauseosus, a, um; foetı˘dus, a, um
nano54nautico agg nautı˘cus: um
navale agg navalis: e; nautı˘cus, a,um
nave sf navis: -is; arbor, arbo˘ris;carina, -ae; currus, -u¯s sm; navigium,-ı˘i sn; trabs, trabis; vehicu˘lum, -i sn
navicella sf navicu˘la: -ae
navigante sm e sf nauta: -ae sm;vector, -o¯ris sm
navigare v intr e tr navigo: a¯ re; nato, as, avi, atum,a¯re
navigazione sf navigatio: -o¯nis
naviglio sm navigium: -ı˘i sn
nazionale agg patrius: um; gentis(gen di gens); gentilicius, a, um
nazione sf natio: -o¯nis; gens, gentis;civitas, -a¯tis
: né cong nec; neque; neu (o neve˘)◊ né
:
:
: né
:
:
: neque
:
:
: neque
:
:
nebbia sf nebu˘la: -ae; calı¯go, -ı˘nis
nebbioso agg nebulosus: um
necessario agg necessarius: um◊ sarebbe necessario necesse˘est
: necessità sf necessı˘tas, -a¯tis; necessis,-is; necessitu¯ do, -ı˘nis;opus sn (nom e acc); urgentia,-ae; usus, -u¯s sm
necroforo sm baiu˘lus: -i; vespillo,-o¯nis
nefando agg nefarius: um; nefandus,a, um
nefasto agg nefastus: um; dirus,a, um; foedus, a, um
negare v tr (dire di no) nego: a¯re; (rifiutare) recuso,as, avi, atum, a¯re; renu˘o, is, renu˘i, e˘re v intr e tr; (impedire)prohibe˘o, es, u˘i, itum, e¯re
negatore sm negator: -o¯ris
negazione sf (anche in senso grammaticale)negatio: -o¯nis; infitiae,-arum sf pl; infitiatio, -o¯nis
negletto agg neglectus: um
negligente agg negle˘gens: -e¯ntis;desidiosus, a, um; remissus, a,um; securus, a, um
: negligentemente avv neglegenter
negligenza sf neglegentia: -ae;culpa, -ae; nequitia, -ae; inertia,-ae; neglectus, -u¯s sm; securı˘tas,-a¯tis
negoziare v tr e intr negotior: a¯ri v intr dep; nundinor,aris, atus sum, a¯ri v intr e trdep
negoziatore sm negotiator: -o¯ ris;pactor, -o¯ ris; interpres, -pre˘tis;conciliator, -o¯ris
negromante sm magus: -i
negromanzia sf necromantı¯a: -ae
nembo sm nimbus: -i; imbe˘r, imbris
nemico agg inimı¯cus: um; contrarius,a, um; pugnax, -a¯cis; smhostis, -is; oppugnator, -o¯ris
: nemico54nemmeno avv e cong ne
:
:
: quidemcong; ne¯ avv neg; nec o neque
nenia sf nenia: -ae
neo sm naevus: -i; (difetto) vitium,-ı˘i sn
neofita sm e sf neophy˘tus: -i
: nepente sf nepenthe˘s sn indecl
nero agg niger: nigrum;ater, atra, atrum; atratus, a, um;fuscus, a, um; tristis, e ◊ vederetutto nero in malam partem omniaaccipe˘re
nervo sm nervus: -i
: nervoso agg (dei nervi) nervi; (vigoroso)nervosus, a, um
nespola sf mespı˘lum: -i sn
nespolo sm mespı˘lus: -i sf
nesso sm nexus: -u¯ s; complexus,-u¯s
nessuno agg e pron nullus: um;nemo, -ı˘nis ◊ nessuno dei dueneuter, tra, trum
: nèttare sm nectar, -a˘ris sn; (di fiori)mellı¯go, -ı˘nis sf
neutrale agg medius: um; otiosus,a, um
neve sf nix: nivis; ninguis, -is
nevicare v intr ningit (o ningu˘it): e˘re v tr e intr impers
nevicata sf ningor: -o¯ris sm; niviscasus (-u¯s sm)
nevoso agg nivosus: um; ninguı˘dus, a, um; nivalis, e; niveus,a, um
nibbio sm milvus: -i; accipı˘ter, accipı˘tris
nidificare v intr nidifico: a¯re; nidu˘lor, aris, a¯ri v intrdep
nido sm nidus: -i
niente pron: avv e sm nihı˘l sn indecl; nihilum, -i sn
: nientemeno avv e cong nihilo minus;(tuttavia) attamen; (addirittura)prorsus; scilı˘ce˘t
ninfa sf nympha: -ae
ninna nanna sf cantile¯na: -ae; lallum,-i sn; nenia, -ae
nipote sm e sf nepos: -o¯tis sm; neptis,-is sf
nitidezza sf nitor: -o¯ris sm
nitido agg nitı˘dus: um
nitrire v intr hinnio: ı¯re
niveo agg niveus: um
: no avv minı˘me; non
nobile agg nobı˘lis: e; bonus, a,um; excelsus, a, um; fortis, e;generosus, a, um; ingenuus, a,um; praeclarus, a, um; sublı¯mis,e; sm princeps, -ı˘pis
nobilitare v tr nobilito: a¯re; nobı˘lem facio, is, feci,factum, e˘re
: nobilmente avv genero¯ se; nobilı˘ter
: nobiltà sf nobilı˘tas, -a¯tis; (d’animo)animi magnitudo (-ı˘nis)
nemmeno54nocchiero sm guberna¯ tor: -o¯ ris;portı˘tor, -o¯ris
: nocciola sf nux (nucis) Avellana
: nòcciolo sm nucleus, -i; coccum,-i sn; (fulcro, cuore) caput, -ı˘tis
: nocciòlo sm Avellana nux (nucissf ); cory˘lus, -i sf
: noce sm nux (nucis sf ) iuglans
noce sf nux: nucis
nocivo agg nocens: -e¯ntis; damnosus,a, um; dispendiosus, a, um;inutilis, e; noxius, a, um
nodo sm nodus: -i; vincu˘lum, -i sn
nodoso agg nodosus: um; geniculatus,a, um
: noi pron pers nos
noia sf taedium: -ı˘i sn; satie˘tas,-a¯ tis; fastidium, -ı˘i sn; senium,-ı˘i sn ◊ avere a noia qualcosaalicuius rei taedio affı˘ci
nolo (noleggio) sm conductio: -o¯nis sf ; locatio, -o¯nis sf; vectura,-ae sf
nomade agg vagus: um; profugus,a, um
nome sm nomen: -ı˘nis sn; appellatio,-o¯nis sf; cognomen, -ı˘nis sn;nominatus, -u¯s; vocabulum, -i sn◊ dare il proprio nome (iscriversi)nomen dare
nomina sf nominatio: -o¯nis
nominare v tr nomino: a¯re; eligo, is, legi, lectum,e˘re ; nuncupo, as, avi, atum, a¯re
: nominativo sm casus (-u¯s) nominatı¯vus
: non avv non; haud; minus (compdi parum)
: nonché cong nedum (col congiunt)
: nondimeno cong nihilo minus; tame˘n avv; verum avv e cong
none (nono giorno prima delleIdi) sf pl nonae: -arum
nonna sf avia: -ae
nonno sm avus: -i; pappus, -i
: nonnulla sm nihil sn indecl; res(rei sf ) nihı˘li; hilum, -i sn; recu˘la, -ae sf
nono agg num ord nonus: um
: nord sm septemtrio¯nes (-um smpl ); aquilo, -o¯nis; boreas, -ae sf
norma sf norma: -ae; formula, -ae;regu˘la, -ae; modulus, -i sm; ordo,-ı˘nis sm; praescriptio, -o¯nis;dictata, -o¯rum sf pl; praescriptum,-i sn
nostrano agg patrius: um; nostras,-a¯tis
nostro agg poss noster: trum
nota sf nota: -ae; signum, -i sn; notatio,-o¯nis; vox, vo¯cis
notabile agg notabı˘lis: e
notare v tr noto (o adnoto): a¯re; animadverto, is, verti,versum, e˘re
notevole agg notabı˘lis: e; spectabı˘lis, e
notevole54Titolonotifica sf denuntiatio: -o¯nis
notificare v tr denuntio: a¯re; dedico, as, avi, atum,a¯re
notizia sf nuntius: -ı˘i sm; conscientia,-ae; editio, -o¯nis; fama,-ae; nuntium, -ı˘i sn; rumor, -o¯ris
notiziario sm nuntii: -o¯rum sm pl
noto (vento meridionale) sm notus: -i
noto agg notus: um; nobilis, e ◊rendere noto qualcosa aliquid inlucem proferre; a tutti è noto cheinter omnes constat (con l’acc el’inf )
: notorietà sf fama, -ae; nobilı˘tas,-a¯tis; nomen, -ı˘nis sn
notorio agg compertus: um;omnı˘bus notus (a, um); pervagatus,a, um
notte sf nox: noctis; luna, -ae ◊ trascorrerela notte all’addiacciosub divo pernocta¯re
: nottetempo avv nocte¯; noctu¯
notturno agg nocturnus: um
novale sm o sf novale: -is sn
: novanta agg num card inv nonagintaagg num indecl
: nove agg num card inv novem aggnum indecl; novenus, a, um agg
novecento agg num card inv nongenti: a agg num
novella sf fabula: -ae; fabella, -ae
novello agg novellus: um
novilunio sm interlunium: -ı˘i sn;tempus (-o˘rissn) intermenstruum
: novità sf novı˘tas, -a¯tis; insolentia,-ae; res (rei) nova
novizio agg rudis: e; sm (in ambitomilitare) tiro, -o¯ nis; (nella vitareligiosa) novicius, -ı˘i
nozione sf informatio: -o¯nis
nozze sf pl nuptiae: -a¯rum; thala˘-mus, -i sm
nube sf nubes: -is; nimbus, -i sm
nubile agg nubı˘lis: e; innuba, -ae
nuca sf cervix: -ı¯cis; occipı˘tium,-ı˘i sn
: nudità sf nudı˘tas, -a¯tis
nudo agg nudus: um; vacuus, a,um ◊ mettere a nudo qualcosaaliquid nuda¯re
nulla pron: avv e sf nihı˘l o nı¯l snindecl; nihilum, -i sn; sminanı˘tas, -a¯tis sf
nullo agg e pron vanus: um agg;nullus, a, um
numerale agg numeralis: e; nomen(-inis sn) numera¯le
numerazione sf numeratio: -o¯nis
numerico agg metrı˘cus: um;(dei numeri) numerorum (gen)
numero sm nume˘rus: -i; multitudo,-ı˘nis
numeroso agg frequens: -e¯ ntis;creber, bra, brum; numerosus, a,um; multus, a, um
nunzio sm nuntius: -ı˘i
notifica54nuocere v intr noce˘o: e¯re; obsum, obes, obfu˘i, obesse
nuora sf nurus: -u¯s
nuotare v tr e intr no: a¯re vintr
nuotatore sm natator: -o¯ris
nuoto sm natatio: -o¯nis sf ◊ avvicinarsia nuoto adnato, as, avi,atum, a¯re
: nuovamente avv rursum (o rursus);iterum
nuovo agg novus: um; invisus,a, um; mustus, a, um; novellus,a, um; recens, -e¯ntis; rudis, e
nutrice sf nutrix: -ı¯cis; altrix, -ı¯cis
nutriente agg valens: -e¯ntis
nutrimento sm nutrimentum: -isn; alimentum, -i sn; pabu˘lum, -isn; pastus, -u¯s; refectio, -o¯nis sf;victus, -u¯s; cibus, -i
nutrire v tr nutrio: ı¯re;alo, is, alu˘i, altum (o alı˘tum), e˘re;pasco, is, pavi, pastum, e˘re; sustento,as, avi, atum, a¯re; nutrirsiv rifl vescor, e˘ris, vesci v intr etr dep; pascor, e˘ris, pastus sum,pasci v intr e tr dep
nuvola sf nubes: -is
nuvoloso agg nubı˘lus: um; nebulosus,a, um; nimbosus, a, um
nuziale agg nuptialis: e; genialis,e; maritalis, e; socius, a, um ◊ innonuziale epithalamium, -ı˘i sn
: o cong aut; an (o anne); vel avv econg; (o se) sive; seu
obbligare v tr (costringere) cogo: e˘re; (vincolare)obligo, as, avi, atum, a¯re; pignero(o pignoro), as, avi, atum,a¯re; obbligarsi v rifl se obliga¯rev tr; stipu˘lor, aris, atus sum, a¯ri vtr dep
obbligazione sf obligatio: -o¯ nis;stipulatio, -o¯nis; syngra˘pha, -ae
obbligo sm (dovere) officium: -ı˘isn; adactio, -o¯nis sf; (costrizione)necessitudo, -ı˘nis sf ◊ obblighimunia, -ium sn pl
obbrobrio sm ignominia: -ae sf;probrum, -i sn; opprobrium, -ı˘isn
obelisco sm obeliscus: -i
: obesità sf obesitas, -a¯tis; adeps,-ı˘pis sm e sf
obeso agg obesus: um; pinguis, e
obiettare v tr oppono: e˘re; contradico, is, dixi,dictum, e˘re; obicio, is, ie¯ci,iectum, e˘re; interpello, as, avi,atum, a¯re
obiezione sf opposı˘tus: -u¯ s sm;dubitatio, -o¯ nis; contradictio,-o¯nis; interpellatio, -o¯nis; obiectio,-o¯nis
obiezione54oblio sm oblivio: -o¯nis sf; oblitteratio,-o¯nis sf; situs, -u¯s
obliquo agg obliquus: um; vascus,a, um; transversus, a, um
obnubilamento sm nubı˘lum: -i sn
obolo sm (moneta greca) obo˘lus: -i; (offerta) stips, stı˘pis sf
oca sf anser: -anse˘ris sm
occasione sf occasio: -o¯nis; aditus,-u¯s sm; copia, -ae; facultas, -a¯tis;fenestra, -ae; initium, -ı˘i sn; opportunı˘tas, -a¯tis; potestas, -a¯tis;tempus, -o˘ris sn ◊ cogliere l’occasioneoccasionem nancisci
occhiata sf aspectus: -u¯s sm
occhio sm ocu˘lus: -i; lumen, -ı˘nissn ◊ costa un occhio plurimi est
occidentale agg occidentalis: e; adoccidentem versus, a, um; vespertinus,a, um
occidente sm occı˘dens: -e¯ntis
occorrere v intr oportet: e¯re v intr impers; (capitare) accido,is, cı˘di, e˘re ◊ occorre opusest; necesse est
occultare v tr occulto: a¯re; contego, is, texi, tectum,e˘re
occulto agg occultus: um; furtivus,a, um
occupare v tr occu˘po: a¯re; (in senso militare) inside˘o, es, sedi, sessum, e˘re; occuparsiv rifl ope˘ram do, das,dedi, datum, dare v tr (di qualcosa,alicui rei) ◊ non occuparsi diqualcosa aliquid neglege˘re
occupato agg occupatus: um;negotiosus, a, um; (occupatissimo)distractus, a, um
: occupazione sf (atto dell’occupare)occupatio, -o¯nis; (impegno)negotium, -ı˘i sn; opus, -e˘ris sn;studium, -ı˘i sn
ocra sf ochra: -ae
oculare agg ocularis: e; (degli occhi)oculorum ◊ testimone ocularespectator et testis
oculato agg cautus: um; oculatus,a, um
odiare v tr odi: odisse v trdifett
odiato agg odiosus: um; invı¯-sus, a, um
odierno agg hodiernus: um
odio sm odium: -ı˘i sn; exsecratio,-o¯nis sf; malevolentia, -ae sf; simultas,-a¯tis sf
odioso agg odiosus: um; inamabı˘lis, e; invidiosus, a, um;taeter, taetra, taetrum
odorare v tr e intr (emanare odore)redole˘o: e¯re; (annusare)odoror, aris, atus sum, a¯ri vtr dep
odore sm odor: -o¯ris; nidor, -o¯ris;sapor, -o¯ ris; (cattivo) phoetor,-o¯ris
oblio54odoroso agg odorife˘r: fe˘rum;suaveolens (-e¯ ntis); fragrans,-antis; odoratus, a, um; olidus, a,um; olens, -e¯ntis
offendere v tr laedo: e˘re; hostio, is, ı¯re; offendo,is, fendi, fensum, e˘re; vulnero,as, avi, atum, a¯re
offensivo agg iniuriosus: um;contumelio¯sus, a, um; venenatus,a, um; flagitiosus, a, um
offerente sm largitor: -o¯ris; (nelleaste) licitator, -o¯ris
offerta sf largitio: -o¯nis; (votiva)libatio, -o¯ nis; (oggetto offerto)donum, -i sn; (nelle aste) licitatio,-o¯ nis; oblatio, -o¯ nis; (promessa)pollicitatio, -o¯ nis; votum,-i sn; (proposta) condicio,-o¯nis
offesa sf iniuria: -ae; contumelia,-ae; offensa, -ae; flagitium, -ı˘isn; laesio, -o¯nis; offensio, -o¯nis
officina sf officina: -ae; fabrı˘ca,-ae; taberna, -ae
offrire v tr praebe˘o: e˘re; offero, offe˘rs, obtu˘li, oblatum,offerre; devove˘o, es, vovi,votum, e¯re; do, das, dedi, datum,da˘ re; pollice˘or, e¯ris, pollicı˘tussum, e¯ri v tr dep; porrı˘go, is, rexi,rectum, e˘re; offrirsi v rifl (esserea disposizione) suppe˘to, is,ivi (o -ı˘i), itum, e˘re v intr
offuscare v tr obnubilo: a¯ re; obscuro, as, avi, atum,a¯re
offuscato agg obnubilus: um;obatratus, a, um; tenebricosus, a,um
: oggi avv hodie¯
ogni agg indef omnis: -e (al pl omnes,tutti); quisque˘, quaeque,quodque agg e pron indef; quivis,quaevis, quodvis agg e pronindef
ognuno pron indef quisque˘: quodque pron; unusquisque,unaquaeque, unumquidque
: oh inter o¯; o¯h
oleandro sm rhododendron: -i sn;nerium, -ı˘i sn
oleario agg olearius: um
oleoso agg oleosus: um
olezzare v intr ole˘o: e¯re
olfatto sm odoratus: -u¯s; nasus, -i;olfactus, -u¯s
olio sm oleum: -i sn; unctum, -i sn;(d’oliva) olivum, -i sn; (di mandorle)neopum, -i sn
oliva sf oliva: -ae; baca, -ae
olivo sm oliva: -ae sf ; ole˘a, -ae sf
olmo sm ulmus: -i sf
olocausto sm holocaustum: -i sn
oltraggiare v tr vio˘lo: a¯re; pollu˘o, is, lu˘i, lu¯tum,e˘re; contumelia¯ afficio, is, fe¯ci,fectum, e˘re (qualcuno, aliquem)
oltraggiare54oltraggio sm violatio: -o¯nis; iniuria,-ae sf ; probrum, -i sn
: oltre avv e prep praete˘r (con l’acc);ultra (con l’acc); extra (conl’acc); super (con l’acc); supra(con l’acc); trans prep (con l’acc);ultro¯ avv; praeterquam avv
oltrepassare v tr transe˘o: ı¯re; transgre˘dior, e˘ris, gressussum, i v tr dep; superiacio, is,ieci, iectum (o iactum), e˘re; transcurro,is, curri, cursum, e˘re v intr
omaggio sm donum: -i sn; observantia,-ae sf; salutatio, -o¯nis sf
ombelico sm umbilı¯cus: -i
ombra sf umbra: -ae; simulacrum,-i sn ◊ nell’ombra occulte¯
ombreggiare v tr adumbro: a¯re; opaco, as, avi, atum,a¯re
ombreggiato agg umbrosus: um; opacus, a, um
: òmero sm humerus (o ume˘rus), -i
omettere v tr pratermitto (od omitto): e˘re; transilio,is, silu˘i, ı¯re v intr e tr
omicidio sm nex: necis sf; homicidium,-ı˘i sn; caedes, -is sf
omissione sf praetermissio: -o¯nis;praeteritio, -o¯nis; omissio, -o¯nis
oncia sf uncia: -ae
onda sf unda: -ae; fluctus, -u¯s sm;fretum, -i sn; gurges, gurgı˘tis sm;(piccola onda) flucticulus, -i sm
: onde avv e cong unde˘ avv; qua recong
ondeggiamento sm fluctuatio: -o¯nis sf ; nutatio, -o¯nis sf; vacillatio,-o¯nis sf
ondeggiare v intr undo: a¯re; fluctu˘o, as, avi, atum,a¯re; fluito, as, avi, atum, a¯re; no,as, avi, atum, a¯re
ondoso agg undosus: um
ondulazione sf undae: -a¯rum sf pl
: onestà sf probı˘tas, -a¯tis; bonitas,-a¯tis; frux, fru¯gis; honestas, -a¯tis;integrı˘tas, -a¯tis
onesto agg probus: um; bonus,a, um; frugi agg indecl (dat difrux); honestus, a, um; ingenuus,a, um; sanctus, a, um; sincerus,a, um; castus, a, um
onice sf onyx: ony˘chis sm e sf
onnipotente agg omnipo˘tens: -e¯ntis
: onnipotenza sf omnipotentia -ae;summa potentia (-ae)
onomatopea sf onomatopoeia: -ae; imitatio, -o¯nis
onorare v tr hono¯ro: a¯re; honore afficio, is, feci, fectum,e˘re; colo, is, colu˘i, cultum,e˘re; famulor, aris, atus sum, a¯ri vintr dep (col dat) ◊ onorarsi diqualcosa aliquid honori habe¯re
onorario agg honorarius: um; smmerces, -e¯dis sf; pretium, -ı˘i sn
oltraggio54onorato agg honestus: um; honoratus,a, um; mactus, a, um
onore sm honos (o honor): hono¯ris; dignitas, -a¯tis sf; honestas,-a¯tis sf; decus, -o˘ris sn; pudor,-o¯ris; splendor, -o¯ris
onorevole agg honestus: um;egregius, a, um; lautus, a, um
onorificenza sf honos (o honor): -o¯ris sm; insigne, -is sn; beneficium,-ı˘i sn
onorifico agg honorifı˘cus: um;gloriosus, a, um
onta sf dede˘cus: -o˘ris; contumelia,-ae; ignominia, -ae; infamia, -ae;labes, -is; pudor, -o¯ris sm
opera sf ope˘ra: -ae; manus, -u¯s;conditio, -o¯nis; opus, -e˘ris sn◊ mettersi all’opera accede˘re adrem
operaio sm operarius: -ı˘i; administer,-stri; faber, fabri
operare v intr e tr (nel senso diagire) ago: e˘re v tr;(nel senso di praticare) ope˘ror,aris, atus sum, a¯ ri v intr e tr dep;(in senso medico) seco, as, secui,sectum, a¯re
operazione sf operatio: -o¯nis; res,rei ◊ operazione chirurgica sectio,-o¯nis; laniena, -ae; operazionearitmetica ratio, -o¯nis
: operosità sf industria, -ae; operosı˘tas, -a¯tis; labor, -o¯ris sm
operoso agg industrius: um; impiger,impigra, impigrum; navus,a, um; sedu˘lus, a, um; (impegnativo)operosus, a, um
opinione sf opinio: -o¯nis; auctorı˘-tas, -a¯tis; iudicium, -ı˘i sn; mens,mentis; opinatio, -o¯nis; putatio,-o¯nis; suffragium, -ı˘i sn ◊ secondola mia opinione ut mihi videtur;l’opinione generale vulgarisopinio
oppio sm opium: -ı˘i sn; meconium,-ı˘i sn
opporre v tr oppono: e˘re; confligo, is, flixi,flictum, e˘re; obiecto, as, avi,atum, a¯re; opporsi v rifl adversor,aris, adversatus sum, a¯ri vintr dep; se oppono, is, posu˘i,posı˘tum, e˘re v tr; resisto, is, stı˘ti,e˘re v intr; occurro, is, curri, cursum,e˘re v intr
: opportunità sf opportunı˘tas, -a¯tis;ansa, -ae; commodı˘tas, -a¯ tis;maturı˘tas, -a¯ tis; occasio, -o¯nis;tempestivı˘tas, -a¯tis
opportuno agg opportunus: um; commodus, a, um; maturus,a, um; tempestivus, a, um
opposizione sf oppositio: -o¯nis sm;obiectus, -u¯s sm ◊ l’opposizione(in ambito politico) adversa factio;fare opposizione a qualcosaalicui rei resiste˘re
opposizione54opposto agg opposı˘tus: um;contrarius, a, um; diversus, a,um; obiectus, a, um; varus, a,um ◊ all’opposto contra
oppressione sf oppressio: -o¯nis
oppressore sm oppressor: -o¯ris
opprimere v tr opprimo: e˘re; ango, is, anxi, e˘re;praegravo, as, avi, atum, a¯re; tribu˘lo, as, avi, atum, a¯re
opuscolo sm opuscu˘lum: -i sn; libellus,-i sm
opzione sf optio: -o¯nis
ora sf hora: -ae; avv nunc; demum;hı¯c ◊ ora tarda serum, -isn; di buon’ora multo mane
oracolo sm oracu˘lum: -i sn; fatum,-i sn; sors, so¯rtis sf
oratore sm orator: -o¯ris; actor,-o¯ris
oratorio agg oratorius: um; smsacellum, -i sn
orazione sf oratio: -o¯nis; prex, precis;laudatio, -o¯nis
: orbene cong nunc avv; quamobre˘m avv; igı˘tur
orbita sf (dei pianeti e degli occhi)orbis: -is sm; (dei pianeti) conversio,-o¯nis; orbı˘ta, -ae; (degliocchi) gena, -ae
orcio sm dolium: -ı˘i sn; cadus, -i;urceum, -i sn (o urceus, -i)
orda sf caterva: -ae; globus, -i sm;turba, -ae
ordinamento smordinatio: -o¯nis sf
ordinanza sf edictum: -i sn; imperium,-ı˘i sn
ordinare v tr (nel senso di impartireordini) iube˘o: e¯re; (nel senso di disporrein modo ordinato) ordino, as,avi, atum, a¯re; como, is, compsi,comptum, e˘re; compono, is, posu˘i, posı˘tum, e˘re; (nel senso disottoporre a regole) constituo, is,stitui, stitutum, e˘re
ordinario agg solı˘tus: um; usualis,e; usitatus, a, um; vulgaris, e
ordinato agg composı˘tus: um;inconfusus, a, um; ordinatus, a,um; (amante dell’ordine) dilı˘-gens, -e¯ntis
ordine sm ordo: -ı˘nis; gradus, -u¯s;locatio, -o¯nis sf; dispositio, -o¯nissf; series, -e¯i sf; ratio, -o¯nis sf ;(comando) imperatum, -i sn;iussum, -i sn; mandatum, -i sn ◊ordine di remi remigium, -ı˘i sn
ordire v tr ordior: ı¯ri v tr dep
ordito sm stamen: -ı˘nis sn; filum,-i sn; tela, -ae sf ; trama, -ae sf
orecchio sm auris: -is sf; auricu˘la,-ae sf ◊ il lobo dell’orecchio imulaauricilla
orfano agg orbus: um
organismo sm natura: -ae sf; anı˘-mal, -a¯lis sn; compages, -is sf
opposto55organizzare v tr paro: a¯re; formo, as, avi, atum,a¯re; instru˘o, is, struxi, structum,e˘re
organizzazione sf appara¯tus: -u¯ssm; compositio, -o¯nis
organo sm membrum: -i sn; organum,-i sn
orgia sf bacchatio: -o¯nis; comissatio,-o¯nis
orgoglio sm superbia: -ae sf; ferocia,-ae sf; spiritus, -u¯s
orientale agg orientalis: e; adorientem versus (a, um)
oriente sm oriens: -e¯ntis; exortus,-u¯s
originale agg originalis: e; inna¯-tus, a, um; sm exemplar, -a¯ris sn
originario agg primitivus: um;oriundus, a, um
origine sf orı¯go: -ı˘nis; exortus, -u¯ssm; favilla, -ae; fons, fontis;germen, -ı˘nis sn; initium, -ı˘i sn;materia, -ae; ortus, -u¯s sm; principium,-ı˘i sn; radix, -ı¯cis; stirps,stı¯rpis
: originariamente avv primo
oriundo agg oriundus: um; ortus,a, um
orizzontale agg directus: um; libratus,a, um
: orizzontalmente avv ad libellam
orizzonte sm horizon: -o¯ntis;aspectus, -u¯ s
orlare v tr margino: a¯ re; circumsu˘o, is, sui, su¯tum,e˘re
orlo sm margo: -ı˘nis; labium, -ı˘i(di solito labia pl ) sn; lacinia,-ae sf ; limbus, -i; ora, -ae sf
orma sf vestigium: -ı˘i sn; passus,-u¯s sm ◊ seguire le orme di qualcunoalicuius vestigia preme˘re
: ormai avv iam
ornamento sm ornamentum: -i sn;cura, -ae sf; flos, floris; instrumentum,-i sn; lenocinium, -ı˘isn; pigmentum, -i sn; praetextum,-i sn ◊ ornamenti femminiliphale˘rae, -arum sf pl
ornare v tr orno: a¯re;decoro, as, avi, atum, a¯re; praetexo,is, texu˘i, textum, e˘re
ornato agg ornatus: um; depictus,a, um; politus, a, um
oro sm aurum: -i sn
orologio sm horologium: -ı˘i sn;horarium, -ı˘i sn
oroscopo sm horosco˘pus: -i; thema,-a˘tis sn
orribile agg horrı˘dus: um; horrendus,a, um; taeter, taetra, taetrum
orrore sm horror: -o¯ris
orsa sf ursa: -ae ◊ le due Orse (costellazioni) triones, -um sm pl
orso sm ursus: -i
: orsù inter age; agı˘te
: orsù55ortaggio sm olus, -ole˘ris sn
ortica sf urtı¯ca: -ae
orto sm hortus: -i
ortolano sm olı˘tor: -o¯ris
orzo sm hordeum: -i sn
osare v tr aude˘o: e¯rev intr e tr semidep; sustine˘o, es,tinu˘i, tentum, e¯re
osceno agg obscenus: um; immundus,a, um; lascivus, a, um
oscillazione sf nutatio: -o¯nis
oscillare v intr nuto: a¯re
oscurare v tr obscuro: a¯re; inumbro, as, avi, atum,a¯re; nubilo, as, a¯re; oscurarsi vrifl caligo, as, avi, atum, a¯ re vintr; noctesco, is, e˘re v intr
: oscurità sf obscurı˘tas, -a¯tis; tene˘-brae, -arum sf pl; caligo, -ı˘nis;crepusculum, -i sn; nebula, -ae;nox, noctis; nubes, -is
oscuro agg obscurus: um; ater,atra, atrum; fuscus, a, um; recondı˘tus, a, um; tenebrosus, a,um; (senza fama) ingloriosus, a,um
: ospitalità sf hospitalı˘tas, -a¯tis; hospitium,-ı˘i sn
ospitare v tr hospitio excı˘pio: e˘re; invito, as, avi,atum, a¯re
ospite sm e sf hospes: -ı˘tis sm;mansor, -o¯ris sm; hospı˘ta, -ae sf
ossequiare v tr vene˘ror: a¯ri v tr dep
ossequio sm veneratio: -o¯nis sf;obsequium, -ı˘i sn
osservare v tr speculor: a¯ri v tr e intr dep; intueor,e¯ris, intuı˘tus sum, e¯ri v tr dep;conside˘ro, as, avi, atum, a¯re; observo,as, avi, atum, a¯re; perspicio,is, spexi, spectum, e˘re
osservatore sm speculator: -o¯ris;spectator, -o¯ris
osservatorio sm specu˘la: -ae sf
: osservazione sf (l’atto dell’osservare)observatio, -o¯nis; contemplatio,-o¯ nis; inspectio, -o¯nis;observantia, -ae; (nel senso diappunto) notatio, -o¯nis
: ossia cong vel potius; id est
osso sm os: ossis sn
ostacolare v tr impedimento sum: esse (col dat); obsum, es,obfu˘i, obesse v intr; (impedire)prohibe˘o, es, hibu˘i, hibı˘tum, e¯re
ostacolo sm impedimentum: -i sn;mora, -ae sf; nodus, -i; obiectus,-u¯s; obstaculum, -i sn; obstantia,-ae sf; obstructio, -o¯nis sf; sufflamen,-ı˘nis sn
ostaggio sm obses: obsı˘dis sm; pignus,-o˘ris (o -e˘ris) sn
oste sf caupo: -o¯nis; hospes, -ı˘tis
ostentare v tr ostento: a¯re
ortaggio55ostentazione sf ostentatio: -o¯nis;ambitio, -o¯nis; iactatio, -o¯nis;vaniloquentia, -ae
osteria sf caupona: -ae; popina,-ae; taberna, -ae
ostetrica sf obste˘trix: -ı¯cis
ostia sf (vittima) hostia: -ae; eucharistı˘cus panis (-is sm)
ostile agg alienus: um; diversus,a, um; infensus, a, um; insociabilis,e; novercalis, e; obvı˘us, a,um; sinister, tra, trum; (in guerra)hostilis, e
: ostilità sf (nel senso di atti bellici)hostilia, -ium sn pl; (nel senso diavversione verso qualcuno) inimicitia,-ae; invidia, -ae; simultas,-a¯tis
ostinarsi v intr pron persevero: a¯re v intr
ostinato agg pertı˘nax: -a¯cis; obstinatus,a, um; obnixus, a, um;pervı˘cax, -a¯cis
ostinazione sf pertinacia: -ae; obstinatio,-o¯ nis; pervicacia, -ae;perseverantia, -ae
ostruire v tr obstru˘o: e˘re; praecludo, is, clusi,clusum, e˘re
otre sm uter: u˘tris; culleus, -i
ottavo agg num ord octavus: um
ottenere v tr adipiscor: adipı¯sci v tr dep; conse˘quor, e˘ris, consecutus sum,se˘qui v tr dep; evinco, is, vici,victum, e˘re (con ut o ne e il congiunt);nanciscor, eris, nactus (onanctus) sum, nancisci v tr dep;percipio, is, cepi, ceptum, e˘re;potior, iris, itus sum, ı¯ri v dep tr(e intr col gen, l’abl o l’acc)
ottenimento sm adeptio: -o¯ nis sf;consecutio, -o¯nis sf
ottimati sm pl optimates: -ium(o -um); megista¯nes, -um
ottimo agg optı˘mus: um
ottocento agg num card inv octingenti: -ae agg
ottundere v tr obtundo: e˘re
: ottusità sf hebetudo, -ı˘nis; ingenı˘itardı˘tas (-a¯tis); socordia, -ae
ottuso agg hebes: -e˘tis; crassus, a,um; obtusus, a, um; plumbeus, a,um; tardus, a, um
ovazione sf ovatio: -o¯nis
ovile sm ovile: -is sn
: ovunque avv ubicumque˘; passim
oziare v intr otior: a¯riv intr dep; deside˘o, es, sedi, e¯re;iace˘o, es, iacu˘i, (iaciturus), e¯re;dormio, is, ivi (o ı˘i), itum, ı¯re
ozio sm otium: -ı˘i sn; feriae, -a¯rumsf pl; somnus, -i
ozioso agg desidiosus: um; piger,gra, grum; (libero da impegnipubblici) otiosus, a, um
ozioso55pace sf pax: pacis; tranquillı˘tas,-a¯tis; concordia, -ae; quies, -e¯tis◊ essere in pace pace uti
paciere sm pacificator: -o¯ris; pacisarbiter (-tri); pacator, -o¯ris; aggpacife˘r, fe˘ra, fe˘rum
pacificare v tr paco: a¯re; pacificarsi v rifl in gratiamrede˘o, is, ivi, itum, ı¯re (con qualcuno,cum aliquo)
pacificazione sf pacificatio: -o¯nis
pacifico agg pacifı˘cus: um; pacisamans (-a¯ntis); pacatus, a, um
padella sf sartago: -ı˘nis
padiglione sm tentorium: -ı˘i sn; tabernaculum,-i sn
padre sm pater: -tris; genı˘tor,-o¯ris; parens, -e¯ntis; sator, -o¯ris
padrona (di casa) sf domina: -ae;era, -ae
padrone (di casa) sm dominus: -i;erus, -i; possessor, -o¯ris ◊ padronedi sé compos (-o˘tis) sui
paesano agg (nel senso di compaesano)popularis: e; (riferito alproprio paese) noster, tra, trum
paese sm regio: -o¯nis sf ; popu˘lus,-i; terra, -ae
paga sf pretium: -ı˘i sn; (militare)stipendium, -ı˘i sn; salarium, -ı˘isn; (ricompensa) merces, -e¯dis
pagamento sm solutio: -o¯nis sf ; liberatio,-o¯nis sf; pensio, -o¯nis sf;numeratio, -o¯nis
pagano sm idololatra: -ae; agg (nellinguaggio ecclesiastico) paganus,a, um
pagare v tr solvo: solu¯-tum, e˘re; erogo, as, avi, atum,a¯re; lu˘o, is, lu˘i, (luiturus), e˘re;pendo, is, pe˘pendi, pensum, e˘re
pagina sf pagı˘na: -ae; pagella, -ae;plagu˘la, -ae
paglia sf pale˘a: -ae; stipu˘la, -ae;stramen, -ı˘nis sn; stramentum, -isn ◊ fuoco di paglia flamma destipula
paio agg par: paris sn ◊ un paio dicavalli iugum, -i sn
pala sf pala: -ae; vatillum, -i sn;(dipinto) tabula, -ae
palato sm palatum: -i sn
palazzo sm domus: -us sf; atrium,-ı˘i sn
palco sm pulpı˘tum: -i sn; tabulatum,-i sn; suggestum, -i sn; pegma,-a˘tis sn
palesare v tr patefacio: e˘re; aperio, is, aperu˘i,apertum, ı¯re; palesarsi v rifl patefio,is, factus sum, fie˘ri (passdi patefacio)
palese agg manifestus: um; apertus,a, um
: palesemente avv pala˘m; aperte
pace55palestra sf gymnasium: -ı˘i sn; palaestra,-ae; oleum, -i sn; xystus,-i sm
palizzata sf vallum: -i sn; scolops,-o˘pis sm
palla sf globus: -i sm; follicu˘lus, -ism; trigon, -o¯nis sm; (da gioco)pila, -ae
pallido agg pallı˘dus: um; albus,a, um; pallens, -e¯ntis
pallio sm pallium: -ı˘i sn
pallore sm pallor: -o¯ris; luror,-o¯ris
palma sf palma: -ae
palmeto sm palmetum: -i sn
palmo sm (della mano) palma: -aesf ; (lunghezza) palmus, -i
palo sm palus: -i; stipes, -ı˘tis; sudis,-is sf; surus, -i; vallus, -i; (paloda ormeggio) tonsilla, -ae sf
palombo sm palumbus: -i; palumbes,-is sm e sf
palpare v tr palpo: a¯re; attrecto, as, avi, atum, a¯re
palpebra sf palpe˘bra: -ae; cilium,-ı˘i sn; gena, -ae
palpitare v intr palpı˘to: a¯re; vibro, as, avi, atum,a¯re
paludamento sm paludamentum: -i sn
paludato agg paludatus: um
palude sf palus: -u¯ dis
paludoso: tre; paludosus, a, um; uliginosus,a, um
pampino sm pampı˘nus: -i
panca sf scamnum: -i sn; subsellium,-ı˘i sn
pancia sf venter: -tris sm
pane sm panis: -is
panettiere sm furnarius: -ı˘i; pistor,-o¯ris; artoco˘pus, -i
paniere sm panarium: -ı˘i sn; sporta,-ae sf ; vimen, -ı˘nis sn
panino sm pastillum: -i sn
panno sm pannus: -i; vestis, -is sf
pannocchia sf panicu˘la: -ae; panicu˘lus, -i sm; panus, -i sm
pantera sf panthe¯ra: -ae; pardalis,-is; pardus, -i sm
pantomima sf pantomimus: -i sm
papavero sm papaver: -e˘ris sn
papiro sm papy¯rus: -i sf
pappo sm pappus: -i
paradiso sm paradisus: -i
: paradosso sm mirabı˘le dictum (-isn); (in filosofia) paradoxon, -isn
paragonare v tr compa˘ro: a¯re; aequo, as, avi, atum,a¯re; adsimulo, as, avi, atum, a¯re
paragone sm comparatio: -o¯nis sf;aequiperatio, -o¯nis sf; contentio,-o¯nis sf; parabo˘le, -e¯s sf ; similitudo,-ı˘nis sf
parassita sm e sf parasitus: -i sm;parasita, -ae sf
parassita55parco agg parcus: um; abstinens,-e¯ntis
parco sm horti: -o¯rum sm pl
pareggiare v tr pario: a¯re; aequo, as, avi, atum,a¯re; aequipero, as, avi, atum, a¯re
parente agg e propinquus: um;affinis, e; sm e sf propinquus, -ism; propinqua, -ae sf ; necessarius,-ı˘i sm
parentela sf propinquı˘tas: -a¯tis;affinitas, -a¯tis; cognatio, -o¯nis;necessitudo, -ı˘nis; proximı˘tas,-a¯tis; sanguis, -ı˘nis sm
parere sm sententia: -ae sf; existimatio,-o¯nis sf; arbitratus, -u¯s;consilium, -ı˘i sn; opinio, -o¯nisssff; responsum, -i sn
parete sf paries: -e˘tis sm; murus,-i sm
pari agg par: paris; aequı˘par, -a˘ris
: parimenti avv item; parı˘ter
: parità sf parı˘tas, -a¯tis; aequilibritas,-a¯tis; aequilibrium, -ı˘i sn
parlamentare sm legatus: -i; internuntius,-ı˘i
parlare v intr e tr loquor: lo˘qui v intr dep; confabulor,aris, atus sum, a¯ri v intre tr dep; for, faris, fatus sum, fariv intr dep
parola sf verbum: -i sn; vox, vocis;dictum, -i sn; affamen, -ı˘nissn; logos (o logus), -i sm; sonus,-i sm ◊ parola d’onore fides, -e˘i;parola d’ordine tessera, -ae;gettare le parole al vento frustraloqui
parricida sm e sf parricida: -ae
parricidio sm parricidium: -ı˘i sn
parrucca sf capillamentum: i sn;galear, -a¯ris sn
parsimonia sf parsimonia: -ae; tenacı˘tas, -a¯tis
parte sf pars: partis; membrum, -isn; numerus, -i sm; portio, -o¯nis;secta, -ae
partecipare v intr e tr (essere partecipe)participo: a¯re v tr; (essere presente) intersum,es, fu˘i, esse v intr (col dat);(annunciare) nuntio, as, avi,atum, a¯re v tr
partecipazione sf socie˘tas: -a¯tis;consortium, -ı˘i sn (a qualcosa,alicuius rei)
partecipe agg particeps: -ı˘pis
parteggiare v intr factionem sequor: alicuius); sto, stas,steti, statum, a¯re (per qualcuno,ab aliquo)
partenza sf profectio: -o¯nis; abscessus,-u¯s sm; decessio, -o¯nis
particella sf particu˘la: -ae
particolare agg singula¯ris: e; particularis,e; praecipu˘us, a, um;sm singula res (rei sf )
: parco55particolarmente avv singillatim;praecipue¯; unı˘ce¯
partigiano sm fautor: -o¯ris
partire v intr proficiscor: ficisci v intr dep; e˘o,is, ivi (o -ı˘i), itum, ı¯re; emigro,as, avi, atum, a¯re
partita sf lusus: -us sm
partito sm (nel senso di fazione)factio: -o¯nis sf; partes, -ium sf pl;secta, -ae sf; (nel senso di decisione)consilium, -ı˘i sn ◊ trovarsia mal partito in summo rerumdiscrimı˘ne versari
parto sm partus: -u¯s (dat e abl pl-ubus); editio, -o¯nis sf; fetus, -u¯s
partorire v tr pario: e˘re; edo, is, dı˘di, dı˘tum,e˘re; gigno, is, genu˘i, genı˘tum,e˘re
parziale agg particularis: e
pascolare v intr e tr (nel senso diportare al pascolo) pasco: e˘re v tr; (nel senso dibrucare l’erba) pabulor, aris,atus sum, a¯ri v intr dep; pascor,e˘ris, pastus sum, pasci v intr dep
pascolo sm (nel senso di luogo)pascuum: -i sn; arvum, -i sn; saltus,-u¯s; (nel senso di nutrimento)pabu˘lum, -i sn; pastus, -u¯s
passaggio sm transı˘tus: -u¯s; iter,itine˘ris; pervı˘um, -ı˘i sn; traductio,-o¯nis sf; traiectus, -u¯s; trames,-ı˘tis; porta, -ae sf; (passaggiostretto) faux, faucis sf
passare v intr e tr (muoversi) eo: ı¯re v intr; (passareal di là) transgredior, e˘ris, gressussum, gre˘di v intr dep; (svanire)dilabor, e˘ris, lapsum sum, dilabiv intr dep; (far passare)traı˘cio, is, ieci, iectum, e˘re v tr ◊passare in rassegna recense˘o,es, censu˘i, censı¯tum, e¯re v tr
passatempo sm oblectatio: -o¯ nissf ; iocus, -i
passeggero agg brevis: e; cadu¯-cus, a, um; precarius, a, um; smvia¯tor, -o¯ris; vector, -o¯ris
passeggiare v intr ambu¯lo (odeambulo): a¯re
passeggiata sf ambulatio: -o¯nis;gestatio, -o¯ nis; (luogo in cui sipasseggia) spatium, -ı˘i sn; (viale)ambulacrum, -i sn
passero sm passer: -e˘ris
: passione sf anı˘mi motus (-u¯s) sm;affectus, -u¯s sm; amor, -o¯ris sm;ardor, -o¯ris sm; cupiditas, -a¯tis;febris, -is; flagrantia, -ae; impulsio,-o¯nis; incendium, -ı˘i sn; perturbatio,-o¯nis; (passione violenta)furor, -o¯ris sm
passo sm gradus: -u¯s; gressus, -u¯s;passus, -u¯s; incessus, -u¯s; nisus,-u¯s; saltus, -u¯s; (brano di un libro)locus, -i
passo55pasticcino sm tabella: -ae sf; crustulum,-i sn
pasticcio sm (nel senso di confusione)confusio: -o¯nis; (nel sensodi lavoro confuso) res (rei sf )incondita; (nel senso di cibo) artocre˘as, -a˘tis sf; satu˘ra, -ae sf
pastiglia sf pastillus: -i sm
pasto sm prandium: -ı˘i sn; sagina,-ae sf; pastus, -u¯s
pastorale agg pastora¯lis: e
pastore sm pasto˘r: -o¯ris; pabulator,-o¯ris
patera sf pate˘ra: -ae
: paternità sf paternı˘tas, -a¯tis
paterno agg paternus: um; patrı¯tus, a, um; patrı˘us, a, um
patetico agg miserabı˘lis: e
patibolo sm patibu˘lum: -i sn; crux,crucis sf ◊ condurre qualcunoal patibolo ad supplicium aliquemduce˘re
patimento sm passio: -o¯nis sf; dolor,-o¯ris; conflictatio, -o¯nis sf
patire v tr e intr patior: pati v tr dep
patria sf patria: -ae; domus, -u¯s
patrigno sm vitrı˘cus: -i
: patrimonio sm res (rei sf ) familiaris;patrimonium, -ı˘i sn; peculium,-ı˘i sn
patrio agg patrı˘us: um; domesticus,a, um; gentilis, e
patrizio agg patricius: um
patrocinare v tr patrocinor: a¯ri v intr dep; defendo,is, fendi, fensum, e˘re
patrono sm patronus: -i; defensor,-o¯ris; amicus, -i
patteggiare v tr e intr paciscor: pacisci v intr etr dep; pango, is, panxi (o pepı˘-gi), panctum (o pactum), e˘re v tr
patteggiatore sm pactor: -o¯ ris;concilia¯tor, -o¯ ris
patto sm foedu˘s: -e˘ris sn; pactum,-i sn; condictum, -i sn; condicio,-o¯nis sf; conventio, -o¯nis sf; formula,-ae sf; lex, legis sf; pactio,-o¯nis sf; omen, -ı˘nis sn ◊ venirea patti ad condiciones descende˘re
paura sf pavo˘r: -o¯ris sm; pallor,-o¯ris sm; metus, -u¯s sm; timor,-o¯ris sm
pauroso agg pavı˘dus: um; fugax,-a¯cis; imbellis, e; meticulosus,a, um; (che fa paura) terribilis,e
pausa sf mora: -ae; intervallum, -isn; pausa, -ae
paventare v tr e intr time˘o: e¯re; expavesco, is, pavi, e˘re
pavimentare v tr (silı˘ce) sterno: e˘re
pavimento sm pavimentum: -i sn;solum, -i sn; stratum, -i sn
pavone sm pavo: -o¯nis
pasticcino55paziente agg patiens: -e¯ntis; aequus,a, um; tolerans, -a¯ntis
: pazientemente avv patiente˘r; lente¯; tolerante˘r
pazienza sf patientia: -ae
pazzia sf amentia: -ae; insania,-ae; manı˘a, -ae; vecordia, -ae;vesanı˘a, -ae; mala mens (mentis)
pazzo agg amens: -e¯ntis; insanus,a, um; delirus, a, um; vesa¯nus, a,um; vecors, veco¯rdis
peccare v intr pecco: a¯re; erro, as, avi, atum, a¯re
peccato sm peccatum: -i sn; culpa,-ae sf; fraus, fraudis sf; inquinamentum,-i sn
peccatore sm peccator: -o¯ris; impius,-ı˘i
peccatrice sf peccatrix: -icis; impia,-ae
pece sf pix: picis
pecora sf ovis: -is; pecu˘s, peco˘ris sn
pecoraio sm upilio: -o¯nis
peculato sm peculatus: -u¯s
peculio sm peculium: -ı˘i sn
pedaggio sm portorium: -ı˘i sn
pedagogo sm paedagogus: -i
pedanteria sf morosı˘tas: -a¯tis; nimiadiligentia (-ae); fastidium,-ı˘i sn
pedestre agg pedester: stre
pedina sf calcu˘lus: -i sm
peggiorare v tr e intr (renderepeggiore) peiorem reddo: e˘re v tr ; (diventarepeggiore) peior fio, fis, factussum, fieri v intr; (riferito a malattia,aggravarsi) ingravesco, is,e˘re
pegno sm pignus: -o˘ris (o -e˘ris) sn;praes, praedis
pelare v tr glabro: a¯re; (riferito ad animali) vello, is,vulsi o velli, vulsum, e˘re
pelato agg glaber: brum; depila¯tus, a, um; calvus, a, um
pelle sf cutis: -is; pellis, -is; tergum,-i sn; (di animali) spolium,-ı˘i sn; (di serpente) membrana,-ae; (cuoio) scortum, -i sn
pelliccia sf pellis: -is; scortea, -ae
pellicciaio sm pellio: -o¯nis
pellicola sf pellicula: -ae; membrana,-ae
pelo sm pilus: -i; capillus, -i; villus,-i
peloso agg pilosus: um; hirtus,a, um; villosus, a, um
peluria sf lanugo: -ı˘nis
pena sf poena: -ae; aerumna, -ae;dolor, -o¯ris sm; labor, -o¯ris sm;tormentum, -i sn ◊ pena di mortesupplı˘cı˘um, -ı˘i sn
pendente agg declivis: e; inclina¯-tus, a, um; flaccus, a, um
pendenza sf declivı˘tas: -a¯tis; fastigium,-ı˘i sn; acclivitas, -a¯tis
pendenza55Titolopendere v intr pende˘o: e¯re
pendio sm declivı˘tas: -a¯tis sf; clivus,-i; devexı˘tas, -a¯tis sf
penetrabile agg penetrabı˘lis: e;pervius, a, um
penetrante agg penetrabı˘lis: e;acutus, a, um
penetrare v intr e tr pene˘tro: a¯re v tr; pervado, is,vasi, vasum, e˘re; immigro, as,avi, atum, a¯re v intr; incedo, is,cessi, cessum, e˘re
penisola sf paeninsu˘la: -ae
penitenza sf castigatio: -o¯nis; poena,-ae; (sacramento) paenitentia,-ae
penna sf (di volatili) pinna (o penna): -ae; pluma, -ae; (per scrivere)cala˘mus, -i sm
pennello sm penicillus: -i; penicillum-i sn
pennuto agg pinnatus (o pennatus): um; plumis obductus, a,um
penoso agg gravis: e; anxius, a, um
pensare v intr e tr (nel senso di riflettere)cogito: a¯re;meditor, aris, atus sum, a¯ri v tr eintr dep; (nel senso di ritenere)puto, as, avi, atum, a¯ re v tr;opı¯nor, aris, atus sum, a¯ ri v trdep; re˘or, reris, ratus sum, re¯ri v trdep
pensiero sm cogitatio: -o¯nis sf;mens, mentis sf; pectus, -o˘ris sn;sensus, -u¯s; sententia, -ae sf
pensile agg pensı˘lis: e
: pensione sf (costo per l’alloggio)victus, -u¯s sm; (locanda) hospitium,-ı˘i sn; taberna (-ae) deversoria
pentimento sm paenitentia: -ae sf;resipiscentia, -ae sf
pentirsi v rifl paenı˘tet: paenite¯re v intr impers
pentola sf olla: -ae; aula, -ae; calix,-ı˘cis sm; lebes, -e¯tis sm; tegula,-ae; testa, -ae
penuria sf egestas: -a¯tis; penuria,-ae; defectio, -o¯nis; difficultas,-a¯tis
pepato agg piperatus: um
pepe sm piper: -e˘ris sn
peplo sm peplum: -i sn
per prep per (moto per luogo: con l’acc); in (termine,scopo, interesse, con l’acc); ad(termine, scopo, interesse, conl’acc); ob (causa, con l’acc);prae (causa, con l’abl )
pera sf pirum: -i sn
percepire v tr percı˘pio: e˘re; sentio, is, sensi,sensum, ı¯re
percezione sf perceptio: -o¯nis; intellectus,-u¯s sm
: perché avv e cong (con valore inpendere56terrogativo) cur avv; (con valorecausale) quia cong; quod; quo¯avv; (con valore finale) ut cong ◊perché non? quin
: perciò cong ergo¯ cong e prep (conil gen anteposto); ob eam rem;quaqua¯ avv; quapropte˘r avv;ide˘o avv; proptere˘a¯ avv
percorrere v tr peragro: a¯re; percurro, is, cucurri (ocurri), cursum, e˘re v intr e tr;metior, iris, mensus sum, ı¯ri v trdep; percense˘o, es, censu˘i, e¯re;perlustro, as, avi, atum, a¯re; (acavallo) perequı˘to, as, avi, atum,a¯re
percorso sm peragratio: -o¯nis sf;decursus, -u¯s; iter, itineris
percossa sf percussus: -u¯s sm; ictus,-u¯s sm; contusio, -o¯nis; percussio,-o¯nis; verber, -e˘ris sn (disolito verbera, -um sn pl )
percuotere v tr icio: e˘re; percu˘tio, is, cussi, cussum,e˘re; offendo, is, fendi, fensum,e˘re; obtundo, is, tudi, tusum, e˘re
perdere v tr e intr amitto: e˘re v tr; perdo, is,perdı˘di, perdı˘tum, e˘re v tr; perdersiv rifl palor, aris, atus sum,a¯ri v intr dep ◊ perdersi d’animoanimo cade˘re
: perdigiorno sm nebulo -o¯nis; cessator,-o¯ris
perdita sf amissio: -o¯nis; clades (ocladis), -is; damnum, -i sn; depositio,-o¯nis; detrimentum, -isn; iactura, -ae
perdonare v tr e intr ignosco: e˘re (col dat);parco, is, peperci (o parsi), parsum(o parcı˘tum), e˘re v intr
perdono sm venia: -ae sf; missio,-o¯nis sf
peregrinare v intr peregrı¯nor: a¯ri v intr dep
peregrinazione sf peregrinatio: -o¯nis; error, -o¯ris sm
perenne agg perennis: e; iugis, e
perfetto agg perfectus: um; absolutus,a, um; graphı˘cus, a, um;iustus, a, um; legitı˘mus, a, um;plenus, a, um
perfezionare v tr perficio: e˘re; emendo, as, avi,atum, a¯re; limo, as, avi, atum,a¯re; polio, is, ivi, itum, ı¯re
perfezione sf perfectio: -o¯nis
perfidia sf perfidia: -ae
perfido agg perfı˘dus: um; infı¯-dus, a, um; insidiosus, a, um
: perfino avv etiam; immo
perforare v tr perfo˘ro: a¯re
pergamena sfmembrana: -ae; pellis,-is
pergola sf pergu˘la: -ae; trichı˘la,-ae
pergola56pericolo sm pericu˘lum: -i sn; obsidio,-o¯nis sf; discrimen, -ı˘nis sn
pericoloso agg periculosus: um;dubius, a, um; malus, a, um;praeceps, -ipı˘tis
periferia sf circu˘lus: -i sm; suburbium,-ı˘i sn; peripherı¯a, -ae
perifrasi sf periphra˘sis: -is; pluriumverbo¯rum circuı˘tus (-u¯ssm); circumlocutio, -o¯nis
perimetro sm circuı˘tus: -u¯s
periodico agg status: um; periodı˘cus, a, um; certis temporı˘-bus recurrens (-e¯ntis)
: periodo sm certum tempo˘ris spatium(-ı˘i sn); momentum, -i sn;perio˘dus, -i sf; tempestas, -a¯tis sf
perire v intr pere˘o: ı¯re;morior, eris, mortuus sum, moriv intr dep
perito agg peritus: alicuius rei)
perizia sf peritia: -ae; sollertia, -ae
perla sf margarita: -ae; baca (obacca), -ae
permanere v intr permane˘o: e¯re
permesso sm permissio: -o¯nis sf;libertas, -a¯tis sf; permissus, -u¯s;potestas, -a¯tis sf; venia, -ae sf
permettere v tr permitto: e˘re
pernice sf perdix: -ı¯cis
pernicioso agg perniciosus: um
: però cong tame˘n; quidem
pero sm pirus: -i sf
perorare v tr e intr peroro: a¯re v tr; oratio¯nem habe˘o,es, ui, ı˘tum, e¯re v tr
perorazione sf peroratio: -o¯nis
perpendicolare agg ad perpendicu˘lum directus (a: um)
perpetrare v tr perpe˘tro: a¯re
: perpetuamente avv perpetuo¯
perpetuare v tr perpetuo: a¯re
perpetuo agg perpetuus: um;sempiternus, a, um
: perplessità sf haesitatio, -o¯nis; dubitatio,-o¯nis
persecutore sm insecta¯ tor: -o¯ ris;vexator, -o¯ris
persecuzione sf vexatio: -o¯nis; insectatio,-o¯nis; persecutio, -o¯nis
perseguire (prefiggersi) v tr sibiconstitu˘o: e˘re
perseguitare v tr vexo: a¯ re; insector, aris, atussum, a¯ri v tr dep
perseverante agg perseve¯ rans: -a¯ntis; fortis, e
perseveranza sf perseverantia: -ae; patientia, -ae; permansio,-o¯nis; pertinacia, -ae
perseverare v intr perseve¯ro: a¯re; obduro, as, avi,atum, a¯re
: pericolo56Titolopersino avv etiam; vel avv e cong
persistente agg continuus: um;adsiduus, a, um
persistenza sf permansio: -o¯ nis;diuturnı˘tas, -a¯tis
persistere v intr mane˘o: e¯re
persona sf homo: -ı˘nis sm; caput,-ı˘tis sn; corpus, -o˘ris sn ◊ Ciceronein persona Cicero ipse
personaggio sm vir: viri; persona,-ae (in una rappresentazione teatrale)sf
personale agg proprius: um; peculiaris,e; privatus, a, um; singularis,e
perspicace agg perspı˘cax: -a¯cis
perspicacia sf perspicacı˘tas: -a¯tis;sagacı˘tas, -a¯tis
persuadere v tr persuade˘o: e¯re v tr e intr (coldat); persuadersi v rifl sibi persuade¯ri v tr pass
persuasione sf persuasio: -o¯ nis;iudicium, -ı˘i sn
pertica sf pertı˘ca: -ae
pervadere v tr pervado: e˘re v tr e intr; pervagor,aris, atus sum, a¯ri v intr e tr dep
perversione sf pravı˘tas: -a¯tis; corruptio,-o¯nis; perversı˘tas, -a¯tis
perverso agg pravus: um
pesante agg gravis: e; plumbeus,a, um; ponderosus, a, um
pesantezza sf gravı˘tas: -a¯tis; gravatio,-o¯nis; gravedo, -ı˘nis
pesare v tr e intr (nel senso di esserepesante) gravis sum: esse; (nel senso di misurare ilpeso, esaminare) examino, as,avi, atum, a¯ re v tr; pendo, is,pe˘pendi, pensum, e˘re; penso, as,avi, atum, a¯re v tr
pesca sf persicum: -i sn
pesca sf (atto del pescare) piscatus: -u¯s sm; (il pescato) praeda, -ae
pescare v tr e intr piscor: a¯ri v intr dep; capio, is, cepi,captum, e˘re v tr
pescatore sm piscator: -o¯ris; iaculator,-o¯ris
pesce sm piscis: -is ◊ pesce spadaxiphias, -ae
peschiera sf piscina: -ae
peso sm onus: -e˘ris sn; fascis, -is;libramentum, -i sn; moles, -is sf;pondus, -e˘ris sn; sarcı˘na, -ae sf
pestare v tr intero: e˘re; tundo, is, tutu˘di, tunsum (otusum), e˘re
peste sf pestis: -is; pestilentia, -ae;tabum, -i sn; labes, -is
pestello sm pistillum: -i sn
pestilenziale agg pestı˘fe˘r: fe˘rum; pestı˘lens, -e¯ntis
pettinare v tr como: e˘re; pecto, is, pexi,pexum (o pectı˘tum), e˘re
pettinare56pettinatura sf oppexus: -u¯s sm
pettine sm pecten: -ı˘nis; buxus, -i
petto sm pectus: -o˘ris sn; sinus,-u¯s
pettorale agg e sm pectoralis: e;balteum, -i sn; balteus, -i sm
petulante agg petu˘lans: -a¯ntis
petulanza sf petulantia: -ae
pezza (di stoffa) sf pannicu˘lus: -ism
pezzo sm pars: partis sf; fragmentum,-i sn; frustum, -i sn; membrum,-i sn; (fetta di pane o formaggio)quadra, -ae sf
piacere sm libido: -ı˘nis sf; voluptas,-a¯tis sf; delectatio, -o¯nis sf;(piaceri) deliciae, -a¯rum sf pl
piacere v intr libet: libu˘it (o libı˘-tum est), e¯re v intr impers; place˘o, es, placu˘i, placı˘tum, e¯re
piacevole agg gratus: um; festivus,a, um; iucundus, a, um;lepı˘dus, a, um; suavis, e
piaga sf vulnus: -e˘ris sn; ulcus,-e˘ris sn
pialla sf runcı˘na: -ae; plana, -ae
piallare v tr runcı˘no: a¯re; rado,is, rasi, rasum, e˘re
pianeggiante agg planus: um;campester, tris, tre
piangere v intr e tr fle˘o: e¯re v intr; plango, is,planxi, planctum, e˘re v tr; luge˘o,es, luxi, luctum, e¯re v intr
piano agg planus: um; aequus,a, um; avv lente; lenı˘ter; plane¯
piano sm planities: -e¯i sf; libramentum,-i sn
pianta sf arbor: -o¯ris; gramen,-ı˘nis sn; planta, -ae ◊ pianta delpiede planta, -ae; basis, -is; vestigium,-ı˘i sn
piantagione sf satus: -u¯s sm; satio,-o¯nis; arbustum, -i sn; consitu¯ra, -a
piantare v tr sero: e˘re; planto, as, avi, atum, a¯ re;(conficcare) infigo, is, fixi, fixum,e˘re; (lasciare) dese˘ro, is,serui, sertum, e˘re
pianto sm fletus: -u¯s; ploratus,-u¯s; plangor, -o¯ris
pianura sf planitia: -ae; planities,-e¯i; aequor, -o˘ris sn; arvum, -isn; campus, -i sm
piastra sf lamı˘na: -ae ◊ piastre militariphale˘rae, -a¯rum
piastrella sf lamella: -ae; pagina,-ae
piatto agg planus: um; sm patı˘-na, -ae sf; fercu˘lum, -i sn; lanx,lancis sf; patella, -ae sf
piazza sf forum: -i sn; area, -ae;campus, -i sm; plate˘a, -ae ◊ farepiazza pulita dele˘o, es, evi, e¯re
piccante agg acer: acre;mordax, -a¯cis
picchio sm picus: -i
pettinatura56piccolezza sf parvı˘tas: -a¯tis; brevitas,-a¯tis
piccolino agg parvu˘lus: um;pauxillus, a, um
piccolo agg parvus: um; brevis,e; exı¯lis, e; levis, e; minutus, a,um; paulus, a, um; tenuis, e
piccone sm dolabra: -ae sf; vectis,-is; upupa, -ae sf
pidocchio sm pedicu˘lus: -i
pidocchioso agg pediculosus: um; pedicosus, a, um
piede sm pes: pedis; calx, calcis sf;vestigium, -ı˘i sn; (unità di misura)as, assis ◊ prendere piede inveteror,aris, atus sum, ari v trpass
piedistallo sm basis: -is sf; acropodium,-ı˘i sn; crepido, -ı˘nis sf
piega sf plicatura: -ae; flexus, -u¯ssm; sinus, -u¯s sm; ruga, -ae
piegare v tr e intr plico: a¯re; (incurvare) flecto, is,flexi, flexum, e˘re v tr; torque˘o,es, torsi, tortum, e¯re v tr; (cambiaredirezione) declino, as, avi,atum, a¯re; piegarsi v rifl deflecto,is, flexi, flectum, e˘re v intr;vergo, is, e˘re v intr e tr
piegato agg flexus: um; inclinatus,a, um; obliquus, a, um; sinuosus,a, um; varus, a, um
pieghevole agg flexibı˘lis: e; lentus,a, um
pienezza sf plenitu¯do: -ı˘nis; integritas,-a¯tis
pieno agg plenus: um; onustus,a, um; refertus, a, um
: pietà sf pie˘tas, -a¯tis; misericordia,-ae; miseratio, -o¯nis
pietanza sf obsonium: -ı˘i sn
pietoso agg pius: um; misericors,-co¯rdis; miserandus, a, um
pietra sf lapis: -ı˘dis sm; marmor,-o˘ris sm; saxum, -i sn; silex, -ı˘cissm e sf ◊ pietra miliare miliarium,-ı˘i sn; pietra preziosa lapillus,-i sm; pietra di confineterminus, -i sm
pietroso agg lapidosus: um
pigiare v tr comprı˘mo: e˘re; calco, as, avi,atum, a¯re
pigolare v intr pipı˘lo: a¯re
pigrizia sf pigritia: -ae; socordia,-ae; languor, -o¯ris sm; segnitia,-ae; desidia, -ae
pigro agg piger: grum; desidiosus,a, um; ignavus, a, um;lentus, a, um; murcı˘dus, a, um;reses, -ı˘dis; segnis, e; socors,-co¯rdis; supinus, a, um
pilastro sm pila: -ae sf; colu˘men,-ı˘nis sn; (di porte) antae, -a¯rumsf pl
pillola sf pilu˘la: -ae; pastillus, -i sm
pilone sm pila: -ae sf; sublı˘ca, -aesf
pilone56piluccare v tr decerpo: e˘re; ligurrio, is, ivi (o -ı˘i), itum, ı¯re
pingue agg pinguis: e; laetus, a, um
pinguedine sf pinguitudo: -ı˘nis;sagina, -ae
pinna sf pinna: -ae
pino sm pinus: -i (o -u¯ s) sf; peuce,-e¯s sf; (pino selvatico, abete) pice˘a, -ae sf
pinza sf forceps: -ı˘pis sm e sf; volsella,-ae
pio agg pius: um; purus, a, um;religiosus, a, um; sanctus, a, um
pioggia sf pluvia: -ae; imber, imbrissm; nimbus, -i sm ◊ coluiche apporta la pioggia (epitetodi Giove) imbricitor, -o¯ris
piolo sm paxillus: -i; stilus, -i; sudis,-is sf; tale˘a, -ae sf
piombare v tr e intr (nel senso dicadere con violenza) impetum facio: in aliquem); (nel sensodi ricoprire di piombo) plumboobduco, is, duxi, ductum, e˘re v tr
piombo sm plumbum: -i sn
pioppo sm popu˘lus: -i sf
piovere v intr pluit: plue˘re vintr impers
piovoso agg pluvius: um
piramide sf pyra˘mis: -ı˘dis; meta,-ae
pirata sm pirata: -ae
piratesco agg piratı˘cus: um
piroetta sf versus: -u¯s sm; vertı¯go,-gı˘nis
piroga sf alveus: -i sm; linter, -tris;truncus (-i sm) cava¯tus
piscina sf piscina: -ae
pisello sm pisa: -ae sf; pisum, -i sn
pistacchio sm pistacia: -ae sf; pistacium,-ı˘i sn
pitale sm matu˘la: -ae sf; matella,-ae sf
pittore sm pictor: -o¯ris
pittura sf pictura: -ae
: più agg e sm plus, pluris sn; avvmagis (sup maxime¯); ultra avv eprep (con l’acc)
piuma sf pluma: -ae; lana, -ae;penna, -ae; pinna, -ae
piumato agg plumatus: um;pluma¯ obductus, a, um
: piuttosto avv potius; magis
pizzicare v tr e intr vellı˘co: a¯re v tr; vello, is, vulsi (ovelli), vulsum, e˘re v tr; (prudere)prurio, is, ı¯re v intr
placare v tr placo: a¯ re; mitigo, as, avi, atum, a¯ re;mulce˘o, es, mulsi, e¯re; placarsiv rifl placari v tr pass; mitesco,is, e˘re v intr
placca sf lamina: -ae; pagina, -ae
placido agg placı˘dus: um; remissus,a, um
plaga sf regio: -o¯nis; plaga, -ae
piluccare56plasmare v tr fingo: e˘re; figuro, as, avi, atum,a¯re; conformo, as, avi, atum, a¯re
platano sm plata˘nus: -i sf
plauso sm plausus: -us
plebaglia sf vulgus: -i sn; infı˘maplebs (plebis); plebecu˘la, -ae
plebe sf plebs: plebis
plebeo agg plebeius: um
plettro sm plectrum: -i sn; pecten,-ı˘nis
plico sm fascicu˘lus: -i; epistu˘la,-ae sf
plurale agg pluralis: e
pluvio (attributo di Giove) aggpluvius: um
pochezza sf paucı˘tas: -a¯tis; parvı˘-tas, -a¯tis
poco agg parvus: um; artus, a,um; paucus, a, um; paulus, a,um; rarus, a, um; avv male˘; parum;paulo¯ ◊ poco prima prope˘avv e prep (con l’acc)
podere sm fundus: -i; praedium,-ı˘i sn; fundamentum, -i sn; rus,ruris sn; saltus, -u¯ s; tellus, -u¯rissf; vicus, -i; villa, -ae sf
podio sm podium: -ı˘i sn
poema sm carmen: -ı˘nis sn; poe¯-ma, -a˘tis sn
poesia sf poetı˘ca: -ae; fides, -is
poeta sm poe¯ta: -ae; vates, -is
: poetico agg poëtı˘cus, a, um; musicus,a, um
: poi avv poste˘a¯; post avv e prep(con l’acc); autem cong; dehinc;denı˘que; exinde˘; postmo˘dum
: poiché cong postquam; quia; cum;enim; nam; poste˘a¯quam (anchepostea
:
:
: quam); quando¯ avv econg; quandoque avv e cong;quate˘nus avv e cong
polemica sf contentio: -o¯nis
polemico agg concertatorius: um; contentiosus, a, um
polenta sf polenta: -ae; granea,-ae; puls, pultis
politeista sm e sf multico˘ la: -aesm; qui (quae, quod) multosdeos colit
politico agg civilis: e; publicus, a,um
pollaio sm gallinarium: -ii sn; stabu˘lum, -i sn
pollice sm pollex: pollı˘cis
: pollo sm pullus (-i) gallinaceus
polmone sm pulmo: -o¯nis ◊ polmonilatus, -e˘ris sn
polo sm polus: -i; cardo, -ı˘nis
polpaccio sm sura: -ae sf
polpetta sf offa: -ae
polvere sf pulvis: -e˘ris sm; haphe,-e˘s ◊ ridurre in polvere planeperde˘re
pomerio sm pomerium (o pomoerium): -ı˘i sn
pomposo agg magnifı˘cus: um;magnus, a, um
pomposo56ponderare v tr e intr perpendo: e˘re v tr
ponente sm occı˘dens: -e¯ntis
ponte sm pons: pontis; (di nave)forus, -i
pontefice sm pontı˘fex: -ı˘cis
pontificale agg pontificalis: e
pontificato sm pontificatus: -u¯s
popa (sacerdote vittimario) smpopa: -ae
popolare agg popularis: e; laicus,a, um
popolare v tr frequento: a¯re
: popolarità sf popuları˘tas, -a¯tis; favor(-o¯ris sm) popula¯ris
popolato agg frequens: -e¯ntis
popolazione sf inco˘lae: -a¯rum smpl; popu˘lus, -i sm
popolo sm popu˘lus: -i; gens, gentissf; demos, -i; natio, -o¯nis sf; tribus,-u¯ s; vulgus, -i sn; nomen,-ı˘nis sn
popone sm melo: -o¯nis
poppa sf (della nave) puppis: -is;(mammella) mamma, -ae; uber,ube˘ris sn
poppare v tr lacto: a¯re; lacte˘o, es, e¯re v intr
porcaio sm suarius: -ı˘i; subulcus,-i
porcile sm suile: -is sn; hara, -ae sf
porco sm sus: suis sm e sf; porcus,-i; verres, -is
porgere v tr porrı˘go: e˘re; subministro, as, avi,atum, a¯re; praebe˘o, es, u˘i, itum,e¯re
porpora sf purpu˘ra: -ae; fucus, -ism; murex, -ı˘cis sm; ostrum, -isn ◊ orlato di una striscia di porporalaticlavius, a, um
porre v tr pono: e˘re; porsi v rifl insido, is, sedi,sessum, e˘re v intr (con l’abl o ildat) e tr
: porta sf (di città o recinto) porta,-ae; (di casa) ianua, -ae; ostium,-ı˘i sn; faux, faucis; (di stanza)foris, -is sm; postes sm pl; (posteriore)postı¯cum, -i sn
portabandiera: sf e agg; vexillarius, -ı˘i sm; signife˘r, fe˘ra, fe˘rum agg
portalettere sm tabellarius: -ı˘i;baiu˘lus, -i
portantina sf lectica: -ae; basterna,-ae
portare v tr fero: ferre; adve˘ho, is, advexi, advectum,e˘re; gero, is, gessi, gestum,e˘re ◊ portare a termine perficio,is, feci, fectum, e˘re v tr
portata sf fercu˘lum: -i sn; mensa,-ae; (carico) onus, -e˘ris sn
portatore sm gestator: -o¯ ris; baiu˘lus, -i; perlator, -o¯ris; vector,-o¯ris
ponderare56portatrice sf gestatrix: -ı¯cis; (dicanestri) canepho˘ros, -i
portento sm portentum: -i sn; miraculum,-i sn; monstrum, -i sn;ostentum, -i sn
portentoso agg portentosus: um; mirus, a, um
portico sm portı˘cus: -u¯ s; schola,-ae sf ; xystus, -i
portinaio sm ianı˘tor: -o¯ris; ostiarius,-ı˘i
porto sm portus: -u¯s
porzione sf portio: -o¯nis; pars, partis◊ fetta di pane quadra, -ae
: posare v tr e intr (nel senso di metteregiù) depono, is, posu˘i,posı˘tum, e˘re v tr; (nel senso dimettersi in posa) corpus compono,is, posu˘i, posı˘tum, e˘re v tr
posato agg tranquillus: um; effultus,a, um (appoggiato)
posizione sf positio: -o¯nis; situs,-u¯s sm; locus, -i sm; gradus, -u¯ssm; status, -u¯s sm
posporre v tr postpono: e˘re
possedere v tr posside˘o: e¯re; habe˘o, es, u˘i, ı˘tum,e¯re
possesso sm possessio: -o¯ nis sf;usurpatio, -o¯nis sf
possessore sm possessor: -o¯ris
possibile agg possibı˘lis: e; potis,pote
posteri sm pl poste˘ri: -orum
posteriore agg posterior: ius; postı¯cus, a, um
: posterità sf posterı˘tas, -a¯tis
postino sm tabellarius: -ı˘i
posto sm locus: -i; vicis (gen, mancail nom) sf; agg situs, a, um ◊sul posto ilico¯ avv; posto dietropostı¯cus, a, um
postribolo sm lupanar: -a¯ris sn;fornix, -ı˘cis sf
postumo agg postu˘mus: um
potare v tr puto: a¯re
potatura sf putatio: -o¯nis; tonsura,-ae
potente agg potens: -e¯ntis; firmus,a, um; imperiosus, a, um; ingens,-e¯ntis; magnus, a, um;opulentus, a, um; pollens, -e¯ntis;potis, pote; validus, a, um ◊ i potentimegista¯nes, -um
potenza sf potentia: -ae; nervus, -ism; numen, -ı˘nis sn; ops, opis;opulentia, -ae; potestas, -a¯tis;praesentia, -ae
potere sm potestas: -a¯tis sf; auctoritas,-a¯tis sf; dicio, -o¯nis sf; gratia,-ae sf; imperium, -ı˘i sn; manus,-u¯s sf
potere v intr possum: posse; queo, quis, quivi, quitum,quı¯re
povero sm pauper: -e˘ris; indı˘gens,-e¯ntis; agg angustus, a, um;povero56egens, -e¯ntis; mendı¯cus, a, um;inops, -o¯pis; miser, era, erum;nudus, a, um
: povertà sf pauperta¯s, -a¯tis; angustiae,-arum sf pl; egestas, -a¯tis;inopia, -ae; miseria, -ae
pozione sf potio: -o¯nis; sucus, -ism; venenum, -i sn; medicamentum,-i sn
pozza sf lacuna: -ae
pozzo sm puteus: -i
pranzare v intr prande˘o: e˘re v intr e tr; ceno,as, avi, atum, a¯re
pranzo sm cena: -ae sf; daps, dapissf; prandium, -ı˘i sn; unctum, -i sn
pratica sf usus: -u¯s sm; exercitatio,-o¯nis
praticabile agg pervı˘us: um
praticare v tr e intr adhibe˘o: e¯re v tr; (avere familiarità)utor, e˘ris, u¯sus sum, u¯ti vintr dep (con qualcuno, aliquo)
prato sm pratum: -i sn
preambolo sm prooemium: -ı˘i sn;praefatio, -o¯nis sf ◊ preamboliexorsa, -o¯rum sn pl
preannunciare v tr praenuntio: a¯re; praedı¯co, is, dixi,dictum, e˘re; praemone˘o, es, monu˘i, monı˘tum, e¯re
precario agg precarius: um
precauzione sf cautio: -o¯nis; provisio,-o¯nis
precedente agg antece¯dens: -e¯ntis;prior, prius; anterior, -o¯ris;primus, a, um; pristı˘nus, a, um;vetus, -e˘ris
precedere v tr e intr antecedo: e˘re; antee˘o, is, ı˘i,ı¯re; praecurro, is, curri (o cucurri),cursum, e˘re
precetto sm praeceptum: -i sn; decretum,-i sn; placı˘tum, -i sn;praescriptio, -o¯nis sf ◊ precettidictata, -o¯rum sf pl
precettore sm praeceptor: -o¯ris;monı˘tor, -o¯ris; paedagogus, -i
precipitare v tr e intr (nel senso dicadere) corru˘o: e˘re v intr;(nel senso di buttare giù) praecipito,as, avi, atum, a¯re; precipitarsiv rifl involo, as, avi, atum,a¯re v intr (con in e l’acc); accurro,is, curri, e˘re v intr
precipitoso agg praeruptus: um;praeprope˘rus, a, um
precipizio sm abruptum: -i sn; locus(-i) praeruptus
: precisamente avv admo˘dum; (nellerisposte) certo; ◊ precisamente inquel tempo ipso tempore
precisione sf subtilitas: -a¯tis
preciso agg subtilis: e; certus, a,um; definitus, a, um
precludere v tr praeclu¯do: clu¯-si, clu¯sum, e˘re; intersaepio, is,intersaepsi, intersaeptum, ı¯re
: povertà57precoce agg acerbus, a, um; praematurus,a, um
preconcetto sm captio: -o¯nis sf;ante concepta ratio (-o¯nis sf )
precorrere v tr e intr praecurro: e˘re
preda sf praeda: -ae ◊ in preda all’irairatus, a, um agg
predare v tr praedor: a¯ri v intr e tr dep
predicare v tr praedı˘co: a¯re; orationem habe˘o, es,u˘i, ı˘tum, e¯re
predicatore sm praedicator: -o¯ris;orator, -o¯ris; praeco, -o¯nis
predire v tr praedı¯co: e˘re; portendo, is, tendi, tentum,e˘re; praecı˘no, is, cecı˘ni (ocinu˘i), e˘re v intr e tr
predisporre v tr praeparo: a¯re
predizione sf praedictum: -i sn;praedictio, -o¯nis; fatum, -i sn
predone sm praedo: -o¯nis; raptor,-o¯ris; vastator, -o¯ris
prefazione sf praefatio: -o¯nis
preferibile agg anteponendus: um; potior, ius (comp di potis)
preferire v tr antepono: e˘re; antefe˘ro, fe˘rs, tu˘li,la¯tum, ferre; praeopto, as, avi,atum, a¯re; malo, mavis, malu˘i,malle
prefetto sm praefectus: -i
prefettura sf praefectura: -ae
prefica sf praefı˘ca: -ae
prefisso sm praeverbium: -ı˘i
pregare v tr oro: a¯re;precor, aris, atus sum, a¯ri v trdep
pregevole agg pretiosus: um;conspicuus, a, um; pensus, a,um; egregius, a, um
preghiera sf prex: precis; precatio,-o¯nis; petı¯tio, -o¯nis; postulatio,-o¯nis; (preghiera pubblica) supplicatio,-o¯nis
pregio sm existimatio: -o¯nis sf;pulchritudo, -ı˘nis sf
: pregiudizio sm praeiudica¯ta opinio(-o¯nis) sf ; praeceptio, -o¯nissf; praesumptio, -o¯nis sf
preludere v intr praefor: fari v tr dep; praecı˘no, is,cecı˘ni, (o cinu˘i), e˘re v intr e tr
preludio sm initium: -ı˘i sn; (inmusica) praecentio, -o¯nis sf
prematuro agg immaturus: um;praematurus, a, um; praecox,praeco˘cis
premeditare v tr meditor: a¯ri v tr dep
premere v tr e intr (nel senso di farepressione) premo: e˘re v tr; (nel senso diimportare) refert, retu˘lit, referrev intr impers; interest, interfuit,interesse v intr impers
premere57premessa sf prooemium: -ı˘i; propositio,-o¯nis; praescriptio, -o¯nis;prolusio, -o¯nis
premettere v tr praemitto: e˘ re; praepono, is, posui,positum, e˘re
premiare v tr praemio: a¯ re; honoro,as, avi, atum, a¯ re
premio sm praemium: -ı˘i sn; honos,-o¯ris sn; palma, -ae sf
premura sf cura: -ae; navı˘tas, -a¯tis
premuroso agg sollicı˘tus: um;curiosus, a, um; navus, a, um; officiosus,a, um; studiosus, a, um
prendere v tr e intr capio: e˘re v tr; comprehendo,is, prehendi, prehensum, e˘re v tr;contingo, is, tı˘gi, tactum, e˘ re;delibo, as, avi, atum, a¯re v tr;percipio, is, cepi, ceptum, e˘re vtr; sumo, is, sumpsi, sumptum,e˘ re v tr ◊ prender sonno somnumcape˘re
preoccupare v tr praeoccu˘po: a¯re; sollicito, as, avi,atum, are; preoccuparsi v riflfluctuo (o fluctuor dep), as, avi,atum, a¯re v intr
preoccupazione sf sollicitu¯do: -ı˘nis; scrupu˘lus, -i sm; negotium,-ı˘i sn; sollicitatio, -o¯nis
preparare v tr paro: a¯re; conficio, is, feci, fectum,e˘ re; condı˘o, is, ivi (o ı˘i), itum,ı¯re; molior, iris, itus sum, ı¯ri v tre intr dep; prepararsi v rifl separo, as, avi, atum, a¯re v tr
preparativo sm apparatus: -u¯s;comparatio, -o¯nis sf; meditamentum,-i sn
preparazione sf praeparatio: -o¯nis;compositio, -o¯ nis; confectio,-o¯nis; meditamentum, -i sn;praecursio, -o¯nis
prepotente agg praepo˘tens: -e¯ntis;imperiosus, a, um
presagio sm praedictum: - i sn; augurium,-ı˘i sn; auspicium, -ı˘i sn;omen, -ı˘nis sn; penna, -ae sf;praesa¯gium, -ı˘i sn; signum, -i sn
presagire v tr praenuntio: a¯re; auguror, aris, atussum, a¯ri v tr dep; ominor, aris,atus sum, a¯ri v tr dep
presago agg praesa¯gus: um;praescı˘us, a, um
prescrivere v tr praescribo: e˘re; indico, is,dixi, dictum, e˘re; iube˘o, es, iussi,iussum, e¯re
presentare v tr praebeo: e¯re; offero, offe˘rs, obtu˘li,oblatum, offerre; ostendo, is,tendi, tentum, e˘re; presentarsi vrifl adeo, is, ı¯vi (o ı˘i), itum, ı¯re;adsisto, is, adstı˘ti, e˘re v intr; responde˘o, es, respondi, responsum,e¯re v tr e intr
premessa57presente agg praesens: -e¯ntis; superstes,-ı˘tis; (a disposizione)praesto¯ avv ◊ il presente praesenstempus (-o˘ris sn)
presentimento sm praesensio: -o¯nis sf; augurium, -ı˘i sn
presentire v tr praesentio: ı¯re; praenosco, is,novi, notum, e˘re
presenza sf praesentia: -ae
preservare v tr tueor: e¯ri v tr dep; conservo, as,avi, atum, a¯re
presidiare v tr praesidis firmo: a¯re; comple˘o, es, evi,etum, e¯re; vincio, is, vinxi, vinctum,ı¯re
presidio sm praesidium: -ı˘i sn
presiedere v tr e intr praeside˘o: e¯re; praesum, es,fu˘i, esse v intr (col dat)
preso agg sumptus: um; tractus,a, um
: pressappoco avv admo˘dum; circı˘-ter
pressione sf pressus: -u¯s sm; oppressio,-o¯nis
: presso avv e prep apud prep (conl’acc); iuxta (con l’acc); prope˘(con l’acc e il dat); secundum(con l’acc); ad prep (con l’acc);penes prep (con l’acc)
prestare v tr commodo: a¯re; mutuum do, das, dedi,datum, da˘re (qualcosa a qualcuno,aliquid alicui); credo, is,credı˘di, credı˘tum, e˘re
prestito sm commodatum: -i sn;mutuatio, -o¯nis sf; creditum, -i sn
: presto avv celerı˘ter; iam; mature¯;mox; agg velox, -o¯cis
presuntuoso agg arro˘gans: -a¯ntis;tumı˘dus, a, um
presunzione sf arrogantia: -ae; flatus,-u¯s sm; insolentia, -ae; opinatio,-o¯nis
pretendere v intr e tr postulo: a¯re v tr; peto, is, ivi (oı˘i), itum, e˘re v tr; efflagito, as,avi, atum, a¯re v tr; exigo, is, egi,actum, e˘re v tr; (giuridicamente)vindico, as, avi, atum, a¯re v tr
pretesa sf postulatio: -o¯nis; affectatio,-o¯nis; condicio, -o¯nis; postulatum,-i sn ◊ pretesa di dirittovindiciae, -a¯rum sf pl
pretesto sm praetextum: -i sn; causa,-ae sf; locus, -i; nomen, -ı˘nissn; species, -e¯i sf
pretore sm praetor: -o¯ris
pretorio agg praetorius: um; sm(tenda del generale) praetorium,-ı˘i sn
prevalere v intr supero: a¯re v intr e tr; praevale˘o,es, valu˘i, e¯re; superior (ius) sum,es, fui, esse; pervinco, is, vici,victum, e˘re v tr
prevalere57prevedere v tr praevide˘o: e¯re; praemedı˘tor, aris,atus sum, a¯ri v tr dep; praenosco,is, novi, notum, e˘re; praesentio,is, sensi, sensum, ı¯re
prevenire v tr (fare in modo chequalcosa non avvenga) alicui reioccurro: e˘re vintr; (anticipare) praevenio, is,veni, ventum, ı¯re; praeoccupo,as, avi, atum, a¯re
previdente agg provı˘dus: um;prudens, -e¯ntis
previdenza sf providentia: -ae;prudentia, -ae
previsione sf praevisio: -o¯nis
prezioso agg pretiosus: um; generosus,a, um
prezzo sm pretium: -ı˘i sn; commercium,-ı˘i sn; merces, -e¯dis sf◊ a qual prezzo? quanti?prigione sf vincula, -o¯rum sn pl;carcer, -e˘ris sm; claustrum, -i sn;custodia, -ae
prigionia sf captivı˘tas: -a¯tis; obsidio,-o¯nis
prigioniera sf captiva: -ae
prigioniero sm captivus: -i
: prima avv e locuzione prep (condi) ante˘ (con l’acc); supra (conl’acc); antea¯ avv; primum avv;cong priusquam
primato sm principatus: -u¯s
primavera sf ver: ve¯ris sn
primaverile agg vernus: um;vernalis, e
primeggiare v intr excello: e˘re;praesto, as, stı˘ti, stı˘tum, a¯re vintr e tr
primitivo agg primus: um; priscus,a, um; pristı˘nus, a, um
primizia sf primitiae: -a¯rum sf pl;libamentum, -i sn
primo agg (tra due) prior: prius;(tra molti) primus, a, um; smprinceps, -ı˘pis ◊ in un primomomento antea, primum
principale agg praecipu˘us: um;primus, a, um; sm princeps,-ı˘pis
: principalmente avv praecipue;maxime¯
principe sm rex: regis; princeps,-ı˘pis; regu˘lus, -i; domı˘nus, -i
principesco agg regius: um; aulicus,a, um
principiante sm e sf tiro: -o¯nis sm
principio sm principium: -ı˘i sn;caput, -ı˘tis sn; institutum, -i sn;regu˘la, -ae sf ; semen, -ı˘nis sn;ortus, -u¯s; placı˘tum, -i sn; rudimentum,-i sn; exordium, -ı˘i sn
privare v tr privo: a¯re; abalieno, as, avi, atum, a¯re;exu˘o, is, u˘i, u¯tum, e˘re; nudo, as,avi, atum, a¯re; orbo, as, avi, atum,a¯re; vidu˘o, as, avi, atum, a¯re; privarsiv rifl sibi negare v tr
: prevedere57privatamente avv privatim
: privato agg (non pubblico) priva¯-tus, a, um; (riservato) secretus,a, um; (privo) viduus, a, um
privazione sf privatio: -o¯nis; ademptio,-o¯nis; orbatio, -o¯nis;orbı˘tas, -a¯tis; vacuı˘tas, -a¯tis
privo agg viduus: um; cassus, a,um; expers, expe¯rtis; exsors, exso¯rtis; ieiunus, a, um; orbus, a,um; vacans -a¯ntis
probabile agg probabı˘lis: e
: probabilità sf probabilı˘tas, -a¯tis
: probità sf probitas, -a¯tis; fides, -e˘i
procacciare v tr compa˘ro: a¯re; procacciarsi v rifl invenio,is, veni, ventum, ı¯re v tr;sibi comparo, as, avi, atum, a¯rev tr
procedere v intr procedo: e˘re; gradior, e˘ris, gressussum, gradi v intr dep; prode˘o, is, ı˘i, ı˘tum, ı¯re
procedimento sm (nel senso diazione giudiziaria) actio: -o¯nissf; persecutio, -o¯nis sf ; (nel sensodi procedura) ratio, -o¯nis sf
processare v tr in iudicium voco: a¯re; quaero, is,quaesivi, quaesitum, e˘re
processione sf pompa: -ae
processo sm causa: -ae sf ; lis, litissf ; actio, -o¯nis sf; processus, -u¯s;dica, -ae sf; formula, -ae sf; negotium,-ı˘i sn; periculum, -i sn;quaestio, -o¯nis sf; res, rei sf ◊ iprocessi subsellia, -o¯rum sn pl
proclama sm edictum: -i sn; renuntiatio,-o¯nis sf
proclamare v tr edico: e˘re; nuntio, as, avi,atum, a¯re; acclamo, as, avi,atum, a¯re (col doppio acc); perso˘no, as, sonu˘i, sonı˘tum, a¯re
proclamazione sf renuntiatio: -o¯nis; praeconium, -ı˘i sn; nuncupatio,-o¯nis; praedicatio, -o¯nis
procreare v tr procre˘o: a¯re; feto, as, a¯re
procreatore sm procrea¯tor: -o¯ris;genı˘tor, -o¯ris; parens, -e¯ntis
procreatrice sf procrea¯trix: -ı¯cis;parens, -e¯ntis
procurare v tr comparo: a¯re; provide˘o, es, vidi, visum,e¯re; reperio, is, reppe˘ri (orepe˘ri), repertum, ı¯re; suppedito,as, avi, atum, a¯re; incutio, is, cussi,cussum, e˘re; procurarsi v riflacquiro, is, acquisivi, acquisitum,e˘re v tr; sibi comparo, as,avi, atum, a¯re v tr
: prodigalità sf effusio, -o¯nis; nepotatus,-u¯s sm
prodigio sm prodigium: -ı˘i sn; miraculum,-i sn; portentum, -i sn
prodigo agg prodı˘gus: um; effusus,a, um; largus, a, um
prodigo57prodotto sm opus: -e˘ris sn; fructus,-u¯s; fetus, -u¯s
produrre v tr produco: e˘re; profe˘ro, fers, tuli,la¯tum, ferre; condo, is, dı˘di, dı˘-tum, e˘re; cre˘o, as, avi, atum, a¯re;pario, is, pepe˘ri, partum, e˘re; genero,as, avi, atum, a¯re; gero, is,gessi, gestum, e˘re; (generare) gigno,is, genu˘i, genı˘tum, e˘re
proemio sm prooemium: -ı˘i sn; exordium,-ı˘i sn; praefatio, -o¯nis sf
profanare v tr vio˘lo: a¯re; conscelero, as, avi, atum,a¯re; dedecoro, as, avi, atum, a¯re;pollu˘o, is, pollu˘i, pollu¯tum, e˘re;profano, as, avi, atum, a¯re; stupro,as, avi, atum, a¯re
profanatore sm violator: -o¯ris;agg sacrile˘gus, a, um
profanazione sf violatio: -o¯nis; sacrilegium,-ı˘i sn
profano agg profanus: um; saecularis,e; rudis, e
proferire v tr dico: e˘re; intono, as, tonu˘i, atum, a¯re;emitto, is, misi, missum, e˘re
professione sf ars: artis; artificium,-ı˘i sn
profeta sm vates: -is
profetare v tr e intr praedico: e˘re v tr; for, faris,fatus sum, fari v tr
profetessa sf vates: -is
profetico agg fatidı˘cus: um; divinus,a, um; fatiloquus, a, um;praesa¯gus, a, um; superstitiosus,a, um; vaticı˘nus, a, um
profetizzare v tr e intr praedı¯co: e˘re v tr; divino, as,avi, atum, a¯re v tr; vaticı˘nor, aris,atus sum, a¯ri v tr dep; portendo,is, tendi, tentum, e˘re v tr;praecı˘no, is, cecı˘ni (o cinu˘i), e˘re
profezia sf praedictio: -o¯nis; effatum,-i sn; monı˘tus, -u¯s sm; oracu˘lum, -i sn; praedictum, -i sn;praesa¯gium, -ı˘i sn ◊ la profeziasi compie oracu˘lum impletur
profitto sm utilı˘tas: -a¯tis sf ; bolus,-i; compendium, -ı˘i sn; praemium,-ı˘i sn; merces, -e¯dis sf ◊con profitto quaestuose
: profondamente avv penı˘tus; alte¯;medullı˘tus
: profondità sf altitu¯do, -ı˘nis; caverna,-ae
profondo agg imus: um; altus,a, um; cavus, a, um; profundus,a, um; recondı˘tus, a, um
profugo agg profu˘gus: um; extorris,e; sm e sf exu˘l, -u˘lis
profumare v tr e intr fragro: a¯re v intr; odo¯re imbu˘o, is, u˘i,u¯tum, e˘re v tr; vaporo, as, avi,atum, a¯re
profumato agg fragrans: -a¯ntis;odoratus, a, um; odorife˘r, fe˘ra,prodotto57fe˘rum; suaveolens, -e¯ntis; unctus,a, um
: profumeria sf taberna (-ae) unguentaria
profumiere sm unguentarius: -ı˘i
profumo sm fragrantia: -ae sf;odor, -o¯ris; beneolentia, -ae sf;naris, -is sf; olivum, -i sn; unguentum,-i sn; sapor, -o¯ris
progenie sf progenies: -e¯i; gens,gentis; subo˘les, -is
progetto sm consilium: -ı˘i sn; cogitatio,-o¯nis sf; mens, mentis sf;meditamen, -ı˘nis sn ◊ disegnareil progetto di un ponte pontemdescribe˘re
progredire v intr progre˘dior: i v intr dep; proficio,is, feci, fectum, e˘re
progresso sm progressus: -u¯s; progressio,-o¯nis sf
proibire v tr prohibe˘o: e¯re; veto, as, vetu˘i,vetı˘tum, a¯re; renu˘o, is, renu˘i, e˘rev intr e tr
proibizione sf interdictum: -i sn
proiettare v tr proı˘cio: e˘re; eiecto, as, avi, atum,a¯re
proiettile sm missı˘le: -is sn; balista(o ballista), -ae sf
prole sf proles: -is; filı˘i, -o¯rum smpl; germen, -ı˘nis sn; partus, -u¯ssm (dat e abl pl -ubus)
prolifico agg fecundus: um
prolisso agg verbosus: um; longus,a, um; multus, a, um
prolungare v tr longio¯rem (ius)facio: e˘re; perduco,is, duxi, ductum, e˘re; profe˘ro, fe˘rs, tu˘li, latum, ferre; prolungarsiv rifl excurro, is, cucurri(o curri), cursum, e˘re v intr
promessa sf promissio: -o¯nis; pollicitatio,-o¯nis; promissum, -i sn;sponsio, -o¯nis; vadimonium, -ı˘isn ◊ mantenere una promessapromissa serva¯re
promettere v tr pollice˘or: e¯ri v tr dep; promitto,is, misi, missum, e˘re;adiuro, as, avi, atum, a¯re; desponde˘o, spondes, spondi, sponsum,e¯re ◊ promettere in mogliesponde˘o, es, spo˘pondi, sponsum,e¯re; promettere in voto vove˘o, es, vovi, votum, e¯re
prominente agg emı˘nens: -e¯ntis;exstans, -a¯ntis
prominenza sf eminentia: -ium snpl; excursus, -u¯s sm
promiscuo agg promiscus (o promiscuus): um
promontorio sm promunturium: -ı˘isn; acroterium, -ı˘i sn; scopu˘lus, -i
promotore sm auctor: -o¯ris
promulgare v tr promulgo: a¯re
promulgare57promuovere v tr (nel senso di esserepromotore) move˘o: e¯re; (nel senso di favorire)fave˘o, es, favi, fautum,e¯re v intr (col dat)
prono agg pronus: um
: prontamente avv celerı˘ter; alacrı˘-ter; mature¯; prompte¯
prontezza sf alacrı˘tas: -a¯tis; celerı˘tas, -a¯tis; maturatio, -o¯nis;velocı˘tas, -a¯tis; (nel parlare) facilı˘tas, -a¯tis
pronto agg alacer: cre; paratus,a, um; compositus, a, um;agilis, e; praesens, -e¯ntis; promptus,a, um; rapidus, a, um; succinctus,a, um
pronuncia sf locutio: -o¯nis; littera¯rum appellatio (-o¯nis)
pronunciare v tr (dire) loquor: loqui; appello,as, avi, atum, a¯re; (ufficialmente)nuncupo, as, avi, atum, a¯re;(una sentenza) pronuntio, as, avi,atum, a¯re; pronunciarsi v rifl seaperio, is, aperui, apertum, ı¯re(su qualcosa, de aliqua re)
propagare v tr propago: a¯re; propagarsi v rifl propagariv tr pass; serpo, is, serpsi,e˘re v intr; emano, as, avi, atum,a¯re v intr
propendere v intr inclino: a¯re v tr (ad aliquid)
propensione sf inclinatio: -o¯nis sf;studium, -ı˘i sn
propenso agg proclivis: e; promptus,a, um; pronus, a, um
propizio agg propitius: um; aequus,a, um; amicus, a, um; dexter,era, erum; laetus, a, um; laevus,a, um; tempestivus, a, um;suus, a, um
propoli sm o sf mellı¯go: -ı˘nis sf
proporre v tr propono: e˘re; scribo, is, scripsi,scriptum, e˘re (con ut o ne e ilcongiunt); (davanti al popolo) irrogo,as, avi, atum, a¯re; proporsiv rifl decerno, is, crevi, cretum,e˘re v tr (con l’inf )
proporzione sf proportio: -o¯nis;commodı˘tas, -a¯tis; competentia,-ae; portio, -o¯nis; temperamentum,-i sn; temperatio, -o¯nis
proposito sm proposı˘tum: -i sn;destinatio, -o¯nis sf; inceptum, -isn; institutum, -i sn ◊ fermo neisuoi propositi propositi tenax
proposta sf condicio: -o¯nis; latio,-o¯nis; mentio, -o¯nis ◊ propostadi legge rogatio, -o¯nis
: proprietà sf proprı˘etas, -a¯tis; regnum,-i sn
proprietario sm possessor: -o¯ris;dominus, -i; erus, -i
proprio agg proprius: um; suus,a, um; domesticus, a, um; pecupromuovere57liaris, e; avv sane; oppı˘do; verumavv e cong; quippe˘ avv econg; ergo¯ cong
proroga sf dilatio: -o¯nis; prorogatio,-o¯nis; diffissio, -o¯nis
prorogare v tr differo: differre; proro˘go, as,avi, atum, a¯re
prorompere v intr erumpo: e˘re
prosciutto sm petasio (o petaso): -o¯nis; perna, -ae sf
proseguire v intr e tr continuo: a¯re v tr; progredior,e˘ris, progressus sum, gre˘di v intrdep; prosequor, seque˘ris, secutussum, sequ˘i v tr dep
prospero agg prosper: e˘rum;felix, -ı¯cis
prospetto sm (veduta) prospectus: -u¯s; (facciata) frons, frontis sf
prospettiva sf prospectus: -u¯s;(previsione) spes, spe¯i
: prossimità sf propinquı˘tas, -a¯tis;instantia, -ae
prossimo agg propinquus: um;proxı˘mus, a, um; consequens,-e¯ntis
prosternare v tr prosterno: e˘re; prosternarsiv rifl se advolvo, is, advolvi,advolutum, e˘re v tr
prostituire v tr prostitu˘o: e˘re; prostituirsi v rifl lenocı˘nor, aris, atus sum, a¯ri v intrdep (col dat)
prostituta sf mere˘trix: -trı¯cis; lupana,-ae
prostrare v tr prosterno: e˘re; prostrarsi v riflcorpus prosterne˘re v tr
proteggere v tr patrocı˘nor: a¯ri v intr dep; prote˘go,is, texi, tectum, e˘re; cingo, is,cinxi, cinctum, e˘re; munio, is,ivi, itum, ı¯re; praeside˘o, es, sedi,sessum, e¯re v intr e tr; tue˘or, e˘ris,tuı˘tus sum, e¯ri v tr dep
protendere v tr protendo: e˘re; proicio, is, ieci, iectum,e˘re; protendersi v rifl porrigor,e˘ris, porrectus sum,porrı˘gi v tr pass
protesta sf denuntiatio: -o¯nis; interpellatio,-o¯nis
protestare v tr e intr affirmo: a¯re v tr; fremo, is, fremu˘i, fremı˘tum, e˘re v tr (con ne eil congiunt e con l’acc e l’inf )
protettore sm tutor: -o¯ris; defensor,-o¯ris; commendator, -o¯ris;paracletus, -i; patronus, -i; sm esf praeses, -ı˘dis; vindex, -ı˘cis
protettrice sf patrona: -ae
protezione sf tutela: -ae; patrocinium,-ı˘i sn; praesidium, -ı˘i sn;umbra, -ae; (parapetto) pluteum,-i sn
protezione57protocollo sm tabu˘lae: -a¯rum sf pl
protrarre v tr protraho: e˘re; protrarsi v rifl perduro,as, avi, atum, a¯re v intr
protuberanza sf tuber: e˘ris sn;clavus, -i sm; gibbus, -i sm
prova sf experimentum: -i sn;argumentum, -i sn; convictio,-o¯nis; exemplum, -i sn; specı˘-men, -ı˘nis sn; periclitatio, -o¯nis;periculum, -i sn; (giudiziaria) indicium,-ı˘i sn; (dimostrazione)probatio, -o¯nis
provare v tr experior: ı¯ri v tr dep; probo, as, avi,atum, a¯re; tempto, as, avi, atum,a¯re; (mettere in luce) coargu˘o, is,coargu˘i, coargu¯tum, e˘re; (metterealla prova) periclı˘tor, aris, atussum, a¯ri v intr e tr dep; (riferito asentimenti) percipio, is, cepi,ceptum, e˘re; sentio, is, sensi,sensum, ı¯re; (dare prova di) testificor,aris, atus sum, a¯ri v tr dep
provato agg spectatus: um; expertus,a, um; testatus, a, um
provenire v intr provenio: ı¯re; v tr; innascor, e˘ris,natus sum, nasci; rede˘o, is, ı˘i,ı˘tum, ı¯re
provento sm proventus: -u¯s; redı˘-tus, -u¯s, lucrum, -i sn
proverbio sm proverbium: -ı˘i sn
provincia sf provincia: -ae
provocare v tr (nel senso di causare)excito: a¯re; excutio,is, cussi, cussum, e˘re; irrito,as, avi, atum, a¯re; move˘o, es,movi, motum, e¯re; (nel senso disfidare) provoco, as, avi, atum,a¯re; arcesso, is, ivi, itum, e˘re
provvedere v tr e intr consu˘lo: alicui); (provvedere che)cave˘o, es, cavi, cautum, e¯re vintr (con ut e il cong); (fornire)instru˘o, is, struxi, structum, e˘re vtr (qualcuno di qualcosa, aliquemaliqua re)
provvidenza sf providentia: -ae
provvidenziale agg provı˘dus: um; peropportu¯nus, a, um
: provvisoriamente avv ad tempus
provvista sf comparatio: -o¯nis;provisio, -o¯nis sf; (per il viaggio)viaticum, -i sn; (di cibo) penus,-u¯s sm; (provviste acquistate almercato) macellum, -i sn
provvisto agg ornatus: um; instructus,a, um; apparatus, a, um;praedı˘tus, a, um; aptus, a, um
prua sf prora: -ae
prudente agg prudens: -e¯ntis;consiliosus, a, um; timı˘dus, a,um; tutus, a, um; provı˘dus, a,um; cautus, a, um
prudenza sf prudentia: -ae; sapientia,-ae
protocollo58pruno sm prunus: -i sf; dumus, -i;sentis, -is; vepres, -is (di solitovepres, -ium sm pl )
: pubblicamente avv palam; aperte¯;foris; publice¯; vulgo¯
pubblicare v tr vulgo: a¯re; emitto, is, misi, missum,e˘re; figo, is, fixi, fixum,e˘re; publı˘co, as, avi, atum, a¯re
pubblicazione sf promulgatio: -o¯nis; editio, -o¯nis
pubblico agg publı˘cus: um;communis, e; forensis, e; smconsessus, -u¯s; medium, -ı˘i sn;theatrum, -i sn ◊ non mostrarsiin pubblico publico abstine¯re
pudore sm pudor: -o¯ris; modestia,-ae sf ; rubor, -o¯ris
pugnalare v tr pugione (o sica¯)percutio: e˘re
pugnale sm pugio: -o¯nis; mucro,-o¯nis; sica, -ae sf; telum, -i sn
pugno sm pugnus: -i; colaphus, -i◊ restare con un pugno di moschein mano aliquid frustra suscepisse
pulce sf pulex: -ı˘cis
pulcino sm pullus: -i
: puledro sm pullus (-i) equı¯nus;eculeus, -i
pulire v tr mundo: a¯re; elimo, as, avi, atum, a¯re; nitido,as, a¯re; perlu˘o, is, lu˘i, lutum,e˘re
pulito agg mundus: um; lautus,a, um; politus, a, um; purgatus, a,um; purus, a, um; tersus, a, um;nitidus, a, um
: pulitura sf purgatio -o¯nis; politura,-ae
pulizia sf munditia: -ae; purgatio-o¯nis; levigatio, -o¯nis
pulsare v intr mico: a¯re
pulzella sf virgo: -ı˘nis
pungente agg aculeatus: um;acutus, a, um; acerbus, a, um;mordax, -a¯cis; (aspro) acidus, a,um; (caustico) dicax, -a¯cis; mordax,-a¯cis
pungere v tr pungo: e˘re; fodio, is, fodi, fossum,e˘re; vellı˘co, as, avi, atum,a¯re; (riferito agli insetti) morde˘o,es, momordi, morsum, e¯re
pungiglione sm aculeus: -i; cuspis,-ı˘dis sf ; spicu˘lum, -i sn
pungitopo sm ruscus: -i sf
pungolo sm stimu˘lus: -i
punibile agg castigatione dignus: um); obnoxius, a, um
punire v tr punio: ı¯re;emendo, as, avi, atum, a¯re;obiurgo, as, avi, atum, a¯re; pio,as, avi, atum, a¯re; verbero, as,avi, atum, a¯re; vindico, as, avi,atum, a¯re (con l’acc della cosa)
punizione sf poena: -ae; supplicium,-ı˘i sn; animadversio, -o¯nis;punizione58Titolopiacu˘lum, -i sn; ultio, -o¯nis; vindicta,-ae; noxa, -ae
punta sf (di arma o di attrezzo)mucro: -o¯nis sm; acies, acie¯i;acumen, -ı˘nis sn; (pungiglione)spicu˘lum, -i sn; aculeus, -i sm
puntata (denaro scommesso) sfpignus: -o˘ris sn
punteggiare v tr punctis distinguo: e˘re;(usare la punteggiatura) interpungo,is, punxi, punctum, e˘re
punteggiatura sf interpunctio: -o¯nis
puntello sm fulcrum: -i sn; fultura,-ae sf ; furca, -ae sf
punto sm punctum: -i sn; (di separazione)discrimen, -ı˘nis sn ◊soldati sul punto di partire militesprofecturi
puntone sm cantherius: -ı˘i
puntura sf punctum: -i sn
punzecchiare v tr pungo: e˘re; fatigo,as, avi, atum, a¯re
: purché cong dum avv e cong;dummodo
: pure avv e cong etiam avv; quoque˘avv (posposto); verum
purezza sf munditia: -ae; sanctı˘-tas, -a¯tis; sincerı˘tas, -a¯tis
purgare v tr expio: a¯re; purgo, as, avi, atum, a¯re
purificare v tr purum reddo: e˘re; ablu˘o, is, ablu˘i,ablutum, e˘re; dealbo, as, avi,atum, a¯re; deterge˘o, es, tersi, tersum,e¯re; (in ambito religioso)lustro, as, avi, atum, a¯re
purificazione sf expiatio: -o¯nis;purgatio, -o¯nis; dealbatio, -o¯nis;februum, -i sn; mundatio, -o¯nis
puro agg purus: um; immunis,e; impromiscus, a, um; inte˘ger,gra, grum; intemeratus, a, um;lacteus, a, um; mera¯cus, a, um;merus, a, um; niveus, a, um; nudus,a, um; putus, a, um; sanctus,a, um; sincerus, a, um ◊ pura veritàsumma veritas; vino puromerum, -i sn
purpureo agg purpureus: um
pusillanime agg pusillanı˘mis: e;humilis, e
: pusillanimità sf pusillanı˘mitas-a¯tis; imbecillı˘tas, -a¯tis
pustola sf pustu˘la: -ae; papilla, -ae
putrefazione sf putredo: -ı˘nis; maceratio,-o¯nis; tabes, -is
putrido agg putrı˘dus: um; leprosus,a, um; puter, putris, putre;saprus, a, um
puzza sf foetor: -o¯ris sm; virus, -i sn
puzzare v intr male oleo: e¯re; foete˘o, es, e¯re
puzzola sf muste¯la: -ae; feles, -is
puzzolente agg foetens: -e¯ntis;foetı˘dus, a, um
: punta58qua avv (moto a luogo) huc; (motoper luogo) hac; (stato in luogo)hic; (moto da luogo) hinc
quaderno sm quaternio: -o¯nis; libellus,-i
quadrante sm (moneta) quadrans: -a¯ntis; (arco di 45 gradi) tetrans,-a¯ntis
quadrare v tr e intr quadro: a¯re v tr; congruo, is,grui, e˘re v intr
quadrato agg quadratus: um;tetrago¯nus, a, um; sm quadratum,-i sn; quadrum, -i sn
quadreria sf pinacothe¯ca: -ae
quadriennio sm quadriennium: -ı˘isn
quadriga sf quadrigae: -arum sf pl
quadrivio sm quadrivium: -ı˘i sn
quadro sm (dipinto) tabula: -ae sf;pictura, -ae sf ; (scena) spectaculum,-i sn
quadrupede agg quadru˘pes: -pe˘-dis; sm fera, -ae sf; quadru˘pes,-pe˘dis
quadruplo agg quadru˘plus: um;quadrigemı˘nus, a, um
quaglia sf coturnix: -ı¯cis
qualche agg alı˘qui: alı˘quod agg e pron;nonnullus, a, um agg e pron ◊qualcosa alı˘quid; quodpiam;quidquid; quodquod sn
qualcuno pron alı˘quis: alı˘quid agg e pron; quispiam,quaepiam, quodpiam agg (equidpiam sn); quisquam, quaequam,quidquam agg; ullus, a,um agg e pron
quale agg e pron qualis: e agg◊ quale mai? quinam, quaenam,quodnam
qualifica sm nomen: -ı˘nis sn
: qualità sf qualı˘tas, -a¯tis; dos, dotis;ingenium, -ı˘i sn; nota, -ae;ratio, -o¯nis ◊ di buona qualità(riferito a metalli) probus, a, um;Ottaviano, in qualità di triumviroOctavianus triumvir
qualsiasi: quodvis agg e pron (equidvis sn); quilı˘bet, quaelı˘bet,quodlı˘bet pron; quicumque,quaecumque, quodcumque agge pron; quisquis, quaeque, quicquid(o quidquid) agg e pron (equodquod sn); omnis, e
: quando avv e cong cum cong;postquam cong; ubi avv; utcong; (dal momento che) quando¯ avv e cong
: quantità sf copia, -ae; mensu¯ra,-ae; numerus, -i sm; quantı˘tas,-a¯tis; crebritas, -a¯ tis ◊ in granquantità multi, ae, a agg
: quantità58quanto agg e pron quantus, a, umagg; quotus, a, um agg int; universus,a, um agg; avv quam avve cong; quantope˘re (o quantoopere); quantum ◊ quanti quotagg indecl
: quantunque cong quamquam(con l’ind ); tametsi; avv quamvisavv e cong (col congiunt ); licet,licu˘it (o licı˘tum est), e¯re (colcongiunt )
: quaranta agg num card inv quadragintaagg num card indecl
: quarantena sf quadraginta dierumintervallum -i sn
quarantesimo agg num ord quadragesimus: um
quaresima sf quadragesı˘ma: -ae
quartiere sm vicus: -i ◊ quartieriinvernali hiberna, -orum sn pl
quarto agg quartus: um ◊ quartaparte quadrans, -a¯ntis sm
quarzo sm quarzum: -i sn
: quasi avv e cong paene; circı˘teravv e prep (con l’acc); fere¯ avv;ferme¯ avv; prope˘ avv e prep(con l’acc); sicu˘t avv; tamquamavv; instar sn indecl con valoreavverbiale (col gen; e anche adinstar col gen); velu˘ t o velutiavv
quattrino sm as: assis; quadrans,-a¯ntis ◊ pieno di quattrini benenummatus
quello pron e agg dim ille: illud
quercia sf quercus: -u¯s; robur,-o˘ris sn
querela sf accusatio: -o¯nis; querela,-ae; postulatio, -o¯nis
querelante sm e sf accusator: -o¯rissm; postulator, -o¯ris sm
querulo agg queru˘lus: um
quesito sm quaestio: -o¯nis sf;quaesı¯tum, -i sn
questione sf disputatio: -o¯nis
questo pron e agg dim hic: hoc; iste, ista, istud
questore sm quaestor: -o¯ris
questura (carica) sf quaestura: -ae
: qui avv (di luogo) hı¯c; (di tempo)nunc
quiete sf quies: -e¯tis; remissio,-o¯nis; serenı˘tas, -a¯tis
quieto agg quietus: um; tacı˘tus,a, um
: quindi avv e cong ergo¯ cong; dehincavv; denı˘que avv; tum avv;idcirco avv; (da lì) inde˘ avv
: quindici agg num card inv quinde˘cim agg num card indecl
quinquennale agg quinquennalis: e; lustralis, e
: quivi avv ibi
quota sf portio: -o¯nis ◊ quota dibanchetto symbolum, -i sn
quotidiano agg cotidianus: um
quanto58Titolorabbia sf (furore) ira: -ae; furia,-ae; (malattia) rabies, -e¯i
rabbioso agg (adirato) furens: -e¯ntis; (affetto da rabbia) rabı˘-dus, a, um; rabiosus, a, um
rabbrividire v intr (per il freddo)rigesco: e˘re; (per la paura)horre˘o, es, horru˘i, e¯re;pavı˘to, as, avi, a¯re
raccapricciante agg horribilis: e
raccapriccio sm horror: -o¯ris
raccogliere v tr conge˘ro: e˘re; (l’uva) vindemio, as,a¯re v intr e tr; (fiori e frutta) carpo,is, carpsi, carptum, e˘re; (prendereda terra) tollo, is, sustu˘li,subla¯tum, e˘re; (radunare insieme,far collezione) collı˘go, is, collegi,collectum, e˘re; (attingere) haurio,is, hausi, haustum, ı¯re
: raccoglimento sm cogitatio -o¯nissf
raccolta sf collectio: -o¯ nis; perceptio,-o¯nis; collatio, -o¯nis
raccolto sm messis: -is sf
raccomandare v tr (affidare) commendo: a¯re; (esortare)hortor, aris, hortatus sum,a¯ri
raccomandazione sf commendatio: -o¯nis; cohortatio, -o¯nis
raccontare v tr narro: a¯re; explico, as, avi, atum,a¯re; loquor, e˘ris, locutus sum, loquiv tr dep
racconto sm narratio: -o¯nis sf ; historia,-ae sf ; lemma, -a˘ tis sn;memoria, -ae sf
raccordo sm coniunctio: -o¯nis sf;nexus, -u¯s
raddoppiare v tr e intr duplico: a¯re v tr; congemı˘no, as, avi, atum, a¯re v tr;raddoppiarsi v rifl duplica¯ri v trpass; ingemino, as, avi, atum,a¯re v intr
raddrizzare v tr corrigo: e˘re
radere v tr rado: e˘re; decalvo, as, a¯re
radiazione sf radı˘i: -o¯rum sm pl
radice sf radix: -ı¯cis; stirps, stı¯rpis;frutex, -ı˘cis; (origine) origo,-ı˘nis; principium, -ı˘i sn ◊ findalle radici radicı˘tus
rado agg rarus: um; infrequens,-e¯ntis
radunare v tr collı˘go: e˘re; congrego, as, avi,atum, a¯ re; confe˘ro, fers, contu˘li,collatum, conferre; compello, is,compu˘li, pulsum, e˘re; radunarsiv rifl contionor, aris, atus sum,a¯ri v intr dep; convenio, is, veni,ventum, ı¯re v intr
radunare58raffigurare v tr (rappresentare) effingo: e˘re; depingo,is, pinxi, pictum, e˘re;(simboleggiare) imago sum, es,fui, esse (col gen); (identificare)agnosco (o cognosco), is, agnovi,agnitum, e˘re; raffigurarsi vrifl imaginor, aris, atus sum, a¯ri vtr dep
raffinatezza sf elegantia: -ae
raffinato agg elegans: -a¯ntis; facetus,a, um; lautus, a, um; limatus,a, um; mundus, a, um; politus, a,um; splendidus, a, um
rafforzare v tr corroboro: a¯re; solı˘do, as, avi, atum,a¯re; fundo, as, avi, atum, a¯re; offirmo,as, avi, atum, a¯re; sisto, is,stı˘ti, statum, e˘re; rafforzarsi vrifl se confirmare v tr
raffreddare v tr refrı˘gero: a¯ re; raffreddarsi v rifl refrigesco,is, frixi, e˘re v intr
raffreddore sm pituı¯ta: -ae sf; grave¯do, -ı˘nis sf
raffrontare v tr comparo: a¯re
raffronto sm comparatio: -o¯nis sf
raggelare v tr congelo: a¯re
raggiante agg fulgens: -e¯ntis
raggio sm radius: -ı˘i; iubar, iubarissn; lux, lucis; (di sole) spicu˘lum,-i sn
raggirare v tr circumve˘nio: ı¯re; circumverto, is,verti, versum, e˘re; obrepo, is,repsi, reptum, e˘re
raggiro sm fraus: -fraudis sf ; ambı˘tus, -u¯s; falla, -ae sf ; dolus, -i
raggiungere v tr consequor: se˘qui v tr dep;adipiscor, e˘ris, adeptus sum,adipı¯sci v tr dep; arripio, is, arripui,arreptum, e˘re; capio, is, cepi,captum, e˘re; nanciscor, eris,nactus (o nanctus) sum, nancisciv tr dep
ragguardevole agg insignis: e;gravis, e; conspicuus, a, um;praestans, -a¯ntis; primus, a, um
ragionare v intr ratiocı˘nor: a¯ri v intr dep; rationeutor, e˘ris, usus sum, i v intr dep;argumentor, aris, atus sum, a¯ri vintr dep
ragione sf ratio: -o¯nis; mens, mentis;sanı˘tas, -a¯tis ◊ a ragione iure
ragionevole agg sapiens: -e¯ntis;prudens, -e¯ntis
ragnatela sf arane˘a: -ae
ragno sm arane˘a: -ae sf
rallegrare v tr gaudio affı˘cio: e˘re; delecto, as,avi, atum, a¯re; rallegrarsi v riflgaude˘o, es, gavisus sum, e¯re vintr semidep; laetor, aris, atussum, a¯ri v intr dep
: raffigurare58rallentamento sm tardior cursus(-u¯s)
rallentare v tr e intr tardius curro: e˘re v intr;tardo, as, avi, atum, a¯re v tr
ramificato agg ramosus: um;palmatus, a, um
rammaricarsi v rifl que˘ror: que˘ri v tr e intr dep(con l’abl)
rammarico sm questus: -u¯s
rammendare v tr sarcio: ı¯re; (cucire) suo, is, sui,sutum, e˘re
rammentare v tr memı˘ni: issev intr e tr difett ; memoro, as, avi,atum, a¯re v tr e intr; (menzionare)inge˘ro, is, gessi, gestum, e˘re;rammentarsi v rifl recordor,aris, atus sum, a¯r i v tr e intr dep
rammollire v tr e intr mollio: ı¯re v tr; mitigo,as, avi, atum, a¯re v tr; (diventarmolle) mollesco, e˘re v intr; (indebolire)debilito, as, avi, atum,a¯re v tr
ramo sm ramus: -i; brachium, -ı˘isn ◊ ramo secco rama¯le, -is sn
ramoscello sm ramu˘lus: -i; virgultum,-i sn; sarmentum, -i sn; flagellum,-i sn; surcu˘lus, -i; tale˘a,-ae sf
rampino sm uncus: -i; unguis, -is
rana sf rana: -ae
rango sm locus: -i; gradus, -u¯s; fastigium,-ı˘i sn
rannuvolarsi v intr pron (coprirsidi nuvole) obscuror: a¯ ri v tr pass; (rabbuiarsi)maestus (a, -um) fio, fis, factussum, fie˘ri
rapa sf rapum: -i sn; rapa, -ae
rapace agg rapax: -a¯cis; (avido)furax, -a¯cis; sm (notturno) ulula,-ae sf
: rapidamente avv celerı˘ter; cito¯;raptim; ocite˘r; tolutim
rapido agg celer: e˘ris; agilis, e; rapidus,a, um; mobı˘lis, e; pronus,a, um; prope˘rus, a, um
rapimento sm raptus: -u¯s
rapina sf rapina: -ae; raptum, -i sn;praeda, -ae
rapire v tr rapio: e˘re; aufe˘ro, fers, abstu˘li, ablatum,auferre; traho, is, traxi,tractum, e˘re
rapitore sm raptor: -o¯ris
rappezzare v tr sarcio: ı¯re; interpolo, as, avi,atum, a¯re
rapporto sm (resoconto) relatio: -o¯nis sf; renuntiatio, o¯nis sf; (trapiù cose) ratio, -o¯nis sf ; (tra piùpersone) consuetudo, -ı˘nis sf;convictio, -o¯ nis sf; commercium,-ı˘i sn; (tra cose e persone)contagio, -o¯nis sf
rapporto58rappresentante sm vicarius: -ı˘i
rappresentare v tr ostendo: e˘re; exprimo, is,pressi, pressum, e˘re; fingo, is,finxi, fictum, e˘re; simu˘lo, as,avi, atum, a¯ re; gero, is, gessi, gestum,e˘re; (fare le veci) vice fungor,eris, functus sum, fungi vintr dep (di qualcuno, alicuius)
rappresentazione sf imago: -ı˘nis;narratio, -o¯nis; spectacu˘lum, -ism; effigies, -e¯i
: raramente avv raro¯
rarefarsi v rifl rarefio: fieri (pass di rarefacio); raresco,is, e˘re v intr
: rarità sf rarı˘tas, -a¯tis
raro agg rarus: um; infrequens, -e¯ntis
rasare v tr (con il rasoio) rado: e˘re; (con le forbici)tonde˘o, es, totondi, tonsum, e¯ re
rasato agg levis: e
rasatura sf tonsura: -ae; (livellamento)exaequatio, -o¯ nis
raschiare v tr rado (o erado): e˘re
rasoio sm novacu˘la: -ae; novaclum,-i sn
rassegna sf recensio: -o¯ nis; recognitio,-o¯ nis
rassegnazione sf patientia: -ae;perlatio, -o¯ nis
rasserenare v tr sereno: a¯ re; rasserenarsi v rifl recreor,aris, atus sum, a¯ri v tr pass
rassodare v tr duro: a¯re; solı˘do, as, avi, atum, a¯re
rastrellare v tr (rastro) erado: e˘re; pecto, is, pexi,pexum (o pectı˘tum), e˘re
rastrello sm rastrum: -i ssn; pecten,-ı˘nis
rata sf pensio: -o¯nis; pars, partis
ratificare v tr confirmo: a¯re
ratto sm raptus: -u¯s; (saccheggio)direptio, -o¯nis sf
ratto (topo) sm mus: muris
rattristare v tr contristo: a¯re; rattristarsi v rifl dole˘o, es, u˘i, (doliturus), e¯re v intr
raucedine sf raucedo: -ı˘nis; raucı˘-tas, -a¯tis; ravis, -is
rauco agg raucus: um; fuscus, a,um
ravvedersi v rifl resipisco: e˘re v intr
razionale agg rationis partı˘ceps: (-ı˘pis); rationalis, -e
razione sf pars: partis; portio,-o¯nis ◊ razione di cibo cibaria,-o¯rum sn pl; pensa, -ae; razionedi sale salarium, -ı˘i sn
razza sf genus: -e˘ris sn; gens, gentis;nomen, -ı˘nis sn ◊ la razzanera atrae gentes; di buona razzanobı˘lis, e
rappresentante58re sm rex: regis ◊ essere re regno,as, avi, atum, a¯re
reale (del re) agg regius: um
: reale (della realtà) agg verus, a,um; certus, a, um; naturalis, e
realizzare v tr perficio: e˘re; detexo, is, texu˘i,textum, e˘re; realizzarsi v rifleffı˘cior, eris, effectus sum, i v trpass
: realtà sf verı˘tas, -a¯tis
recapitare v tr reddo: e˘re
recare v tr affe˘ro: alla¯-tum, afferre; gero, is, gessi, gestum,e˘re; (dentro di sé) gesto,as, avi, atum, a¯re; recarsi v riflvado, is, e˘re v intr
recente agg recens: -e¯ntis; mustus,a, um; subı˘tus, a, um; virı˘dis, e◊ di recente nuper ; nove¯
recesso sm recessus: -u¯ s; late˘bra,-ae sf ; secretum, -i sn
recidere v tr perse˘co: a¯re; recı¯do, is, recı¯di,recı¯sum, e˘re; abscindo, is, scı˘di,scissum, e˘re; trunco, as, avi,atum, a¯re
recinto sm saeptum: -i sn; cavea,-ae sf ; praesepe, -is sn
reciproco agg mutuus: um; reciprocus,a, um
recisione sf sectio: -o¯nis; amputatio,-o¯nis
recita sf recitatio: -o¯nis; actio, -o¯nis
recitare v tr recito: a¯re; pronuntio, as avi, atum a¯re;declamo, as, avi, atum, a¯re;praecı˘no, is, cecı˘ni, (o cinu˘i), e˘rev intr e tr ; (sostenere la parte)partes ago, is, egi, actum, e˘re (diqualcuno, alicuius) ◊ recitare soventeactito, as, avi, atum, a¯re
recitazione sf recitatio: -o¯nis
reclamare v tr e intr reclamo: a¯re v intr; exigo, is,egi, actum, e˘re; postulo, as, aviatum, a¯re; (rivendicare a sé) repeto,is, ivi, itum, e˘re; vindico,as, avi, atum, a¯re
reclamo sm postulatio: -o¯nis sf;petı¯tio, -o¯nis sf ; recusatio, -o¯nissf ; flagitatio, -o¯nis sf
reclinato agg reclinatus: um; reclinis,e
recluta sf tiro: -o¯nis sm
reclutamento sm dilectus: -u¯s; tironatus,-u¯s
reclutare v tr delı˘go: e˘re; scribo (o conscribo),is, scripsi, scriptum, e˘re
recrudescenza sf exacerbatio: -o¯nis; intentı˘o, -o¯nis
recuperare v tr recupe˘ro: a¯re; reparo, as, avi, atum,a¯re; recipio, is, cepi, ceptum, e˘re
redarguire v tr reprehendo: e˘re; iurgo, as,redarguire58avi, atum, a¯ re; inclamo, as, avi,atum, a¯re v tr e intr (col dat); redargu˘o, is, argu˘i, argu¯ tum, e˘re
redazione sf scriptio (o conscriptio): -o¯ nis
reddito sm lucrum: -i sn; fructus,-u¯ s; redı˘tus, -u¯ s; fenus, -o˘ris
redigere v tr scribo (o conscribo): e˘re; egero,is, gessi, gestum, e˘re
redimere v tr redı˘mo: e˘re; redimersi v rifl seredime˘re v tr
redini sf habe¯nae: -a¯rum sf pl; retinacula,-o¯rum sn pl
reduce agg redux: -du˘cis
regalare v tr dono: aliquidalicui o aliqua re aliquem); mune˘ro, as, avi, atum, a¯ re (qualcosaa qualcuno, aliqua re aliquem)
regale agg regalis: e; regius, a, um
: regalità sf maiestas, -a¯tis; aula,-ae; regia, -ae
regalo sm donum: -i sn; munus,-e˘ris sn
reggente sm rector: -o¯ris; moderator,-o¯ris; gubernator, -o¯ris
reggere v tr e intr (sostenere) sustine˘o: e¯re;(governare) rego, is, rexi, rectum,e˘re; guberno, as, avi,atum, a¯re; (resistere) sto, stas,steti, statum, a¯re v intr
reggia sf regia: -ae
regime sf administratio: -o¯nis; (divita) diaeta, -ae
regina sf regina: -ae
regio agg regius: um
regione sf regio: -o¯nis; arvum, -isn; ora, -ae; pars, partis; plaga,-ae; situs, -u¯s sm; tellus, -u¯ris;terra, -ae
registrare v tr perscribo: e˘re; subsigno, as,avi, atum, a¯re; (in documenti ufficiali)in tabu˘las refe˘ro, fers, tuli,latum, ferre
registrazione sf perscriptio: -o¯ nis
registro sm tabu˘lae: -arum sf pl; libellus,-i; ratio, -o¯nis sf ; (atti ufficiali)acta, -o¯rum sn pl
regnare v intr regno: a¯ re
regno sm regnum: -i sn; imperium,-ı˘i sn; sceptrum, -i sn ◊ regnovegetale sata, -orum sn pl
regola sf praeceptum: -i sn; lex, legis;regu˘la, -ae; dispositio, -o¯ nis;formula, -ae; institutum, -i sn;modus, -i sm; mos, moris sm;norma, -ae ◊ regole dictata,-o¯rum sn pl; fatto a regola d’artesummo artificio perfectus
regolare agg rectus: um; iustus,a, um; ordinarius, a, um; ordinatus,a, um; quadratus, a, um; legitimus,a, um
redazione59regolare v tr rego: e˘re; moderor, aris, atus sum, a¯ riv tr e intr dep; condo, is, dı˘di,dı˘tum, e˘re; modifico, as, avi,atum, a¯ re; ordino, as, avi, atum,a¯re; regolarsi v rifl modumadhı˘beo, es, hibu˘i, ı˘tum, e¯ re v tr(in qualcosa, in aliqua re)
: regolarmente avv (secondo la regola)ad regulam; (secondo lalegge) ad legem; (costantemente)constanter; (ordinatamente)ordinatim
regolo sm regu˘la: -ae sf
reietto agg derelictus: um
relativo agg attı˘nens: -e¯ntis (aqualcosa, ad aliquid)
relazione sf (racconto o resoconto)relatio: -o¯nis; (rapporto) ratio,-o¯ nis; (di parentela) propinquı˘tas, -a¯ tis
relegare v tr relego: a¯ re; sepono, is, posu˘i, posı˘tum,e˘re
religione sf religio: -o¯ nis; observatio,-o¯ nis
: religiosità sf pie˘tas, -a¯tis; religio,-o¯nis
religioso agg religiosus: um;pius, a, um; castus, a, um
religioso sm religiosus: i
reliquia sf reliquiae: -a¯rum sf pl
remare v intr remı˘go: a¯ re
remissione sf venia: -ae; remissio,-o¯ nis
remo sm remus: -i; arbor, arbo˘ rissf ; palma, -ae sf ; pinus, -i (o -u¯s)sf ; tonsa, -ae sf
remoto agg remotus: um
remunerare v tr remunero: a¯ re
rena sf arena: -ae; sabu˘lum, -i sn
rendere v tr (restituire) reddo: e˘re; remitto,is, misi, missum, e˘re; (fruttare)affe˘ro, fers, attuli, allatum, afferre;(mutare) muto, as, avi, atum,a¯ re (con in e l’acc) ◊ render dolorosogravo, as, avi, atum, a¯ re;render stabile stabilio, is, ivi,itum, ı¯re; rendere uguale aequo,as, avi, atum, a¯ re; rendersi propizioemere˘o, es, emeru˘i, emerı˘-tum, e¯re
rendita sf redı˘tus: -u¯s sm; vectiga˘l, -a¯lis sn
rene sm ren: renis
renitente agg contu˘max: -a¯cis; cerebrosus,a, um
repentino agg repens: -e¯ntis; repentinus,a, um; subı˘tus, a, um;subitaneus, a, um
replica sf ripetizione) iteratio: -o¯ nis; (risposta) responsio, -o¯ nis;(obiezione) recusatio, -o¯ nis
replicare v tr (ripetere) itero: a¯ re; replı˘co, as, avi,replicare59Titoloatum, a¯ re; (ribattere) contradico,is, dixi, dictum, e˘re v intr (coldat); (rispondere) responde˘o, es,respondi, responsum, e¯re v tr eintr; altercor, aris, atus sum, a¯ ri vintr dep
: repressione sf coërcitio, -o¯ nis
reprimere v tr coerce˘o: e¯re; reprı˘mo, is, pressi,pressum, e˘re; compesco, is,compescu˘i, e˘re; frango, is, fregi,fractum, e˘ re; reprimersi v riflsibi tempera¯ re v intr
reputare v tr puto: a¯ re; existı˘mo, as, avi, atum, a¯ re
reputazione sf fama: -ae; existimatio,-o¯ nis
requie sf quies: -e¯ tis
resa sf (al nemico) deditio: -o¯nis;traditio, -o¯nis; (resa dei conti)ratio, -o¯ nis
rescritto sm rescriptio: -o¯nis sf;epistu˘la, -ae sf
residuo agg residuus: um; reliquus,a, um
resistente agg firmus: um; durus,a, um; fidelis, e; lentus, a,um; obnixus, a, um; perpessicius,a, um; patiens, -e¯ntis; pernix,-ı¯cis
resistenza sf firmitudo: -ı˘nis; firmı˘tas, -a¯tis; obstantia, -ae; patientia,-ae; perpessio, -o¯nis
resistere v intr resisto: e˘re;obluctor, aris, atus sum, a¯ ri v intrdep; obnitor, e˘ris, obnisus (o obnixus)sum, obnı¯ti v intr dep; supersum,es, fu˘i, esse
respingere v tr repello: e˘re; abdı˘co,as, avi, atum, a¯ re; aspernor, aris,atus sum, a¯ ri v tr dep; dedignor,aris, atus sum, a¯ ri v tr dep; demolior,iris, molitus sum, ı¯ri v trdep; reicio, is, reieci, reiectum,e˘re; (con terrore) absterre˘o es,terru˘i, terrı˘tum, e¯re
respirare v intr e tr spiro (o respiro): a¯ re v intr; anhelo,as, avi, atum, a¯ re v intr
respiro sm spirı˘tus: -u¯s; afflatus,-u¯s; anhelitus, -u¯s; anima, -ae sf;halitus, -u¯s; suspirium, -ı˘i sn
responsabile sm e sf artifex: -ı˘cis;auctor, -o¯ ris sm; effector, -o¯rissm; princeps, -ı˘pis sm; agg obnoxius,a, um
: responsabilità sf auctorı˘tas, -a¯ tis;officium, -ı˘i sn; praestatio, -o¯ nis
responso sm responsum: -i sn;oraculum, -i sn
restante agg reliquus: um; ceterus,a, um; subsicı¯vus, a, um
restare v intr mane˘o: e¯ re; resto, as, stı˘ti, a¯re;supersum, es, fu˘i, esse
restaurare v tr restauro: a¯ re; reco˘lo, is, colu˘i, culrepressione59tum, e˘re; reformo, as, avi, atum,a¯ re; (ripristinare) restitu˘o, is, u˘i,u¯tum, e˘re
restauro sm refectio: -o¯nis sf
resti sm pl reliquiae: -a¯rum sf pl◊ resti mortali suprema, -o¯rumsn pl
restituire v tr reddo: e˘re; restitu˘o, is, stitu˘i,stitu¯tum, e˘re
restringere v tr restringo: e˘re; contraho, is,traxi, tractum, e˘re; denso, as,avi, atum, a¯ re; restringersi v riflresilio, is silu˘i, sultum, ı¯re v intr;inter se coe˘o, is, coı˘i, coı˘tum, ı¯rev intr
restringimento sm contractio: -o¯ nis sf ; imminutio, -o¯ nis sf
retata sf piscatus: u¯ s sm; bolus, -ism
rete sf rete: -is sn; plaga, -ae; decipu˘la, -ae; indago, -ı˘nis; linum,-i sn; nodus, -i sm; (per uccelli)transenna, -ae
reticella sf reticu˘lum: -i sn
reticenza sf dissimulatio: -o¯ nis;reticentia, -ae
retore sm rhetor: -o˘ris; orator,-o˘ris
: retorica sf rethorı˘ca -ae; ars (artis)dicendi
retrocedere v intr e tr retrocedo: e˘re v intr; regredior, e˘ris,regressus sum, i v intr dep; locodeicio, is, ieci, iectum, e˘re v tr
rettifica sf correctio: -o¯ nis; retractatio,-o¯ nis
rettitudine sf probı˘tas: -a¯tis; innocentia,-ae; integritas, -a¯tis
retto agg rectus: um
revocare v tr abro˘go: a¯ re
rialzo sm suggestum: -i sn;pulvı¯nus, -i; podium, -ı˘i sn
rianimare v tr recre˘o: a¯ re; in vitam revo˘ co, as, avi,atum, a¯ re; erigo, is, rexi, rectum,e˘re; refocı˘lo, as, avi, atum, a¯ re
riassumere v tr brevio: a¯re; resumo, is, sumpsi,sumptum, e˘re; complector, e˘ris,complexus sum, plecti v tr dep
riassunto sm summarium: -ı˘i sn;collectio, -o¯ nis sf; perio˘cha, -ae sf
riavere v tr recupero: a¯ re; riaversi v rifl resipisco, is,resipu˘i, e˘re v intr
ribattere v tr e intr (confutare) refuto: a¯ re; (colpiredi nuovo) ite˘rum percutio, is,cussi, cussum, e˘re v tr; (rintuzzare)retundo, is, tu˘di, tu¯ sum,e˘re v tr
ribellarsi v rifl rebello: a¯ re v intr; defı˘cio, is, feci,fectum, e˘re v intr (con a//ab el’abl)
ribellarsi59Titoloribelle agg seditiosus: um; indocı˘lis, e; rebellis, e
ribellione sf defectio: -o¯ nis; rebellio,-o¯ nis; secessio, -o¯ nis; seditio,-o¯ nis
ricacciare v tr reicio: e˘re; (cacciare di nuovo)ite˘rum pello, is pepu˘ li, pulsum,e˘re
ricadere v intr recı˘do: e˘re; relabor, e˘ris, relapsus sum,rela¯bi v intr dep; reverto, is, verti,versum, e˘re
ricamare v tr intexo: e˘re; pingo, is, pinxi, pictum,e˘re; insu˘o, is, su˘i, sutum,e˘re
ricamato agg pictus: um
ricambiare v tr (contraccambiare)reddo: e˘re; remune˘ror, aris, atus sum, ari v tr dep;rependo, is, pendi, pensum, e˘re;responde˘o, es, spondi, sponsum,e¯re; (cambiare di nuovo) rursusmuto, as, avi, atum, a¯ re v tr e intr
ricamo sm textum: -i sn; ornamentum,-i sn
ricavare v tr (nel senso di ottenere)consequor: se˘qui v tr dep; percı˘pio, is,cepi, ceptum, e˘re; depromo, is,deprompsi, depromptum, e˘re
ricchezza sf divitiae: -arum sf pl;opes, -um sf pl; opulentia, -ae;copia, -ae; abundantia, -ae; fecundı˘tas, -a¯tis; uber, ube˘ris sn;pecunia, -ae
riccio sm ericius: -ı˘i; (di mare) echinus,-i
ricciolo sm cirrus: -i; cincinnus, -i
ricco agg dives: divı˘tis; locu˘ples,-e¯ tis; abundans, -a¯ ntis (col gen el’abl ); opı¯mus, a, um; copiosus,a, um; fecundus, a, um; felix,-ı¯cis; fortunatus, a, um; nummatus,a, um; pecuniosus, a, um;satu˘r, satu˘ra, satu˘rum
ricerca sf inquisitio: -o¯ nis; investigatio,-o¯ nis; inspectio, -o¯ nis; historia,-ae; aucupium, -ı˘i sn; indago,-ı˘nis; quaestio, -o¯ nis
ricercare v tr quaero: sı¯-tum, e˘re; inspecto, as, avi, atum,a¯re; indago, as, avi, atum, a¯ re;exploro, as, avi, atum, a¯ re; scrutor,aris, atus sum, a¯ri v tr dep
ricercatezza sf affectatio: -o¯nis;quaesı¯tum, -i sn
ricercatore sm inquisı¯tor: -o¯ ris
: ricettacolo sm receptacu˘ lum -i sn
ricevere v tr recı˘pio: e˘re; admitto, is, admisi,admissum, e˘re
ricevimento sm acceptio: -o¯ nis sf
richiamare v tr (far ritornare) revo˘co: a¯ re; (rimproverare)reprehendo, is, prehendi,prehensum, e˘re
ribelle59Titolorichiamo sm revocatio: -o¯ nis sf;(rimprovero) reprehensio, -o¯nis;(per uccelli) stipu˘ la, -ae sf
richiedere v tr (chiedere con insistenza)flagito: a¯re;reposco, is, e˘re; (chiedere indietro)repeto, is, ivi, itum, e˘ re;(pretendere) impero, as, avi,atum, a¯re
richiesta sf postulatio: -o¯nis; flagitatio,-o¯nis; petı¯tio, -o¯nis; postulatum,-i sn; rogatio, -o¯nis
ricino sf ricı˘nus: -i sm
ricognizione sf exploratio: -o¯nis
ricominciare v tr e intr (dare nuovamenteinizio) redintegro: a¯ re v tr; resumo, is,sumpsi, sumptum, e˘re v tr; (avereinizio di nuovo) rursus incı˘pio, is,cepi, ceptum, e˘re v intr
ricompensa sf remuneratio: -o¯nis;praemium, -ı˘i sn; honor (o honos),hono¯ris sm; merces, -e¯dis
ricompensare v tr remune˘ror: a¯ri; fene˘ro, as, avi,atum, a¯re; rependo, is, pensi,pensum, e˘re
ricomporre v tr rursus compono: e˘re; retexo, is, texu˘i, textum, e˘re
ricomprare v tr redı˘mo: e˘re
riconciliare v tr reconcilio: aliquem alicui); riconciliarsiv rifl sibi aliquem reconciliare
riconciliazione sf reconciliatio: -o¯nis; compositio, -o¯nis
ricondurre v tr rursus du¯co: e˘re; reveho, is, revexi,revectum, e˘re; retraho, is, traxi,tractum, e˘re; revolvo, is, volvi,volutum, e˘re
riconferma sf confirmatio: -o¯nis
riconoscente agg gratus: um;munis, e
riconoscenza sf gratia: -ae
riconoscere v tr (nel senso di identificare)agnosco: gnı˘-tum, e˘re; (nel senso di considerarevalido) fate˘or, e¯ris, fassussum, fati v tr dep; vide˘o, es, vı¯di,vı¯sum, e¯re
riconoscibile agg notabı˘lis: e
riconoscimento sm (ricompensa)praemium: -ı˘i sn; (identificazione)agnitio, -o¯nis sf ; (ammissione)confessio, -o¯nis sf; (lode)comprobatio, -o¯nis sf
riconquistare v tr recı˘pio: e˘ re; recupe˘ro, as,avi, atum, a¯re
ricoprire v tr (coprire) lino: e˘ re; (coprire dinuovo) iterum tego, is, texi, tectum,e˘ re; (rivestire una carica)mune˘-re fungor, eris, functussum, fungi v intr dep
ricoprire59ricordare v tr (e ricordarsi: meminisse v intr e tr dif(col gen); recordor, aris, atussum, a¯ri v tr e intr dep; memoro,as, avi, atum, a¯ re v tr e intr; retine˘o, es, tinu˘i, tentum, e¯ re v tr
ricordo sm memoria: -ae sf ; recordatio,-o¯ nis sf ; monumentum, -isn; (appunto) libellus, -i
ricorrere v intr e tr (correre nuovamente)rursus curro: e˘re v intr; (rivolgersi aqualcuno) ad aliquem confugio,is, fugi, e˘re v intr; (valersi) adhibe˘o, es, adhibu˘i, adhibı˘tum, e¯rev tr (di qualcosa, aliquid); (ritornareperiodicamente) rede˘o, is,ı˘i, ı˘tum, ı¯re v intr
ricostruire v tr reficio: e˘re; iterum aedifico, as,avi, atum, a¯ re; restauro, as, avi,atum, a¯ re
ricostruzione sf restitutio: -o¯ nis;refectio, -o¯ nis
ricovero sm tectum: -i sn; perfugium,-ı˘i sn; deversorium, -ı˘i sn;receptaculum, -i sn
ricreare v tr recre˘o: a¯re; ite˘rum facio, is, feci, factum,e˘re; novo, as, avi, atum,a¯re; reficio, is, feci, fectum, e˘re
ricucitura sf sutura: -ae
ricurvo agg curvus: um; aduncus,a, um; deductus, a, um; flexı˘lis, e; obuncus, a, um; rostratus,a, um
ricusare v tr recuso: a¯ re; refu¯to, as, avi, atum, a¯re
ridanciano agg ad risum proclivis: e
ridente agg hila˘ris: e; laetus, a,um; festivus, a, um
ridere v intr ride˘o: e¯re v intr e tr
ridondanza sf redundantia: -ae
ridurre v tr deminu˘o: e˘re; contraho, is, traxi,tractum, e˘re; arto, as, avi, atum,a¯re; redı˘go, is, egi, actum, e˘re ◊ridurre in pezzi in frusta desecare
riecheggiare v intr e tr (nel sensodi risuonare) resulto: a¯re; (nel senso di fare eco)resono, as, avi, atum, a¯re v intr
riempire v tr imple˘o: e¯re; agge˘ro, is, gessi, gestum,e˘re; farcio, is, farsi, fartum,ı¯re; imbu˘o, is, bu˘i, bu¯ tum, e˘re
rientranza sf cavum: -i sn; recessus,-u¯ s sm
riepilogo sm breviarium: -ı˘i sn;summarium, -ı˘i sn
riepilogare v tr paucis dico: e˘re
rievocare v tr commemo˘ro: a¯re; repraesento, as,avi, atum, a¯re; recognosco, is,ricordare59cognovi, cognı˘tum, e˘re; renovo,as, avi, atum, a¯re
rifare v tr reficio: e˘re; (correggere) corrı˘go, is, rexi,rectum, e˘re; reformo, as, avi,atum, a¯ re
riferire v tr e intr refe˘ro: referre v tr; nuntio,as, avi, atum, a¯re v tr; (attribuire)tribu˘o, is, u˘i, utum, e˘re; riferirsiv rifl pertine˘o, es, tinu˘i, e¯re (aqualcosa, ad aliquid) v intr
rifinire v tr perficio: e˘re; elimo, as, avi, atum,a¯re; perpolio, is, ivi, itum, ı¯re
: rifinitura sf labor (-o¯ris sm) limae
rifiorire v intr refloresco: e˘re; ite˘rum flore˘o, es, u˘i,e¯re; verno, as, a¯ re
rifiutare v tr recuso: a¯ re; detrecto, as, avi, atum, a¯re;reicio, is, reieci, reiectum, e˘re;repudio, as, avi, atum, a¯re; refu˘gio, is, fugi, fugı˘tum, e˘re; abnu˘o, is, abnu˘i, e˘re; (non voler dare)nego, as, avi, atum, a¯re
rifiuto sm recusatio: -o¯nis sf; detrectatio,-o¯nis sf; repulsa, -ae sf;eiectamentum, -i sn; retractatio,-o¯nis sf; renutus, -u¯s; infitiae,-a¯rum sf pl
riflessione sf cogitatio: -o¯ nis; meditatio,-o¯nis; deliberatio, -o¯nis; (riflessodi luce) repercussio, -o¯nis
riflettere v intr e tr (nel senso dimeditare) cogı˘to: a¯ re; medı˘tor, a¯ ris, atus sum, a¯ri vtr e intr dep; repu˘to, as, avi,atum, a¯re; mugı¯nor, aris, a¯ ri vintr e tr dep; (nel senso di riverberare)reverbe˘ro, as, avi, atum,a¯re; repercutio, is, repercussi, repercussum,e˘re
rifluire v intr reflu˘o: e˘re
riflusso sm recessus: -u¯ s; recursus,-u¯ s
rifondere v tr (risarcire) refundo: e˘re; sarcio, is,sarsi, sartum, ı¯re; (fondere nuovamente)recoquo, is, coxi, coctum,e˘re
riformare v tr reformo: a¯re; (correggere) emendo,as, avi, atum, a¯re
riformatore sm emendator: -o¯ ris
rifornimento sm commeatus: -u¯ s;aggestus, -u¯s
rifornire v tr instru˘o: e˘re; (armare) accingo,is, cinxi, cinctum, e˘re (di qualcosa,aliqua re); rifornirsi v rifl sibicomparo, as, avi, atum, a¯re v tr
rifuggire v tr (fuggire indietro) refugio: e˘re v intr; (evitare)vito, as, avi, atum, a¯re; (provareavversione) abhorre˘o, es, u˘i, e¯re(per qualcosa, ab aliqua re)
rifuggire59rifugiarsi v rifl refugio (o confugio): e˘re v intr
rifugio sm refu˘gium: -ı˘i sn; recessus,-u¯s; portus, -u¯s; praesidium,-ı˘i sn; late˘bra, -ae sf ; nidu˘lus, -i; receptaculum, -i sn
rifulgere v intr refulge˘o: e¯re; enite˘o, es, nitu˘i, e¯re
riga sf linea: -ae; versus, -u¯s sm;regu˘la, -ae ◊ mettere in riga isoldati milites dispone˘re
rigettare v tr (vomitare) evomo: e˘re; (rifiutare)repudio, as, avi, atum, a¯re
rigidezza sf rigor: -o¯ris sm; severı˘tas, -a¯tis; asperı˘tas, -a¯tis
rigido agg rigı˘dus: um; durus, a,um; severus, a, um; inclemens,-e¯ntis
rigoglio sm laetitia: -ae sf ; copia,-ae sf; luxuries, -e¯i
rigoglioso agg laetus: um; luxuriosus,a, um; uber, ube˘ris; florens,-e¯ntis; fluens, -e¯ntis
rigore sm severı˘tas: -a¯tis sf ; rigor,-o¯ris
rigoroso agg severus: um; durus,a, um
riguardare v tr adtı˘neo: e¯re v intr (con ad e l’acc); adtingo,is, adtı˘gi, adtactum, e˘re;(prendersi cura) respicio, is, spexi,spectum, e˘re
riguardo sm cura: -ae sf; reverentia,-ae sf; antiquı˘tas, -a¯tis sf; respectus,-u¯s ◊ per riguardo aqualcuno alicuius causa¯
rilassare v tr laxo: a¯re v tr; rilassarsi v rifl se remitto,is, misi, missum, e˘re v tr
rilegare v tr conglutı˘no: a¯re
rileggere v tr relego: e˘re; revolvo, is, volvi, volutum,e˘re
rilevare v tr (nel senso di apprendere)intelle˘go: e˘re;percı˘pio, is, cepi, cetpum, e˘re ◊rilevare una profumeria daqualcuno in alicuius tabernamunguentariam succede˘re
rimandare v tr (nel senso di procrastinare)diffe˘ro: differre; prorogo,as, avi, atum, a¯re; intercalo, as,avi, atum, a¯re; (nel senso di rispedire)remitto, is, misi, missum,e˘re
rimanere v intr mane˘o: e¯re; subsisto, is, substı˘ti, e˘re; reside˘o, es, resedi, resessum,e¯ re ◊ rimanere inoperosofrige˘o, es, frixi, e¯re v intr
rimbalzare v intr resulto: a¯re; repercutior, e˘ris, percussussum, i v tr pass
rimbalzo sm saltus: -u¯s ◊ di rimbalzorepercussu¯
rifugiarsi59rimbombare v intr e tr reso˘no: a¯re; mugio, is, ivi (o ı˘i),itum, ı¯re; strepo, is, pu˘i, pı˘tum,e˘re v intr; tono, as, u˘i, a¯re
rimbombo sm sonı˘tus: -u¯s; strepı˘tus, -u¯s; mugı¯tus, -u¯s
rimediare v tr e intr (nel senso diporre rimedio)mede˘or: e¯ri vintr e tr dep; sano, as, avi, atum,a¯re v tr; (nel senso di procurarsi)sibi comparo, as, avi, atum, a¯re vtr (qualcosa, aliquid)
rimedio sm remedium: -ı˘i sn; medicina,-ae sf; medicamen, -ı˘nissn; blandimentum, -i sn; auxilium,-ı˘i sn; piacu˘lum, -i sn; suffugium,-ı˘i sn
rimettere v tr (nel senso di metterenuovamente) iterum pono: e˘re; (nel sensodi condonare) condono, as, avi,atum, a¯re ◊ rimettere a posto recondo,is, condı˘di, condı˘tum,e˘re; rimettersi a fare qualcosarursus aliquid face˘re
rimorchio sm remulcum: -i sn
rimorso sm conscientia: -ae sf ;peccati dolor (-o¯ris); furia, -ae sf
rimpiangere v tr desidero: a¯re; requiro, is, quisivi,quisitum, e˘re
rimproverare v tr reprehendo: e˘re; obicio,is, ieci, iectum, e˘re; increpo,as, crepu˘i, crepı˘tum, a¯re; redargu˘o, is, argu˘i, argu¯tum, e˘re
rimprovero sm reprehensio: -o¯nissf ; obiectio, -o¯nis sf; obiurgatio,-o¯nis sf ; animadversio, -o¯nis sf;expostulatio, -o¯nis sf; vituperatio,-o¯nis sf ; convicium, -ı˘i sn
rimuginare v tr e intr mugı¯nor: a¯ri v intr e tr dep; (anı˘mo)voluto, as, avi, atum, are v tr
rimuovere v tr (togliere) dele˘o: e¯re; deicio, is, ieci,iectum, e˘re; amolior, iris, amolitussum, ı¯ri v tr dep; eximo, is,emi, emptum, e˘re; (spostare) locomove˘o, es, movi, motum, e¯re
rinascere v intr renascor: nasci v intr dep
rincalzare v tr (puntellare) fulcio: ı¯re
rinchiudere v tr claudo: e˘re; circumdo, as, dedi,datum, a¯re; (contenere) contine˘o, es, tinu˘i, tentum, e¯re
rincrescere v intr piget: e¯re (con acc dellapersona e gen della cosa) v impers;gravor, aris, atus sum, a¯ri vtr pass
rincuorare v tr confirmo: a¯re; hortor, a¯ris, atus sum,a¯ri v tr dep
rinfacciare v tr obı˘cio: e˘re
rinfacciare59rinforzare v tr corro˘boro: a¯re; solı˘do, as, avi, atum,a¯re; immunio, is, ivi, ı¯re; confirmo,as, avi, atum, a¯re
rinforzo sm confirmatio: -o¯nis sf;firmamentum, -ı˘i sn; auxilium,-ı˘i sn; praesidum, -ı˘i sn; subsidium,-ı˘i sn
rinfrancare v tr confirmo: a¯re; commasculo, as, a¯re;extollo, is, extu˘li, e˘re
rinfrescare v tr refrige˘ro: a¯re ◊ rinfrescare la memoriamemoriam redinte˘gra¯re
: ringraziamento sm gratiarum actio(-o¯nis, sf ); gratulatio, -o¯nis sf
ringraziare v tr gratias ago: alicui pro aliqua re);gratulor, aris, atus sum, a¯ri v intrdep
rinnegare v tr (non riconoscere)eiuro: a¯re; (respingere)repudio, as, avi, atum, a¯re;(ritrattare) retracto, as, avi, atum,a¯re
: rinnegatore (traditore) sm prodı˘-tor, -o¯ris
rinnovamento sm renovatio: -o¯nissf; (cambiamento) mutatio, -o¯nis
rinnovare v tr reno˘vo: a¯re; novello, as, a¯re; resumo,is, sumpsi, sumptum, e˘re
rinnovatore sm instaurator: -o¯ris
rinomanza sf fama: -ae; claritas,-a¯tis
rinomato agg clarus: um; nominatus,a, um; laudatus, a, um
rinsaldare v tr firmo: a¯re
rinsavire v tr e intr (rendere nuovamentesano) ad sanitatem reduco: e˘re v tr;(riacquistare il senno) resipisco,is, resipu˘i, e˘re
rinsecchire v intr siccor: a¯ri v tr pass; adaresco, is,aru˘i, e˘re
rintuzzare v tr retundo: e˘re
rinuncia sf (a una carica o ripudio)abdicatio: -o¯nis
rinunciare v intr e tr depono: e˘re v tr; recuso,as, avi, atum, are v tr; abdı˘co, as,avi, atum, a¯re v tr; dimitto, is, misi,missum, e˘re v tr; recedo, is, recessi,recessum, e˘re v intr; desero,is, seru˘i, sertum, e˘re v tr
rinvenire v tr e intr (nel senso direperire) inve˘nio: ı¯re v tr; repe˘rio, is, reppe˘ri, repertum,ı¯re v tr; (nel senso di riprenderei sensi) animum recipio,is, cepi, ceptum, e˘re v tr
rinverdire v tr e intr reviresco: e˘re v intr; verno, as, a¯re vintr
rinforzare60rinviare v tr (inviare nuovamente)rursus mitto: e˘re; (procrastinare, differire) diffe˘ro, differs, distu˘li, dilatum, differre
rinvigorire v tr e intr invalesco: e˘re v intr; vegeto, as, avi,atum, a¯re v tr; rinvigorirsi v riflevalesco, is, valu˘i, e˘re v intr
rinvio sm dilatio: -o¯nis sf; prolatio,-o¯nis sf; advocatio, -o¯nis sf ; diffissio,-o¯nis sf; remissio, -o¯nis sf
rio sm rivus: -i; (canale) fistula,-ae sf
rione sm regio: -onis sf; vicus, -i
ripagare v tr (nel senso di pagarenuovamente) rursus solvo: e˘re; reficio, is,feci, fectum, e˘re; integro, as, avi,atum, a¯re; (ricompensare) penso,as, avi, atum, a¯re; reconcilio,as, avi, atum, a¯re; remune˘ro, as,avi, atum, a¯re
riparare v tr sarcio: ı¯re; tego, is, texi, tectum,e˘re; ripararsi v rifl confugio, is,fugi, e˘re v intr; delitesco, is,litu˘i, e˘re v intr
riparo sm perfugium: -ı˘i sn; tectum,-i sn; agger, agge˘ris; munitio,-o¯nis sf; obex, obı˘cis sm e sf;munimentum, -i sn; suffugium,-ı˘i sn ◊ correre ai ripari obsto,as, stiti, staturus, a¯re (col dat)
ripartire v tr e intr (nel senso didistribuire) partior: ı¯ri v tr dep; distribu˘o, is, u˘i,utum, e˘re; divido, is, divisi, divisum,e˘re; dispenso, as, avi, atum,a¯re; (nel senso di partire nuovamente)iterum proficiscor, e˘ris,profectus sum, proficisci v intr
ripartizione sf partitio: -o¯nis; divisio,-o¯nis; digestio, -o¯nis; adsignatio,-o¯nis ◊ ripartizione inparti uguali aequilibritas, -a¯tis
ripensare v intr e tr recogı˘to: de aliquare) v intr; retracto, as, avi,atum, a¯re v tr; revolvo, is, volvi,volutum, e˘re v tr
ripercorrere v tr iterum percurro: e˘re; reme˘o, as,avi, atum, a¯re
ripetere v tr ite˘ro: a¯re; gemı˘no, as, avi, atum, a¯re;ripetersi v rifl saepius accı˘do,is, cı˘di, e˘re v intr
: ripetutamente avv saepe; identı˘dem
ripiano sm (piano) aequum: -i sn;(di edificio) tabulatum, -i sn
ripicca sf simultas: -a¯tis
ripido agg arduus: um; acclivis,e; praeruptus, a, um
ripiegare v tr e intr (nel senso dipiegare nuovamente) iterumflecto: e˘re v tr;ripiegare601 Titoloreplı˘co, as, avi, atum, a¯re v tr;(piegare in dentro) intorque˘o, es,torsi, tortum, e¯re v tr; (nel sensodi ritirarsi) cedo, is, cessi, cessum,e˘re v intr
: ripiegato agg (all’insù) resı¯mus,a, um
ripiego sm ratio: -o¯nis sf; via, -aesf ◊ di ripiego ad tempus
ripieno agg plenus: um; differtus,a, um; sm fartum, -i sn
riporre v tr (nel senso di mettereda parte) repono: e˘re; recondo, is, condı˘di,condı˘tum, e˘re
riportare v tr (portare nuovamente)iterum fero: ferre; (portare indietro) reporto,as, avi, atum, a¯re; reve˘ho, is, vexi,vectum, e˘re; (ottenere) conse˘quor, e˘ris, secutus sum, i v trdep; (riferire) refe˘ro, fers, tuli,latum, ferre
riposare v intr e tr quiesco (o acquiesco): e˘rev intr ; obdormio, is, ivi, itum,ı¯re v intr; alicui quietem do, das,dedi, datum, a˘re v tr
riposo sm quies: -e¯tis sf ; laxamentum,-i sn; feriae, -arum sf pl;otium, -ı˘i sn; indutiae, -arum sf ;refectio, -o¯ nis sf; remissio, -o¯nissf; (periodo di riposo concesso aigladiatori) diludium, -ı˘i sn
riprendere v tr e intr (prenderenuovamente) recı˘pio: e˘re; resumo, is, sumpsi,sumptum, e˘re; (rimproverare)castigo, as, avi, atum, a¯re; reprehendo,is, prehendi, prehensum,e˘re; (cominciare nuovamente)renovo, as, avi, atum, a¯re v tr ◊riprendere la lotta rebello, as,avi, atum, a¯re v intr
ripresa sf instauratio: -o¯nis
riprodurre v tr (rappresentare)fingo: e˘re; (procreare)procre˘o, as, avi, atum,a¯re
riproduzione sf imitatio: -o¯nis;imago, -ı˘nis; exemplum, -i sn;specu˘lum, -i sn; (atto del riprodursi)procreatio, -o¯nis
riprovare v tr e intr (tentare nuovamente)iterum conor: ari v tr ; retento, as, avi,atum, a¯re v tr ; (biasimare) impro˘bo, as, avi, atum, a¯re v tr; vitupero,as, avi, atum, a¯re v tr
riprovevole agg improbus: um;damnandus, a, um; damnabilis,e
ripudiare v tr repudio: a¯re
ripudio sm repudium: -ı˘i sn; abdicatio,-o¯nis sf
ripugnante agg ingratus: um; abiectus,a, um; contrarius, a, um
ripiegato60Titoloripugnanza sf fastidium: -ı˘i sn; repugnantia,-ae; taedium, -ı˘i sn
ripulire v tr (pulire per bene) purgo: a¯re; (saccheggiare)spolio, as, avi, atum, a¯re;(rifinire) elimo, as, avi, atum,a¯re; ripulirsi v rifl elavo, as, avi,elautum (o elotum), a¯re v intr
ripulitura sf expolitio: -o¯nis
ripulsa sf repulsa: -ae; recusatio,-o¯nis
risalire v tr e intr (salire di nuovo)iterum ascendo: e˘re; (tornare) sube˘o, is, ı˘i,ı˘tum, ı¯re ◊ risalire la correntedi un fiume adverso flumı˘nenavigare; risalire a qualcosa ortumesse ab aliqua re
risalto sm eminentia: -ae sf; evidentia,-ae sf ◊ mettere in risaltoin lucem proferre
risanare v tr e intr sano: a¯re v tr; reficio, is, feci,fectum, e˘re v tr; sanesco, is, e˘rev intr
risarcimento sm compensatio: -o¯nis sf ; pensio, -o¯nis sf ; satisfactio,-o¯ nis sf
risarcire v tr sarcio: ı¯re; compenso, as, avi, atum,a¯re
risata sf risus: -u¯s sm; cachinnus,-i sm ◊ scoppiare dalle risate risucorrue˘re
riscaldare v tr e intr calefacio: ite˘rum); refove˘o, es, fovi, fotum,e¯re v tr; focilor, aris, atus sum,a¯ ri v tr dep; percoquo, is coxi,coctum, e˘re v tr
riscaldato agg caldarius: um
riscattare v tr redı˘mo: e˘re
riscatto sm redemptio: -o¯nis sf
rischiarare v tr lumino: a¯re; irradio, as, avi, atum,a¯re
rischio sm periculum: -i sn; ale˘a,-ae sf; discrimen, -ı˘nis sf
rischioso agg periculosus: um;anceps, ancipı˘tis; difficilis, e
riscontrare v tr agnosco: e˘re; comparo,as, avi, atum, a¯re
riscossione sf exactio: -o¯nis; confectio,-o¯nis
riscrivere v tr rescribo: e˘re
riscuotere v tr exı˘go: e˘re
risentimento sm indignatio: -o¯nissf; stomachus, -i; dolor, -o¯ris
riserbo sm verecundia: -ae sf; pudor,-o¯ris
riserva sf (eccezione) exceptio: -o¯nis; (provviste) cibaria, -o¯rumsn pl; (riferito a truppe) subsidia,-o¯rum sn pl
riserva603 riservare v tr reservo (o servo): a¯re; repono, is, posui,posı˘tum, e˘re
risiedere v intr domicilium habe˘o: e¯re (con in el’abl); habı˘to, as, avi, atum, a¯re vtr; inco˘lo, is, colu˘i, cultum, e˘re vtr; (presso qualcuno) deverto, is,verti, versum, e˘re v tr
risma sf fascis: -is sm
riso (pianta) sm oryza: -ae sf
riso (risata) sm risus: -u¯s
risollevare v tr suble˘vo: a¯ re; rursus tollo, is,sustu˘li, sublatum, e˘re; risollevarsiv rifl resurgo, is, resurrexi,resurrectum, e˘re v intr
risoluto agg promptus: um; destrictus,a, um; obstinatus, a, um;praesens, -e¯ntis; paratus, a, um
risoluzione sf solutio: -o¯nis; proposı˘tum, -i sn; explicatio, -o¯nis;consilium, -ı˘i sn
risolvere v tr e intr resolvo: e˘re v tr; risolversi vrifl statu˘o, is, u˘i, utum, e˘re v tr (afare qualcosa, aliquid)
risorgere v intr (nel senso di rialzarsi)exsurgo: e˘re; (nel senso di rinascere)renascor, e˘ris, natus sum, nasci vintr dep; (nel senso di sgorgarenuovamente) iterum efflu˘o, is,fluxi, fluxum, e˘re v intr
risorsa sf (espediente) via: viae;ratio, -o¯nis; auxilium, -ı˘i sn;(mezzi di cui si dispone) opes,-um sf pl ; viscera, -um sn pl
risparmiare v tr parco: alicui rei);risparmiarsi v rifl sibi parcere vintr
risparmiato agg imperdı˘tus: um
risparmio sm parsimonia: -ae sf;compendium, -ı˘i sn; peculium,-ı˘i sn; (risparmi dei soldati) viaticum,-i sn
rispecchiare v tr imaginem reddo: alicuius rei)
rispettare v tr revere˘or: e¯ri v tr dep; co˘lo, is,colu˘i, cultum, e˘re; observo, as,avi, atum, a¯re; erubesco, is, rubu˘i, e˘re
rispetto sm reverentia: -ae sf; dignatio,-o¯nis sf ; observantia, -aesf; respectus, -u¯ s ◊ rispetto aimezzi pro opibus
: rispettosamente avv observante˘r;venerabilı˘te˘r
rispettoso agg reverens: -e¯ntis;verecundus, a, um; modestus, a,um
risplendere v intr luce˘o: e¯re; splende˘o, es, e¯re; refulge˘o,riservare60es, fulsi, e¯re; nite˘o, es, u˘i, e¯re;flammo, as, avi, atum, a¯re
rispondere v intr e tr responde˘o: e¯re; inquam,inquit v difett ◊ risponderedi qualcosa aliquid praestare;rispondere per iscritto rescribo,is, scripsi, scriptum, e˘re
risposta sf responsio: -o¯nis; responsum,-i sn
rissa sf rixa: -ae; pugna, -ae
ristabilimento sm restitutio: -o¯nissf
ristabilire v tr restitu˘o: e˘re; ref ı˘cio, is, feci,fectum, e˘re; reconcilio, as, avi,atum, a¯re; ristabilirsi v rifl (guarire)convalesco, is, valu˘i, e˘re vintr
ristorare v tr corrobo˘ro: a¯ re; focı˘lor, aris, atus sum,a¯ ri; recre˘o, as, avi, atum, a¯re
ristoro sm refectio: -o¯nis sf ; solacium,-ı˘i sn
ristrettezza sf angustiae: -a¯rum sfpl; brevitas, -a¯tis ◊ ristrettezza didenaro inopia, -ae
ristretto agg angustus: um; artus,a, um; brevis, e; contractus, a, um
risultare v intr sequor: secu¯-tus sum, sequi v tr dep
risultato sm eventus: -u¯s; exı˘tus,-u¯s; fortuna, -ae sf ; (raccolta)frux, fru¯gis sf
risuonare v intr e tr (suonare nuovamente)iterum sono: a¯re; (echeggiare) reso˘no,as, avi (o resonu˘i), a¯re v intr; increpo,as, crepu˘i, crepı˘tum, a¯ re vintr; tinnio, is, ivi, itum, ı¯re vintr; mugio, is, ivi (o ı˘i), itum,ı¯re v intr
risvegliare v tr somno excı˘to: a¯re; expergefacio, is,feci, factum, e˘re
ritaglio sm segmentum: -i sn
ritardare v intr e tr moror: a¯ri v intr dep; retardo,as, avi, atum, a¯re v tr
ritardo sm mora: -ae sf ; prolatio,-o¯nis sf; cunctatio, -o¯nis sf ◊ inritardo tarde
ritegno sm verecundia: -ae sf; modestia,-ae; modus, -i sn ◊ senzaritegno immodı˘ce
ritenere v tr (giudicare) habeo: e¯re; puto, as, avi,atum, are; iudico, as, avi, atum,a¯re; duco, is, duxi, ductum, e˘re;(trattenere) deduco, is, duxi,ductum, e˘re (dalla paga, de mercede)
ritenuta sf deductio: -o¯nis
ritirare v tr (contrarre) contraho: e˘re; (mettervia) amove˘o, es, movi, motum,e¯re; (ricevere) accipio, is, cepi,ceptum, e˘re; ritirarsi v rifl cedo,ritirare60is, cessi, cessum, e˘re v intr; regredior,e˘ris, regressus sum, i vintr dep; refu˘gio, is, fugi, e˘re vintr
ritirata sf recessus: -u¯s sm; receptus,-u¯s sm; regressus, -u¯s sm
ritirato agg solitarius: um; retractus,a, um; umbratı˘lis, e
ritiro sm (nel senso di riscossionedi denaro) exactio: -o¯nis; (nelsenso di luogo appartato) secessus,-u¯s; (nel senso di lontananzadalla vita pubblica) otium, -ı˘i
ritmare v tr modulor: a¯ri v tr dep
ritmico agg numerosus: um;modulatus, a, um
ritmo sm nume˘rus: -i; modus, -i
rito sm caerimonia: -ae sf ; religio,-o¯nis sf; ritus, -u¯s; sacra, -o¯rumsn pl; sollemne, -is sn; (funebre)exsequiae, -a¯rum sf pl
ritorcere v tr retorque˘o: e¯re
ritornare v intr e tr rede˘o: ire v intr; reverto (o revertordep), is, verti, versum, e˘re vintr; regredior, e˘ris, regressussum, i v intr dep; (restituire) reddo,is, dı˘di, dı˘tum, e˘re v tr
: ritornello sm versus (-u¯s) intercalaris;cantilena, -ae sf
ritorno sm redı˘tus: -u¯s; regressus,-u¯s; recursus, -u¯s
ritorta sf vimen: -ı˘nis sn
ritorto agg tortı˘lis: e
ritrarre v tr (riprodurre) imitor: a¯ri v tr dep;exprı˘mo, is, pressi, pressum,e˘re; (in scultura) effingo, is, finxi,fictum, e˘re; (tirare indietro)retraho, is, traxi, tractum, e˘re; ritrarsiv rifl desisto, is, destı˘ti,stitutum, e˘re v intr (dal farequalcosa, ab aliqua re); expavesco,is, pavi, e˘re v intr (davanti aqualcosa, ad aliquid)
ritrattare v tr retracto: a¯re; revo˘ co, as, avi, atum, a¯re
ritrattazione sf retractatio: -o¯nis
ritratto sm imago: -ı˘nis sf ; simulacrum,-i sn; exemplar, -a¯ris sn;similitudo, -ı˘nis sf; exemplum,i sn; vultus, -u¯s
ritrosia sf contumacia: -ae; fastus,-u¯s sm; fuga, -ae; pudor, -o¯ris sm
ritroso agg contumax: -a¯cis; indocı˘lis, e; (pudico) verecundus,a, um ◊ andare a ritroso retrocedo,is, cessi, e˘re
ritrovo sm conventus: -u¯s
ritto agg stans: stantis; erectus, a,um
riunione sf coniunctio: -o¯nis; concilium,-ı˘i sn; coetus, -u¯s sm; conventus,-u¯ s sm; comptus, -u¯ s sm
riunire v tr aggrego: a¯re; cogo, is, coe¯gi, coactum,ritirata60e˘re; collı˘go, is, colle¯gi, collectum,e˘re; compono, is, posu˘i,posı˘tum, e˘re; convo˘co, as, avi,atum, a¯re; riunirsi v rifl se congregarev tr
riuscire v intr (nel senso di uscirenuovamente) iterum exeo: ı¯re; (nel senso di averebuono o cattivo esito) succedo,is, cessi, cessum, e˘re; evenio, is,veni, ventum, ı¯re; accı˘do, is,cı˘di, e˘re; (nel senso di ottenere)obtine˘o, es, tinu˘i, tentum e¯re v tr◊ riuscire in un’impresa conataperse˘qui
riuscita sf exı˘tus: -u¯s sm; successus,-u¯s sm; emolumentum, -i sn;processus, -u¯s sm
riva sf litus: -o˘ris sn; ora, -ae; ripa,-ae; margo, -ı˘nis sm e sf; agger,agge˘ris sm; labia, -o¯rum, sn pl
rivale agg aemulus: um; sm e sfrivalis, -is sm; aemulus, -i sm;aemula, -ae sf
rivaleggiare v intr aemulor: aliquem)
: rivalità sf aemulatio, -o¯nis; contentio,-o¯nis; rivalı˘tas, -a¯tis
rivangare v tr retracto: vete˘ra); inge˘ro, is, gessi, gestum, e˘re
rivedere v tr (vedere nuovamente)iterum vide˘o: e¯re; (ripassare) recense˘o, es, u˘i,censı¯tum, e¯re ◊ rivedere i contirationes dispunge˘re
rivelare v tr patefacio: e˘re; aperio, is, aperu˘i, apertum,ı¯re; rete˘go, is, retexi, retectum,e˘re; enuntio, as, avi, atum,a¯re; exhibe˘o, es, hibu˘i, hibı˘tum,e¯re; rivelarsi v rifl patefio, fis,factus sum, fie˘ri (pass di patefacio)
rivelazione sf patefactio: -o¯nis; indicium,-ı˘i sn
rivendere v tr (vendere al minuto)divendo: e˘re
rivendicare v tr vindı˘co: a¯re; deposco, is, poposci,e˘re; perse˘quor, e˘ris, persecutussum, i v tr dep
rivendicazione (giuridica) sf vindiciae: -a¯rum sf pl
rivendita sf venditio: -o¯nis
rivenditore sm instı˘tor: -o¯risriverente agg reverens, -e¯ntis; verecundus,a, um
riverire v tr revereor: e¯ri v tr dep; colo, is, colu˘i,cultum, e˘re; veneror, aris, atussum, a¯ri v tr dep
riversare v tr confe˘ro: ferre; refundo, is, fudi,fusum, e˘re; riversarsi v rifl conflu˘o, is, fluxi, e˘re v intr; comme˘o, as, avi, atum, a¯re v intr;riversare60Titolocurro, is, cucurri, cursum, e˘re vintr; irru˘o, is, u˘i, e˘re v intr
riverso agg supinus (o resupinus): um
rivestimento sm involucrum: -isn; integumentum, -i sn; tegmen,-ı˘nis sn; crusta, -ae sf ; vela¯men, -ı˘nis sn; vestitus, -u¯s
rivestire v tr (vestire nuovamente)iterum vestio: ı¯re; (ricoprire) incrusto, as, avi,atum, a¯re; oblino, is, levi, lı˘tum,e˘re ◊ rivestire la carica di consoleconsulatum gere˘re
rivisitare v tr revide˘o: e¯re; reviso,is, visi, visum, e˘re
rivista sf recensio: -o¯nis; libellus,-i sm
rivolgere v tr adicio: e˘re; admove˘o, es, admo¯vi, admo¯tum, e¯re; iacto, as,avi, atum, a¯re; inclino, as, avi,atum, a¯re; intendo, is, tendi, tentum,e˘re; (volgere di nuovo) iterumverto, is, verti, versum, e˘re vtr; rivolgersi v intr (a qualcuno)adlo˘quor, e˘ris, adlocutus sum, i vtr; affor, faris, fatus sum, fa¯ri v trdep; (guardare verso qualcosa)prospicio, is, spexi, spectum, e˘retr; specto, as, avi, atum, a¯re v intr(con ad e l’acc)
rivolgimento sm conversio: -o¯nissf ; mutatio, -o¯nis sf
rivolta sf seditio: -o¯nis; tumultus,-u¯s sm; motus, -u¯s sm
rivoltare v tr (nel senso di voltarenuovamente) iterum converto: e˘re; (nel sensodi rovesciare indietro) supino,as, avi, atum, a¯re; (nel senso difar girare) verso, as, avi, atum,a¯re; rivoltarsi v rifl (ribellarsi)repugno, as, avi, atum, are
rivoltoso agg seditiosus: a
: um; rebellis,e
rivoluzione sf conversio: -o¯nis; rerummutatio (-o¯nis); perturbatio,-o¯nis
rizzare v tr erı˘go: e˘re; statu˘o, is, u˘i, utum, e˘re
roba sf res: rerum sf pl
robustezza sf robur: -o˘ris sn; vigor,-o¯ris sm
robusto agg robustus: um; nervosus,a, um; solı˘dus, a, um; torosus,a, um; valens, -e¯ntis; valı˘dus, a, um
rocca: arcis;oppı˘dum, -i sn; castellum, -i sn
roccia sf saxum: -i sn; rupes, -is;scopu˘lus, -i sm; mons, montissm; murex, -ı˘cis sm; petra, -ae;silex, -ı˘cis sm e sf
roccioso agg saxeus: um; petrosus,a, um; scopulosus, a, um
rodere v tr e intr rodo: e˘re v tr; edo, is, edi, esum,riverso60e˘re v tr; morde˘o, es, momordi,morsum, e¯re v tr ◊ rodersi dallarabbia dirumpor, eris, ruptussum, dirumpi v tr pass
roggia sf rivus: -i sm
rogito sm conscriptio: -o¯nis
rogo sm rogus: -i; pyra, -ae sf
Roma sf Roma: -ae; Urbs, urbis
romano agg Romanus: um ◊ icittadini romani togati, -o¯rum
rombo sm rhombus: -i
romito agg solitarius: um
rompere v tr e intr rumpo: e˘re v tr; frango, is, fregi,fractum, e˘re v tr; rescindo, is,scı˘di, scissum, e˘re v tr; percido,is, cidi, cisum, e˘re v tr; collido, is,collisi, collisum, e˘re v tr ◊ rompersiin tanti pezzi comminu˘i;rompere in lacrime in lacrimaseffundi
rondine sf hirundo: -ı˘nis
ronzio sm bombus: -i; stridor, -o¯rissf ; susurrus, -i
rosa sf rosa: -ae
rosa agg roseus: um
roseto sm rosetum: -i sn; rosarium,-ı˘i sn
rosicchiato agg rosus: um; (permetà) seme¯sus, a, um
rospo sm bufo: -o¯nis
rossiccio agg fulvus: um; subrufus,a, um
rosso agg ruber: brum; purpureus,a, um; erythraeus, a, um;mineus, a, um; mulleus, a, um
rossore sm rubor: -o¯ris ◊ rossore alvolto ignis ob os suffusus
rostro sm rostrum: -i sn
rotaia sf orbita: -ae
rotazione sf conversio: -o¯nis; circuı˘tus, -i sn; orbis, -is sm; versatio,-o¯nis; vertigo, -ı˘nis
roteare v intr e tr volvo: e˘re v tr ; roto, as, avi,atum, a¯re v tr; (muoversi in circolo)in orbem volvi
rotolare v tr e intr volvo: e˘re v tr; voluto, as, avi,atum, a¯re v tr; rotolarsi v intr vrifl se volve˘re v tr
rotolo sm fascis: is; (di carta o pergamena)volu¯men, -ı˘nis sn
: rotondità sf rotundı˘tas, -a¯tis
rotondo agg rotundus: um
rotta sf (di nave) cursus: -u¯s sm;(disfatta) clades, -is
rottura sf fractura: -ae; discidium,-ı˘i sn; fragor, -o¯ris sm
rovente agg ardens: -e¯ntis
rovesciamento smeversio: -o¯nis sf
rovesciare v tr subverto: e˘re; ru˘o, is, ru˘i, rutum,e˘ re; supino, as, avi, atum, a¯re;rovesciarsi v rifl (cadere) concı˘-do, is, cidi, e˘re v intr; (sfociare)influ˘o, is, fluxi, fluxum, e˘re vintr
rovesciare609 concessorovesciato agg inversus: um;supinus, a, um; tortus, a, um
rovescio sm (nel senso di superficieposteriore) tergum: -i sn; (nel sensodi acquazzone) imber, imbris ◊al rovescio contrarie¯
roveto sm rubi: -o¯rum sm pl; vepretum,-i sn
rovina sf ruina: -ae; casus, -u¯s sm;labes, -is; clades (o cladis), -is;fax, facis; inte˘ritus, -u¯s sm; nex,ne˘cis; obı˘tus, -u¯s sm; occasus,-u¯s sm; pernicies, -e¯i; pestis, -is;populatio, -o¯nis; strages, -is; incendium,-ı˘i sn ◊ rovine parietinae,-a¯rum; essere la rovina diqualcuno alicui exitio esse
rovinare v intr e tr (andare in rovina)pere˘o: ı¯re vintr; ruo, is, ru˘i, e˘re v intr; cado,is, cecı˘di, (casurus), e˘re v intr;(mandare in rovina) perdo, is,perdı˘di, perdı˘tum, e˘re v tr; corrumpo,is, rupi, ruptum, e˘re v tr;vitupero, as, avi, atum, a¯re v tr;(consumare) adte˘ro, is, trivi, tritum,e˘re v tr
rovinato agg (rotto) fessus: um;(dai debiti o corrotto) perdı˘tus,a, um
rovinoso agg perniciosus: um;exitiosus, a, um; damnosus, a,um; funestus, a, um
rovo sm rubus: -i; sentis, -is
rozzezza sf rusticı˘tas: -a¯tis; barbaries,-e¯i
rozzo agg rusticus: um; asper,aspe˘ra, aspe˘rum; incultus, a, um;inurbanus, a, um; barbarus, a,um; durus, a, um; agrestis, e; hirsutus,a, um; impolitus, a, um;incondı˘tus, a, um; paganus, a,um; scaber, bra, brum
rubare v tr furor: a¯ri v tr dep; clepo, is clepsi, cleptum,e˘re; abı˘go, is, abegi, abactum,e˘re; abripio, is, ripu˘i, reptum,e˘re; subdu¯co, is, duxi, ductum,e˘re
rubato agg furtivus: um
ruberia sf furtum: -i sn; compilatio,-o¯nis; rapina, -ae
rude agg rudis: e; barbarus, a, um
rudimento sm rudimentum: -i sn◊ i rudimenti della filosofia initiaphilosophiae
ruffiana sf lena: ae
ruffiano sm leno: -onis
ruga sf ruga: -ae; litura, -ae; sulcus,-i sm
ruggine sf robigo: -ı˘nis; situs, -u¯ssm; aerugo, -ı˘nis
ruggire v intr rudo: ı¯re; (delmare) murmuro, as, avi, atum,a¯re
rugiada sf ros: roris sm
: rugosità sf asperı˘tas, -a¯tis; scabritia,-ae; ruga, -ae
rovesciato61Titolorugoso agg aspe˘r: aspe˘-rum; rugosus, a, um
rullo sm fragor: -o¯risrumore sm sonus, -i; sonı˘tus, -u¯s;fremitus, -u¯s; strepı˘tus, -u¯s; tumultus,-u¯s; murmur, -u˘ris sn;plausus, -u¯s; rumor, -o¯ris
rumoreggiare v intr sono: a¯re; strepo, is, pu˘i, pı˘tum,e˘re
rumoroso agg sonans: -a¯ntis; strepens,-e¯ntis; sonorus, a, um; fremebundus,a, um
ruolo sm (lista) index: -ı˘cis; (incarico)partes, -ium sf pl; (in sensomilitare) numeri, -o¯rum sm pl
ruota sf rota: -ae
rupe sf rupes: -is; saxum, -i sn; silex,-ı˘cis sm e sf
rurale agg rustı˘cus: um; agrestis,e; colonicus, a, um
ruscello sm rivus: -i
russare v intr sterto: e˘re
rustico agg rustı˘cus: um; agrestis,e; paganus, a, um
rutilante agg rutı˘lus: um
ruttare v intr ructo (o eructo): a¯re
ruvidezza sf asperı˘tas: -a¯tis; scabies,-e¯i
: ruvidità sf squalor, -o¯ris sm
ruvido agg asper: um; scaber,bra, brum; fragosus, a, um; scabiosus,a, um; squalı˘dus, a, um
sabato sm sabba˘tum: -i sn (o sabba˘ta -o¯rum sn pl)
sabbia sf arena (o harena): -ae; sabu˘lum, -i sn
saccheggiare v tr populor: a¯ri v tr dep; vasto, as,avi, atum, a¯re
saccheggiato agg vastus: um
saccheggiatore sm populator: -o¯ris; vastator, -o¯ris
saccheggio sm populatio: -o¯nis sf;direptio, -o¯nis sf; rapina, -ae sf;compilatio, -o¯nis sf; vastatio,-o¯nis sf; vastı˘tas, -a¯tis sf
sacchetto sm saccu˘lus: -i; saccellum,-i sn; follicu˘lus, -i
sacco sm saccus: -i; follis, -is; culleus,-i ◊ pena del sacco (riservataai parricidi) poena cullei;colto con le mani nel sacco inipso facinore deprehensus
sacerdotale agg sacerdotalis: e
sacerdote sm sacerdos: -o¯tis
sacerdotessa sf sacerdos: -o¯tis;maenas, -a˘dis
sacerdozio sm sacerdotium: -ı˘i sn
: sacralità sf religio, -o¯nis
sacramento smsacramentum: -i sn
sacrario sm sacrarium: -ı˘i sn
sacrificale agg sacrificalis: e; sacri(gen di sacrum); dapalis, e
sacrificale61sacrificare v tr e intr sacrifico: a¯re; immo˘lo, as, avi,atum, a¯re v tr; victimo, as, a¯re vtr; macto, as, avi, atum, a¯re v tr;libo, as, avi, atum, a¯re v tr; (la vita)se morti offe˘ro, fers, obtu˘li,oblatum, offerre v tr; sacrificarsiv rifl omnia patior, eris, passussum, pati v tr dep
sacrificio sm sacrificium: -ı˘i sn;sacrum, -i sn; impensa, -ae sf;devotio, -o¯nis sf; holocaustum,-i sn; honos (o honor), hono¯ris;libatio, -o¯nis sf; mactatio, -o¯nissf; oblatio, -o¯nis sf; piacu˘lum, -isn; supplicı˘um, -ı˘i sn; (perdita)iactura, -ae sf
sacrilegio sm scelus: -e˘ris sn; sacrilegium,-ı˘i sn; nefas sn indecl;piacu˘lum, -i sn; religio, -o¯nis sf;impietas, -a¯tis sf
sacrilego agg impı˘us: um; sacrile˘gus, a, um
sacro agg sacer: sacrum;sanctus, a, um; felix, -ı¯cis ◊ sacrotimore formido, -ı˘nis sf
sacrosanto agg sacrosanctus: um; pius, a, um
saetta sf sagitta: -ae; missile, -is sn
sagace agg sagax: -a¯cis; perspı˘cax, -a¯cis; dicax, -a¯cis
: sagacemente avv sagacı˘ter
sagacia sf sagacı˘tas: -a¯tis; subtilı˘tas, -a¯tis; naris, -is
saggezza sf sapientia: -ae; prudentia,-ae
: saggiamente avv sapiente˘r; prudente˘r
saggiare v tr tempto: a¯re
saggio agg sapiens: -e¯ntis; prudens,-e¯ntis; sm experimentum,-i sn; specı˘men, -ı˘nis sn; libamentum,-i sn; (scritto) opuscu˘-lum, -i sn
saio sm sagum: -i sn
sala sf conclave: is sn; diaeta, -ae;atrium, -ı˘i sn
salamoia sf salsamentum: -i sn
salariato agg conducticius: um;mercenarius, a, um
salario sm merces: -e¯dis sf
salassare v tr sanguı˘nem sugo: alicuius)
salasso sm sanguı˘nis suctus: -u¯s
salato agg salsus: um
: saldamente avv firmı˘ter; fixe¯
saldare v tr vincio: e˘re; coniungo, is, iunxi,iunctum, e˘re ◊ saldare il contonomen solve˘re
saldezza sf firmı˘tas: -a¯tis; stabilı˘tas, -a¯tis
saldo agg firmus: um; stabilis, e;fixus, a, um; immotus, a, um;obnixus, a, um; tenax, -a¯cis
sale sm sal: salis
sacrificare61salice sm salix: -ı˘cis sf
saliera sf salinum: -i sn
salina sf salinae: -arum sf pl
salire v intr e tr (ascendere) ascendo: e˘re;egredior, e˘ris, egressus sum,egre˘di v intr dep; (riprendereforza) cresco, is, crevi, cretum,e˘re v intr; insurgo, is, surrexi,surrectum, e˘re v intr
salita sf (ascesa) ascensus: -u¯s sm;(pendio) clivus, -i sm
saliva sf saliva: -ae
salma sf funus: -e˘ris sn; sarcı˘na,-ae; corpus, -o˘ris sn
salnitro sm nitrum: -i sn
salpare v intr e tr navem solvo: e˘re; proficiscor, e˘ris,fessus sum, ficisci v intr dep;enavigo, as, avi, atum, a¯re v intr;exe˘o, is, ı˘i (o ivi), itum, ı¯re v intr;educo, is, duxi, ductum, e˘re v tr
salsiccia sf botu˘lus: -i sm; farcı¯men, -ı˘nis sn
salso agg salsus: um
saltare v intr e tr salio: ı¯re v intr; persulto, as,avi, atum, a¯re; (saltare sopra)transilio, is, silu˘i, ı¯re v tr
saltellare v intr exsulto: a¯re
salto sm saltus: -u¯s
salubre agg salu¯ber: bre
: salubrità sf salubrı˘tas, -a¯tis
salutare agg salutaris: e
salutare v tr saluto: a¯re; prosequor, seque˘ris, secutussum, sequ˘i v tr dep
salute sf salus: -u¯tis; sanı˘tas, -a¯tis;valetudo, -ı˘nis; salubrı˘tas, -a¯tis;incolumı˘tas, -a¯tis; lux, lucis ◊ salute!ave (o have)! salve!; esserein buona salute salve˘o, es, e¯re
saluto sm salutatio: -o¯nis sf; salus,-u¯tis sf
salvare v tr servo: a¯re; eripio, is, ripu˘i, reptum, e˘re;retraho, is, traxi, tractum, e˘re;salvarsi v rifl se servare v tr
salvataggio sm conservatio: -o¯nissf
salvatore sm servator: -o¯ris
salvatrice sf servatrix: -ı¯cis
: salve! inter ave (o have)! ◊ salutea voi avete!; salvete!salvezza sf salus, -u¯ tis; conservatio,-o¯nis
salvietta sf mappa: -ae
salvo agg salvus: um; sospes,-ı˘tis; prep praeter (con l’acc)
sambuco sm sambu¯cus: -i sf;sabu¯cum, -i sn
sancire v tr sancio: ı¯re
sandalo (calzatura) sm crepı˘da: -ae sf; soccus, -i; sole˘a, -ae sf
sandalo (albero) sm sanda˘lis: -ı˘dis sf
sandalo61sangue sm sanguis: -ı˘nis; cruor,-o¯ris; vena, -ae sf ◊ sangue corrottosanies, -e¯i sf; sangue freddoanı˘mus impavı˘dus
sanguinare v intr sanguino: -a¯re; cruore mano, as,avi, atum, -a¯re
: sanità sf sanı˘tas, -a¯tis
sano agg sanus: um; valens,-e¯ ntis; integer, gra, grum; vegetus,a, um; salu¯ber, bris, bre
: santità sf sanctı˘tas, -a¯tis; sanctimonia,-ae
santo agg sanctus: um; sacratus,a, um; sacer, sacra, sacrum
: santuario sm fanum -i sn; templum,-i sn; sacrarium, -ı˘i sn; aedes,-is sf; delubrum, -i sn; sacrum-i sn (e sacra, -o¯rum sn pl)
sanzione sf sanctio: -o¯nis
sapere v tr e intr (nel senso di conoscere)scio: ı¯re; edisco, is, edidı˘ci, e˘re; invenio,is, veni, ventum, ı¯re; (nelsenso di avere sapore) sapio, is,ı˘i, e˘re ◊ senza sapere imprudenter
sapiente agg sapiens: -e¯ntis; multiscius,a, um; doctus, a, um
: sapientemente avv sciente˘r
sapienza sf sapientia: -ae sf
sapone sm sapo: -o¯nis
sapore sm sapor: -o¯ris; gustus, -u¯s;sucus, -i
saporito agg sapı˘dus: um; gratus,a, um
: sarcasmo sm asperae facetiae(-a¯rum sf pl); sarcasmus, -i sn;exacerbatio, -o¯nis sf
sarchiare v tr sario (o sarrio): ı¯re
sarchio sm sarcu˘lus: -i
sardina sf sarda: -ae; maena, -ae
sassaiola sf lapidatio: -o¯nis; lapı˘-dum coniectus (-u¯s sm)
sasso sm lapis: -ı˘dis; saxum, -i sn ◊restare di sasso obstupesco, is,stupui, e˘re
sassolino sm lapillus: -i; calculus,-i
sassoso agg saxosus: um; lapidosus,a, um; saxeus, a, um; lapidarius,a, um; petrosus, a, um; scopulosus,a, um; scruposus, a, um
satellite (guardia del corpo) smsatelles: -ı˘tis
satira sf satı˘ra (o satu˘ra): -ae
satollo agg satu˘r: satu˘rum
satrapia sf satrapı¯a: -ae
saturo agg satu˘r: satu˘rum;temulentus, a, um
saziare v tr satio: a¯re; exple˘o, es, plevi, pletum,e¯re; satu˘ro, as, avi, atum, a¯re;inesco, as, avi, atum, a¯re
: sazietà sf satie˘tas, -a¯tis; affluentia,-ae; saturı˘tas, -a¯tis ◊ a sazietàsatis superque
sangue61sazio agg satiatus: um; satu˘r, satu˘ ra, satu˘rum; plenus, a, um
sbadato agg inconsideratus: um
sbadiglio sm oscitatio: -o¯nis sf;hiatus, -u¯s
sbagliare v tr e intr erro (o aberro): a¯re v intr; pecco,as, avi, atum, a¯re v intr; delinquo,is, liqui, lictum, e˘re v intr;devio, as, avi, atum, a¯re v intr
sbagliato agg erratus: um; mendosus,a, um
sbaglio sm error: -o¯ris; lapsus,-u¯s; mendum, -i sn; peccatum, -isn; noxia, -ae sf
sbalordire v tr e intr admirationeafficio: aliquem); obstupesco,is, stupu˘i, e˘re v intr
sbalorditivo agg mirus: um
sbalordito agg obstupefactus: um; stupı˘dus, a, um
sbaragliare v tr fugo: a¯re; devinco, is, vici, victum,e˘re; profligo, as, avi, atum,a¯re
sbarcare v intr e tr (nel senso discendere da una nave) e naviegredior: egre˘di v intr e tr dep; (nel sensodi far scendere da una nave) expono,is, posui, posı˘tum, e˘re v tr
sbarco sm egressus: -u¯s; escensio,-o¯nis sf
sbarra sf repagula: -orum sn pl;asser, -e˘ris sm; vectis, -is sm
sbarrare v tr obstru˘o: e˘re; repagulis claudo,is, clausi, clausum, e˘re; saepio,is, ivi, itum, ı¯re ◊ sbarrare gliocchi oculos intende˘re
sbattere v tr allido: e˘re; afflicto, as, avi, atum,a¯re; quatio, is, quassum, e˘re
sbigottire v tr e intr perturbor: a¯ri v tr pass; percello,is, cu˘li, culsum, e˘re v tr
sbigottito agg perturbatus: um;trepı˘dus, a, um
sbocciare v intr effloresco: e˘re; orior, e˘ris, ortus sum, ı¯riv intr dep
sbocco sm ostium: -ı˘i sn; effluvium,-ı˘i sn
sbranare v tr dilanio (o lanio): a¯re; discerpo, is, cerpsi,cerptum, e˘re; lancı˘no, as,avi, atum, a¯re
sbrigare v tr defungor: fungi v intr dep (conl’abl); expedio, is, ivi, itum, ı¯re;sbrigarsi v rifl festino, as, avi,atum, a¯re v intr
sbucciare v tr folliculum detraho: e˘re (col dat);deglubo, is, glupsi, gluptum, e˘re
sbuffo sm flatus: -u¯s; fremı˘tus, -u¯s;fumus, -i
sbuffo61scabbia sf scabies: -e¯i
scabbioso agg scabiosus: um
scabro agg scaber: brum
: scabrosità sf asperitas, -atis; sale˘bra, -ae; scabies, -e¯i
: scacchiera sf tabu˘la (-ae) latruncularia;forus, -i sm
scacciare v tr pello (o depello o expello): e˘re; deicio,is, ieci, iectum, e˘re; detrudo,is, trusi, trusum, e˘re; amolior,iris, amolitus sum, ı¯ri v tr dep;discutio, is, cussi, cussum, e˘re
scaffale sm pegma: -a˘ tis sn; pluteus,-i; foruli, -o¯rum sm pl
scafo sm alveus: -i
scagliare v tr iacio: e˘re; libro, as, avi, atum, a¯re; conicio,is, ieci, iectum, e˘re; mitto,is, misi, missum, e˘re; fundo, is,fudi, fusum, e˘re; scagliarsi v riflse conice˘re v tr; proru˘o, is, ru˘i,ru˘tum, e˘re v intr
scagliato agg libratus: um; tortus,a, um
scala sf scalae: -arum sf pl
scalare v tr scalis ascendo: e˘re v intr etr; enitor, e˘ris, nisus (o nixus)sum, niti v tr dep
scalata sf ascensus: -us sm
scaldare v tr calefacio: e˘re
scalmo sm scalmus: -i
scalpello sm scalprum: -i sn; subu˘la, -ae sf
scaltrezza sf callı˘ditas: -a¯tis; vafritia,-ae
scaltro agg callı˘dus: um; vafer,vafra, vafrum; sollers, -e¯rtis;versutus, a, um
scalzare v tr subru˘o: e˘re; suffodio, is, fodi, fossum,e˘re; (togliere i calzari) excalce˘o,as, avi, atum, a¯re (a qualcuno,aliquem)
scambiare v tr (fare il cambio diuna cosa) muto: a¯re (con un’altra, aliqua re);(prendere una cosa o una personaper un’altra) aliquid/aliquempro aliqua re/aliquo accipio, is,cepi, ceptum, e˘re
scambievole agg mutuus: um
scambio sm mutatio (o permutatio): -o¯nis sf; mercatio, -o¯nis sf
scampare v intr aufugio: e˘re
scampato agg sospes: -ı˘tis
scansare v tr vito: a¯re; fugio, is, fugi, fugı˘tum, e˘re
scansione sf mensura: -ae
scapola sf scapulae: -arum sf pl
scapolo agg caelebs: -ı˘bis
scaricare v tr exinanio: ı¯re; scaricarsi (di un peso)v rifl onus depono, is, posu˘i,posı˘tum, e˘re
scabbia61scarmigliato agg impexus: um;hirtus, a, um
scarpa sf calceus: -i sm; solea, -ae;alu¯ta, -ae
: scarsità sf paucı˘tas, -a¯tis; penuria,-ae; rarı˘tas, -a¯tis; sterilı˘tas,-a¯tis
scarso agg paucus: um; exiguus,a, um; parcus, a, um; artus, a,um; exı¯lis, e; parvus, a, um; rarus,a, um
scartare v tr (rifiutare) reicio: e˘re; secerno, is, secrevi,secretum, e˘re; (toglieredalla carta) involucrum demo,is, dempsi, demptum, e˘re (qualcosa,alicui rei)
scassinatore sm effractarius: -ı˘i
scaturire v intr scate˘o: e¯re;scaturio, is, ivi, ı¯re; emano, as,avi, atum, a¯re
scavalcare v tr (disarcionare) deequo deicio: e˘re;(valicare) supero, as, avi, atum,a¯ re v tr; transilio, is, silu˘i, ı¯re;egredior, e˘ris, egressus sum,egre˘di v tr dep
scavare v tr fodio: e˘re; cavo (o excavo), as, avi,atum, a¯ re; deprimo, is, pressi,pressum, e˘re; eru˘o, is, ru˘i, rutum,e˘re
scavo sm fodina: -ae sf ; ulcus,-e˘ris sn; cavum, -i sn
scegliere v tr eligo: e˘re; adopto, as, avi, atum, a¯ re;capio, is, cepi, captum, e˘re; sumo,is, sumpsi, sumptum, e˘re;scegliersi v rifl desumo, is,sumpsi, sumptum, e˘re v tr
scellerato agg scelestus: um;nefarius, a, um
scelta sf electio: -o¯nis; delectus (odilectus), -u¯s sm; ecloga, -ae; optio,-o¯nis; selectio, -o¯nis
scelto agg electus: um; optimus,a, um; lectus, a, um; dilectus, a,um; editicius, a, um; egregius, a,um; seposı˘tus, a, um
scemare v intr deficio: e˘re
scempio sm vexatio: -o¯nis sf; laniatus,-u¯s
scena sf scaena: -ae
scendere v intr e tr descendo: e˘re v intr; degredior,e˘ris, gressus sum, gredi vintr dep; devenio, is, veni, ventum,ı¯re v intr; delabor, e˘ris, lapsussum, labi v intr dep; (caderein basso) decı˘do, is, cı˘di, e˘re vintr
scenico agg scaenı˘cus: um
scettro sm sceptrum: -i sn; scipio,-o¯nis; hasta, -ae sf
scheggia sf fragmentum: -i sn; assula,-ae; fractura, -ae
schernire v tr deride˘o: e¯re; deludo, is, lusi, lusum,e˘re; insulto, as, avi, atum, a¯re vtr e intr (col dat)
scherno sm derisio: -o¯nis sf; ludibrı˘um, -ı˘i sn; derisus, -u¯s; convicium,-ı˘i sn; illusio, -o¯nis sf; irrisio,-o¯nis sf; risus, -u¯s
scherzare v intr iocor: a¯ ri v intr dep; adludo, is,lusi, lusum, e˘re; nugor, aris, nugatussum, a¯ri v intr dep
scherzo sm iocus: -i; ludus, -i;lusus, -u¯s ◊ scherzi ineptiae,-arum sf pl; facetiae, -arum sf pl
scherzoso agg iocosus: um; iocularis,e; lascivus, a, um; remissus,a, um; ridiculus, a, um
schiacciamento sm pressio: -o¯nissf; contritio, -o¯nis sf
: schiaccianoci sm nucifrangibu˘-lum, -i sn
schiacciare v tr comprimo: e˘re; obtero, is,trivi, tritum, e˘re; oblido, is, lisi,lisum, e˘re
schiaffeggiare v tr ala˘por: a¯riv intr dep; ala˘pam duco, is duxi,ductum, e˘re (qualcuno, alicui)
schiaffo sm ala˘pa: -ae sf
schiamazzare v intr stre˘ po: e˘re; clamo,as, avi, atum, a¯re
schiamazzo sm strepı˘tus: -u¯s; clamor,-o¯ris; pipu˘lum, -i sn
schiava sf serva: -ae; famu˘la, -ae
: schiavitù sf servı˘tus, -u¯ tis; servitium,-ı˘i sn; captivitas, -a¯tis
schiavo agg servus: um; smservus, -i; famulus, -i; mancipium,-ı˘i sn; puer, pueri; pedise˘quus, -i; cursor, -o¯ris; analecta,-ae; (domestico) verna, -ae
schiena sf tergum: -i sn; tergus,-o˘ris sn; dorsum, -i sn; ala, -ae;copia, -ae; phalanx, -a¯ngis
schierare v tr instru˘o: e˘re; schierarsi v riflconsisto, is, stiti, e˘re v intr
schiettezza sf simplicı˘tas: -a¯tis; libertas,-a¯tis; sincerı˘tas, -a¯tis
schietto agg purus: um; merus,a, um; intectus, a, um; mera¯cus,a, um; putus, a, um
schiudere v tr rese˘ ro: a¯ re; aperio, is, aperu˘i,apertum, ı¯re
schiuma sf spuma: -ae
schiumare v tr spumo: a¯re
schivare v tr evito: a¯re; effugio, is, fugi, e˘re
schizzare v tr exsilio: ı¯re v intr; eiaculo, as, avi,atum, a¯re
scialacquare v tr dissı˘po: a¯re; effundo, is, fudi, fusum,e˘re; nepotor, aris, a¯ri v intrdep
scherno61scialacquatore agg prodı˘gus: um; sm nepos, -o¯tis sn; hellu˘o,-o¯nis
sciame sm examen: -ı˘nis sn
scienza sf scientia: -ae; artificium,-ı˘i sn; sapientia, -ae; doctrina,-ae; eruditio, -o¯nis
scimmia sf simia: -ae
scindere v tr scindo: e˘re
scintilla sf scintilla: -ae; favilla, -ae
scintillante agg flagrans: -a¯ntis;igneus, a, um; micans -a¯ntis
scintillare v intr mico: a¯re;scintillas edo, is, dı˘di, dı˘tum, e˘rev tr; colluce˘o, es, e¯re
scintillio sm fulgor: -o¯ris; scintillae,-a¯rum sf pl
sciocchezza sf ineptiae: -arum sfpl; nugalia, ium sn pl; tricae,-arum sf pl; (stupidità) stultitia,-ae ◊ sciocchezze! inter nugas!sciocco agg stultus, a, um; insipiens,-e¯ntis; fatuus, a, um; imprudens,-e¯ntis; mulinus, a, um;socors, -co¯rdis; stolı˘dus, a, um;stupı˘dus, a, um; sm barca˘la, -ae;baro, -o¯nis; morio, -o¯nis
sciogliere v tr solvo: solu¯-tum, e˘re; laxo, as, avi, atum, a¯re;fundo, is, fudi, fusum, e˘re; liquefacio,is, feci, factum, e˘re; prolu˘o, is, lu˘i, lu¯tum, e˘re; sciogliersiv rifl liquesco, is, licu˘i, e˘re vintr; difflu˘o, is, fluxi, fluxum,e˘re v intr; dilabor, e˘ris, lapsussum, labi v intr dep
scioglimento sm solutio: -o¯nis sf;tabes, -is sf
sciolto agg solutus: um; tabı˘dus,a, um; insulsus, a, um; mobı˘lis,e; agı˘lis, e; liber, e˘ra, e˘rum; liquefactus,a, um
scissione sf scissio: -o¯nis; scissura,-ae; secessio, -o¯nis
sciupare v tr corrumpo: e˘re; dete˘ro, is, trivi, tritum,e˘re; contamino, as, avi,atum, a¯re
scivolamento sm lapsus: -u¯s; defluvium,-ı˘i sn
scivolare v intr labor: labi; deflu˘ o, is, fluxi, fluxum,e˘re; decurro, is, curri, cursum,e˘re ◊ far scivolare il discorsosu qualcosa mentionemface˘re de aliqua re
scivolata sf lapsus: -u¯s sm
scivoloso agg lubrı˘cus: um
scoccare v tr e intr (mandar fuori)iacio: e˘re v tr;(scattare) emico, as, micu˘i, a¯re ◊sono scoccate le undici hora undecı˘ma audita est
scodella sf scutella: -ae; catinus, -ism; gaba˘ta, -ae; scuta, -ae
scoglio sm scopu˘lus: -i; saxum, -isn; murex, -ı˘cis
scoglio61scoiattolo sm sciurus: -i; nitedu˘la,-ae sf ; nitela (o nitella), -ae sf
scolaro sm discipu˘lus: -i; scholastı˘cus, -i;scolastico agg scholastı˘cus, a, um
scolorire v tr decoloro: a¯re
scolorito agg decolor: -o¯ris
scolpire v tr sculpo: e˘re; fingo, is, finxi,fictum, e˘re; incido, is, cı¯di,cı¯sum, e˘re; caelo, as, avi, atum,a¯re; formo, as, avi, atum, a¯re;scalpo, is, scalpsi, scalptum, e˘re
scomodo agg incommo˘dus: um;importunus, a, um; inha¯bilis, e
scomparire v intr evanesco: e˘re; e conspectu evo˘lo, as,avi, atum, a¯re; dilabor, e˘ris, lapsussum, labi v intr dep; decedo,is, decessi, decessum, e˘re; deflu˘o, is, fluxi, fluxum, e˘re; intere˘o, is, ı˘i, ı˘tum, ı¯re; recedo, is,recessi, recessum, e˘re
scomparsa sf decessio: -o¯nis
scompigliare v tr perturbo: a¯re; permisce˘o, e˘s, u˘ i,mixtum, e¯re; implico, as, avi (ou˘i), atum (o ı˘tum), a¯re
scompiglio sm perturbatio: -o¯nissf ; permixtio, -o¯nis sf ; tumultus,-u¯s
scomposto agg indecorus: um
sconcertare v tr consterno: a¯re; sconcertarsi v riflcommoveor, eris, motus sum, e¯riv tr pass
sconcertato agg perturbatus: um; confusus, a, um; consternatus,a, um
sconcezza sf turpitudo: -ı˘nis;foedı˘tas, -a¯tis
sconfiggere v tr debello: a¯ re; profligo, as, avi,atum, a¯re; vinco, is, vici, victum,e˘re; percello, is, percu˘li, perculsum,e˘re
: sconfinato agg sine finı˘bus; infinitus,a, um; interminatus, a, um
sconfitta sf clades (o cladis): -is;damnum, -i sn; detrimentum, -isn; iactura, -ae
scongiurare v tr (supplicare) precor: a¯ ri v tr dep;adiuro, as, avi, atum, a¯re; (tenerlontano) depello, is, pu˘li, pulsum,e˘re
scongiuro sm deprecatio: -o¯nis sf
sconnesso agg disiunctus: um;dissipatus, a, um
sconnettere v tr disiungo: e˘re
sconosciuto agg ignotus: um;incognı˘tus, a, um; nescius, a,um; obscurus, a, um; surdus, a,um; inexploratus, a, um
sconsiderato agg inconsideratus: um; temerarius, a, um
scoiattolo62scontrarsi v rifl congre˘dior: i v intr dep; compulso,as, a¯re v intr
scontro sm occursus: -u¯ s; concursus,-u¯ s; rixa, -ae sf; proelium,-ı˘i sn
: scontrosità sf morosı˘tas, -a¯tis
scontroso agg morosus: um
sconveniente agg indeco˘ris: e; indeco¯rus, a, um; indignus, a, um;ineptus, a, um
sconvolgere v tr perturbo: a¯re; everto, is, verti, versum,e˘re; permove˘o, es movi, motum,e¯ re; confundo, is, fudi, fusum, e˘re;convello, is, velli, vulsum, e˘re;quasso, as, avi, atum, a¯re
sconvolto agg turbı˘dus: um
scopa sf scopae: -arum sf pl; virga,-ae
scoperta sf inventio: -o¯nis; deprehensio,-o¯nis; patefactio, -o¯nis
scoperto agg apertus: um; nudus,a, um; patens, -e¯ntis
scopo sm proposı˘tum: -i sn; consilium,-ı˘i; institutum, -i sn;anı˘mus, -i; meta, -ae sf ◊ senzascopo inutı˘lis, e agg
scoppiettio sm crepı˘tus: -u¯s
scoprire v tr (trovare o inventare)invenio: ı¯re; reperio,is, reppe˘ri (o repe˘ri), repertum,ı¯re; excogito, as, avi, atum,a¯re; (svelare o palesare) dete˘go,is, texi, tectum, e˘re; patefacio, is,feci, factum, e˘re; (sorprendere)deprehendo, is, prehendi, prehensum,e˘re
scoria sf scoria: -ae; eiectamentum,-i sn; immunditia, -ae
scorpione sm scorpio: -o¯nis; nepa,-ae
scorrazzare v intr e tr discurro: e˘re; persulto, as,avi, atum, a¯re v intr
scorrere v intr flu˘o: e˘re; curro, is, cucurri, cursum,e˘re; nato, as, avi, atum, a¯re;(tra) interlabor, e˘ris, lapsus sum,labi v intr dep
scorreria sf incursio: -o¯nis; latrocinium,-ı˘i sn
scorretto agg (errato) vitiosus: um; mendosus, a, um; (sleale)improbus, a, um
scorrevole agg fluens: -e¯ntis
scorrimento sm defluvium: -ı˘i sn
scorsa sf excursus: -us sm
scorta sf (difesa) sectatores: -umsm pl; (guida) ductus, -u¯ s sm;(provvista) copia, -ae ◊ scorta diviveri commeatus, -u¯s sm
scortare v tr (proteggere) custodiaesum: alicui); (accompagnare) comı˘tor,aris, comitatus sum, a¯ri v tr dep
scortese agg inurbanus: um; illibera¯lis, e
scortese62scorticare v tr pellem detraho: alicui);glubo (o deglubo), is, glupsi,gluptum, e˘re
scorza sf cortex: -ı˘cis; crusta, -ae;cutis, -is; (buccia) folliculus, -ism
scosceso agg praeruptus: um;praeceps, -ipı˘tis
scossa sf concussio: -o¯nis; excussio,-o¯nis; vexatio, -o¯nis; (di terremoto)terrae motus (-u¯s, sm)
scosso agg turbatus: um
scostare v tr amove˘o: e¯re; scostarsi v rifl recedo,is, recessi, recessum, e˘re v intr
screditare v tr infamo: a¯ re; elevo, as, avi, atum,a¯re; deprimo, is, pressi, pressum,e˘re
screpolato agg hiulcus: um
screziato agg varius: um; versicolor,-o¯ris; vermiculatus, a, um
scricchiolante agg fragilis: e; crepitans,-a¯ntis
scricchiolare v intr crepo: a¯re
scricchiolio sm crepitus: -u¯s
scricciolo sm regu˘lus: -i
: scrigno sm scrinium -ı˘i sn; thesaurus,-i; arca, -ae sf
scritto agg scriptus: um; smscriptum, -i sn; liber, libri; charta,-ae sf; volumen, -ı˘nis sn; conscriptio,-o¯nis sf; pagina, -ae sf;scriptura, -ae sf; tabula, -ae sf
scrittore sm scriptor: -o¯ris
scrittura sf scriptura: -ae; scriptio,-o¯nis; notaria, -ae
scrivano sm scriba: -ae; apparı˘tor,-o¯ris; scriptor, -o¯ris; servus (-i) amanu
scrivere v tr scribo: e˘re; commentor, aris,atus sum, a¯ri v tr dep
scroccare v tr parasitor: a¯ri v intr dep
scroccone sm parasitus: -i
scrollare v tr quatio: e˘re; concutio, is, cussi,cussum, e˘re; labefacio, is, feci,factum, e˘re ◊ scrollarsi di dossoun peso onus depone˘re
scrupolo sm religio: -o¯ nis; scrupu˘lus, -i ◊ avere scrupoli dubito,as, avi, atum, a¯re
: scrupolosità sf religio, -o¯nis
scrupoloso agg religiosus: um
scrutare v tr scrutor: a¯ri v tr dep
scrutinare v tr suffragia diribe˘o: e¯re
scrutinatore sm diribitor: -o¯ris;scrutator, -o¯ris
scrutinio sm suffragium: -i sn; diribitio,-o¯nis sf
scucire v tr dissu˘o: e˘re
scorticare62scudiero sm armiger: -e˘ri; calo,-o¯nis
scudo sm scutum: -i sn; clipe˘us, -i(o clipeum, -i sn); aegis, -ı˘dis sf(acc aegida); integumentum, -isn; umbo, -o¯nis, parma, -ae sf ◊farsi scudo di qualcosa se protege˘re aliqua re
scultore sm fictor: -o¯ ris; sculptor,-o¯ris; statuarius, -ı˘i
scuola sf schola: -ae; ludus, -i sm;haere˘sis, -is
scuotere v tr concutio: e˘re; iacto, as, avi, atum,a¯re; commove˘ o, es, movi, motum,e¯re; agı˘to, as, avi, atum,a¯re; percio, is, ivi, itum, ı¯re;scuotersi v rifl commove¯ ri v trpass
scuotimento sm quassatio: -o¯nissf; iactatio, -o¯nis sf
scure sf securis: -is
scuro agg ater: atrum; obscurus,a, um; fuscus, a, um; atratus,a, um; furvus, a, um; niger, nigra,nigrum; opacus, a, um
scusa sf excusatio: -o¯nis; causa,-ae; satisfactio, -o¯nis
scusare v tr excuso: a¯re; scusarsi v rifl satisfacio, is,feci, factum, e˘re (con qualcunodi qualcosa, alicui de aliqua re)
sdegnare v tr contemno: e˘re; repello,is, reppu˘li, repulsum, e˘re;aversor, aris, aversatus sum, a¯ri vtr dep; dedignor, aris, atus sum,a¯ri v tr dep; sdegnarsi v rifl suscense˘o, es, suscensu˘ i, suscensum,e¯re v intr; irascor, e˘ris, iratussum, i v intr dep; stomachor,aris, atus sum, a¯ri v intr dep
sdegnato agg iratus: um; tristis, e
sdegno sm contemptus: -i; fastidium,-ı˘i sn; stomachus, -i; tristitia,-ae sf ; tumor, -o¯ris ◊ suscitarelo sdegno di qualcuno alicuistomachum face˘re
sdegnoso agg superbus: um; fastidiosus,a, um; indignabundus,a, um
sdraiare v tr sterno: e˘re; sdraiarsi v rifl recumbo,is, recubu˘i, recubı˘tum, e˘re vintr
sdrucciolare v intr labor: labi v intr dep
: se cong si; num cong int; (se non)nisi; nonne˘ cong int ◊ se taloranumquando
: sebbene cong cum; quamvis (colcongiunt); quamquam; tametsi(con l’indic)
secca sf ariditas: -a¯tis; breve, -issn; vadum, -i sn
secchezza sf siccı˘tas: -a¯tis; ariditas,-a¯tis
secchiello sm amu˘la: -ae sf
secchiello62secchio sm situla: -ae sf ; (per mungere)mulctrale, -is sn
secco agg siccus: um; aridus, a,um ◊ risposta secca abscisumresponsum
secernere v tr secerno: e˘re
secolare agg (che si tiene ogni secolo)saecularis: e; (vecchio disecoli) antiquissimus, a, um;(laico) laı˘cus, a, um
secolo sm saecu˘lum: -i sn
secondo agg num ord secundus: um; (fra due) alter, altera, alterumagg pron; sm (istante) tempo˘ris punctum (-i sn)
: secondo prep in (con l’acc); iuxta(con l’acc); e/ex (con l’abl)
sedano sm apium: -ı˘i sn
sedare v tr sedo: a¯re;placo, as, avi, atum, a¯ re
sede sf sedes: -is; (dimora) domicilium,-ı˘i sn; locus, -i sm
sedentario agg domesticus: um;sellularius, a, um
sedere v intr sede˘o: e¯re; sedersi v rifl consı¯do,is, se¯di, sessum, e˘re v intr
sedere sm nates: -ium sf pl
sedia sf sedes: -is; (con schienale)cathe˘dra, -ae; (sgabello) sella,-ae; (seggiola) sellula, -ae
sedile sm sedes: -is sf ; subsellium,-ı˘i sn; scamnum, -i sn
sedizione sf seditio: -o¯nis
sedizioso agg seditiosus: um
seducente agg blandus: um; facetus,a, um
sedurre v tr illicio: e˘re; corrumpo, is, rupi, ruptum,e˘re; seduco, is, duxi, ductum,e˘re
seduta sf sessio: -o¯ nis sf; consessus,-u¯s sm; consilium, -ı˘i sn
seduttore agg: illı˘cis;pellax, -a¯cis agg; corruptor, -o¯rissm; feles, -is sf; praedator, -o¯ rissm
seduttrice sf corruptrix: -ı¯cis; lena,-ae
seduzione sf illece˘brae: -arum sfpl; illicitatio, -o¯ nis; corruptela,-ae; corruptio, -o¯nis
sega sf serra: -ae
segale sf secale: -is sn
segare v tr seco: a¯re; serro, as, avi, a¯re
seggio sm subsellium: -ı˘i sn; scamnum,-i sn; (riservato al pretore)tribu¯ nal, -a¯lis sn
segnalare v tr signo: a¯ re; segnalarsi v rifl antecello,is, e¯ re v tr e intr (coldat)
segnale sm signum: -i sn; significatio,-o¯nis sf; classicum, -i sn◊ segnale di guerra tuba, -ae sf;al segnale signo dato
secchio624 segnare v tr signo: a¯re; noto, as, avi, atum, a¯re; sigillo,as, avi, atum, a¯re
segno sm signum: -i sn; nota, -aesf ; vestigium, -ı˘i sn; insigne, -issn; index, -ı˘cis sm e sf; nutus,-u¯s; significatio, -o¯nis sf ; (documentod’identità) symbolum, -isn ◊ segno di riconoscimentotessera, -ae sf; farsi il segno dellacroce cruce se signa¯re
segregare v tr segre˘go: a¯re
segregazione sf secessus: -u¯ s sm;solitudo, -ı˘nis
segretario sm scriba: -ae; actuarius,-ı˘i; notarius, -ı˘i
segreto agg arcanus: um; occultus,a, um; secretus, a, um; clandestinus,a, um; sm arcanum, -isn; opertum, -i sn; tacı˘tum, -i sn
seguace sm e sf sectator: -o¯ris sm;pedise˘quus, -i sm; cliens, -e¯ntis;miles, -ı˘tis sm; agg aemu˘lus, a,um
seguente agg continuus: um; secundus,a, um; ulterior, -ius
seguire v tr e intr sequor: se˘qui v tr dep; succedo,is, cessi, cessum, e˘re vintr (col dat); sube˘o, is, ı˘i, ı˘tum,ı¯re; (accompagnarsi) comitor,aris, atus sum, a¯ri v tr e intr dep(col dat)
: séguito sm sectatores, -um sm pl;comitatus, -u¯ s; pompa, -ae sf ;stipatores, -um sm pl ◊ di seguitocontinenter; in seguito allastrage post caedem
: sei agg num card inv sex agg numcard indecl
seicento agg num card inv sescenti: a agg num
selce sf silex: -ı˘cis sm e sf
selciato sm pavimentum: -i sn;(strada selciata) via (-ae sf ) strata
sella sf ephippium: -ı˘i sn; stramentum,-i sn; paramma, -ae sf ; stratum,-i sn
sellare v tr ephippium impono: equo)
sellato agg stratus: um
selva sf silva: -ae; saltus, -u¯ s sm;nemus, -o˘ris sn
: selvaggiamente avv ferocı˘ter; immanı˘ter
selvaggina sf ferae: -arum sf pl ;venatio, -o¯nis
selvaggio agg ferus: um; ferox,-o¯cis; silvester, tris, tre; immansuetus,a, um; immitis, e
selvatico agg silvester: tre;agrestis, e
sembianza sf vultus: -u¯s sm; facies,-e¯i; color, -o¯ris sm
seme sm semen: -ı˘nis sn
semenza sf sementis: -is
semenza62semidio sm heros: hero¯is; agg semideus,a, um
semina sf sementis: -is; satus, -u¯ ssm; satio, -o¯nis sf
seminare v tr sero: e˘re; semı˘no, as, avi, atum, a¯re;iacto, as, avi, atum, a¯ re ◊ seminarezizzania discordias sere˘re
seminato agg satus: um; seminatus,a, um
seminatore sm sator: -o¯ris; seminator,-o¯ris
semplice agg simplex: -ı˘cis; merus,a, um; nudus, a, um; rusticus,a, um; uniformis, e
: semplicemente avv simplicı˘ter
: semplicità sf simplicı˘tas, -a¯tis;modestia, -ae; submissio, -o¯nis;(di stile) gracilı˘tas, -a¯tis
: sempre avv sempe˘r; perenne; usque˘; usquequaeque˘
: senape sf sinapi (o senapi) sn indecl; napy, -yos sn
senato sm senatus: -u¯ s; (edificio)curia, -ae sf
senatore sm senator: -o¯ris ◊ i senatoripatres, patrum
senecione sm pappus: -i
senile agg senilis: e
senno sm prudentia: -ae sf ; sapientia,-ae sf ; mens, mentis sf; cor,cordis sn; sal, salis; sanı˘tas, -a¯tissf ; gremium, -ı˘i sn
sensazione sf sensus: -u¯s sm
sensibile agg (percepibile con isensi) sensibı˘lis: e
: sensibilità sf sensus, -u¯s sm
senso sm sensus: -u¯ s; (significato)vis, roboris ◊ senza senso absurdus,a, um agg
sentenza sf sententia: -ae; iudicium,-ı˘i sn; iudicatum, -i sn;dictum, -i sn; oraculum, -i sn;proverbium, -ı˘i sn; scitum, -i sn
sentiero sm semı˘ta: -ae sf ; callis,is; trames, -ı˘tis; via, -ae sf ; flexus,-u¯ s
: sentimento sm anı˘mi motus (-u¯s);anı˘mus, -i; sensus, -u¯s
sentina sf (anche in senso metaforico)sentı¯na: -ae
sentinella sf vigil: -ı˘lis sm; excubı˘tor, -o¯ris sm; custos, -o¯dis sm;custodia, -ae; (servizio di sentinella)excubiae, -arum sf pl
sentire v tr e intr (provare) sentio: ı¯re v tr; percipio,is, cepi, ceptum, e˘re v tr;(udire) audio, is, ivi, itum, ı¯re vtr; (accorgersi) animadverto, is,verti, versum, e˘re v tr
sentore sm odor: -o¯ris; rumor,-o¯ris; iudicium -ı˘i sn
: senza prep e cong sine prep (conl’abl); extra prep (con l’acc)◊ senza dubbio quidem; senzaalcun pericolo nullo periculo
separare v tr sepa˘ro: semidio62Titoloa¯ re; divido, is, visi, visum, e˘re;secerno, is, secrevi, secretum,e˘re; disiungo, is, iunxi, iunctum,e˘re; scindo, is, scı˘di, scissum,e˘re; separarsi v rifl discedo, is,scessi, sessum, e˘re v intr; disside˘o, es, sedi, sessum, e¯re v intr;diverto, is, verti, versum, e˘re vintr
: separatamente avv separatim;seorsus; partilı˘ter; viritim
separato agg separatus: um; divisus,a, um; disiunctus, a, um;scissus, a, um; secretus, a, um;semotus, a, um
separazione sf separatio: -o¯nis;disiunctio, -o¯nis; discessus, -u¯ ssm; discidium, -ı˘i sn; discriminatio,-o¯nis; dissidium, -ı˘i sn; secessio,-o¯nis; dissociatio, -o¯nis
sepolcro sm sepulcrum: -i sn; tumu˘lus, -i; bustum, -i sn; monumentum,-i sn
sepoltura sf sepultura: -ae; humatio,-o¯nis
seppellire v tr sepelio: ı¯re; compono, is, posu˘i,posı˘tum, e˘re; contumulo, as, avi,atum, a¯ re
sera sf vesper: -e˘ris (o -e˘ri sm);nox, noctis
serbare v tr servo: a¯ re; sepono, is, posu˘i, posı˘tum,e˘re; condo, is, dı˘di, dı˘tum, e˘re
: serbatoio sm receptacu˘lum -i sn;(per l’acqua) cisterna, -ae sf
sereno agg serenus: um; sudus,a, um; laetus, a, um; albus, a,um; compositus, a, um; inoffensus,a, um; liquidus, a, um; tranquillus,a, um ◊ a ciel sereno sereno
serie sf series: -e¯ i; ordo, -ı˘nis sm;(schiera) acies, - e¯i
: serietà sf gravı˘tas, -a¯tis; severı˘tas,-a¯tis
serio agg severus: um; gravis, e◊ sul serio est ita
serpeggiare v intr serpo: e˘re; (detto di fiumi)fluo, is, fluxi, fluxum, e˘re
serpente sm anguis: -is sm e sf;serpens, -e¯ntis sm e sf; aspis,aspı˘dis; colu˘ber, -bri; natrix, -ı¯cissm e sf
serrare v tr claudo: e˘re; obse˘ro, as, avi, atum,a¯ re; adoperio, is, operu˘i, opertum,ı¯re
serrato agg clausus: um; confertus,a, um
serva sf serva: -ae; famu˘la, -ae; ancilla,-ae
servile agg servı¯lis: e; humilis, e;obnoxius, a, um; vernilis, e
servilismo sm vernilı˘tas: -a¯ tis sf;adulatio, -o¯nis sf
: servilmente avv servilı˘te˘r
servilmente62servire v tr e intr servio: ı¯re v intr (col dat); famu˘ lor, aris, atus sum, a¯ri v intrdep (col dat); ministro, as, avi,atum, a¯re v tr
servitore sm famulus: -i; satelles,-ı˘tis sm e sf
: servitù sf (l’insieme dei servi) familia,-ae; ministerium, -ı˘i sn;(schiavitù) servitudo, -ı˘nis; captivitas,-a¯tis
servizio sm officium: -ı˘i sn; munus,-e˘ris sn; ministerium, -ı˘i;(da tavola) vasa, -orum sn pl;(militare) stipendium, -ı˘i sn
servo sm servus: -i; famu¯lus, -i;mancipium, -ı˘i sn; minister, -stri
: sessanta agg num card inv sexagintaagg num card indecl
sessione sf (giudiziaria) sessio: -o¯nis; (riunione) conventus, -u¯ ssm
sesso sm sexus: -u¯ s
sestante (moneta) sm sextans: -a¯ntis
sesterzio sm sestertius: -ı˘i; nummus,-i
sesto agg num ord sextus: um
seta sf bombyx: -ycis ◊ di seta sericus,a, um agg
setacciare v tr cribro: -i sn; vannus,-i sf
sete sf sitis: -is; libido, -ı˘nis
setola sf saeta: -ae
setta sf secta: -ae; grex, gregis sm
: settanta agg num card inv septuagintaagg num card indecl
: sette agg num card inv septem aggnum card indecl
settentrione sm septemtriones: -um sm pl
: settimana sf septem dies (-erumsm pl ); hebdo˘mas, -a˘dis
settimo agg num ord septı˘mus: um
: severità sf severı˘tas, -a¯tis; acerbı˘tas, -a¯tis; austerı˘tas, -a¯tis; pondus,-e˘ris sn; rigor, -o¯ris sm
severo agg severus: um; rigidus,a, um; durus, a, um; adductus, a,um; censorius, a, um; immitis, e;superbus, a, um; tetrı˘cus, a, um;gravis, e
sezionare v tr seco (o exseco): a¯re
sezione sf sectio: -o¯nis
sfacciataggine sf procacı˘tas: -a¯tis;impudentia, -ae; petulantia, -ae
: sfacciatamente avv procacite˘r;impudente˘r; petulante˘r
sfacciato agg procax: -a¯cis; impudens,-e¯ntis; petu˘lans, -a¯ntis; immodestus,a, um; libidinosus, a,um; confı¯dens, -e¯ntis
sfacelo sm dissolutio: -o¯ nis sf; tabes,-is sf; ruina, -ae sf
servire62sfaldare v tr diffindo: e˘re
sfarzo sm pompa: -ae sf ; luxuria,-ae sf ; luxus, -u¯s
sfarzoso agg splendı˘dus: um
sfasciare v tr (rompere) perfringo: e˘re; rumpo, isrupi, ruptum, e˘re; (togliere le fasce)fascis exu˘o, is, u˘i, utum, e˘re;sfasciarsi v rifl infringi v tr pass
sfavorevole agg iniquus: um;alienus, a, um; importunus, a,um; invidus, a, um
sfera sf globus: -i sm; orbis, -is sm
sferrare v tr peto: pugnoaliquem)
sferza sf flagellum: -i sn; stimu˘lus, -i sm
sfibrare v tr enervo: a¯re
sfida sf provocatio: -onis; certamen,-ı˘nis sn
sfidare v tr provo˘co: a¯re
sfiducia sf diffidentia: -ae
sfinimento sm languor: -o¯ris; lassitudo,-ı˘nis sf
sfinire v tr conficio: e˘re; sfinirsi v rifl defice˘re vintr
sfiorare v tr stringo (perstringo): e˘re; rado, is,rasi, rasum, e˘re
sfiorire v intr defloresco: e˘re
sfociare v intr exe˘o: ı¯re
sfogare v tr effundo: e˘re; sfogarsi v rifl effundi vtr pass
sfoggio sm lautitia: -ae sf
sfogo sm exitus: -us
sfondare v tr e intr confringo: e˘re v tr; diru˘o, is,ui, utum, e˘re v tr; perforo, as,avi, atum, a¯re v tr
: sfortuna sf res (rerum sf pl) adversae;malum, -i sn
sforzarsi v intr nitor: nı¯ti v intrdep; tendo, is, tetendi, tensum (otentum), e˘re ◊ sforzarsi di vincerecerto, as, avi, atum, a¯re
sforzo sm nisus: -u¯s; intentio,-o¯nis sf; molimentum, -i sn; conatus,-u¯s; labor, -o¯ris; pulvis,-e˘ris; sudor, -o¯ris ◊ con grandesforzo omnibus viribus; senzasforzo sine pulvere
sfregamento sm detrimentum: -isn
sfregare v tr frico: a¯re
sfrenatezza sf licentia: -ae; lascivia,-ae; effusio, -o¯nis
sfrenato agg effrena¯tus: um; libidinosus,a, um; immodestus, a,um; indomı˘tus, a, um
sfrenato62Titolosfrondare v tr foliis nudo: a¯re; circumcido, is, cidi,cisum, e˘re; amputo, as, avi, atum,a¯re
sfrontatezza sf impudentia: -ae
sfrontato agg impu˘dens: -e¯ntis;inverecundus, a, um
sfruttare v tr (far fruttare) exerce˘o: e˘re; (approfittare)utor, e˘ris, usus sum, uti vintr dep (di qualcosa, aliqua re);(esaurire) exhaurio, is, hausi,haustum, ı¯re
sgabello sm scabellum: -i sn;scamnum, -i sn; sella, -ae sf
sgarbato agg inurbanus: um
sghignazzare v intr cachinno: a¯re
sgocciolare v intr stillo: a¯re; (scorrere) labor, e˘ris,lapsus sum, labi v intr dep
sgomberare v tr vacuefacio: e˘re
sgombero sm egestio: -o¯nis sf
sgombro agg inanis: e; vacuus, a,um
sgominare v tr devinco: e˘re; perturbo, as, avi,atum, -a¯re
sgorgare v intr scate˘o: e¯re; proflu˘o, is, fluxi, fluxum, e˘re; mano,as, avi, atum, a¯re
sgozzare v tr iugu˘lo: a¯re
sgradevole agg ingratus: um;acı˘dus, a, um; odiosus, a, um
sgridare v tr increpito: a¯re v tr e intr (col dat); incre˘po, as, crepu˘i, crepı˘tum, a¯re
sgrossare v tr adtenu˘o: a¯re; dolo, as, avi, atum,a¯re
sguaiato agg inverecundus: um;procax, -a¯cis
sguainare v tr evagino: a¯re
sguardo sm aspectus: -u¯s; species,-e¯i sf ; obtutus, -u¯ s; ocu˘lus, -i◊ al primo sguardo prima specie;abbassare lo sguardo oculosdemitte˘re
sguarnito agg nudus: um
: sì avv ita; valde¯
: sia cong correlativa (sia
:
:
: sia
:
:
: )cum
:
:
: tum
:
:
: ; et
:
:
: et
:
:
: ; vel
:
:
: vel
:
:
sibilare v intr sibilo: a¯re
sibilo sm sibı˘lus: -i; stridor, -o¯ris
sicario sm sicarius: -ı˘i; emissarius,-ı˘i; percussor, -o¯ris
: siccità sf siccı˘tas, -a¯tis; sitis, -is
: siccome cong e avv ut avv; velu˘t (ovelutı¯) avv; quasi avv
sicuro agg securus: um; tutus,a, um; cautus, a, um; tranquillus,a, um ◊ essere al sicuro intuto esse
siepe sf saepes: -is
sfrondare63Titolosiffatto agg is: id agg e pron;talis, e; (di tal fatta) eiusmo˘di avv
sigillare v tr signo: a¯re; sigillum imprimo, is, pressi,pressum, e˘re (qualcosa, in aliquare)
sigillo sm sigillum: -i sn; signum,-i sn; gemma, -ae sf
signatario sm signator: -o¯ris
significare v tr (nel senso di esprimere)ostendo: e˘re; significo, as, avi, atum, a¯re;(nel senso di voler dire) vale˘o,es, u˘i, e¯re v intr
significativo agg significans: -a¯ntis;magnus, a, um
significato sm vis: roboris sf ; sensus,-u¯ s; sententia, -ae sf
signore sm domı˘nus: -i; erus, -i;arbı˘ter, arbı˘tri
signoreggiare v intr dominor: a¯ri v intr dep (con in el’acc); impero, as, avi, atum, a¯re(col dat)
signoria sf dominatio: -o¯nis; regnum,-i sn
silenzio sm silentium: -ı˘i sn; reticentia,-ae sf ; tacı˘tum, -i sn
silenzioso agg tacı˘tus: um; silens,-e¯ntis; inso˘nus, a, um; surdus,a, um; taciturnus, a, um
silvestre agg silvester: tre
simile agg simı˘lis: e; cognatus, a,um; par, paris
similitudine sf similitudo: -ı˘nis;comparatio, -o¯nis; imago, -ı˘nis;collatio, -o¯nis
: similmente avv similı˘te˘r; perinde˘
simmetria sf convenientia: -ae;congruentia, -ae; competentia,-ae; peraequatio, -o¯nis; (in retorica)concinnitas, -a¯tis
simmetrico agg conveniens: -e¯ntis;aequalis, e; concinnus, a,um; congruens, -e¯ntis; rotundus,a, um
simpatia sf benevolentia: -ae; consensus,-u¯ s sm; studium, -ı˘i sn
simposio sm convivium: -ı˘i sn;symposium, -ı˘i sn
simulacro sm simulacrum: -i sn;figura, -ae sf ; imago, -ı˘nis sf
simulare v tr simu˘lo: a¯ re; fingo, is, finxi, fictum, e˘re;imitor, aris, atus sum, a¯ri v trdep; mentior, iris, itus sum, ı¯ri vintr e tr dep
simulato agg simulatus: um;fictus, a, um; compositus, a, um
simulatore sm simulator: -o¯ris
simulazione sf simulatio: -o¯nis;fictio, -o¯nis
: sincerità sf sincerı˘tas, -a¯tis; candor,-o¯ris sm
sincero agg sincerus: um;candı˘dus, a, um; fidelis, e; liber,libera, liberum; simplex, -ı˘cis;verax, -a¯cis; verus, a, um
sincero63singhiozzare v intr singulto: a¯re; singultio, is, ı¯re
singhiozzo sm singultus: -u¯s
singolare agg singularis: e; eximius,a, um; peculiaris, e; novus,a, um ◊ al singolare singuları˘ter
singolo agg singu˘lus: um; simplex,-ı˘cis; singularis, e
singulto sm singultus: -u¯s sm
sinistra sf sinistra: -ae
sinistro agg (posto a sinistra) sinister: trum; laevus, a, um; (funesto)infaustus, a, um; funestus,a, um; scaevus, a, um
sinuoso agg sinuosus: um
sipario sm aulaeum: -i sn
sistemare v tr componi: e˘re; ordino, as, avi,atum, a¯re
situazione sf status: -u¯ s sm; situs,-u¯ s sm; condicio, -o¯nis; negotium,-ı˘i sn; positio, -o¯nis; positura,-ae ◊ situazione rischiosadubium, -ı˘i sn; a seconda dellasituazione ex tempore
slacciare v tr discingo: e˘re; solvo, is, solvi, solutum,e˘re
slancio sm impetus: -u¯ s; conamen,-ı˘nis sn; elatio, -o¯nis sf; impes,impe˘tis
sleale agg perfidus: um; infı¯dus,a, um
: slealtà sf perfidia, -ae
slegare v tr solvo: e˘re; recingo, is, cinxi, cinctum,e˘re
slogare v tr luxo: a¯re; eicio, is, eieci, eiectum, e˘re
sloggiare v tr e intr (andarsene)abe˘o: ı¯re v intr (cona/ab e l’abl); (scacciare) depello,is, pu˘li, pulsum, e˘re (qualcunoda un luogo, aliquem ab aliquoloco)
smagliante agg fulgens: -e¯ntissmaltire v tr (riferito al cibo) coquo,is, coxi, coctum, e˘re; (terminare)exhaurio, is, hausi, haustum,ı¯re ◊ smaltire la sborniacrapulam edormı¯re
smaniare v intr insanio: ı¯re; furo, is, e˘re; irascor,e˘ris, iratus sum, irasci v intrdep
smanioso agg inquietus: um; furens,-e¯ntis; lymphaticus, a, um
smarrire v tr amitto: e˘re; smarrirsi v rifl deerro,as, avi, atum, a¯re v intr; palor, aris,atus sum, a¯ri v intr dep
smarrito agg amissus: um;avius, a, um
smascherare v tr (nel senso di levarela maschera a qualcuno) alicuipersonam demo: e˘re; (nel senso di scoprire)detego, is, texi, tectum, e˘re
singhiozzare63smembrare v tr dilanio: a¯ re; disse˘co, as, secu˘i,sectum, a¯re
smemoratezza sf oblivio: -o¯nis
smemorato agg obliviosus: um
smentire v tr confuto: a¯re; refello, is, felli, e˘re;smentirsi v rifl pugnantia loquor,eris, locutus sum, loqui v tr
smergo sm mergus: -i
: smettere v intr e tr (cessare) desı˘-no, is, ivi (o ı˘i), ı˘tum, e˘re; (nonusare più) depono, is, posu˘i,posı˘tum, e˘re v tr; (un’attività)cesso, as, avi, atum, a¯re v intr
smidollato agg enervatus: um
sminuire v tr minu˘o: e˘re; dete˘ro, is, trivi, tritum,e˘re; ele˘vo, as, avi, atum, a¯re;infringo, is, fregi, fractum, e˘re
sminuzzare v tr concı¯do: e˘re; comminuo, is, u˘i,utum, e˘re; compesco, is, compescu˘i, e˘re; frio, as, avi, atum, a¯re;pinso (o piso), is, pinsu˘i (o pinsi),pistum (o pinsı˘tum), e˘re
: smisuratamente avv immodice;immensum
smisurato agg immensus: um;immodı˘cus, a, um; immanis, e;ingens, -e¯ntis; sesquipedalis, e;vastus, a, um
smodatezza sf intemperantia: -ae;immoderatio, -o¯nis
smodato agg immodı˘cus: um;immoderatus, a, um; immodestus,a, um; effusus, a, um; insolens,-e¯ntis; irregibilis, e; solutus,a, um
smuovere v tr amove˘o: e¯re; labefacio, is, feci,factum, e˘re; sollicı˘to, as, avi,atum, a¯re
smussato agg obtusus: um
snervato agg enervatus: um
soave agg suavis: e; gratus, a, um
: soavemente avv suavı˘te˘r; lenı˘ter
: soavità sf suavı˘tas, -a¯ tis; fragrantia,-ae
: sobrietà sf sobrı˘etas, -a¯tis
sobrio agg sobrius: um; parcus,a, um; sanus, a, um; siccus, a,um
soccombere v intr succumbo: e˘re; iace˘o, es,iacu˘i, (iaciturus), e¯re
soccorrere v tr adiuvo: a¯re; opitu˘lor, aris, atussum, a¯ri v intr dep (col dat); succurro,is, succurri, succursum,e˘re v intr (col dat); subvenio, is,veni, ventum, ı¯re v intr (col dat)
soccorritore sm adiutor: -o¯ris;opitulator, -o¯ris
soccorso sm auxilium: -ı˘i sn; opitulatio,-o¯nis sf; solacium, -ı˘i sn;subsidium, -ı˘i sn; suppetiae sf pl(solo nom e acc)
soccorso63sociale agg socialis: e
: società sf socie˘tas, -a¯tis; foedu˘s,-e˘ris sn; sodalitas, -a¯tis
socievole agg comis: e; affabilis,e; socialis, e
socievolezza sf comı˘tas: -a¯tis; congregatio,-o¯nis
socio sm socius: -ı˘i; sodalis, -is;comes, -ı˘tis sm e sf
sodalizio sm sodalı˘tas: -a¯tis sf
soddisfare v tr e intr satisfacio: e˘re v intr (col dat);exple˘o, es, plevi, pletum, e¯re vtr; satio, as, avi, atum, a¯ re v tr;succurro, is, succurri, succursum,e˘re v intr (col dat)
soddisfatto agg contentus: um;satu˘r, satu˘ra, satu˘rum
soddisfazione sf satisfactio: -o¯nis;venustas, -a¯tis
sofferente agg aegrotus: um;aeger, aegra, aegrum
sofferenza sf dolor: -o¯ris sm; poena,-ae; passio, -o¯nis; vexatio, -o¯nis
soffiare v intr e tr sufflo: a¯re; flo, as, avi, atum, a¯rev intr; spiro, as, avi, atum, a¯re vtr ◊ soffiare dentro qualcosaalicui rei o aliquid inspira¯re
soffio sm flatus: -u¯ s; aura, -ae sf;flabrum, -i sn; flamen, -ı˘nis sn;halitus, -u¯ s; spiramen, -ı˘nis sn;(d’aria) spiritus, -u¯ s; (di vita) anima,-ae sf
soffocamento sm angor: -o¯ris; suffocatio,-o¯nis sf
soffocare v tr e intr ango: e˘re; strangu˘lo, as, avi, atum, a¯re vtr; suffoco, as, avi, atum, a¯re v tr
soffrire v tr e intr patior: i v tr dep; fero, fers, tuli,latum, ferre v tr; laboro, as,avi, atum, a¯re; dole˘o, es, u˘i, (doliturus),e¯re; perpetior, e˘ris, perpessussum, perpe˘ti v tr dep; reformı¯do, as, avi, atum, a¯re v tr
soggetto agg subiectus: um; obnoxius,a, um; servus, a, um; smargumentum, -i sn
soggiacere v intr subiectus (a: esse; succumbo, is,cubu˘i, cubı˘tum, e˘re
soggiogare v tr subicio: e˘re; triumpho, as, avi,atum, a¯re
soggiornare v intr e tr commoror: a¯ri v intr dep
soggiorno sm commoratio: -o¯nissf ; permansio, -o¯nis sf
soglia sf limen: -ı˘nis sn; (uscio)ostium, -ı˘i sn ◊ sulla soglia dellagiovinezza ineunte aetate
soglio sm solium: -ı˘i sn
sognare v intr somnio: a¯re v intr e tr; imaginor,aris, atus sum, a¯ri v tr dep
sogno sm somnium: -ı˘i sn; imago,-ı˘nis sf ; insomnium, -ı˘i sn
sociale63solcare v tr sulco: a¯re; liro, as, avi, atum, a¯re; seco,as, secu˘i, sectum, a¯re
solco sm sulcus: -i; litura, -ae sf ;versus, -u¯ s
soldato sm miles: -ı˘tis; (di cavalleria)eques, -ı˘tis; (della flotta, marinaio)classiarius, -ı˘i; (di fanteria)pedes, -ı˘tis
soldino sm nummu˘lus: -i
soldo sm nummus: -i; quadrans,-a¯ ntis ◊ i soldi pecunia, -ae sfsing
sole sm sol: solis ◊ prendere il soleapricor, aris, ari; al sorgeredel sole prima luce
soleggiato agg apricus: um
solenne agg sollemnis: e; cele˘ber,bris, bre
: solennemente avv sollemnı˘ter;magnifice¯;solennità sf sollemne -is sn; celebrı˘tas, -a¯tis; grandı˘tas, -a¯tis
solennizzare v tr celebro: a¯ re; cohonesto, as, avi,atum, a¯re
solere v intr sole˘o: e¯re v intr semidep ◊ come sonosolito fare sicut meus est mos
: solidità sf solidı˘tas, -a¯tis; firmı˘tas,-a¯tis; robur, -o˘ris sn
solido agg solı˘dus: um; firmus,a, um; fundatus, a, um; strictus a,um; gravis, e
solitario agg solus: um; solitarius,a, um; devius, a, um; reductus,a, um; singularis, e; secretus,a, um
solito agg solı˘tus: um; usitatus,a, um; suetus, a, um
solitudine sf solitudo: -ı˘nis
sollazzo sm oblectatio: -o¯nis sf
: sollecitamente avv festinanter; celerı˘ter; properanter; nave¯
sollecitare v tr prope˘ro: a¯re; sollicı˘to, as, avi,atum, a¯re; deposco (o exposco),is, poposci, e˘re; incito, as, avi,atum, a¯re
sollecito agg festı¯nans: -a¯ntis; prope˘rus, a, um; studiosus, a, um
sollecitudine sf celerı˘tas: -atis;navı˘tas, -a¯ tis; sollicitu¯do, -ı˘nis;cura, -ae
solleticare v tr titillo: a¯re; scabo, is, scabi, e˘re
solletico sm titillatio: -o¯nis sf
sollevare v tr tollo: e˘re; levo, as, avi, atum,a¯re; subicio, is, ieci, iectum, e˘re;subrigo, is, rexi, rectum, e˘re;sollevarsi v rifl insurgo, is, surrexi,surrectum, e˘re v intr; coorior,ore˘ris, ortus sum, ı¯ri v intr
sollevato agg suspensus: um
sollievo sm solacium: -ı˘i sn; levatio,-o¯nis sf ; fomentum, -i sn; remissio,-o¯nis sf
sollievo63solo agg solus: um; unus, a, um;unı˘cus, a, um
solstizio sm solstitium: -ı˘i sn; aequipondium,-ı˘i sn
: soltanto avv e cong solum; modo;tantum
solubile agg solubilis: e
soluzione sf (spiegazione) explicatio: -o¯nis; (decisione) consilium-ı˘i; enodatio, -o¯nis; discr ı¯men,-ı˘nis
soma sf sarcina: -ae; onus, -e˘ris sn;sagma, -ae
somaro sm ası˘nus: -i
somigliante agg similis: e
somiglianza sf similitudo: -ı˘nis;vicinı˘tas, -a¯ tis; cognatio, -o¯nis;germanı˘tas, -a¯ tis
somma sf summa: -ae; ratio, -o¯nis
sommare v tr addo: addı˘-tum, e˘re; consummo, as, avi,atum, a¯ re
: sommariamente avv brevı˘ter;summatim; capitulatim
sommario agg brevis: e; sm summarium,ii sn; viarium, -ı˘i sn
sommergere v tr mergo (o submergo): e˘re
sommesso agg (della voce) submissus: um; (umile) humı˘lis, e
somministrare v tr praebe˘o: e¯re; subministro, as,avi, atum, a¯ re ◊ somministrareun farmaco medicinam face˘re
: sommità sf cacumen, -ı˘nis sn; culmen,-ı˘nis sn; finis, -is sm; summum,-i sn; vertex, -ı˘cis sm
sommo agg summus: um
sommossa sf motus: -u¯ s sm
sonaglio sm tintinnabulum: -i sn;crepundia, -o¯rum sn pl
sonno sm somnus: -i; nox, noctissf; sopor, -o¯ris ◊ dormire sonnitranquilli tranquille quiesce˘re
sonoro agg sonans: -a¯ntis; tinnu˘-lus, a, um; canorus, a, um; sonorus,a, um
: sontuosità sf sumptuositas -a¯tis;magnificentia, -ae; pompa, -ae
sontuoso agg sumptuosus: um;lautus, a, um; opipa˘rus, a, um;opulentus, a, um; unctus, a, um
sopore sm sopor: -o¯ris; levis somnus(-i)
soporifero agg soporifer: fe˘rum; omnı˘fer, fe˘ra, fe˘rum
soppesare v tr (valutare il peso diqualcosa) pendo: e˘re; examı˘no, as, avi,atum, a¯ re; (considerare) delibero,as, avi, atum, a¯re
soppiantare v tr succedo: e˘re v intr
sopportabile agg tolerabı˘lis: e
sopportare v tr patior: pati v tr dep; tolero, as, avi,atum, a¯ re; sube˘o, is, ı˘i, ı˘tum, ı¯re;fero, fers, tuli, latum, ferre
solo63sopportazione sf patientia: -ae; tolerantia,-ae
soppressione sf abrogatio: -o¯nis
sopprimere v tr abrogo: a¯re; dele˘o, es, e¯vi, deletum,e¯re; perimo, is, emi, emptum,e˘re; abole˘o, es, abole¯vi,abolı˘tum, e¯re
: sopra avv e prep supra (con l’acc);super (con l’acc); in (con l’abl );sursum avv
sopracciglio sm supercilium: -ı˘isn; cilium, -ı˘i sn
sopraffare v tr opprı˘mo: e˘re; supero, as, avi,atum, a¯re; circumvenio, is, veni,ventum, ı¯re
sopraffazione sf oppressio: -o¯nis;vis, roboris; iniuria, -ae
sopraffino agg optı˘mus: um
sopraggiungere v intr supervenio: ı¯re; incedo, is,cessi, cessum, e˘re; sube˘o, is, ı˘i,ı˘tum, ı¯re
soprannome sm cognomen: -ı˘nissn
soprannominare v tr cognomino: a¯re
soprassedere v intr supersede˘o: e¯re (col dat);moror, aris, moratus sum, a¯ri vintr dep
: soprattutto avv maxime; praecipue¯; praesertim; utı˘que
sopravanzare v tr antecello: e˘re v intr (col dat di persona eabl di cosa) e tr (con l’acc dipersona e abl di cosa); supe˘ro,as, avi, atum, a¯re
sopravveste sf amictus: -u¯ s sm;amicu˘lum, -i sn
sorbire v tr (sorseggiare) sorbe˘o: e¯ re; traho, is, traxi, tractum,e˘re; (sopportare) perfe˘ro,fers, tu˘li, latum, ferre
sordido agg sordı˘dus: um
: sordità sf surdı˘tas, -a¯tis
sordo agg surdus: um
sorella sf soror: -o¯ris
sorgente sf fons: fontis; scate˘bra,-ae; scaturigo, -ı˘nis
sorgere v intr surgo: e˘re; orior, e˘ris, ortussum, ı¯ri v intr dep; procedo, is,cessi, cessum, e˘re
sorpassare v tr supero: a¯re; praefe˘ro, fers, tu˘li, latum,ferre
sorprendere v tr (stupire) stuporeafficio: e˘re;(prendere alla sprovvista) imparatumdeprehendo, is, hendi, hensum,e˘re; sorprendersi v rifl obstupesco,is, stipu˘i, e˘re v intr
sorprendente agg mirus: um
sorpresa sf deprehensio: -o¯nis;obreptio, -o¯nis ◊ fare una sorpresanecopinato advenı¯re
sorpresa63sorreggere v tr sustineo: e¯re ; baiulo, as, a¯re; fulcio,is, fulsi, fultum, ı¯re; suscipio,is, cepi, ceptum, e˘re; sorreggersiv rifl innitor, e˘ris, nisussum, inniti v intr dep (a qualcosa,aliqua re)
sorridere v intr ride˘o (o arride˘o): e¯re
sorriso sm risus: -u¯ s
sorso sm haustus: -u¯ s; gustus, -u¯s
sorte sf sors: sortis; ale˘a, -ae; fortuna,-a; fatum, -i sn; fas sn indecl; fors (solo nom e abl sing);pellis, -is ◊ sorte avversa res adversaesf pl
sorteggiare v tr sortior: ı¯ri v intr e tr dep
sorteggio sm sortitio: -o¯nis sf ; sortitus,-u¯s
sortilegio sm veneficium: -ı˘i sn;omen, -ı˘nis sn; devotio, -o¯nis sf
sortita sf (in ambito militare)eruptio: -o¯nis; excursio, -o¯nis
sorveglianza sf custodia: -ae;exactio, -o¯nis
sorvegliare v tr custodio: ı¯re; observo, as, avi,atum, a¯ re; speculor, aris, atussum, a¯ri v tr e intr dep
sorvolare v tr e intr (volare sopra)praetervo˘ lo: a¯ re;(tralasciare) omitto, is, misi,missum, e˘re v tr
sospendere v tr (appendere) suspendo: e˘re;(interrompere) intermitto, is, misi,missum, e˘re; sustento, as, avi,atum, a¯re
sospensione sf intermissio: -o¯nis;mora, -ae; praecisio, -o¯nis
sospettare v tr e intr suspı˘cor: a¯ ri v tr dep; suspectumhabe˘o, es, habu˘i, ı˘tum,e¯re v tr (qualcuno, aliquem)
sospetto agg suspectus: um; smsuspicio, -o¯nis sf; invidia, -ae sf
sospettoso agg suspiciosus: um;invidiosus, a, um
sospingere v tr propello (o impello): e˘re
sospirare v intr e tr suspiro: a¯ re v intr; gemo, is,u˘i, ı˘tum, e˘re v intr
sospiro sm suspirium: -ı˘i sn; gemitus,-u¯s; spiritus, -u¯s
sosta sf mora: -ae; intervallum, -isn; mansio, -o¯nis; laxamentum,-i sn; statio, -o¯nis
sostanza sf substantia: -ae; corpus,-o˘ris sn; natura, -ae; materia, -ae
sostegno sm fulcrum: -i sn; fultu¯ra,-ae sf; adminiculum, -i sn; adiumentum,-i sn; colu˘men, -ı˘nis sn;statumen, -ı˘nis sn; aries, -e˘tis;destı˘na, -ae sf ; columella, -ae sf ;pes, pedis; firmamentum, -i sn;sublı˘ca, -ae sf; fulcı¯men, -ı˘nis sn
sorreggere638 sostenere v tr (reggere) sustine˘o: e¯ re; sustento,as, avi, atum, a¯ re; (favorire) fove˘o, es, fovi, fotum, e¯re; suffragor,aris, atus sum, a¯ri v intr dep(col dat); (sopportare) fero, fers,tuli, latum, ferre; tole˘ro, as, avi,atum, a¯ re; (dichiarare) affirmo,as, avi, atum, a¯re; adse˘ro, is, seru˘i, sertum, e˘re; sostenersi v riflinnı¯tor, e˘ris, nisus sum, innı¯ti vintr dep (a qualcosa, aliqua re) ◊sostenere una tesi sententiamdefende˘re
sostenitore sm fautor: -o¯ris; adiutor,-o¯ris; suffragator, -o¯ris
sostenitrice sf fautrix: -ı¯cis; adiutrix,-ı¯cis
sostenuto agg (sorretto) subnixus: um; (severo) gravis, e
sostituire v tr substitu˘o: e˘re; sufficio, is, feci,fectum, e˘re; supple˘o, es, plevi,pletum, e¯re; (con frode) suppono,is, posu˘i, posı˘tum, e˘re
sostituto agg vicarius: um; smvicarius, -ı˘i
sostituzione sf substitutio: -o¯nis;suffectio, -o¯nis ◊ sostituzione illecitasuppositio, -o¯nis
sotterraneo agg subterraneus: um; infernus, a, um; subca˘vus, a,um; sm cunicu˘lus, -i
sotterrare v tr sepelio: ı¯re; infodio, is, fodi, fossum,e˘re; (arando) inaro, as, avi,atum, a¯re
sottigliezza sf subtilı˘tas: -a¯tis; acumen,-ı˘nis sn; argutiae, -a¯rum sfpl; cavillatio, -o¯nis
sottile agg subtı¯lis: e; tenuis, e;gracı˘lis, e; acutus, a, um; brevis,e; exı¯lis, e; vescus, a, um
: sottilmente avv subtilı˘ter; tenuiter
: sotto avv e prep sub (con l’abl ol’acc); infra (con l’acc); subte˘r(con l’abl o l’acc); desub prep(con l’abl ); subtu˘s avv; deorsumavv
sottomesso agg subiectus: um;submissus, a, um; subdı˘tus, a,um; oboediens, -e¯ntis
sottomettere v tr subı˘go: e˘re; subicio, is, ieci, iectum,e˘re; submitto, is, misi, missum,e˘re; paco, as, avi, atum,a¯re; substerno, is, stravi, stratum,e˘re; sottomettersi v rifl sesubicere v tr; pare˘o, es, paru˘i,parı˘tum, e¯re v intr
sottomissione sf submissio: -o¯nis;servı˘tus, -u¯tis; deditio, -o¯nis
sottoporre v tr suppono: e˘re; subdo, is, dı˘di,dı˘tum, e˘re; subicio, is, ieci, iectum,e˘re; submitto, is, misi, missum,e˘re; sottoporsi v rifl sube˘o, is, ı˘i, ı˘tum, ı¯re v tr
sottoporre639 sottoscrivere v tr subscribo: e˘re v tr
sottrarre v tr subtra˘ho: e˘re; subdu¯co, is, duxi,ductum, e˘re; eripio, is, ripu˘i,reptum, e˘re; clepo, is clepsi,cleptum, e˘re; diripio, is, ripu˘i,reptum, e˘re; eximo, is, emi,emptum, e˘re; sottrarsi v rifl fugio,is, fugi, fugı˘tum, e˘re v tr
sottrazione sf decessio: -o¯nis; deductio,-o¯nis; (aritmetica) subtractio,-o¯nis; furtum, -i sn
sovrabbondanza sf abundantia: -ae
sovrabbondare v intr abundo: a¯re; exube˘ro, as, avi,atum, a¯re
sovraccaricare v tr praegravo: a¯re; nimis one˘ro, as,avi, atum, a¯re
sovrana sf regina: -ae; domı˘na, ae
: sovranità sf imperium, ı˘i sn; (regia)potestas, -atis; potentia, -ae
sovrano sm rex: regis; domı˘nus, -i
: sovrappiù sm (troppo) nimium, -ı˘isn; appendix, appendı˘cis sf
sovrapporre v tr impono: e˘re
sovrastare v tr e intr immı˘neo: e¯re v intr (col dat); impende˘o,es, e¯re v intr (col dat)
sovrintendente sm praefectus: -i;curator, -o¯ris
sovvertire v tr subverto (o everto): e˘re
sozzo agg foedus: um
sozzura sf sordes: -ium sf pl; illuvies,-e¯i; foeditas, -a¯tis
spaccare v tr rumpo: e˘re; findo, is, fı˘di, fissum,e˘re
spada sf gladius: -ı˘i sm; ensis, -issm; mucro, -o¯nis sm; machaera,-ae; novacula, -ae; telum, -i sn
spalla sf ume˘rus: -i sm; tergum, -isn; (spalle) scapulae, -arum sf pl
spalmare v tr illı˘no: e˘re; perduco, is, duxi, ductum,e˘re; ungo, is, unxi, unctum, e˘re
spalmatura sf litura: -ae
spandere v tr effundo: e˘re
sparecchiare v tr tollo: mensam)
spargere v tr spargo: e˘re; dissipo, as, avi,atum, a¯re; aspergo, is, aspersi,aspersum, e˘re; diffe˘ro, differs,distu˘li, dilatum, differre; iacio,is, ieci, iactum, e˘re; infundo, is,fudi, fusum, e˘re; spargersi v riflmano, as, avi, atum, a¯re v intr etr; difflu˘o, is, fluxi, fluxum, e˘re vintr
spargimento sm effusio: -o¯nis sf;profusio, -o¯nis sf
sottoscrivere64sparire v intr dilabor: labi; evanesco, is, u˘i, e˘re
sparlare v intr maledico: e˘re (col dat)
sparo sm crepı˘tus: -u¯s; ictus, -u¯s
sparpagliare v tr dissı˘po: a¯re
spartire v tr partior: ı¯ri v tr dep
spartizione sf partitio: -o¯nis
sparuto agg macer: crum
sparviero sm accipı˘ter: -tris; milvus,-i
spasimante sm amans: -a¯ntis
spasimare v intr convellor: i v tr pass; (d’amore)amore flagro, as, avi, atum, a¯re
spasmodico agg vehemens: -e¯ntis;anxius, a, um
spasso sm oblectatio: -o¯nis sf
spavaldo agg audax: -a¯cis
spaventapasseri sm formido: -ı˘nissf ; terriculum, -i sn
spaventare v tr terre˘o: e¯re; concutio, is, cussi, cussum,e˘re; consterno, as, avi, atum, a¯re;percello, is, percu˘li, perculsum,e˘re; spaventarsi v rifl horresco,u˘i, e˘re v intr; expavesco, is, pavi,e˘re v intr (con ad e l’acc); formido,as, avi, atum, a¯re v intr
spavento sm terror: -o¯ris; formido,-ı˘nis sf; pavo˘r, -o¯ris; consternatio,-o¯nis sf; timor, -o¯ris
spaventoso agg terribı˘lis: e; horribı˘lis, e; dirus, a, um; formidabı˘lis, e; immanis, e; terrifı˘cus,a, um
spazio sm spatium: -ı˘i sn; intervallum,-i sn
spazioso agg amplus: um; latus,a, um; spatiosus, a, um
spazzare v tr verro: e˘re; deterge˘o, es, tersi, tersum,e¯re; purgo, as, avi, atum, a¯re
specchio sm specu˘lum: -i sn◊ specchio d’onestà exempluminnocentiae
speciale agg proprius: um; praecipuus,a, um ◊ concessionespeciale beneficı˘um, -ı˘i sn
: specialmente avv praecipue; maxime;proprie¯
specie sf species: -e¯i
speculare v tr e intr (nel senso dimeditare) meditor: a¯ri v tr dep; (nel senso dilucrare) lucror, aris, atus sum, a¯riv tr dep
speculare agg specularis: e
spedire v tr mitto: e˘re; expedio, is, ivi (o ı˘i),itum, ı¯re
speditezza sf celerı˘tas: -a¯tis; agilı˘tas, -a¯tis
spedito agg (libero da impacci)expeditus: um; liber, e˘ra,e˘rum; (rapido) celer, -e˘ris
spedito64spedizione sf (invio) missio: -o¯nis;(impresa) expeditio, -o¯nis
spegnere v tr exstingu˘o: e˘re; spegnersi v rifl(morire) morior, e˘ris, mortuussum, mori v intr dep; (tramontare)occido, is, cı˘di, casum, e˘re v intr
spelonca sf spelunca: -ae; specus,-u¯ s sm; antrum, -i sn
spelta sf spelta: -ae; alı˘ca, -ae
spendere v tr expendo: e˘re; erogo, as, avi, atum,a¯re
spensierato agg inconsideratus: um; vacuus, a, um; serenus, a,um
speranza sf spes: spe˘i; exspectatio,-o¯nis; praesumptio, -o¯nis ◊contro ogni speranza praeterspem; un briciolo di speranzaspecula, -ae sf
sperare v tr e intr spero: a¯re v tr
spergiurare v intr e tr peie˘ro (opeiu¯ro): a¯re
spergiuro agg periurus: um; smperiu¯ rus homo (-ı˘nis); (falsogiuramento) periurium, -ı˘i sn
sperimentare v tr experior: ı¯ri v tr dep; periclı˘tor,aris, atus sum, a¯ri v tr dep
sperimentato agg spectatus: um
sperperare v tr dissı˘po: a¯re; disicio, is, ieci, iectum,e˘re; effutu˘o, is, futu˘i, fututus, e˘re;nepotor, aris, a¯ri v intr dep
spesa sf impendium: -ı˘i sn; sumptus,-u¯s sm; expensum, -i sn; impensa,-ae; onus, one˘ris sn; iactura,-ae
spesso agg spissus: um
: spesso avv saepe˘; crebro
spettacolo sm spectacu˘lum: -i sn;ludus, -i; munus, -e˘ris sn; actus,-u¯s; scaena, -ae sf; visio, -o¯nis sf
spettatore sm spectator: -o¯ris;arbı˘ter, arbı˘tri
spettinare v tr comam turbo: alicuius)
spettinato agg incomptus: um;impexus, a, um
spettro sm simulacrum: -i sn; larva,-ae sf; spectrum, -i sn; umbra,-ae sf; effigies, -e¯i sf; ; imago,-ı˘nis sf; species, -e¯i sf; (spiriti deimorti) lemu˘ res, -um sm pl
spezzare v tr frango: e˘re; rumpo, is, rupi, ruptum,e˘re; scindo, is, scı˘di, scissum,e˘re; discutio, is, cussi, cussum,e˘re; spezzarsi v rifl effringo, is,fregi, fractum, e˘re v intr
spezzettare v tr commine˘o: e˘re; defrusto, as, avi,atum, a¯re
spia sf index: ı˘cis sm e sf; delator,-o¯ris sm; emissarius, -ı˘i sm
spedizione64spiacere v intr displice˘o: e¯re (a qualcuno alicui);sorde˘o, es, u˘i, e¯re v intr; spiacersiv rifl paenı˘tet, paenitu˘it,paenite¯re v impers
spiacevole agg ingratus: um;iniucundus, a, um; insuavis, e;molestus, a, um
spiaggia sf litus: -o˘ris sm; ora, -ae
spianare v tr e intr coaequo: a¯re v tr; sterno, is,stravi, stratum, e˘re v tr
spiare v tr specu˘lor: a¯ri v tr dep; (tener d’occhio) observo,as, avi, atum, a¯re; exploro,as, avi, atum, a¯re
spiazzo sm area: -ae sf; spatium,-ı˘i sn
spiccare v tr e intr (staccare) abscindo: e˘re vtr; (distinguersi) emine˘o, es, minu˘i, e¯re; insignis sum, es, fui, esse◊ spiccare il volo avolo, as,avi, atum, a¯re v intr
spiedo sm veru: -u¯s sn
spiegare v tr explı˘co: a¯re; pando, is, pandi, pansum (opassum), e˘re; (insegnare) explano,as, avi, atum, a¯re; (render noto)declaro, as, avi, atum, a¯re
spiegazione sf explicatio: -o¯nis;explanatio, -o¯nis; ratio, -o¯nis
spietatezza sf saevitia: -ae; crude˘-litas, -a¯tis
spietato agg crudelis: e; durus, a,um; crudus, a, um; immitis, e;inclemens, -e¯ntis; saevus, a, um
spiga sf spica: -ae; surcu˘lus, -i sm;arista, -ae; agna, -ae; spina, -ae
spigliato agg agı˘lis: e
spingere v tr pello: e˘re; ago, is, egi, actum, e˘re;induco, is, duxi, ductum, e˘re; urge˘o, es, ursi, e¯re v tr; (spingervia) abstrudo, is, trusi, trusum,e˘re; (spingere innanzi) propello,is, pu˘li, pulsum, e˘re; spingersi vrifl provehor, e˘ris, vexi, vectum,e˘re v tr; procedo, is, cessi, cessum,e˘re v intr pass
spinoso agg spinosus: um; hirsutus,a, um; sentus, a, um
spinta sf impulsus: -u¯s sm; momentum,-i sn
spiraglio sm spiramen: -ı˘nis sn;spiracu˘lum, -i sn
spirale sf spira: -ae
spirare v intr e tr (soffiare) afflo: a¯re; (respirare) spiro,as, avi, atum, a¯re v intr e tr;(esalare) anhelo, as, avi, atuma¯re v tr
spirito sm spiritus: -u¯s; anima, -aesf; nasus, -i; daemon, -o˘nis; lepos,-o¯ris; pectus, -o˘ris sn; imago,-ı˘nis sf (indole) ratio, -o¯nissf; (arguzia) lepos, -o¯ris ◊ SpiritoSanto paracletus, -i
spirito643 spiritoso agg facetus: um; argutus,a, um; salsus, a, um; lepı˘dus,a, um; ridiculus, a, um; urbanus,a, um
splendente agg fulgens: -e¯ntis; nitens,-e¯ntis; candı˘dus, a, um; lucı˘dus a, um
splendere v intr splende˘o: e¯re;fulge˘o, es, fulsi, e¯re; nite˘o, es, u˘i,e¯re; cande˘o, es, candu˘i, e¯re; vibro,as, avi, atum, a¯re
splendido agg splendı˘dus: um;excelsus, a, um; florı˘dus, a, um;lautus, a, um; nitı˘dus, a, um;opulentus, a, um; speciosus, a,um
splendore sm splendor: -o¯ris; fulgor,-o¯ris; nitor, -o¯ris; iubar, iuba˘ris sn; ardor, -o¯ris; lux, lucissf; nitela, -ae sf; nitidı˘tas, -a¯tis sf;radiatio, -o¯nis sf
spoglia sf spolium: -ı˘i sn; (veste)vestis, -is; (spoglie) exuviae,-a¯rum ◊ spoglie mortali corpus-o˘ris sn
spogliare v tr exu˘ o: e˘re; nudo, as, avi, atum, a¯re;(delle armi) spolio, as, avi,atum, a¯re; (defraudare) fraudo,as, avi, atum, a¯re
spoglio agg nudus: um; calvus,a, um; sm pervestigatio, -onis sf
sponda sf ripa: -ae; litus, -o˘ris sn;margo, -inis sm
: spontaneamente avv ultro¯; sponte˘
: spontaneità sf libera voluntas(-a¯tis); veritas, -a¯tis
spontaneo agg voluntarius: um;sincerus, a, um; iniussus, a, um
spopolare v tr e intr vacuefacio: e˘re v tr; vasto,as, avi, atum, a¯re v tr
sporcare v tr foedo: a¯re; inquino, as, avi, atum, a¯re;spurco, as, avi, atum, a¯re
sporcizia sf immunditia: -ae; sordes,-ium sf pl; squalor, -o¯ris sm;colluvies, -e¯i; limus, -i sm
sporco agg sordı˘dus: um; foedus,a, um; illotus, a, um; immundus,a, um; paedı˘dus, a, um; sm colluvies,-e¯i sf
sporgente agg emı˘nens: -e¯ntis;minax, -a¯cis
sporgere v tr e intr porrı˘go: e˘re v tr; supero, as,avi, atum, a¯re v intr; (in fuori)emine˘o, es, minu˘i, e¯re v intr
sporgenza sf eminentia: -ae; (dimuro) minae, -arum sf pl
sposa sf uxor: -o¯ris; mulier, -e˘ris;nupta, -ae
sposare v tr e intr (una donna) uxoremduco: e˘re vtr; (un uomo) nubo, is, nupsi,nuptum, e˘re v intr (col dat); sposarsiv rifl nuptias (o matrimonium)ine˘o, is, ı˘i, itum, ı¯re v tr
spiritoso644 sposo sm vir: viri; marı¯tus, -i
spossare v tr debilı˘to: a¯re
spossato agg lassus: um; defatigatus,a, um
spostare v tr loco suo amove˘o: e¯re; molior, iris,itus sum, ı¯ri v tr e intr dep; muto,as, avi, atum, a¯re v tr e intr
sprecone sm decoctor: -o¯ris; helluo,-o¯nis
spregevole agg abiectus: um;contemnendus, a, um; vilis, e
spregevolezza sf vilı˘tas: -a¯tis
sprezzante agg superbus: um
sprofondare v tr e intr deprı˘mo: e˘re v tr; sprofondarsiv rifl mergor, eris, mersussum, i v tr pass; consı¯do, is,se¯di, sessum, e˘re v intr
spronare v tr concı˘to: a¯re; exacu˘o, is, acu˘i,acu¯tum, e˘re; irrito, as, avi, atum,a¯re; (riferito a cavalli) equo calcariaadhibe˘o, es, u˘i, ı˘tum, e¯re
sprone sm calcar: -a¯ris sn; fax, facissf
spruzzare v tr aspergo: e˘re; irroro, as, avi,atum, a¯re
spudorato agg impu˘dens: -e¯ntis;impudı¯cus, a, um
spugna sf spongia: -ae
spumeggiante agg fervı˘dus: um
spumeggiare v intr spumo: a¯re
spuntare v intr e tr (nascere) nascor: nasci v intrdep; orior, e˘ris, ortus sum, ı¯ri vintr dep; illucesco, is, illuxi, e˘rev intr; (smussare) retundo, is, retu˘di, retu¯sum, e˘re v tr; (cancellare)expungo, is, punxi, punctum,e˘re v tr; (apparire) appare˘o, es,u˘i, iturus, e¯re ◊ spuntare i capellicrines secare
spurio agg spurius: um; nothus,a, um
sputare v intr e tr spu˘o: e˘re ◊ sputare sentenzesapientiam ostenta¯re
sputo sm sputum: -i sn
squadra sf (strumento da disegno)norma: -ae; regu˘ la, -ae; (manipolodi soldati) manus, -u¯ s; (diatleti) grex, gregis sm
squadrare v tr (osservare attentamente)scrutor: a¯ri v tr dep; (disporre a squadra)ad normam exı˘go, is, e¯gi, actum,e˘re; quadro, as, avi, atum, a¯re vtr e intr
squallido agg squalı˘dus: um;pallı˘dus, a, um
squallore sm squalor: -o¯ris; pallor,-o¯ris; paedor, -o¯ris
squalo sm cetus: -i ; canicu˘la, -ae sf
squama sf squama: -ae
squama64Titolosquarciare v tr lace˘ro: a¯re; discindo, is, scidi,scissum, e˘re
squarcio sm laceratio: -o¯nis sf; cicatrix,-ı¯cis sf
squartare v tr lanio: a¯re; macto, as, avi, atum, a¯re;distraho, is, traxi, tractum, e˘re
squassare v tr concu˘tio: e˘re
squilibrio sm inclinatio: -o¯nis
squillante agg tinnu˘lus: um
squillare v intr e tr tinnio: ı¯re; sono, as, sonu˘i,ı˘tum, a¯re v intr
squillo sm tinnı¯tus: -u¯ s; sonı˘tus,-u¯s; ◊ squillo di tromba classı˘-cum, -i sn
squisitezza sf suavı˘tas: -a¯tis
squisito agg suavis: e; delicatus, a,um; summus, a, um
sradicare v tr exstirpo: a¯re
sragionare v intr delı¯ro: a¯re
sregolatezza sf perturbatio: -o¯nis;intemperantia, -ae; licentia, -ae;immodestia, -ae
sregolato agg pertubatus: um;licentiosus, a, um; luxuriosus, a,um
stabile agg stabı˘lis: e; firmus, a,um; constans, -a¯ntis; fundatus, a,um; immobı˘lis, e; stativus, a, um
stabilire v tr statu˘o: e˘re; sancio, is, sanxi,sanctum, ı¯re; pango, is, panxi (opepı˘gi), panctum (o pactum),e˘re; scisco, is, scivi, scitum, e˘re;stabilirsi v rifl consı¯do, is, se¯di,sessum, e˘re v intr
: stabilità sf stabilı˘tas, -a¯tis; firmı˘tas, -a¯tis; fortitudo, -ı˘nis
stabilito agg ratus: um; status, a,um
stabilizzare v tr stabilio: ı¯re; confirmo, as, avi,atum, a¯re
: stabilmente avv stabilı˘ter; firme;constanter; statim
staccare v tr e intr vello: e˘re v tr; abstraho,is, traxi, tractum, e˘re v tr;(raccogliere) carpo, is, carpsi,carptum, e˘re v tr; staccarsi v rifldescisco, is, scivi (o scı˘i), scitum,e˘re v intr
stadio sm (nel senso di misura dilunghezza) stadium: -ı˘i sn; (nelsenso di livello) gradus, -u¯s
staffa sf stapia: -ae ◊ perdere lestaffe patientiam rumpe˘re
staffilata sf verberatio: -o¯nis; verbera,-um sn pl
staffile sm scutı˘ca: -ae sf; flagrum,-i sn
stagione sf tempus: -o˘ris sn; hora,-ae; sidus, -e˘ris sn
squarciare64stagnante agg stagnans: -a¯ntis
stagno (pozza) sm stagnum: -i sn;stagno (metallo) sm plumbum (-isn) album
stalla sf stabu˘lum: -i sn; praesepe,-is sn; saeptum, -i sn
stalliere sm stabularius: -ı˘i; agaso,-o¯nis
stame sm stamen: -ı˘nis sn
stampa sf impressio: -o¯nis
stampare v tr imprı˘mo: e˘re
stampo sm forma: -ae sf; exemplum,i sn
stancare v tr e intr fatigo (o defatigo): a¯re; exerce˘o,es, exercu˘i, exercı˘tum, e¯re; stancarsiv rifl defetiscor, e˘ris, fessussum, fetisci v intr dep
stanchezza sf fatigatio: -o¯nis;gravı˘tas, -a¯tis; lassitudo, -ı˘nis
stanco agg fatigatus: um; fessus,a, um; infirmus, a, um; lassus,a, um
stanza sf conclave: -is sn; aedes,-is; diaeta, -ae; thala˘mus, -i sm
stare v intr sto: a¯re; sum, es, fui, esse; sisto, is,stı˘ti, e˘re; haere˘o, es, haesi, haesum,e¯re ◊ stare nascosto late˘o,es, u˘i, e¯re v intr; stare in silenziosileo, es, u˘i, e¯re v intr; lasciarstare non tange˘re v tr; stare aipatti pactum servare; sta al giudiceprocedere secondo la leggeiudicis est lege age˘re; stando cosìle cose quae cum ita sint
starnutire v intr sternu˘o: e˘re
stato sm (condizione) status: -u¯ s;condicio, -o¯nis sf; (ceto sociale)ordo, -ı˘nis; (in senso politico)respublica, reipublicae sf; popu˘lus, -i
statua sf sculptile: -is sn; statua,-ae; figura, -ae; species, -e¯i; simulacrum,-i sn
steccato sm saeptum: -i sn; vallus,-i
stella sf astrum: -i sn; stella, -ae;sidus, -e˘ris sn; ignis, -is sm ◊buona stella prospera fortuna
stellato agg sidereus: um; signife˘r, fe˘ra, fe˘rum
stelo sm caulis: -is; calamus, -i;culmus, -i; collum, -i sn; festuca,-ae sf; stilus, -i; stipu˘ la, -ae sf;thyrsus, -i
stemperare v tr dilu˘o: e˘re; intero, is, trivi, tritum, e˘re
stendardo sm vexillum: -i sn; signum,-i sn
stendere v tr tendo: e˘re; lino, is, livi(o levi), litum, e˘re; sterno, is,stravi, stratum, e˘re; stendersi vrifl (sdraiarsi) recumbo, is, cubu˘i, cubı˘tum, e˘re v intr
stendere64stenografo sm notarius: -ı˘i
sterco sm stercus: -o˘ris sn; fimus, -i
sterile agg sterı˘lis: e; infelix, -ı¯cis
: sterilità sf sterilı˘tas, -a¯tis; ieiunium,-ı˘i sn; infecunditas, -a¯tis
sterminio sm excidium: -ı˘i sn; caedes,-is sf; internecio, -o¯nis sf
stesso agg e pron dim (in persona)ipse: um; (medesimo) idem,ea˘dem, idem
: stile sm dicendi genus (-e˘ris sn);opus, -e˘ris sn; oratio, -o¯nis sf
stilla sf gutta: -ae; stilla, -ae
stillare v intr e tr stillo: a¯re; mano, as, avi, atum,a¯re; sudo, as, avi, atum, a¯re; fle˘o,es, flevi, fletum, e¯re v tr; lacrimo,as, avi, atum, a¯re v tr
stilo sm stilus: -i; graphium, -ı˘i sn
stima sf aestimatio: -o¯nis; numerus,-i sm; pudor, -o¯ris sm; suspectus,-u¯s sm; ratio, -o¯nis
stimare v tr (valutare in denaro)aestı˘mo: a¯re; pendo,is, pe˘pendi, pensum, e˘re v tre intr; cense˘o, es, censu˘i, censum,e¯re; (apprezzare) diligo, is,lexi, lectum, e˘re; laudo, as, avi,atum, a¯re; (pensare) puto, as,avi, atum, a¯re; re˘or, reris, ratussum, re¯ri v tr dep; credo, is,credı˘di, credı˘tum, e˘re
stimato agg bonus: um; honoratus,a, um; spectatus, a, um
stimolare v tr stimulo: a¯re; incı˘to, as, avi, atum,a¯re; hortor, a¯ris, atus sum, a¯ri v trdep; instinguo, is, stinxi, stinctum,e˘re; irrito, as, avi, atum, a¯re;percio, is, ivi, itum, ı¯re
stimolo sm stimu˘lus: -i; incitamentum,-i; fomes, -ı˘tis; aculeus, -i;irritamen, -ı˘nis sn
stinco sm tibia: -ae sf
stingere v tr decoloro: a¯re
stinto agg decolor: -o¯ris
stipare v tr stipo: a¯re;contrudo, is, trusi, trusum, e˘re
stipendio sm stipendium: -ı˘i sn;merces, -e¯dis sf; salarium, -ı˘i sn
stipite sm (stirpe) genus: -e˘ris sn;(della porta) postis, -is
stipulare v tr stipu˘lor: a¯ri v tr dep
stirare v tr extendo: e˘re; distringo, is, strinxi,strictum, e˘re; stirarsi v rifl (sbadigliando)pandiculor, aris, a¯ri vintr dep
stirpe sf stirps: stı¯rpis; genus, -e˘rissn; natio, -o¯nis; progenies, -e¯i;proles, -is; suboles, -is; saeculum,-i sn; semen, -ı˘nis sn
stiva sf (di nave) sentina: -ae; (diaratro) stiva, -ae; buris, -is
stivale sm calceus: -i; pero, -o¯nis;(militare) calı˘ga, -ae sf
stenografo64stoffa sf textı˘le: -is sn; pannus, -ism ◊ buona stoffa bona indoles
stola sf stola: -ae
stoltezza sf stultitia: -ae; insipientia,-ae; vecordia, -ae; amentia,-ae; vesanı˘a, -ae
stolto agg stultus: um; stolı˘dus,a, um; vecors, -co¯rdis
stomaco sm stoma˘chus: -i; venter,-tris; ruma, -ae sf
stonare v tr e intr (di strumenti edi cantori) discrepo: a¯re v intr
stonato agg abso˘nus: um
: stonatura sf disso˘na vox (vocis);(discordanza) discrepantia, -ae
stoppa sf stuppa: -ae
stopposo agg stuppeus: um
stordimento sm stupor: -o¯ris
stordire v tr e intr (sconvolgere)stupore afficio: aliquem);quatio, is, quassi, quassum, e˘rev tr; (tramortire) exanı˘mo, as,avi, atum, a¯re v tr; stordirsi vrifl mentem obtundo, is, tudi,tusum, e˘re v tr
storia sf narratio: -onis; fabula,-ae; historia, -ae
storico agg historı˘cus: um; certus,a, um; sm scriptor, -o¯ris; historı˘cus, -i ◊ fatti storici res, rerumsf pl; personaggio storicovir memoria¯ dignus
storione sm acipenser: -e˘ris
stormo sm (di uccelli) agmen: -ı˘nissn; (di persone) manus, -u¯s sf
stornare v tr avoco: a¯re; averto, is, verti, versum, e˘re;(pregando) depre˘cor, aris, atussum, a¯ri v tr dep
storpiare v tr mutı˘lo: a¯re; debilito, as, avi, atum, a¯re
storpio agg distortus: um; debilis,e; mancus, a, um; (zoppo)claudus, a, um; (con le gambestorte) valgus, a, um
storto agg distortus: um; haudrectus, a, um; curvus, a, um; varus,a, um
stracciare v tr scindo: e˘re
straccio sm pannus: -i
stracolmo agg confertus: um
strada sf via: -ae; semı˘ta, -ae; iter,-itine˘ris sm; limes, -ı˘tis sm; (larga)plate˘a, -ae ◊ fare strada aqualcuno aliquem praegre˘di;strada facendo in itinere; sbagliarestrada decipi via¯
strage sf caedes: -is; funus, -e˘rissn; gladius, -ı˘i sm; strages, -is
strale sm sagitta: -ae sf
stramazzare v tr e intr procumbo: humi); ru˘o, is, ru˘i, rutum,e˘re v intr; prosterno, is, stravi,stratum, e˘re v tr
stramazzare64strame sm stramen: -ı˘nis sn; stramentum,-i sn
: stranezza sf res (rei) nova; novı˘-tas, -a¯tis; insolentia, -ae
strangolare v tr strangu˘lo: a¯re; suffoco, as, avi, atum,a¯re
straniero agg peregrı¯nus: um;externus, a, um; adventicius, a,um; alienige˘nus, a, um; barbaricus,a, um; forensis, e; (soprattuttoriferito a Frigi e Persiani)barbarus, a, um; sm adve˘na, -ae;peregrinus, -i; hospes, -ı˘tis
strano agg novus: um; insolı˘tus,a, um; mirus, a, um; ignotus, a,um; portentosus, a, um
: straordinariamente avv mirabilı˘ter; nimium
straordinario agg mirabı˘lis: e;novus, a, um; mirus, a, um; inusitatus,a, um; egregius, a, um;insignis, e; mirifı˘cus, a, um;praecipu˘us, a, um
strappare v tr eripio: e˘re; avello, is, avelli (oavulsi), avulsum, e˘re; adimo, is,ademi, ademptum, e˘re
strappo sm laceratio: -o¯nis sf
straripamento sm inundatio: -o¯nissf; abundatio, -o¯nis sf
straripare v intr exundo: a¯re; (extra ripas) diffluo,is, fluxi, fluxum, e˘re
: strategia sf res (rei) militaris
strato sm strues: is sf; tabulatum,-i sn; corium, -ı˘i sn ◊ stratod’intonaco tectorium, -ı˘i sn
strattone sm concussus: -u¯s
stravagante agg novus: um; insolı˘tus, a, um; absurdus, a, um;perversus, a, um
stravaganza sf novı˘tas: -a¯tis; pervagatio,-o¯nis
stravolgere v tr detorque˘o: e¯re
stravolto agg distortus: um; depravatus,a, um; perversus, a, um
straziare v tr dilanio (o lanio): a¯re; dilace˘ro (o lace˘-ro), as, avi, atum, a¯re
straziato agg lacer: e˘rum;confectus, a, um
: strazio sm (l’atto dello straziare)vexatio, -o¯nis sf; laceratio, -o¯nissf; laniatio, -o¯nis sf; (il provarestrazio) cruciatus, -u¯ s; laniatus,-u¯ s
strega sf venefı˘ca: -ae
stregare v tr incanto: a¯re; devove˘o, es, vovi, votum,e¯re; fascı˘no, as, avi, atum, a¯re
: stregoneria sf (arte magica) ars (artis)magica; (incantesimo) veneficium,-ı˘i sn; maleficium, -ı˘i sn
strenna sf strena: -ae; donum, i sn
strenuo agg strenuus: um; valens,-e¯ntis
strame650 Titolostrepitare v intr stre˘po: e˘re; tumultuor, aris,atus sum, a¯ri v intr dep
strepito sm strepı˘tus: -u¯ s; tumultus,-u¯s; fremor, -o¯ris
stretta sf complexus: -u¯s sm; morsus,-u¯s sm ◊ mettere alle strettequalcuno aliquem preme˘re
stretto agg angustus: um; artus,a, um; adductus, a, um; restrictus,a, um; sm (di mare) fretum,isn; (di terra) angustiae, -a¯rum sfpl; faux, faucis sf
stridere v intr stride˘o: e¯re; crepito, as, avi, atum, a¯re;gemo, is, gemu˘i, gemı˘tum, e˘re;clamo, as, avi, atum, a¯re
stridio sm stridor: -o¯ris; clamor,-o¯ris
stridore sm stridor: -o¯ris; clangor,-o¯ris
stridulo agg stridens: -e¯ntis
strigliare v tr strigı˘li defrico: a¯re
strillare v intr e tr clamo: a¯re v intr; clamı˘to, as, avi,atum, a¯re v intr; gemo, is, gemu˘i, gemı˘tum, e˘re v intr
stringere v tr stringo: e˘re; ango, is, anxi, e˘re;arto, as, avi, atum, a¯ re; complector,e˘ris, complexus sum,plecti v tr dep; stringersi v rifladstringi v tr pass
strisciante agg reptı˘lis: e
strisciare v tr e intr repo: e˘re v intr; repto, as,avi, atum, a¯re v intr; frico, as,fricu˘i, fricatum (o frictum), a¯rev tr
strofinare v tr frico: a¯re; tero, is,trivi, tritum, e˘re; scalpo, is,scalpsi, scalptum, e˘re
stropicciare v tr confrico: a¯re
struggere v tr consumo: e˘re; macero, as,avi, atum, a¯re; struggersi v rifldebilitor, aris, debilitatus sum,ari v tr pass; morior, e˘ris, mortuussum, mori v intr dep
strumento sm instrumentum: -isn; ferrum, -i sn; (musicale) orga˘num, -i sn; (di tortura) tormentum,-i sn
struttura sf structura: -ae; modificatio,-o¯nis; constructio, -o¯nis;conformatio, -o¯nis
struzzo sm struthio: -o¯nis; struthiocame¯lus, -i
stuccare v tr oblino: e˘re; tectorio induco, is, duxi,ductum, e˘re
stuccatore sm tector: -o¯ris
stuccatura sf tectorium: -ı˘i sn;crusta, -ae
stucchevole agg molestus: um
stucchevole65studiare v tr e intr stude˘o: e¯re v intr (col dat); disco, is,didı˘ci, e˘re v tr; pertracto, as, avi,atum, a¯re v tr
studio sm (atto dello studiare: -ı˘isn; (stanza in cui si studia) cubicu˘lum, -i sn
studioso agg studiosus: um;doctus, a, um; sm litteratus, -i
stufo agg fastidio affectus: um
stuolo smmultitudo: -ı˘nis sf; (sciame)examen, -ı˘nis sn
stupendo agg mirandus: um;mirus, a, um; pulcherrı˘mus, a,um; mirifı˘cus, a, um
: stupidità sf stupidı˘tas, -a¯tis; hebetudo,-ı˘nis; tardı˘tas, -a¯tis; stupor,-o¯ris sm; (sciocchezze) nugae, -a¯rum sf pl
stupido agg hebes: -e˘tis; stupı˘dus,a, um; stolı˘dus, a, um; bardus, a,um
stupire v tr e intr obstupefacio: e˘re v tr; stupirsi vrifl (e stupire v intr) stupe˘o, es,stupu˘i, e¯re v intr; obstupesco, is,stupu˘i, e˘re v intr
stupito agg obstupefactus: um;attonı˘tus, a, um; mirabundus, a,um; stupens, -e¯ntis
stupore sm stupor: -o¯ris; miratio,-o¯nis sf
stupro sm stuprum: -i sn
stuzzicare v tr vellı˘co: a¯re; levı˘ter tango, is, tetigi,tactum, e˘re; titillo, as, avi,atum, a¯ re; (provocare) lacesso,is, ivi (o -ı˘i), itum, e˘re
: su avv e prep super (con l’acc); supra(con l’acc)
subalterno agg apparı˘tor: -o¯ris;minor, -o¯ris; sm minister, -stri
subdolo agg subdo˘lus: um
subentrare v intr succedo: ere; excipio, is, cepi,ceptum, e˘re v tr
subire v tr patior: pati v tr dep; fero, fers, tu˘li, latum,ferre; accipio, is, cepi, ceptum,e˘re; perfungor, e˘ris, perfunctussum, perfungi v intr dep;sube˘o, is, ı˘i, ı˘tum, ı¯re v intr e tr;suscipio, is, cepi, ceptum, e˘re
subitaneo agg subı˘tus: um
: sùbito avv statim; ilico¯ ; mox;confestim; continuo¯ ; etiamcong; extemplo¯ ; numero¯ ; tammodo avv e cong ◊ subito doposubinde˘ avv; iuxta prep (conl’acc)
sublime agg sublı¯mis: e; excelsus,a, um; divinus, a, um; grandis, e;maxı˘mus, a, um
: sublimità sf sublimı˘tas, -a¯tis; elatio,-o¯nis
subordinato agg subiectus: um;obnoxius, a, um
studiare65suburbano agg suburbanus: um
succedere v intr (subentrare) succedo: alicui); excipio, is, cepi,ceptum, e˘re v tr; (accadere)accido, is, cidi, e˘re; obtingo, is,tı˘gi, e˘re
successione sf successio: -o¯nis;consecutio, -o¯nis
successivo agg sequens: -e¯ntis;proxı˘mus, a, um; poste˘rus, a,um; secundus, a, um
successo sm exı˘tus: -u¯ s; eventus,-u¯s; successus, -u¯ s; victoria, -aesf; felicı˘tas, -a¯tis sf ◊ senza successomale
successore sm successor: -o¯ris; heres,here¯dis
succhiare v tr sugo: e˘re
succhiello sm tere˘bra: -ae sf
succinto agg succinctus: um;brevis, e; pressus, a, um
succo sm sucus: -i; venenum, -i sn;virus, -i sn
succoso agg sucosus: um;sucı˘dus, a, um; ebriosus, a, um
sud sm meridies: -e¯i
sudare v intr e tr sudo: a¯re v intr
sudato agg sudore madı˘dus: um;(costato fatica) operosus, a, um
suddivisione sf partitio: -o¯nis; particulatio,-o¯nis; distributio, -o¯nis
sudicio agg sordı˘dus: um; spurcus,a, um; foedus, a, um
sudiciume sm sordes: -ium sf pl;paedor, -o¯ris
sudore sm sudor: -o¯ris; (fatica) labor,-o¯ris
: sufficiente agg qui satis est; satis(col gen) agg e avv; idoneus, a,um; sufficiens, -e¯ntis
: sufficientemente avv satis
suffragare v tr (sostenere col propriovoto) suffragor: a¯ri v intr dep
suffragio sm suffragium: -ı˘i sn;suffragatio, -o¯nis sf
suggellare v tr signo: a¯re
suggello sm signum: -i sn
suggerimento sm consilium: -ı˘isn; monı˘tum, -i sn; suggestus,-u¯s; hortatio, -o¯nis
suggerire v tr (ricordare) mone˘o: de aliqua re aliquem);(indicare) subicio, is, ieci, iectum,e˘re
suggestivo agg amoenus: um
sughero sm suber: -e˘ris sn; cortex,-ı˘cis sm e sf; phellos, -i
sugo sm sucus: -i; ius, iuris sn
: suicida sm e sf interemptor (-o¯ris)sui sm; interemptrix (-ı¯cis sf) sui
suicidarsi v rifl mortem sibi concisco: e˘re v tr
suicidarsi65sulfureo agg sulphureus: um
suo agg e pron poss suus: umagg poss ◊ i suoi averi suum
suocera sf socrus: -u¯ s
suocero sm socer: -e˘ri
suola sf solea: -ae
suolo sm solum: -i sn; humus, -i;terra, -ae sf; gleba, -ae sf ; tellus,-u¯ris sf ◊ stramazzare al suolohumi procumbe˘re
suonare v tr e intr (emettere suoni)sono: a¯re v intr; sonumreddo, is, dı˘di, dı˘tum, ere vtr; (suonare uno strumento) cano,is, cecı˘ni, cantum, e˘re v intr (ilflauto, tibia¯); flo, as, avi, atum,a¯re v tr
suono sm sonus: -i; sonı˘tus, -u¯s;vox, vo¯cis sf ; cantus, -u¯s; accentus,-u¯s; flamen, -ı˘nis sn; murmur,-u˘ris sn; strepı˘tus, -u¯ s; tonus,-i ◊ al suono del flauto adtibicinem
suora sf soror: -o¯ris
superabile agg superabilis: e
superare v tr supero: a¯ re; vinco, is, vici, victum, e˘re;antecello, is, e˘re v intr (qualcunoin qualcosa, alicui aliqua re) e tr;praesto, as, stı˘ti, stı˘tum, a¯ re vintr e tr; (domare) debello, as,avi, atum, a¯re
superbia sf superbia: -ae; tumor,-o¯ris sm; fastus, -u¯ s sm
superbo agg superbus: um; inflatus,a, um; elatus, a, um; inanis,e; contu˘max, -a¯cis sf
superficiale agg (che sta in superficie)summus: um; (non profondo)levis, e; perfusorius, a,um; exiguus, a, um
: superficialità sf levitas, -a¯tis
superficie sf superficies: -e¯i; species,-e¯i ◊ la superficie della pellesumma cutis
superfluo agg supervacuus: um;supervacaneus, a, um; inanis, e;superfluus, a, um
superiore agg superior: ius; supe˘rus, a, um; supernus, a, um;maior, ius
: superiorità sf praestantia, -ae; excellentia,-ae; elatio, -o¯nis
superstite agg superstes: -ı˘tis; imperdı˘tus, a, um
superstizione sf superstitio: -o¯nis;religio, -o¯nis
superstizioso agg superstitiosus: um; religiosus, a, um
supino agg supinus: um
suppellettile sf supellex: supellectı˘lis
: suppergiù avv fere
supplementare agg addı˘tus: um
supplemento sm supplementum: -i sn
supplente agg: -ı˘ism; vicaria, -ae sf
sulfureo65supplica sf obsecratio: -o¯nis; obtestatio,-o¯nis; (suppliche) supplicı˘a, -o¯rum sn
supplicare v tr e intr supplı˘co: a¯ re v intr (col dat);obsecro, as, avi, atum, a¯ re v tr;obtestor, aris, atus sum, a¯ri v trdep; oro, as, avi, atum, a¯re v tr;veneror, aris, atus sum, a¯ri v trdep; invoco, as, avi, atum, a¯re vtr
supplicazione (cerimonia sacra)sf supplicatio: -o¯nis
supplice agg supplex: supplı˘cis
supplire v intr e tr (nel senso disopperire) suppedı˘to: a¯re v tr; (nel senso di fare leveci) alicuius locum supple˘o, es,plevi, pletum, e¯re v tr; fungor,e˘ris, functus sum, fungi v intrdep
supplizio sm supplicı˘um: -ı˘i sn;tormentum, -i sn
supporre v tr opı¯nor: a¯ ri v tr dep; puto, as, avi,atum, a¯re; reor, reris, ratus sum,re¯ri v tr dep; suspı˘cor, aris, atussum, a¯ri v tr dep
supporto sm fultu¯ ra: -ae sf;colu˘men, -ı˘nis sn; pes, pedis;sublı˘ca, -ae sf; (aiuto) susceptio,-o¯nis sf; auxilium, -ı˘i sn
supposizione sf suspicio: -o¯nis;coniectura, -ae; opinio, -o¯nis
supposto agg supposı˘tus: um
supremazia sf principatus: -u¯s sm;imperium, -ı˘i sn
supremo agg summus: um; supremus,a, um
surrogare v tr subrogo: a¯re; substitu˘o, is, stitu˘i,stitu¯tum, e˘re
suscitare v tr suscı˘to: a¯ re; moveo, es, movi, motum,e¯re; conflo, as, avi, atum, a¯re; incutio,is, cussi, cussum, e˘re
susino sm prunus: -i sf
sussidiario agg subsidiarius: um
: sussidio sm subsidium -ı˘i sn
sussiego sm gravı˘tas: -a¯tis sf
sussistere v intr exto: a¯re
sussultare v intr subsulto: a¯re;exsı˘lio, is, u˘i, sultum, ı¯re
sussurrare v tr e intr susurro: a¯re v intr; murmuro, as, avi,atum, a¯re v intr
sussurro sm susurrus: -i; murmur,-u˘ris sn; stridor, -o¯ris
suvvia inter age: agı˘te
svago sm ludus: -i; animi recreatio(-onis sf ); iocus, -i
svanire v intr evanesco: e˘re; elabor, e˘ris, lapsus sum, labiv intr dep; decresco, is, crevi,cretum, e˘re; emorior, e˘ris, mortuussum, mori v intr dep; exolesco,is, olevi, oletum, e˘re
svanire65svantaggio sm incommo˘dum: i sn;damnum, i sn; iniquitas, -a¯tis sf;detrimentum, -i sn; importunı˘-tas, -a¯tis sf
svantaggioso agg incommo˘dus: um; iniquus, a, um; damnosus, a,um
svegliare v tr somno suscito: a¯re; svegliarsi v riflexpergiscor, e˘ris, experrectussum, i v intr dep; edormio, is,ivi, itum, ı¯re
sveglio agg vigil: vigı˘lis; insopitus,a, um; ala˘cer, cris, cre
svelare v tr dete˘ go: e˘re; patefacio, is, feci, factum,e˘re; resigno, as, avi, atum,a¯ re; svelarsi v rifl patefio, is,factus sum, fieri v pass; erumpo,is, rupi, ruptum, e˘re v intr
svellere v tr evello: e˘re; distraho, is, traxi,tractum, e˘re; eligo, is, legi,lectum, e˘re; extirpo, as, avi,atum, a¯re
sveltire v tr alacrem reddo: dı˘-di, ditum, e˘re; sveltirsi v rifl alacerfio, is, factus sum, fieri v intr
svelto agg alacer: cre; agı˘lis,e; pernix, -ı¯cis; celer, -e˘ris
svenevole agg languı˘dus: um;putı˘dus, a, um
svenire v intr intermorior: mori v intr dep;anı˘mo relinquor, e˘ris, relictussum, i v tr pass
sventare v tr ad irrı˘tum redigo: e˘re
sventatezza sf inconsiderantia: -ae; temerı˘tas, -a¯tis
sventolare v intr e tr ventı˘lo: a¯re v tr; vento moveor,eris, motus sum, e¯ri v trpass
: sventura sf res (-rerum sf pl ) adversae;calamı˘tas, -a¯tis; malum,-i sn; acerbitas, -a¯tis; pernicies,-e¯i; miseria, -ae; eventus, -u¯s sm;labes, -is; nubes, -is sf; tempestas,-a¯tis; pestis, -is; pla¯ga, -ae;scelus, -e˘ris sn
sventurato agg infelix: -ı¯cis; miser,e˘ra, e˘rum; irrı˘tus, a, um
svergognato agg impu˘dens: -e¯ntis
svernare v intr e tr hiemo: a¯ re; hiberno, as, avi,atum, a¯re
sviare v tr e intr averto: e˘re v tr; illicio, is, illexi,illectum, e˘re v tr; sviarsi v rifldeflecto, is, flexi, flexum, e˘re vintr; aberro, as, avi, atum, a¯re vintr
svilimento sm contemptio: -o¯nissf; vilı˘tas, -a¯tis sf
svilire v tr contemno: e˘re; svilirsi v rifl vilisfio, fis, factus sum, fie˘ri v intr
svantaggio65sviluppare v tr e intr (far crescere)colo: e˘re v tr;(svolgere) explico, as, avi, atum,a¯re v tr; svilupparsi v rifl augesco,is, e˘re v intr; cresco, is, crevi,cretum, e˘re v intr; glisco, is,e˘re v intr
sviluppato agg grandis: e
sviluppo sm incrementum: -i sn;auctus, -u¯ s; progressio, -o¯nis sf;tractus, -u¯s
svincolare v tr eximo: e˘re; absolvo, is, solvi,solutum, e˘re; svincolarsi v riflse libero, as, avi, atum, a¯ re (daqualcosa, ab aliqua re)
sviscerare v tr (privare delle viscere)exente˘ro: are; (trattare a fondo) tracto, as,avi, atum, a¯re
svista sf lapsus: -u¯s sm; mendum, isn
svogliato agg taedio affectus: um
svolazzare v intr volı˘to: a¯re
svolgimento sm explicatio: -o¯nis sf
svolta sf flexus: -u¯s sm; devortium,-ı˘i sn
svuotare v tr exhaurio: ı¯re; inanio, is, ivi,itum, ı¯re; vidu˘o, as, avi, atum,a¯re; svuotarsi v rifl vacuus fio,is, factus sum, fieri v intr
tabella sf tabu˘la: -ae; tabella, -ae
taccuino sm libellus: -i
tacere v intr e tr sile˘o: e¯rev intr; tace˘o, es, tacu˘i, tacı˘tum,e¯re v intr; conticesco, is, ticu˘ i,e˘re; obmutesco, is, mutu˘i, e˘re vintr; quiesco, is, quievi, quietum,e˘re v intr
tafano sm tabanus: -i
tagliare v tr caedo: e˘re; seco, as, secu˘i, sectum,a¯ re; amputo, as, avi, atum, a¯re;trunco, as, avi, atum, a¯re; abscido,is, scı¯di, scisum, e˘re; tagliarsiv rifl secari v tr pass
taglio sm sectio: -o¯nis sf; amputatio,-o¯nis sf; caedes, -is sf; caesura,-ae sf; dissaeptio, -o¯nis sf; recisio,-o¯nis sf; vulnus, -e˘ris sn
talamo sm thala˘mus: -i
talare agg talaris: -e
tale agg: e; is, ea,id; eiusmo˘di avv; ita avv
talento sm (inclinazione: -ı˘i sn; ars, -artis sf
talento sm (moneta) talentum: -isn
tallone sm talus: -i
: talmente avv adeo¯ ; ita; tam; tantopere˘; tantum ◊ talmente cheadeo ut (col congiunt)
talmente65talpa sf talpa: -ae
: talvolta avv interdum; aliquando¯;nonnunquam; inte˘rim
tana sf latibu˘lum: -i sn; cavum, -isn; stabu˘lum, -i sn; caverna, -ae
tanfo sm foetor: -o¯ris
tangibile agg tactilis: e; apertus, a,um; manifestus, a, um; palpabı˘-lis, e; contiguus, a, um
tanto agg e pron indef tantus: um agg; tam avv; tantum avv;adeo¯ avv; ita avv; tantopere˘ avv;tot (tanti) agg num pl indecl
tapino agg miser: e˘rum
tappa sf statio: -o¯nis; iter, itinerissn; mansio, -o¯nis
tappare v tr obturo: a¯re; occludo, is, clusi, clusum,e˘re
tappeto sm stragu˘la: -ae sf; tape¯te,-is sn; peripetasma, -a˘tis sn; peristro¯ma, -a˘tis sn
tappo sm obturamentum: -i sn
tara sf (nel senso di peso di contenitore)deductio: -o¯nis; (nel sensodi difetto) vitium, -ı˘i sn; vitiosı˘tas, -a¯tis
tardare v intr e tr moror: a¯ri v intr dep
: tardi avv sero¯; tarde¯; immature¯
tardivo agg serus: um; cordus,a, um; tardus, a, um
tardo agg tardus: um; serus, a,um ◊ a tarda notte multa nocte
targa sf lamina: -ae; scutum, -i sn;tabella, -ae; pagina, -ae
tarlo sm teredo: -ı˘nis sf; tine˘a, -aesf; tarmes, -ı˘tis
tarma sf tine˘a: -ae
tartaruga sf testu¯do: -ı˘nis
tassa sf vectı¯gal: -a¯lis sn; tribu¯tum,-i sn; fiscus, -i sm; formula, -ae;portorium, -ı˘i sn
tassare v tr vectı¯gal impono: alicui o alicui rei);cense˘o, es, censu˘i, censum, e¯re
tasso (albero) sm taxus: -i sf
tasso (animale) sm meles: -is sftastare v tr attrecto, as, avi, atum,a¯re; praetento, as, avi, atum, a¯re
: tattica sf res (rei) militaris
tatto sm (senso) tactus: -u¯ s; (riguardo)prudentia, -ae sf
taurino agg taurinus: um
taverna sf caupona: -ae; ganeum,-i sn; gane˘a, -ae
tavola sf tabula: -ae; (da pranzo)mensa, -ae
tavoletta sf (per scrivere) tabula: -ae; (per votare) tabella, -ae
tazza sf pocu˘lum: -i sn; modio˘lus,-i sm
tazzina sf pocillum: -i sn
teatrale agg scaenı˘cus: um;mimı˘cus, a, um
teatro sm theatrum: -i sn; spectaculum,-i sn
talpa65Titolotediare v tr fastidio afficio: aliquem)
tedio sm taedium: -ı˘i sn
tedioso agg molestus: um
tegola sf tegu˘la: -ae; imbrex, -ı˘cissm
tela sf tela: -ae; (dipinto) tabula,-ae; (ragnatela) araneum, -i sn
telaio sm iugum: -i sn
tema sm res: rei sf; proposı˘tum, -isn; farrago, -ı˘nis sf; thema, -a˘tissn
temerario agg temerarius: um;audax, -a¯cis
temere v tr e intr time˘o: e¯rev tr; vere˘or, e¯ris, verı˘tus sum, e¯riv tr dep; formido, as, avi, atum,a¯re v tr; pave˘o, es, pavi, e¯re v tr;metu˘o, is, u˘i, u¯tum, e˘re
temibile agg timendus: um; metuendus,a, um
temperamento sm natura: ae sf;mitigatio, -o¯nis sf; temperatio,-o¯nis sf; habı˘tus, -u¯s; indo˘les, -issf; anı˘mus, -i
temperante agg tempe˘rans: -a¯ntis;continens, -e¯ntis
temperanza sf temperantia: -ae;abstinentia, -ae; moderatio, -o¯nis
temperare v tr moderor: alicui rei) vintr dep; (temprare) duro, as avi,atum a¯re; (appuntire) exacu˘o, is,acu˘i, acutu, e˘re
temperato agg temperatus: um;lenis, e; moderatus, a, um
tempesta sf tempestas: -a¯tis; procella,-ae; nimbus, -i sm; fluctus,-u¯s sm; tumultus, -u¯s sm
tempestivo agg tempestivus: um; maturus, a, um
: tempestoso agg procellosus; naufra˘gus, a, um; nimbosus, a, um
tempio sm templum: -i sn; aedes, -issf; fanum, -i sn; sacrarium, -ı˘i sn
tempo sm tempus: -o˘ris sn; saeculum,-i sn; sidus, -e˘ris sn; (ritmomusicale) nume˘rus, -i ◊ tempodi pace toga, -ae sf; tempo liberootium, -ı˘i sn; tempo giusto tempestivı˘tas, -a¯tis sf; tempo serenoserenı˘tas, -a¯tis sf
temporaneo agg brevis: -e; fluxus,a, um; caducus, a, um
temporeggiare v intr cunctor: a¯ri v intr dep
temporeggiatore sm cunctator: -o¯ris
tenace agg tenax: -a¯cis; strenuus,a, um
tenacia sf tenacı˘tas: -a¯tis; constantia,-ae; pertinacia, -ae; destinatio,-o¯nis
tenaglia sf forceps: -ı˘pis sm e sf
tenda sf tentorium: -ı˘i sn; velum,-i sn; tabernaculum, -i sn; (delgenerale) praetorium, -ı˘i sn; (sipario)aulaeum, -i sn
tenda65tendo: e˘re v tr; (aspirare) appeto,is, petivi, petitum, e˘re v tr; cupio,is, ivi (o ı˘i), itum, e˘re v tr (aqualcosa, aliquid)
tendine sm nervus: -i; tenon, -o¯ntis
tendone (del teatro) sm velarium: -ı˘i sn
tenebra sf tene˘brae: -arum sf pl;crepuscu˘lum, -i sn; umbra, -ae
tenebroso agg obscurus: um; tenebrosus,a, um; caliginosus, a,um; nubı˘lus, a, um
tenere v tr e intr tene˘o: e¯re; habeo, es, habu˘i,itum, e¯re; tenersi (astenersi) vrifl abstine˘o, es, tinu˘i, tentum,e¯re v tr (da qualcosa, ab aliquare) ◊ tenere a bada qualcunodiutius duce˘re aliquem; tenereduro persevero, as, avi, atum,a¯re v intr; tenere dietro a qualcunoaliquem sequi
tenero agg tene˘r: e˘rum; mollis,e; levis, e; pius, a, um
tenia sf taenia: -ae
tenore sm ratio: -o¯nis sf; modus, i;exemplum, -i sn; tenor, -o¯ris; (riferitoa scritti) summa, -ae sf
tensione sf intentio: -o¯nis
tentare v tr (intraprendere) aggredior: aggre˘di v tr dep; (sforzarsi) conor,aris, atus sum, a¯ri v tr dep; (toccare)tempto, as, avi, atum, a¯re
tentativo sm conatus: -u¯ s; experimentum,-i sn; orsus, -u¯ s; periculum,-i sn
tentennare v intr e tr haesı˘to: a¯ re v intr; nuto, as,avi, atum, a¯re v intr; (la testa)caput move˘o, es, movi, motum,e¯re v tr
tenue agg tenuis: e; subtilis, e
: tenuta (proprietà) sf possessio,-o¯nis; vicus, -i sm; fundus, -i sm
: tenuta (solidità) sf capacı˘tas, -a¯tis
tenuta (vestito) sf vestitus: -u¯s sm
teoria sf ratio: -o¯nis; scientia, ae;inspectio, -onis; doctrina, -ae;(processione) ordo, -ı˘nis sm
tepidario sm tepidarium: -ı˘i sn
tepore sm tepor: -o¯ris
tergere v tr terge˘o: e¯re
terme sf pl thermae: -a¯rum; balneae,-a¯rum
terminale agg postremus: um
terminare v tr e intr (delimitare)termino: a¯re v tr;(portare a termine) conficio, is,feci, fectum, e˘re v tr; (aver fine)desino, is, desı˘i, sı˘tum, e˘re vintr
termine sm (limite: -i; dies, die¯i sm e sf alsing, sm al pl; calx, calcis sf; fitendere66nis, -is; meta, -ae sf; obı˘tus, -u¯s;peractio, -o¯nis sf; (vocabolo)verbum, -i sn
terra sf humus: -i; terra, -ae; solum,-i sn; tellus, -u¯ris; ager, agrism ◊ terra rossa rubrica, -ae;terra zappata pastinatio, -onis; aterra humi
terrapieno sm agger: -e˘ris
: terremoto sm terrae motus (-u¯s)
terreno agg terrenus: um; terrester,tris, tre; tellus, -u¯ ris sf; smterra, -ae sf; solum, -i sn
terrestre agg terrester: tre
terribile agg terribı˘lis: e; formidabilis,e; atrox, -o¯cis; timendus, a,um; foedus, a, um
territorio sm fines: -ium sm pl;ager, agri
terrore sm terror: -o¯ris
terso agg nitı˘dus: um; purus, a,um; tersus, a, um
tesoro sm thesaurus: -i
tessera sf tesse˘ra: -ae
tessere v tr texo: e˘re ◊ tessere le lodi di qualcunode aliquo laudes habe¯re
tessitore sm textor: -o¯ris
tessitrice sf textrix: textrı¯cis
tessitura sf textura: -ae; filum, -i sn
tessuto sm textile: -is sn; linum, -isn; tela, -ae sf; textura, -ae sf
testa sf caput: -ı˘tis sn; capitulum -isn; cervices, cervicum sf pl
testamento sm testamentum: -i sn;suprema, -orum sn pl
testardaggine sf pertinacia: -ae;contumacia, -ae
testardo agg pertı˘nax: -a¯cis; contu˘max, -a¯cis
testimone sm e sf testis: -is
testimonianza sf testimonium: -ı˘isn; testificatio, -o¯nis ◊ invocarela testimonianza degli dei deostestari
testimoniare v tr e intr testor: a¯ri; testimonium dico,is, dixi, dictum, e˘re v tr
testuggine sf testudo: -ı˘nis
tetro agg taeter: trum; tristis, e
tetto sm tectum: -i sn; toga, -ae sf;fastigium, -ı˘i sn; colu˘men, -ı˘nis sn
tettoia sf tectum: -i sn; subgrunda,-ae
tibia sf tibia: -ae
tiepido agg tepı˘dus: um; egelidus,a, um
tiglio sm tilia: -ae sf; philyra, -ae sf
tignola sf tinea: -ae; teredo, -ı˘nis
tigre sf tigris: -is sm e sf
timidezza sf timidı˘tas: -a¯tis; verecundia,-ae
timido agg timı˘dus: um; verecundus,a, um
timo sm thymum: -i sn
timone sm gubernacu˘lum: -i sn;clavus, -i; moderamen, -ı˘nis sn;(dell’aratro) temo, -o¯nis
timone66timoniere sm gubernator: -o¯ris;auriga, -ae
timore sm timor: -o¯ris; reverentia,-ae sf; metus, -u¯ s; pallor, -o¯ris;verecundia, -ae sf
timoroso agg timı˘dus: um;pavı˘dus, a, um
tingere v tr tingo: e˘re; fuco, as, avi, atum, a¯re
tinozza sf pelvis: -is; labrum, -i sn
tintinnare v intr tinnio: ı¯re
tintinnio sm tinnı¯tus: -u¯s
tintore sm infector: -o¯ris; nacca,-ae sm
tintura sf tinctura: -ae; venenum,-i sn
tirannico agg tyrannicus: um;imperiosus, a, um
tirannide sf tyrannis: -ı˘dis; dominatus,-us sm; dominatio, -o¯nissf; regnum, -i sn
tiranno sm tyrannus: -i; dominus,-i; rex, regis
tirare v tr e intr (trascinare) traho: e˘re v tr; (lanciare,gettare) iacio, is, ieci, iactum,e˘re; (trarre a sé, attirare) allicio,is, lexi, lectum, e˘re v tr; adduco,is, duxi, ductum, e˘re v tr;(strappare) vello, is, vulsi (o velli),vulsum, e˘re v tr ◊ tirare asorte sortior, iris, sortitus sum,ı¯ri v tr e intr
tiro (lancio) sm iactus: -u¯s
tirocinio sm tirocinium: -ı˘i sn
titolo sm inscriptio: -o¯nis sf; nomen,-ı˘nis sf; titu˘lus, -i; capitulum-i sn; index, -ı˘cis sm e sf
titubante agg haesı˘tans: -antis;cunctabundus, a, um
titubare v intr haesito: a¯re; cunctor, aris, atussum, a¯ri v intr dep
tizzone sm titio: -o¯nis; torris, -is
toccare v tr e intr tango: e˘re v tr; (capitare) obtingo,is, obtı˘gi, e˘re v intr ◊ toccareterra terram tene¯re; toccare ilcuore a qualcuno alicuius anı˘-mum commove¯re
tocco sm tactus: -u¯ s
toga sf toga: -ae; umbo, -o¯nis sm
togliere v tr sumo: e˘re; detraho, is, traxi,tractum, e˘re; abro˘go, as, avi,atum, a¯re; tollo, is, sustu˘ li, subla¯tum, e˘re; togliersi (andarsene)v rifl abe˘o, is, ivi, itum, ı¯re v intr◊ ciò non toglie che sia unasperanza fondata nihilo minusmagna spes est
tollerabile agg tolerabı˘lis: e
tolleranza sf patientia: -ae; tolerantia,-ae; perpessio, -o¯nis
tollerare v tr patior: pati v tr dep; fero, fers, tu˘ li,latum, ferre
timoniere66tomba sf sepulcrum: -i sn; tumulus,-i sm; aggestus, -u¯s sm
tondo agg rotundus: um
tono sm (in campo musicale) sonus: -i; tonus, -i; (riferito alla voce)vox, vocis sf; (gradazione dicolore) colores, -um sm pl
topo sm mus: muris; (campagnolo)nitedu˘la, -ae sf
topolino sm muscu˘lus: -i
torcere v tr e intr torque˘o: e¯re v tr
torchio sm torcular: -a¯ ris sn; prelum,-i sn
torcia sf taeda: -ae; funale, -is sn
torma sf turma: -ae
tormentare v tr torque˘o: e¯re; exerce˘ o, es, exercu˘i, exercı˘tum, e¯re; morde˘o, es,momordi, morsum, e¯re; tormentarsiv rifl se excrucio, as,avi, atum, a¯re v tr
tormento sm cruciatus: -u¯ s; tormentum,-i sn; morsus, -u¯s
tornare v intr e tr rede˘o: ı¯re v intr; regredior, e˘ris,regressus sum, e˘di v intr dep ◊tornare comodo per qualcunoalicui commodo esse
: torneo sm ludus (-i) equester
tornio sm tornus: -i
tornire v tr torno: a¯re; polio, is, ivi, itum, ı¯re
toro sm taurus: -i
torpore sm torpor: -o¯ris; sopor,-o¯ris
torre sf turris: -is
torrente sm torrens: -e¯ntis
torrido agg torrı˘dus: um
torso sm truncus: -i
tortuoso agg tortuosus: um; sinuosus,a, um; perplexus, a, um
tortura sf supplı˘cı˘um: -ı˘i sn; cruciatus,-u¯s sm
torturare v tr torque˘o: e¯re; crucio, as, avi, atum,a¯re
torturatore sm tortor: -o¯ris
torvo agg torvus: um; obliquus,a, um
tosare v tr tonde˘o: e¯ re; deglubo, is, glupsi,gluptum, e˘re
tosatore sm tonsor: -o¯ris
tosatura sf tonsura: -ae
tosse sf tussis: -is
tossico agg venenatus: e¯re; aduro, is, ussi, ustum,e˘re
tosto agg durus: um
: totalmente avv plane¯; omnı¯no
tovaglia sf mappa: -ae
tovagliolo sm mante¯le: -is sn; pannus,-i; saba˘num, -i sn
tozzo sm frustum: -i sn
: tra prep inter (con l’acc); intra(con l’acc); in (con l’abl)
tra66Titolotraboccante agg redundans: -a¯ntis;affluens, -e¯ntis
traboccare v intr redundo: a¯re
tracannare v tr poto: a¯re
traccia sf vestigium: -ı˘i sn; signum,-i sn; (di ruota) orbı˘ta, -ae
tracciare v tr deline˘o: a¯ re; (abbozzare) adumbro,as, avi, atum, a¯re
tracciato sm descriptio: -o¯nis sf;lineamentum , -i sn; praescriptum,-i sn; tractus, -u¯s
tracotante agg arro˘gans: -a¯ntis
tracotanza sf arrogantia: -ae; intemperies,-ei
tradimento sm proditio: -o¯nis sf;fraus, fraudis sf; insidiae, -arumsf pl; perfidia, -ae sf ◊ alto tradimentoperduellio, -o¯nis sf
tradire v tr prodo: e˘re; indico, as, avi, atum, a¯re
traditore sm prodı˘tor: -o¯ris
tradizione sf memoria: -ae; mos,moris sm; fama, -ae ◊ tradizionescritta litterarum monumenta;com’è tradizione ut moris est
: tradurre v tr (da una lingua all’altra)converto, is, verti, versum,e˘re; tradu¯co, is, duxi, ductum,e˘re; (trasportare) duco, is, duxi,ductum, e˘re; veho, is, vexi, vectum,e˘re
traduzione sf interpretatio: -o¯nis;conversio, -o¯nis
trafficante sm negotiator: -o¯ris;nundinator, -o¯ris
trafficare v intr e tr negotior: a¯ ri v intr dep; nundinor,aris, atus sum, a¯ri v intr e trdep; mercor, aris, atus sum, a¯ri vtr dep
traffico sm commercium: -ı˘i sn;mercatura, -ae sf; nundinatio,-o¯nis sf; negotiatio, -o¯nis sf
trafiggere v tr transfı¯go: e˘re; transfodio, is, fodi,fossum, e˘re; percutio, is, cussi,cussum, e˘re; pertundo, is, tudi,tusum, e˘re
trafittura sf ictus: -u¯s sm; penetratio,-o¯nis
trafugare v tr (furto¯) surripio: e˘re
tragedia sf tragoedia: -ae; cothurnus,-i sm
traghettare v tr traicio: e˘re; transveho, is, vexi,vectum, e˘re
tragico agg tragı˘cus: um
tragitto sm iter: itine˘ris sn
traguardo sm calx: calcis sf; meta,-ae sf ; linea, -ae sf; ( livella)amussis, -is sf
tralasciare v tr praetere˘o: ı¯re v intr e tr; omitto, is,misi, missum, e˘re
traboccante66tralcio sm palmes: -ı˘tis; sarmentum,-i sn; vitis, -is sf
trama sf trama: -ae; contextus, -u¯ssm; tela, -ae; machinatio, -o¯nis;(del destino) stamen, -ı˘nis sn
tramandare v tr trado: e˘re; prodo, is, dı˘di,dı˘tum, e˘re
tramare v tr machı˘nor: a¯ri v tr dep
tramontare v intr occı˘do: e˘re; cado, is, cecı˘di, (casurus), e˘re
tramonto sm occasus: -u¯ s; obı˘tus,-u¯ s ◊ volgere al tramonto ad occasumverge˘re
tranello sm dolus: -i; laqueus, -i
: tranne prep e cong praeter avv eprep (con l’acc); minus avv; nisi(tranne che)
: tranquillità sf tranquillı˘tas, -a¯tis;quies, -e¯tis; pax, pacis; securı˘tas, -a¯tis
tranquillizzare v tr sedo: a¯re; tranquillizzarsi v riflconquiesco, is, quievi, quietum,e˘re v intr
tranquillo agg tranquillus: um;clemens, -e¯ntis; immobı˘lis, e;otiosus, a, um; pacatus, a, um;quietus, a, um; securus, a, um
transito sm transitus: -us
trapano sm tere˘bra: -ae sf
trapassare v tr e intr (oltrepassare)praetere˘o: ı¯re; (trafiggere)perfodio, is, fodi, fossum,e˘re v tr; (morire) morior,eris, mortuus sum, mori v intrdep; intere˘o, is, ı˘i, itum, ı¯re vintr; (de vita) decedo, is, cessi,cessum, e˘re v intr
trapiantare v tr planto: a¯re; transfero, fers, tuli, latum,ferre
trappola sf pedı˘ca: -ae
trascinare v tr traho: e˘re; corripio, is, ripu˘i, reptum,e˘re; trascinarsi v rifl se trahe˘re v tr (o trahi v tr pass)
trascorrere v tr e intr transe˘o: ı¯re v intr ◊ trascorrerel’inverno hiberno, as,avi, atum, a¯re; trascorrere iltempo tempus consume˘re
trascrivere v tr describo: e˘re; subsigno, as,avi, atum, a¯re
trascrizione sf descriptio: -o¯nis
trascurare v tr neglego: e˘re; praetermitto, is, misi,missum, e˘re; desero, is, seru˘i,sertum, e˘re
trascuratezza sf neglegentia: -ae;incuria, -ae
trascurato agg neglectus: um;incultus, a, um; capillatus, a,um; (negligente) neglegens, -e¯ntis
trascurato66trasferimento sm translatio: -o¯nissf; migratio, -o¯nis sf
trasferire v tr transfe˘ro: ferre; tradu¯ co, is, duxi,ductum, e˘re; transcribo, is,scripsi, scriptum, e˘re (registrare);trasferirsi v rifl alio eo, is,ivi, itum, ı¯re v intr
trasfigurare v tr muto: a¯re; (trasformare) converto,is, verti, versum, e˘re
trasformazione sf mutatio: -onis;flexus, -u¯s sm
trasgredire v tr e intr violo: are v tr ◊ trasgredirela legge a lege discede˘re
trasmettere v tr trado: dı˘-tum, e˘re; mitto, is, misi, missum,e˘re
trasparente agg translucı˘dus: um; perspicuus, a, um
trasportare v tr fero: ferre; veho, is, vexi, vectum,e˘re; gesto, as, avi, atum,a¯re; traı˘cio, is, ieci, iectum, e˘re
trasporto sm portatio: -o¯nis sf;vectio, -o¯nis sf; traductio, -o¯nissf; (carico) aggestus, -u¯s
trasudare v intr e tr sudo: a¯re
trasversale agg transversus: um
trasvolare v tr e intr pervo˘lo: a¯re
trattamento sm tractatio: -o¯nis sf
trattare v tr e intr (interagire conqualcuno) tracto: a¯ rev tr; (dibattere un argomento) dealiqua re ago, is, egi, actum, e˘re vtr; amplector, e˘ris, amplexus sum,amplecti v tr dep; (curare) medico,as, avi, atum, a¯re v tr
trattato sm liber: libri; ars, -artissf; institutio, -o¯nis sf
trattenere v tr tene˘o: e¯re; compesco, is, compescu˘i, e˘re; vincio, is, vinxi, vinctum,ı¯re; inhibe˘o, es, u˘i, ı˘tum, e¯re;trattenersi v rifl moror, aris, atussum, a¯ri v intr dep (in un luogo,in aliquo loco); (temporeggiare)cunctor, aris, atus sum, a¯ri v intrdep
travasare v tr transfundo: e˘re
trave sf trabs: trabis; sublı˘ca, -ae;tignum, -i sn
traversata sf traiectus: -us; transı˘tus, -u¯s sm
travolgente agg ingens: -entis;rapı˘dus, a, um
travolgere v tr everto: e˘re
tre agg num card inv tres: tria aggnum card indecl ◊ tre alla voltaterni, ae, a agg; tre volte ter
trebbiatrice sf tribu˘lum: -i sn
trecento agg num card inv trecenti: a agg num
trasferimento66tregua sf indutiae: -a¯rum sf pl; diludium,-ı˘i sn; laxamentum, -i sn
tremante agg tremu˘lus: um
tremare v intr tremo: e˘re; inhorresco,is, horru˘i, e˘re
tremore sm tremor: -o¯ris
trepidare v intr trepı˘do: a¯re
triangolare agg triangu˘lus: um;trigo¯nus, a, um
triangolo sm triangu˘lum: -i sn; cuneus,-i
triario (soldato in terza linea) smtriarius: -ii
: tribù sf tribus, -u¯s; natio, -o¯nis
tribunale sm tribu¯nal: -a¯ lis sn;templum, -i sn
tribunato sm tribunatus: -u¯s
tribuno sm tribu¯nus: -i
tributare v tr tribu˘o: -u¯tum,e˘re; sacro, as, avi, atum, a¯re
tributo sm vectı¯gal: -a¯lis sn; stipendium,-ı˘i sn; tribu¯ tum, -i sn;munus, -e˘ris sn
triclinio sm triclinium: -ı˘i sn; lectus,-i
tridente sm tridens: -e¯ntis
: triennale agg (che dura tre anni)trium annorum (gen pl); (che sisvolge ogni tre anni) trieterı˘cus,a, um
trifoglio sm trifolium: -ı˘i sn; ocı˘-num, -i sn
trigemino agg trigemı˘nus: um
triglia sf mullus: -i sm
trincea sf fossa: -ae; vallum, -i sn;praesidium, -ı˘i sn
trincerare v tr munio: ı¯re; convallo, as, avi, atum, a¯re;trincerarsi v rifl se munire v tr;castra communı¯re v tr
trionfare v intr (ricevere gli onori)triumpho: a¯re; (domare)debello, as, avi, atum, a¯ rev tr
trionfo sm triumphus: -i
triplice agg triplex: -ı˘cis
tripode sm tripus: -po˘dis
trippa sf venter: tris sm; lactes,-ium sf pl
trireme sf triremis: -is
triste aggmaestus: um; tristis, e;ater, atra, atrum; illaetabı˘lis, e
tristezza sf maestitia: -ae; tristitia,-ae; maeror, -o¯ris sm; aegritudo,-ı˘nis
tritare v tr tero: e˘re; pinso (o piso), is, pinsu˘i (opinsi), pistum (o pinsı˘tum), e˘re
triumvirato sm triumviratus: -u¯s
triumviro sm triumvir: -i
trivellare v tr tere˘bro: a¯re
triviale agg trivialis: e; communis,e; plebeius, a, um
trivio sm trivium: -ı˘i sn
trofeo sm tropaeum: -i sn; spolia,-o¯rum sn pl; fere˘trum, -i sn
trofeo66tromba sf tuba: -ae; bucı˘na, -ae;salpinx, -ı¯ngis
trombettiere sm tubı˘cen: -ı˘nis
troncare v tr ampu˘to: a¯re; recı¯do, is, recı¯di,recı¯sum, e˘re
tronco sm truncus: -i; codex, -ı˘cis
trono smsolium: -ı˘i sn; sella, -ae sf
troppo agg: um agg; avv nimium
trovare v tr reperio: ı¯re; invenio,is, veni, ventum, ı¯re; trovarsi vrifl sum, es, fui, esse v intr
truce agg trux: tru˘cis
trucidare v tr trucido: a¯re
truffare v tr fraudo (o defraudo): a¯re
truffatore sm frauda¯tor: -o¯ris; despoliator,-o¯ris
truppa sf (esercito) copiae: -a¯rumsf pl; exercitus, -u¯s sm; (gruppo)caterva, -ae
: tu pron pers tu
tubo sm tubus: -i; fistu˘la, -ae sf
tuffare v tr mergo: e˘re; tuffarsi v rifl mergi vtr pass
tugurio sm tugurium: -ı˘i sn; gurgustium,-ı˘i sn; taberna, -ae sf
tumore sm tumor: -o¯ris; panus, -i;tuber, -e˘ris sn
tumulare v tr sepelio: ı¯re; tumu˘lo, as, avi,atum, a¯re
tumulo sm tumu˘lus: -i; sepulcrum,-i sn
tumulto sm tumultus: -u¯s; seditio,-o¯nis sf; procella, -ae sf
tunica sf tunı˘ca: -ae
tuo pron e agg poss tuus: um
tuonare v intr tono: a¯re
tuono sm tonı˘trus: -u¯s
tuorlo sm vitellus: -i
turbamento sm perturbatio: -o¯nissf; tumultus, -u¯s
turbante sm mitra: -ae sf
turbare v tr turbo: a¯re; inquieto, as, avi, atum, a¯re;turbarsi v rifl turbari v tr pass
turbine sm turbo: -ı˘nis; vertigo,-ı˘nis sf
turbolento agg turbulentus: um;tumultuosus, a, um; forensis, e
: turibolo sm turibu˘lum -i sn
turpe agg turpis: e; foedus, a, um;obscenus, a, um; impurus, a, um;sordı˘dus, a, um
tutela sf tutela: -ae
tutelare v tr tueor: e¯ri v tr dep
: tuttavia avv e cong tame˘n avv
tutto agg: umagg; cunctus, a, um agg; universus,a, um agg; omnis, e agg◊ in tutto plane; tutt’altro minime;prima di tutto in primis
tromba66ubbidiente agg oboediens: -e¯ntis
ubbidienza sf oboedientia: -ae;obsequium, -ı˘i sn; observantia,-ae; patientia, -ae; servı˘tus, -u¯tis
ubbidire v intr e tr oboedio: ı¯re v intr (col dat);pare˘o, es, paru˘i, parı˘tum, e¯re vintr (col dat)
ubertoso agg uber: ube˘ris
ubicare v tr pono: posı˘-tum, e˘re
ubriacare v tr e intr ebrium facio: e˘re v tr; ubriacarsiv rifl ebrius fio, fis, factussum, fie˘ ri v intr; poto, as, avi,atum, a¯re v tr
ubriachezza sf ebrie˘tas: -a¯tis; crapula,-ae
ubriaco agg ebrius: um; temulentus,a, um; udus, a, um
ubriacone sm ebrio¯sus: -i; agg bibosus,a, um
uccellagione sf aucupium: -ı˘i sn
uccello sm avis: -is sf; ales, alı˘tissm e sf; penna, -ae sf; volu˘cris,-is sf
uccidere v tr neco: a¯re; occı¯do, is, occı¯di, occı¯sum,e˘re; macto, as, avi, atum, a¯re; leto,as, avi, atum, a¯re; perdo, is,perdı˘di, perdı˘tum, e˘re
uccisione sf nex: ne˘cis; occisio,-o¯nis; interfectio, -o¯nis; caedes,-is; peremptio, -o¯nis; sanguis,-ı˘nis sm; strages, -is
uccisore sm necator: -o¯ris; interfector,-o¯ris; mactator, -o¯ris
udienza sf admissio: -o¯nis; sessio,-o¯nis ◊ concedere udienza aqualcuno aliquem admitte˘re
udire v tr audio: ı¯re; accı˘pio, is, acce¯pi, acce¯ptum,e˘re
udito sm auditus: -u¯s; auricula,-ae sf
ufficiale agg publı˘cus: um; smminister, stri; dux, ducis
ufficio sm munus: -e˘ris sn; ministerium,-ı˘i sn; provincia, -ae sf;officium, -ı˘i; (rito divino) sacra,-o¯rum; (sede di un ufficio) sedes,-is
uguaglianza sf aequalı˘tas: -a¯tis;aequı˘tas, -a¯tis; unı˘tas, -a¯tis; aequilibritas,-a¯tis
uguagliare v tr adaequo: a¯re; aequipero, as, avi,atum, a¯re v intr (col dat)
uguale agg aequa¯lis: e; par, paris;aequabı˘lis, e; aequus, a, um; geminus,a, um
: ugualmente avv aequalı˘ter; aeque¯;parı˘ter; item; iuxta; perinde˘
ulcera: -e˘rissn; nome, -e¯s
ulcera66uliveto sm olive¯tum: -i sn
ulteriore agg ulterior: ius
ultimare v tr confı˘cio: e˘re
ultimo agg ultı˘mus: um; postremus,a, um; supremus, a, um;postu˘mus, a, um; summus, a,um; extremus, a, um
ululare intr ulu˘lo: a¯re v intr
ululato sm ulula¯tus: -u¯s
: umanità sf (genere umano) homı˘nes, -um sm pl; mundus, -ism; (natura umana o bontà) humanı˘tas, -a¯tis
: umano agg (dell’uomo) humanus,a, um; (buono) benignus, a, um
umbone sm umbo: -o¯nis
: umidità sf umor (o humor), -o¯rissm; ulı¯go, -ı˘nis; mador, -o¯ris sm
umido agg umı˘dus (o humı˘dus): um; udus, a, um; madidus, a,um; sucı˘dus, a, um; uliginosus,a, um; uvı˘dus, a, um
umile agg humı˘lis: e
umiliare v tr frango: e˘re; prosterno, is, stravi,stratum, e˘re; affligo, is, afflixi,afflictum, e˘re; umiliarsi v rifl sesubmitto, is, mı¯si, missum, e˘redavanti a qualcuno, alicui)
: umiltà sf humilı˘tas, -a¯tis; obscurı˘-tas, -a¯tis
umore sm (sostanza liquida) umor: -o¯ris; sucus, -i; virus, -i sn; (indole)natura, -ae; (stato d’animo)anı˘mus, -i
umorismo sm facetiae: -a¯rum sfpl; cavillatio, -o¯nis sf
uncinato agg uncus: um; uncinatus,a, um; hamatus, a, um
uncino sm uncus: -i
ungere v tr ungo: e˘re; illino, is, levi, litum, e˘re
unghia sf unguis: -is sm; (unghia,artiglio o zoccolo di animale)ungu˘la, -ae
unguento sm unguentum: -i sn; linimentum,-i sn; unctio, -o¯nis sf
unico agg unus: um; simplex,-ı˘cis; singularis, e; solus, a, um;unı˘cus, a, um
uniforme agg unus: um; uniformis,e; sf vestimentum, -i sn
: unione sf (l’unirsi) coniunctio,-o¯nis; congregatio, -o¯nis; (sodalizio)socie˘tas, -a¯tis; unio, -o¯nis;compago, -ı˘nis; (concordia) concordia,-ae; coniugium, -ı˘i sn
unire v tr iungo: e˘re; colligo, as, avi, atum,a¯re; consocio, as, avi, atum, a¯re;fibulo, as, avi, atum, a¯re; (mescolare)misce˘o, es miscu˘i, mixtum,e¯re; unirsi v rifl se coniungerev tr
: unità sf unı˘tas, -a¯tis; monas, -a˘dis;singuları˘tas, -a¯tis; unio, -o¯nis
: uliveto670 unitamente avv una¯; simul
unito agg coniunctus: um; socius,a, um; aequa¯lis, e
universale agg universus: um;universalis, e; mundanus, a, um
universo sm mundus: -i; rerumuniversı˘tas (-a¯tis sf)
univoco agg univo˘cus: um
uno agg num card unus: um
uno pron aliquis: aliquid; (in frasinegative) quiquam, quicquam ◊uno per volta singu˘li, ae, a
unzione sf unctio: -o¯nis
uomo sm (essere umano) homo: -ı˘nis; (maschio, uomo coraggioso)vir, vı˘ri ◊ comportarsi dauomo virilı˘ter se gere˘re
uovo sm ovum: -i sn ◊ cercare ilpelo nell’uovo minima quaequeperscrutari
upupa sf upu˘pa: -ae; parra, -ae
urbano agg urbanus: um ◊ i modiurbani urbanitates, -um
uretra sf ure¯thra: -ae; vena, -ae
urgente agg urgens: -e¯ntis; instans,-a¯ntis; necessarius, a, um
urgenza sf necessı˘tas: -a¯tis; urgentia,-ae; festinatio, -o¯nis
urina sf urina: -ae
urlare v intr e tr clamo: a¯re v tr; oblatro, as, avi,atum, a¯re; (di continuo) vociferor,aris, atus sum, a¯ri v intr dep
urlo sm clamor: -o¯ris; boatus, -u¯s
urna sf urna: -ae; techa, -ae
urtare v tr e intr (colpire: e˘re vtr; incurro, is, curri, cursum, e˘rev intr (con in e l’acc); arieto, as,avi, atum, a¯re; collido, is, collisi,collisum, e˘re v tr; (la suscettibilità)offendo, is, fendi, fensum,e˘re; urtarsi v rifl stoma˘chor,aris, atus sum, ari v intr dep
urto sm impulsus: -u¯s; impe˘tus,-u¯s; contusio, -o¯nis sf; conflictus,-u¯s; offensa, -ae sf ; percussus,-u¯s; pla¯ga, -ae sf
usanza sf consuetu¯do: -ı˘nis; mos,moris sm; caerimonia, -ae
usare v tr e intr utor: aliquare); adhibe˘o, es, adhibu˘i, adhibı˘tum, e¯re v tr; usurpo, as, avi,atum, a¯re v tr
usciere sm apparı˘tor: -o¯ris; (portiere)ianitor, -o¯ris; ostiarius, -ı˘i
uscio sm ianua: -ae sf ; foris, -is sf
uscire v intr exe˘o: ı¯re; egredior, e˘ris, egressussum, egre˘di v intr e tr dep; evenio,is, veni, ventum, ı¯re ◊ usciredi senno mente alienari; uscired’impaccio se expedire
uscita sf exı˘tus: -u¯s sm; excursus,-u¯s sm; egressus, -u¯s sm; excessus,-u¯s sm
usignolo sm luscinia: -ae sf
usignolo67uso sm (utilizzo) usus: -u¯s; usurpatio,-o¯nis sf ; fructus, -u¯s; (dirittod’uso) usura, -ae sf; (costume)mos, moris; consuetudo, -ı˘nissf ; commercium, -ı˘i sn ◊ venirein uso in frequentem usum venire;com’è d’uso ut mos fert
ustione sf ustio: -o¯nis
usuale agg solı˘tus: um; usualis, e;adsuetus, a, um; cotidianus, a, um
usucapione sm usucapio: -o¯nis sf
usucapire v tr usucapio: e˘re
usufruire v intr utor: aliqua re)
usura sf feneratio: -o¯nis
usuraia sf fenera¯trix: -ı¯cis
usuraio sm fenerator: -o¯ris
usurpare v tr usurpo: a¯re; occu˘po, as, avi, atum, a¯re
utensile sm instrumentum: -i sn;machı˘na, -ae sf ; (da cucina) vas,va¯sis sn
utero sm ute˘rus: -i; venter, -tris
utile agg utı˘lis: e; fructuosus, a,um; salu¯ber, bris, bre; salutaris,e; sm utilı˘tas, -a¯tis sf; commo˘-dum, -i sn; emolumentum, -i sn
: utilità sf utilı˘tas, -a¯tis; res, rei;usus, -u¯s sm
uva sf uva: -ae; racemus, -i sm;vindemia, -ae; vinum, -i sn
: uxoricidio smuxo¯ris nex (necis sf )
vacante agg vacuus: um
vacanza sf otium: -ı˘i; (di una carica)vacuı˘tas, -a¯tis ◊ le vacanzeferiae, -a¯rum
vacca sf vacca: -ae; bos, bovis
vacillare v intr vacillo: a¯re; labor, e˘ris, lapsussum, labi
vagabondare v intr erro: a¯re
vagabondo agg vagus: um; vagabundus,a, um; errabundus, a,um; sm erro, -o¯nis
vagare v intr erro: a¯re; vagor, aris, atus sum, a¯ri vintr dep; palor, aris, atus sum, a¯riv intr dep; peregrı¯no, as, avi,atum, a¯re
vagire v intr vagio: ı¯re
vagito sm vagı¯tus: -u¯s
vagliare v tr (mondare con il vaglio)vanno: e˘re; (esaminare)perpendo, is, pendi, pensum,e˘re; inspicio, is, spexi, spectum,e˘re
vaglio sm cribrum: -i sn
vago agg vagus: um; obscurus,a, um; (carino) venustus, a, um;(desideroso) cupı˘dus, a, um
valente agg valens: -e¯ntis; bonus,a, um
uso67valere v intr e tr vale˘o: e¯re v intr; possum, potes,potu˘i, posse v intr; sto, stas, steti,statum, stare v intr (col gen distima o l’abl di prezzo); valersiv intr pron utor, e˘ris, usus, sum,uti (di qualcuno/qualcosa, aliquo/aliqua re)
valicare v tr supero: a¯re; transe˘o, is, ivi, ı˘tum, ı¯re
valico sm transı˘tus: -u¯s; saltus, -u¯s
valido agg (forte) fortis: e; (ratificato,che ha valore) ratus, a, um
valigia sf (bauletto) vidu˘lus: -i sm;(bagaglio) sarcina, -ae
valle sf vallis (o valles): -is; fossa,-ae ◊ a valle deorsum
valletto sm puer: pueri; servus, -i;pedise˘quus, -i
valligiano sm vallium inco˘la: -ae
vallo sm vallum: -i sn
vallone sm convallis: -is sf
valore sm virtus: -u¯tis sf ; vis, roborissf; momentum, -i sn; pondus,-e˘ris sn; pretium, -ı˘i sn
valoroso agg strenuus: um
valuta sf pretium: -ı˘i sn; pecunia,-ae
valutare v tr ponde˘ro: a¯re; aestimo, as, avi, atum,a¯re; expendo, is, pendi, pensum,e˘re
vampa sf ardor: -o¯ris sm; vapor,-o¯ris sm
vanaglorioso agg gloriosus: um; ambitiosus, a, um; iactabundus,a, um
vaneggiare v intr deliro: a¯re; vanesco, is, e˘re
vanga sf pala: -ae; vanga, -ae
vangare v tr (pala¯) fodio: e˘re
: vanità sf vanı˘tas, -a¯tis; inanı˘tas,-a¯tis; ambitio, -o¯nis
vanitoso agg gloriosus: um; iactans,-a¯ntis; inflatus, a, um; vanus,a, um; ventosus, a, um
vano agg ina¯nis: e; vanus, a, um;inefficax, -a¯cis; cassus, a, um;fumeus, a, um; futı˘lis, e; sterı˘lis,e; irrı˘tus, a, um
vantaggio sm commo˘dum: -i sn;utilı˘tas, -a¯tis sf ; emolumentum,-i sn; bonum, -i sn; quaestus, -u¯ssm; ratio, -o¯nis sf
vantaggioso agg utı˘lis: e; quaestuosus,a, um; salu¯ber, bris, bre;salutaris, e
vantare v tr iacto: a¯re; decanto, as, avi, atum, a¯re;ostento, as, avi, atum, a¯re; vantarsiv rifl glorior, aris, atus sum,a¯ri v intr dep
vanteria sf: -o¯nis sf ; inflatio, -o¯nis sf; gloria,-ae sf; titu˘lus, -i sm
vapore sm vapor: -o¯ris; halitus,-u¯s; fumus, -i; nebula, -ae sf
vapore67varare (una nave) v tr navem dedu¯co: e˘re
varcare v tr transe˘o: ı¯re; (entrare in) intro, as, avi,atum, a¯re
varco sm transı˘tus: -u¯s; aditus, -u¯s
variabile agg mutabı˘lis: e; varius,a, um; multı˘plex, -plı˘cis; inconstans,-a¯ntis
: variabilità sf varı˘etas, -a¯tis; diversı˘tas, -a¯tis
variare v tr e intr muto: a¯re; (essere diverso) vario,as, avi, atum, a¯re; diffe˘ro, fers,differre
variazione sf variatio: -o¯nis;mutatio,-o¯nis
: varietà sf varı˘etas, -a¯tis; diversı˘tas, -a¯tis
vario agg varius: um; miscellaneus,a, um; numerosus, a, um
variopinto agg varius: um; versico˘lor, -o¯ris; multico˘lor, -o¯ris
vasaio sm figu˘lus: -i
vasca sf labrum: -i sn; lacus, -u¯ssm
vaso sm vas: va¯sis sn; crater, -e¯ris;cornu, -u¯s sn; matella, -ae sf ; scaphium,-ı˘i sn; testa, -ae sf ◊ vasoper calce fidelia, -ae sf; vaso perl’aceto acetabulum, -i sn; vasi diterracotta fictı˘lia, -ium sn pl
vassoio sm lanx: lancis sf; magı˘da,-ae sf; mazono˘mus, -i
: vastità sf latitudo, -ı˘nis; magnitudo,-ı˘nis; impes, impe˘tis sm
vasto agg latus: um; vastus, a,um; diffusus, a, um; longus, a,um; amplus, -i; spatiosus, a, um
vate sm vates: -is
vaticinare v tr e intr vaticı˘nor: a¯ri v tr dep; coniecto,as, avi, atum, a¯re v tr
vaticinio sm vaticinium: -ı˘i sn
vecchia sf anus: -u¯s
vecchiaia sf senectus: -u¯tis; senium,-ı˘i sn
vecchiezza sf vetustas: -a¯tis
vecchio agg e sm senex: senis; vetus,-e˘ris agg; veteranus, a, umagg; vetustus, a, um agg; fessus,a, um agg; serus, a, um agg;pappus, -i sm
vece sf vicissitu¯do: -ı˘nis; vicis(gen, manca il nom)
vedere v tr vide˘o: e¯re; dispicio, is, spexi, spectum,e˘re ◊ vedere di buon occhio aliquemdiligere; dare a vedere significo,as, avi, atum, a¯re
vedetta sf (persona che sta di vedetta)excubiae: -a¯rum sf pl; vigilia,-ae sf; speculator, -o¯ris sm;(postazione) specu˘la, -ae ◊ turnodi vedetta vigilia, -ae sf
vedova sf vidu˘a: -ae
vedovo agg caelebs: -ı˘bis; sm viduus,-i
varare67veduta sf visus: -u¯s sm; prospectus,-u¯s sm; templum, -i sn
veemente agg vehe˘mens: -e¯ntis
veemenza sf vehementia: -ae
veglia sf vigilia: -ae; lucubratio,-o¯nis; nox, noctis
vegliare v intr e tr vigilo: a¯re; custodio, is, ivi, itum,ı¯re v tr
veicolo sm vehicu˘lum: -i sn
vela sf velum: -i sn; carba˘sus, -i; integumentum,-i sn; linum, -i sn
velare v tr velo: a¯re;tego, is, texi, tectum, e˘re; amicio,is, amicu˘i (o amixi), amictum,ı¯re; nubo, is, nupsi, nuptum,e˘re v tr e intr; (oscurare)obscuro, as, avi, atum, a¯re
velato agg incertus: um ◊ velati(truppe di riserva) velati, -o¯rum
veleggiare v intr e tr velifico: a¯re v intr e tr; vela facio,is, fe¯ci, factum, e˘re v tr
veleno sm venenum: -i sn; virus, -isn; medicamen, -ı˘nis sn; medicamentum,-i sn; potio, -o¯nis sf;sanies, -e¯i sf
velenoso agg venena¯tus: um; virosus,a, um
velite (soldato con armi leggere)sm veles: -lı˘tis
vello sm vellus: -e˘ris sn; villus, -i
velo sm velum: -i sn
veloce agg cele˘r: cele˘re;velox, -o¯cis; citus, a, um; ales,alı˘tis; alipes, alipe˘dis; incitatus,a, um; pernix, -ı¯cis; volu˘cer, cris,cre; praeceps, -ipı˘tis
: velocemente avv celerı˘ter; citatim;cito¯; strenue¯; volucrite˘r
: velocità sf celerı˘tas, -a¯tis; velocı˘tas, -a¯tis; maturatio, -o¯nis; pernicı˘tas, -a¯tis; agilı˘tas, -a¯tis
vena sf vena: -ae
venale agg venalis: e; ambitiosus,a, um
vendemmia sf vindemia: -ae
vendemmiare v intr e tr vindemio: a¯re v intr e tr; vindemiamfacio, is, fe¯ci, factum, e˘rev tr; lego, is, legi, lectum, e˘re
vendere v tr e intr vendo: e˘re v tr; abalieno,as, avi, atum, a¯re v tr; mancipo,as, avi, atum, a¯re v tr; nundinor,aris, atus sum, a¯ri v intr e tr dep
vendetta sf ultio: -o¯nis
vendibile agg vendibı˘lis: e
vendicare v tr ulciscor: ulcisci v tr dep; vindico, as,avi, atum, a¯re; punio, is, ivi, itum,ı¯re; vendicarsi v rifl ulciscor,e˘ris, ultus sum, ulcisci v tr dep
vendicatore sm ultor: -o¯risvendicatrice sf ultrix, -ı¯cis
vendita sf venditio: -o¯nis; mancipatio,-o¯nis ◊ vendita all’astahasta, -ae; auctio, -o¯nis
vendita67venditore sm vendı˘tor: -o¯ris
venditrice sf vendı˘trix: -ı¯cis
venerabile agg venerabı˘lis: e; veneratio¯ne dignus (a, um); antiquus,a, um; canus, a, um
venerare v tr excolo: e˘re; vene˘ror, aris, atus sum,ari v tr dep
venerazione sf veneratio: -o¯nis;suspectus, -u¯s sm
veniale agg venialis: e; venia dignus,a, um
venire v intr venio: ı¯re ◊ venir meno deficio, is,feci, fectum, e˘re v intr e tr; venirein mente succurro, is, succurri,succursum, e˘re v intr
ventaglio sm flabellum: -i sn
ventesimo agg num ord vicesı˘mus: um
: venti agg num card inv vigintinum card indecl ◊ venti volte viciesavv
vento sm ventus: -i; flatus, -u¯s; aura,-ae sf
ventoso agg ventosus: um
ventre sm venter: -tris; alvus, -i sf;(materno) ute˘rum, -i sn
ventura sf fortuna: -ae; temerı˘tas,-a¯tis ◊ andare alla ventura fortunaese committe˘re
venuta sf adventus: -u¯s sm
verace agg verus: um; verax,-a¯cis
verbale sm perscriptio: -o¯nis sf;acta, -o¯rum sn pl
verbena sf verbenae: -a¯rum sf pl
: verbosità sf loquacı˘tas, -a¯tis; garrulı˘tas, -a¯tis; rabulatio, -o¯nis
verboso agg loquax: -a¯cis; verbosus,a, um
verde agg virı˘dis: e
verdeggiante agg virens: -e¯ntis
verdeggiare v intr (esser verde)vire˘o: e¯re; (diventar verde)viresco, is, viru˘i, e˘re
verdura sf viridia: -ium sn pl;olus, -e˘ris sn; herba, -ae
verecondia sf verecundia: -ae
verecondo agg verecundus: um
verga sf virga: -ae; rudis, -is; verber,-e˘ris sn (di solito verbera,-um sn pl ); (per dichiarare liberigli schiavi) vindicta, -ae
verginale agg virginalis: e
vergine sf virgo: -ı˘nis
vergogna sf pudor: -o¯ris sm; verecundia,-ae; dedecus, -o˘ris sn;macula, -ae; stuprum, -i sn
vergognarsi v intr pron pudet: pude¯re v impers (con l’accdella persona e il gen della cosa);erubesco, is, rubu˘i, e˘re vintr
vergognoso agg (che prova vergogna)timı˘dus: um; verecundus,a, um; (turpe) deformis, e; foedus,a, um
: venditore67verità sf verı˘tas, -a¯tis; firmı˘tas,-a¯tis
veritiero agg veridı˘cus: um; verax,-a¯cis; fidelis, e
verme sm vermis: -is
vero agg verus: um; genuinus, a,um; veridı˘cus, a, um; verosimilis,e; probabı˘lis, e
verro sm verres: -is
versamento sm effluvium: -ı˘i sn;effusio, -o¯nis sf
versare v tr e intr fundo: e˘re v tr; flu˘o, is, fluxi,fluxum, e˘re v tr; inspergo, is,spersi, spersum, e˘re v tr; (trovarsi)versor, aris, atus sum, ari vintr dep (con in e l’abl )
: verso prep ad (con l’acc); circiter(con l’acc); contra (con l’acc);in (con l’acc); ob (con l’acc);quo¯ avv; sub (con l’abl o l’acc);tenu˘s (col gen o l’abl, posposta);versus (o versum) avv
verso sm (di poesia) versus: u¯s;(voce, suono) vox, vocis sf; (dianimali) clangor, -o¯ris; (direzione,parte) pars, partis sf; (rovescio)pars (partis sf ) aversa
vertebra sf verte˘bra: -ae
verziere sm hortus: -i
verticale agg directus: um
vescica sf vesı¯ca: -ae
vescichetta sf vesicu˘la: -ae; papu˘-la, -ae
: vescovo sm episco˘- pus, -i; praesul,-su˘lis
vespa sf vespa: -ae
vespertino agg vespertı¯nus: um
vespro sm vesper: -e˘ri
vessare v tr vexo (convexo): a¯re
vessazione sf vexatio: -o¯nis; iniuria,-ae
vessillifero sm signı˘fer: feri; vexillarius,-ı˘i; aquilifer, -i
vessillo sm vexillum: -i sn
veste sf vestis: -is; gesta¯men, -ı˘nissn; stola, -ae; toga, -ae; velamen,-ı˘nis sn; vestitus, -u¯s
vestibolo sm vestibu˘lum: -i sn
vestire v tr e intr vestio: ı¯re; amicio, is, amicu˘i (oamixi), amictum, ı¯re; velo, as, avi,atum, a¯re; vestirsi v rifl (aliquid)sibi indu˘o, is, u˘i, u¯tum, e˘re v tr
veterano sm veteranus: -i
vetro sm vitrum: -i sn
vettovaglie sf pl cibaria: -o¯rum snpl; commeatus, -u¯s sm
vettura sf vehicu˘lum: -i sn; raeda,-ae
: vetustà sf vetustas, -a¯tis; senectus,-u¯tis; senium, -ı˘i sn
vetusto agg vetustus: um; antiquus,a, um
via sf via: -ae; iter, itine˘ris sn; trames,-ı˘tis sm ◊ via! age!via67Titoloviaggiare v intr peregrinor, aris,atus sum, a¯ri v intr dep; iter facio,is, feci, factum, e˘re v tr
viaggiatore sm viator: -o¯ris
viaggio sm iter: itine˘ris sn; cursus,-u¯s; peregrinatio, -o¯nis sf
viale sm xystus: -i
viandante sm viator: -o¯ris
viatico sm viatı˘cum: -i sn; (rifornimento)commeatus, -u¯s
vibrare v tr e intr vibro: a¯re v tr; contorque˘o, es,torsi, tortum, e¯re v tr; iactor, aris,atus sum, a¯ri v tr pass
vicenda sf vicis (gen: manca ilnom); (fatto) eventus, -u¯s sm;res, rei; (l’avvicendarsi) vicissitudo,-ı˘nis ◊ a vicenda vicissim
vicendevole agg mutuus: um;alternus, a, um
vicinanza sf propinquı˘tas: -a¯tis;proximı˘tas, -a¯tis; affinı˘tas, -a¯tis;instantia, -ae; vicinia, -ae
vicino agg e sm corregionalis: eagg e sm e sf; propinquus, a, um;vicinus, a, um; confinis, e; continens,-e¯ntis; acco˘la, -ae sm
: vicino avv e prep (nella locuzioneprep vicino a) prope˘ (con l’acc);apud (con l’acc)
vietare v tr veto: a¯re; interdico, is, dixi, dictum,e˘re v intr (col dat della persona el’abl della cosa) e tr
vigere v intr sum: esse
vigilanza sf vigilantia: -ae; excubiae,-a¯rum sf pl
vigilare v intr e tr vigilo: a¯re; custodio, is, ivi, itum,ı¯re v tr
vigile agg vigilans: -a¯ntis; insopitus,a, um; sm vigil, -ı˘lis
vigna sf vinea: -ae; vinetum, -i sn◊ vigneti antes, -ium sm pl
vigore sm vigor: -o¯ris; vis, roborissf; valentia, -ae sf ; firmı˘tas, -a¯tissf; lacertus, -i; nervus, -i ◊ averevigore vige˘o, es, vigu˘i, e¯re v intr
vigoroso agg robustus: um; valens,-e¯ntis; fortis, e; vegetus, a,um; virı˘dis, e; virilis, e
vile agg (relativo a cose) vilis: e;(relativo a persone) ignavus, a,um; (relativo all’animo) angustus,a, um
villa sf villa: -ae; rus, ruris sn
villeggiatura sf rusticatio: -o¯nis
villico sm vilicus: -i; agricola, -ae
villoso agg villosus: um; pilosus,a, um
: viltà sf vilı˘tas, -a¯tis; humilı˘tas,-a¯tis
vincere v tr e intr vinco: e˘re v tr; opprimo, is,pressi, pressum, e˘re v tr; praesto,as, stı˘ti, stı˘tum, a¯re ◊ lasciarsivincere dalla tristezza maestitia¯succumbe˘re
viaggiare67vincitore sm victor: -o¯ris
vincitrice sf victrix: -ı¯cis
vincolare v tr vincio: ı¯re; obligo, as, avi,atum, a¯re; coniungo, is, iunxi,iunctum, e˘re
vincolo sm vincu˘lum: -i sn; necessitudo,-ı˘nis sf; obnexus, -u¯s;obligatio, -o¯nis sf; nodus, -i; (redini)habe¯nae, -arum sf pl
vino sm vinum: -i sn ◊ vino puromerum, -i sn; vino passito passum,-i sn; vino andato a malevappa, -ae sf
: viola (fiore e pianta) sm e sf vio˘-la, -ae sf
violare v tr violo: a¯re; profano, as, avi, atum, a¯re;stupro, as, avi, atum, a¯re
violatore sm violator: -o¯ris; ruptor,-o¯ris
violazione sf violatio: -o¯nis; stuprum,-i sn
violentare v tr pudicitiam expugno: a¯re
violento agg violentus: um; vehe˘mens, -e¯ntis; saevus, a, um;rabidus, a, um; truculentus, a,um; vesa¯nus, a, um; animosus,a, um
violenza sf vis: roboris; violentia,-ae; vehementia, -ae; impetus,-u¯s sm; atrocı˘tas, -a¯tis; iniuria,-ae; ira, -ae; saevitia, -ae
vipera sf vipe˘ra: -ae
virago sf virago: -ı˘nis
virgineo agg virgine˘us: um
virgulto sm virgultum: -i sn
virile agg virilis: e; mas, ma˘ris;masculinus, a, um
: virilità sf virilı˘tas, -a¯tis
: virtù sf virtus, -u¯tis; decus, -o˘rissn; effectus, -u¯s sm
viscere sf pl visce˘ra: -um sn pl; fibra,-ae sf ; medulla, -ae sf
visceri sm pl praecordia: -o¯rum snpl
vischio sm viscum: -i sn
viscido agg lubrı˘cus: um
visibile agg conspicuus: um;oculatus, a, um; spectabı˘lis, e
visione sf visus: -u¯s sm; phantasiaae;species, -e¯i; visio, -o¯nis
visita sf salutatio: -o¯nis; obı˘tus, -u¯ssm; adventus, -u¯s sm
visitare v tr viso: e˘re
viso sm vultus: -u¯s; os, oris sn; facies,-e¯i sf
vista sf visus: -u¯s sm; conspectus,-u¯s sm; lumen, -ı˘nis sn
vistoso agg speciosus: um; lautus,a, um; luculentus, a, um;conspicuus, a, um
vita sf vita: -ae; anı˘ma, -ae; lux, lucis;victus, -u¯s sm
vitale agg vitalis: e; vivax, -a¯cis
: vitalità sf vivacı˘tas, -a¯tis
: vitalità67vite (pianta) sf vitis, -is; ampelos,-i; palmes, -ı˘tis sm; vinea, -ae
vite (strumento) sf cochlea: -ae
vitello sm vitu˘lus: -i; damalio,-o¯nis sf
viticcio sm clavicu˘la: -ae sf;pampı˘nus, -i
vittima sf victı˘ma: -ae; hostia, -ae;sollemnia, -ium sn pl
vitto sm victus: -u¯s
vittoria sf victoria: -ae; palma, -ae;triumphus, -i sm
vivace agg ala˘cer: alacre;vivı˘dus, a, um; vivus, a, um
: vivacità sf alacrı˘tas, -a¯tis; velocı˘tas, -a¯tis; vivacı˘tas, -a¯tis
vivanda sf cibus: -i sm; mensa,-ae; dapes, -um; (vivande) epulae,-a¯rum sf pl
: vivandiere (dell’esercito) sm lixa,-ae
vivente agg vivus: um
vivere v intr e tr vivo: e˘re v intr; agı˘to, as, avi,atum, a¯re
viveri sm pl cibaria: -orum sn pl;annona, -ae sf; (rifornimento digrano) res (rei) frumentaria
vivificare v tr anı˘mo: a¯re
vivo agg vivus: um; vegetus, a,um ◊ i vivi ii, qui vivunt
vizio sm vitium: -ı˘i sn; luxuria, -aesf; crimen, -ı˘nis sn; morbus, -i
vizioso agg vitiosus: um; turpis,e; dissolutus, a, um; pollutus, a,um
vocabolo sm vocabu˘lum: -i sn;verbum, -i sn
: vocativo sm vocatı¯vus casus (-u¯s)
voce sf vox: vo¯cis; affame˘n, -ı˘nissn; (diceria) rumor, -o¯ris sm ◊corre voce fama est (con l’acc el’inf); a gran voce magna¯ voce
voglia sf cupidı˘tas: -a¯tis; amor,-o¯ris sm; libı¯do, -ı˘nis ◊ voglielibı˘ta, -o¯rum sn pl
voi pron pers vos: vestri/vestrum
volare v intr volo: a¯re
volatile agg volu˘cer: cre; volatı˘lis, e
volenteroso agg volens: -e¯ntis; libens,-e¯ntis
: volentieri avv libente˘r; benigne¯;facile˘; volente˘r
volere sm voluntas: -a¯tis sf
volere v tr volo: velle;opto, as, avi, atum, a¯re; postulo,as, avi, atum, a¯re
volgare agg vulgaris: e; trivialis,e; communis, e; gregalis, e; illiberalis,e; nundinalis, e; plebeius,a, um; popularis, e
volgere v tr e intr volvo: e˘re v tr; verto, is, verti,versum, e˘re v tr; (volgere indietro)retorque˘o, es, retorsi, retortum,e¯re v tr; volgersi v rifl sevite680 verte˘re; vergo, is, e˘re v intr e tr;tendo, is, tetendi, tensum (o tentum),e˘re v tr e intr
volgo sm vulgus: -i sn; plebs, plebissf; tribus, -uum sm pl
volo sm volatus: -u¯s ◊ prendere ilvolo evolo, as, avi, atum, a¯re v tr
: volontà sf voluntas, -a¯tis; intentio,-o¯nis ◊ volontà divina fatum, -isn; numen, -ı˘nis sn
volpe sf vulpes: -is
volta (elemento architettonico) sfcame˘ra: -ae; fornix, -ı˘cis; tholus,-i sm ◊ volta celeste clipe˘us, -ism
volta sf (momento) tempus: -o˘rissn; (direzione) pars, partis; regio,-o¯nis ◊ partire alla volta diRoma Romam proficisci; unavolta olim avv
voltare v tr e intr converto: e˘re v tr; voltarsi v riflse verte˘re tr
volteggiare v intr volı˘to: a¯re
volubile agg volubı˘lis: e; instabilis,e; levis, e; mobı˘lis, e
: volubilità sf volubilı˘tas, -a¯tis;levı˘tas, -a¯tis; mobilı˘tas, -a¯tis
volume sm magnitu¯do: -ı˘nis; (libroarrotolato) volumen, -ı˘nis sn
: voluttuoso agg (che dà voluttà)suavis, e; (dedito al piacere) voluptarius,a, um
vomero sm vomer: -e˘ris
vomitare v tr e intr vomo: e˘re; nauseo, as,avi, atum, a¯re v intr; eicio, is,eieci, eiectum, e˘re v tr
vomito sm (atto del vomitare) vomitio: -o¯nis sf ◊ conato di vomitonausea (o nausia), -ae sf
vorace agg vorax: -a¯cis; edax,-a¯cis
voragine sf vorago: -ı˘nis; hiatus,-u¯s sm; bara˘thrum, -i sn
vortice sm vortex: -ı˘cis; gurges,gurgı˘tis; turbo, -ı˘nis; vertigo,-ı˘nis sf; volumen, -ı˘nis sn
vostro agg poss vester: trum
votare v tr e intr (promettere invoto) vove˘o: e¯re v tr; (alle elezioni) suffragor,aris, atus sum, a¯ri v intr dep(col dat); votarsi v rifl sevove¯re v tr
votivo agg votı¯vus: um
voto sm votum: -i sn; suffragium,-ı˘i sn; sententia, -ae sf
vuotare v tr exhaurio: ı¯re
vuoto agg vacuus: um; inanis, e;viduus, a, um; liber, libera, liberum;purus, a, um; vacans, -a¯ntis;vastus, a, um; sm inane, -is sn; lacuna,-ae sf; cavum, -i sn ◊ fare ilvuoto intorno a sé solitudinemface˘re; a vuoto frustra
vuoto68zafferano sm crocus: -i
zaffiro sm sapphirus: -i
zampa sf pes: pedis sm
zampillare v intr salio: ı¯re; scate˘o, es, e¯re
: zampillo sm aqua (-ae sf ) saliens
zampogna sf fistu˘la: -ae
zanna sf dens: dentis sm
zanzara sf culex: -ı˘cis; conops,-o¯pis
zanzariera sf conope¯um: -i sn
zappa sf ligo: -o¯nis sm; ascia, -ae
zappare v tr fodio: e˘re
zappatore sm fossor: -o¯ris; pastinator,-o¯ris
zappatura sf pastinatio: -o¯nis
zattera sf ratis: -is
zavorra sf saburra: -ae
zavorrare v tr saburro: a¯re
zazzera sf cesaries: -e¯i; iuba, -ae; capillus(-i sm) promissus ◊ fanciullodalla folta zazzera puer benecapillatus
zecca (conio) sf moneta: -ae
zecca (parassita) sf ricı˘nus: -i sm
zeffiro sm zephyrus: -i
zelante agg sedu˘lus: um; enixus,a, um; intentus, a, um
: zelantemente avv sedu˘lo; affectato¯
zelo sm sedulı˘tas: -a¯tis sf; accuratio,-o¯nis sf; studium, -ı˘i sn; vigilia,-ae sf; navı˘tas, -a¯tis sf
zeppo agg refertus: um
zia sf (paterna) amı˘ta: -ae; (materna)materte˘ra, -ae
zimbello sm esca: -ae; ludibrı˘um,-ı˘i sn
zio sm (paterno) patru˘us: -i; (materno)avuncu˘lus, -i
zitella sf virgo: -ı˘nis
zittire v intr e tr silentium fieri iubeo: e¯re v tr
zitto agg tacı˘tus: um
zizzania sf lolium: -ii sn ◊ seminarezizzania discordias sere˘re
: zoccolo sm ligneae soleae (-a¯rumsf pl); ungu˘la, -ae sf ; gallı˘ca, -aesf
zolfo sm sulfur: -u˘ris sn
zolla sf gleba: -ae; caespes, -ı˘tissm
zona sf zona: -ae; regio, -o¯nis
zoppicare v intr claudı˘co: a¯re
zoppo agg claudus: um
zotico agg rustı˘cus: um
zucca sf cucurbı˘ta: -ae
zuccone agg contumax: -a¯cis
zuffa sf lis: litis; proelium, -ı˘i sn
zufolio sm sibı˘lus: -i
zuppa sf ius: iuris sn; paparium,-ı˘i sn
zuppo agg madı˘dus: um
: zafferano